ταχύτητα κατάρρευσης (του καπιταλισμού) (1): για την επικίνδυνη επιπολαιότητα

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Πριν καταπιαστώ με το ζήτημα που θα με απασχολήσει σήμερα, η ταχύτητα κατάρρευσης γενικά και της καπιταλιστικής Κυριαρχίας ειδικά, θα ήθελα να παραθέσω και να εξηγήσω τη βασική μου θέση ότι ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει κάτω από το βάρος των προβλημάτων  που ο ίδιος προκαλεί, ως ο κατ’ εξοχήν προβληματουργικός τρόπος αρπαγής και καταστροφής. Και ότι πολλά θα κριθούν κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης. Θα με

 απασχολήσει το εξής ζήτημα: Εάν δεχτούμε ότι η κατάρρευση θα είναι ταχύτατη, και κατά τη γνώμη μου θα είναι, και θα εξηγήσω γιατί, άρα πολύ μικρής διάρκειας, ποια κατανομή Ισχύος θα εγκαθιδρυθεί μεταξύ Κυρίου και Υποτελών κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης;  Η κατάρρευση θα ισχυροποιήσει τον Κύριο ή θα τον κάνει πιο ανίσχυρο; Μήπως, αντιθέτως,  ισχυροποιηθούν οι Υποτελείς; Ποιος παράγοντας θα προσδιορίσει την όποια μεταβολή, προσωρινή ή προσωρινώς μόνιμη, της κατανομής της Ισχύος; Μπορούμε, και πώς,  να προετοιμαστούμε από τώρα; Ο Κύριος προετοιμάζεται;

Επίσης: τι είναι μια κοινωνία υπό κατάρρευση; Πώς είναι μια κοινωνία μετά την κατάρρευση; Υπάρχει ολική κατάρρευση; Εάν κάτι τέτοιο  είναι αδύνατον, οι (λίγες ή πολλές) επιβιώσεις του καπιταλισμού μέσα σε ποιο κοινωνικό πλαίσιο θα είναι ενταγμένες; Εάν η κατέρρευση θα είναι πλανητική, μας επιτρέπεται να εικάσουμε ότι θα ξεσπάσει μια παγκόσμια κοινωνική επανάσταση; Θα  μπορέσει να επανακάμψει ο καπιταλισμός μετά την κατάρρευση;; Θα εμφανιστεί αμέσως ένας νέος τρόπος αρπαγής ή θα αργήσει να εμφανιστεί;

Και: Εάν η πιο σημαντική συνέπεια της κατάρρευσης θα είναι η μαζική και εσπευσμένη, αιφνίδια θα έλεγα, εγκατάλειψη των πόλεων, λόγω της κατάρρευσης κυρίως των δικτύων ενέργειας και κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, πως θα επηρρεἀσει αυτή η εξέλιξη την μετά την κατάρρευση εποχή;

Και: γιατί μας απασχολεί η κατάρρευση; Διαθέτουμε κάποιες ενδείξεις που μας παροτρύνουν και μας πιέζουν να καταπιαστούμε με αυτό το ενδεχόμενο;  

Με αυτά τα ζητήματα θα ασχοληθούμε σήμερα και τις επόμενες μέρες και βδομάδες και μήνες, φίλες και φίλοι. Και χρόνια.

[Πέμπτη, 5 Ιουλίου 2012] Με κριτήριο τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και του ανθρώπου με τον άνθρωπο, θα μπορούσαμε να διατυπώσουμε την άποψη ότι η εμφάνιση της Κυριαρχίας ήταν μια τομή στην ανθρώπινη ιστορία. Πριν την Κυριαρχία, ο άνθρωπος συνεργαζόταν και συμβίωνε με τη φύση και τον Άλλον (άνθρωπο) -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υπήρχε μόνο αυτό. Έχουμε υποστηρίξει ότι γίναμε άνθρωποι μόνο όταν αντιμετωπίσαμε το φάσμα της εξαφάνισης λόγω της αλληλοβοράς, η οποία επιβιώνει και ως πόλεμος,  και αναγκαστήκαμε να βάλουμε όρια στην ελευθερία μας και στην επιθυμία μας. Αναγκαστήκαμε να προκρίνουμε τη συμβίωση και τη συνεργασία για να μην εξαφανιστούμε αλλά ο προάνθρωπος ζει μέσα μας και δεν ξεριζώνεται με τίποτα. Στους φυσικούς τρόπους ικανοποίησης του τέρατος που επιβιώνει μέσα μας (έρωτας, γέλιο, αγκαλιά, κλπ) προστέθηκαν και πολιτισμικοί (τελετουργία, μύθος, θρησκεία, τέχνη, παιχνίδι, κλπ).

Όλα αυτά διήρκεσαν πολλές χιλιάδες χρόνια. Κάποια στιγμή εμφανίζεται η Κυριαρχία, και ο Κύριος, η οποία προτείνει μια άλλου είδους σχέση με τη φύση και με τον Άλλον. Ενώ πριν συνεργαζόμασταν με τη φύση, τώρα ο Κύριος επιδιώκει να υποτάξει τη φύση. Και επιδιώκει να την υποτάξει διότι επιδιώκει να υποτάξει τα μέλη της κοινότητας και να τα υποβιβάσει στο επίπεδο του ομιλούντος εργαλείου. Το βασικό χαρακτηριστικό της  Κυριαρχίας ως κοινωνικής σχέσης είναι η αρπαγή του κοινωνικού πλούτου που παράγουν οι Υποτεςλείς  από τον Κύριο. Ασφαλώς και μπορεί να υπάρξει, και υπάρχει Κυριαρχία χωρίς Αρπαγή, αλλά ο δουλοκτητικός, φεουδαρχικός και καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής είναι κυρίως τρόποι αρπαγής. Και καταστροφής. Τόσο του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου (η σπάνη και η ένδεια ως τρόποι διαξαγωγής του κοινωνικού πολέμου) όσο και των Υποτελών. Η Κυριαρχία μπορεί να αναπαραχθεί μόνο εάν οι Υποτελείς είναι λειτουργικά (και ακυρωτικά) κατεστραμμένοι, ανίκανοι να την καταλύσουν, να καταλύσουν δηλαδή μια κοινωνική σχέση που βασίζεται στη διαταγή/εκτέλεση.

