in αδρομερές σκιαγράφημα δυο ιστοριών του ανθρώπινου γένους, Μιμητική

να δίνεις ή ν’ αρπάζεις; ποιο είναι πιο δυνατό, πιο χρήσιμο, πιο όμορφο;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Σήμερα θα καταπιαστούμε με μια κατάρα, τον κτητικό ατομικισμό.

Ας υποθέσουμε ότι μια μέρα  καταργείται το χρήμα και ο καθένας και η καθεμιά μπορεί να πάει στο σούπερ μάρκετ να πάρει ελεύθερος ό,τι χρειάζεται. Τι θα γίνει, καλή μου Ελίτσα; Εγώ ή η γυναίκα μου  θα πάμε να πάρουμε αυτά που χρειαζόμαστε σήμερα, αυτά που θα αγοράσουμε σήμερα : ένα λίτρο γάλα για τα παιδιά, πορτοκάλια, λεμόνια και μια οδοντόκρεμα. Είσαι βέβαιος, Αθανάσιε; Πολύ βέβαιος, πάρα πολύ βέβαιος. Θα συμπεριφερθούν κι άλλοι, κι άλλες με αυτόν τον τρόπο; Πιθανότατα. Θα είναι πολλοί; Όχι, θα είναι πολύ λίγοι. Οι περισσότεροι θα πάνε και θα προσπαθήσουν να πάρουν όσα γίνεται περισσότερα. Σε λίγες ώρες, τα ράφια του σούπερ μάρκετ θα αδειάσουν. Κι αν στις τρεις πάει ένας οικοδόμος να πάρει ένα πενηνταράκι ούζο ή τσίπουρο να πιει για πρώτη ξεκούραση, θα πάρει τ’ αρχίδια του. Δεν θα υπάρχει απολύτως τίποτα.

Η διαπίστωση αυτή μας παροτρύνει να θέσουμε κάποια πολύ βασικά ερωτήματα. Εγώ θα πάρω αυτά που προανέφερα. Οι περισσότεροι θα πάρουν όσο γίνεται περισσότερα. Και ρωτάω: μήπως πρέπει να αντικαταστήσω το ρήμα ‘θα πάρουν’ με κάποιο άλλο; Έχω την εντύπωση πως ναι. Με ποιό; Μα ασφαλώς με το ρήμα ΄θα αρπάξουν‘.

Γιατί δεν θα πάρουν αυτά που χρειάζονται αλλά θα αρπάξουν όσο γίνεται περισσότερα; Είναι στη φύση του ανθρώπου να είναι άρπαγας, πλεονέκτης και άπληστος; Τι θα κάνουμε σε αυτήν την περίπτωση; Θα αντικαταστήσουμε τις ταμίες, δηλαδή την οικονομική βία,  με κάποιας μορφής έλεγχο των προσώπων από άλλα πρόσωπα; Είναι δυνατόν να λειτουργήσει μια ανοιχτή, ελευθεροπροσβασιακή κοινοτική αποθήκη βασικών αγαθών (σούπερ μάρκετ τα λέμε σήμερα), μπορούμε να φανταστούμε ότι όλοι και όλες θα πηγαίνουν και θα παίρνουν αυτά που χρειάζονται; Τι δικαιούμαι να πάρω; Μαθαίνεται αυτή η συμπεριφορά, είναι επίκτηση ή μήπως είναι αδύνατον να μάθουμε τι και πως να παίρνουμε; Μήπως θα υπάρχει ένας μηχανισμός που θα μοιράζει αυτά που χρειάζονται τα πρόσωπα ή οι ομάδες;

Αλλά, φίλες και φίλοι, δεν χρειάζεται να υποθέσουμε την κατάργηση του χρήματος για να καταπιαστούμε με αυτά τα ζητήματα. Τα αντιμετωπίζουμε καθημερινά. Θα παραθέσω δυο παραδείγματα.

Μια παρέα πέντε φίλων πάει σε ταβέρνα και φέρνει ο σερβιτόρος ένα πιάτο με τέσσερα καφτεδάκια. Ο ένας από αυτούς, παίρνει το πηρούνι, καρφώνει το ένα και το καταβροχθίζει βιαστικά. Δεν είναι υποθετικό παράδειγμα, συνέβη. Ένας από την παρέα, τον ρωτάει: Θέλεις άλλο ένα; Όχι, όχι, απαντά, φάτε κι εσείς. Και μοιραστήκαμε τέσσερις τα τρία κεφτεδάκια. Το κόψαμε στη μέση, το κομμάτια έγιναν έξι. Πήραμε από ένα, έμειναν δυο. Τα κόψαμε κι αυτά στη μέση, έγιναν τέσσερα, πήραμε από ένα, χωρίς να βιαζόμαστε.

Το περιστατικό επαναλήφθηκε. Μόνο που αυτή τη φορά ήμασταν προετοιμασμένοι. Μόλις ο τύπος πήγε να πάρει περισσότερο από αυτό που δικαιούνταν, ένας από την παρέα του κάρφωσε το πάνω μέρος της παλάμης με το πηρούνι, σαν να ήταν κεφταδάκι. Τι κάνεις, ρε μαλάκα, ούρλιαξε από τον πόνο.

Ένα άλλο περιστατικό που συνέβη μόλις προχτές. Βάλαμε στο τραπέζι ένα μικρό πιάτο με φέτα και η εξάχρονη κόρη μου πήρε το πηρούνι κι άρχισε να το τρώει, γέμισε το στόμα της και συνέχιζε να αρπάζει μέχρι που της βάλαμε χέρι. Εμείς δεν θα φάμε; Το κατάλαβε.

Μια πολύ σημαντική πτυχή της κοινωνικοποίησης, δηλαδή της ανθρωποποίησης του προανθρώπου που λέγεται ‘παιδί’, είναι ο έλεγχος της απληστίας. Γεννιόμαστε άπληστοι (ένστικτο της επιβίωσης) αλλά η κοινωνία μας βάζει όρια στην ελευθερία και στην επιθυμία. Μπορούμε να μην είμαστε άπληστοι, μπορούμε να την ελέγξουμε την απληστία, την αρπαγή, να την μετεξελίξουμε. Εγώ είμαι άπληστος με τα βιβλία και την ανάγνωση. Άλλος είναι με το αλκοόλ, άλλος με το κάπνισμα, άλλος με το σεx . . .

Γιατί έχω το δικαίωμα να παίρνω; Διότι δίνω. Τι δίνω; Δίνω την εργασία μου κατ’ αρχάς αλλά και την παρέα μου, τα καλά μου λόγια και άλλα πολλά και όταν πεθάνω θα δώσω, θα επιστρέψω, θέλοντας και μη, ότι έχει κρατήσει το σώμα μου. Ο θάνατος είναι το απόλυτο δόσιμο. Η κοινωνία είναι το πλέγμα των σχέσεων και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των ανθρώπων και της φύσης από τη μια και μεταξύ των ανθρώπων από την άλλη. Ο μεταβολισμός, η ανταλλαγή συνίσταται στο δόσιμο και τη λήψη.

Είναι βέβαιο ότι στην κοινωνία που ζούμε δίνουμε περισσότερα από ό,τι δικαιούμαστε να πάρουμε. Σε αυτήν την περίπτωση, παρακάμπτουμε την κοινωνία και παίρνουμε. Ο Βίλχελμ Ράιχ είχε θέσει το εξής ερώτημα: γιατί ένας άνεργος γίνεται κλέφτης κι ένας άλλος ζητιάνος; Ο Χέγκελ έχει γράψει ότι ο φτωχός δικαιούται να κλέβει για να ζήσει – αυτά τα έγραφε όταν η αστική τάξη ήταν στην ακμή της. Αυτό όμως δεν είναι αρπαγή.

Αρπαγή είναι να παίρνεις περισσότερα από αυτό που δικαιούσαι, που έχεις ανάγκη. Αρπαγή είναι να παίρνεις το προϊόν της εργασίας των άλλων. Αυτό που κάνει ο Κύριος. Κατά συνέπεια, όποιος αρπάζει, περιέρχεται, υποβιβάζεται θα έλεγα, στην κατάσταση του Κυρίου. Μιμείται τον Κύριο, ο οποίος δεν παύει ούτε στιγμή να ενισχύει τον κτητικό ατομικισμό.

Κτητικός ατομικισμός, αυτή είναι η έννοια-κλειδί. Αυτοί και αυτές που θα πάνε στο σούπερ μάρκετ και θ΄αρπάξουν όσο γίνεται περισσότερα είναι λάτρεις του κτητικού ατομικισμού, τα κύτταρά τους έχουν εμποτιστεί από αυτήν την κατάρα, έχουν ενστερνιστεί πλήρως την πιο αλληλοκαταστροφική και αυτοκαταστροφική ιδεολογία του Κυρίου. Δεν θα μπορέσουμε να επιλύσουμε κανένα απολύτως κοινωνικό, άρα και προσωπικό, πρόβλημα, εάν δεν αντιμετωπίσουμε, εάν δεν ξεριζώσουμε αυτή τη συμπεριφορά.

Σχολιάστε ελεύθερα!

  1. Δεν ξέρω αν θα στεναχωρήσω κανέναν αλλά προτιμώ να “αρπαξω” αυτά που δικαιούμαι απ το να περιμένω να μου δώσουν αυτά που θέλουν …
    Καλημέρα!!

  2. πώς είναι δυνατόν σε μία κοινωνία που μονίμως αρπάζει, από φόβο να μη ξεμείνει (δεν είναι η αρπαγή μία μορφή “εξασφάλισης” του αύριο και του μεθαύριο και του παραμεθαύριο;) εσύ – ίσως κι εγώ κι άλλοι τέσσερις – να προσπαθείς ευγενικά να εξασφαλίζεις μόνο το σήμερα;
    ίσως να μην έχει σημασία αν πεθαίνεις στην ψάθα ή στο πέρσικο χαλί άλλα δεν είναι σημαντικό να ξέρεις ότι ΚΑΙ αύριο θα επιβιώσεις (με τα λάφυρα της αρπαγής σου);
    παρόλα αυτά, όσο για το κεφτεδοαρπάχτη φίλο, πολύ το ευχαριστήθηκα το κάρφωμα που “άρπαξε”.

  3. Συμφωνω απολυτως sensei. (απολυτως? για μια στιγμη να το ξανασκεφτω………….οκ. ναι, απολυτως). ΑΛΛΑ!!
    Δεν μπορει, απο καπου πηγαζει, συνεπως το ερωτημα ειναι.
    Ποια η ΠΗΓΗ αυτης της απληστιας.

  4. dr. amar. said “από φόβο να μη ξεμείνει”
    Μολις μας προσφερες αγαπητε την ακρη του μιτου. Μενει να ξετυλιξουμε το κουβαρι με προσοχη