Μιας και η Κυριαρχία, άρα και ο καπιταλισμός δεν μπορούν να αναπαραχθούν και να διαιωνιστούν χωρίς  αρπαγή και καταστροφή, ο μόνος τρόπος να ενισχυθούν είναι η ένταση της αρπαγής και της καταστροφής. Όσα πιο πολλά κοινωνικά προβλήματα δημιουργεί η καπιταλιστκή Κυριαρχία, τόσο πιο απαραίτητη και αναγκαία κρίνεται η ύπαρξή της. Προκαλεί προβλήματα για να δικαιολογεί την ύπαρξή της (Προβληματουργική) – ο Κύριος είναι πρώτα απ’  όλα ένας επιδέξιος προβληματουργός. Η Κυριαρχία είναι ισχυρή μόνον όταν είναι σε θέση να δημιουργεί προβλήματα, τα οποία ακολούθως διαχειρίζεται προς όφελός της για να  γίνει πιο ισχυρή. Ο τέλειος φαύλος κύκλος που έχει τετραγωνιστεί.

Το  ότι ουδέποτε άλλοτε αντιμετωπίζαμε τόσα πολλά προβλήματα οφείλεται  στην προβληματουργική στρατηγική του Κυρίου. Αναρωτιέμαι: πόσα όμως προβλήματα μπορεί να αντέξει ο καπιταλιστικός ώμος της Κυριαρχίας; Είναι δυνατόν τα προβλήματα να γίνονται όλο και πιο πολλά, να οξύνονται όλο και πιο πολύ; Μπορεί να τα διαχειριστεί και να τα αντιμετωπίσει; Ή να τα εξαλείψει;

Ας δούμε την Κυριαρχία ως ένα μεγάλο κτήριο. Όσο μεγάλα κι αν είναι τα θεμέλιά του, δεν μπορεί να ξεπεράσει ένα κάποιο ύψος. Εάν το ξεπεράσει, θα καταρρεύσει. Σε αυτό το σημείο βρίσκεται σήμερα η Κυριαρχία. Λόγω της κοινωνικής αδράνειας, η Κυριαρχία συνεχίζει να κάνει αυτό που την ισχυροποιεί. Προσθέτει ολοένα και πιο πολλά και πιο οξυμένα προβλήματα, κτίζει ορόφους πάνω στους ορόφους και δεν μπορεί να σταματήσει. Εάν περιορίσει τη δράση της (να  αρπάζει και να καταστρέφει), τότε  θα αρχίσει μια μειονική σπείρα κατάλυσης της Κυριαρχίας. Ο Κύριος έχει επίγνωση αυτής της διαδικασίας. Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι η εξάλειψη κάποιον προβλημάτων για να πετάξει βάρος  από πάνω του.

Το βλέπουμε αυτό με τη κρίση χρέους των Κρατών και τον τρόπο αντιμετώπισης της παγκόσμιας ανεργίας  και ένδειας.  Πρόκειται  για δύο σαφέστατες ενδείξεις ότι ο Κύριος έχει επίγνωση του ενδεχομένου της κατάρρευσης και της αναγκαιότητας προετοιμασίας και διαχείρισής της. Το χρέος προκαλείται από την αναγκαιότητα διαχείρισης και αντιμετώπισης των προβλημάτων που προκαλεί η καπιταλιστική αρπαγή και καταστροφή. Από τη στιγμή που απαιτείται τεράστιος κοινωνικός πλούτος για να αντιμετωπιστούν υπάρχουν δυο επιλογές: ή θα μειωθεί ο κοινωνικός πλούτος που απολαύουν οι Υποτελείς, άρα θα έχουμε επιδείνωση της ανεργίας και της ένδειας, ή το Κράτος θα αποσυρθεί και θα επιλέξει την καταστολή και την εξόντωση, δηλαδή την εξάλειψη των προβλημάτων. Όλα θα καταρρεύσουν, εκτός από την Αστυνομία και τον Στρατό. Να ένας επιπλέον λόγος που η κατάρρευση δεν μπορεί να είναι ολική. Υπάρχει και ένας ακόμα λόγος – θα τον εξετάσουμε παρακάτω.

Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να κάνω μια συντομότατη παρέκβαση. Μεταξύ των Κυρίων υπάρχουν δυο στρατηγικές και οι Κύριοι συντάσσονται με τη  μια ή με την άλλη. Οι δυο αυτές στρατηγικές εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της γένεσης της Κυριαρχίας και τις εντοπίζουμε σε κάθε μορφή Κυριαρχίας. Η μία στρατηγική βασίζεται στην αντίληψη ότι ο Κύριος είναι πανίσχυρος. λόγω οπλικής υπεροχής,  έναντι του Υποτελούς, οπότε θεωρεί ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Η άλλη δέχεται ότι ο Κύριος δεν είναι πανίσχυρος,  λόγω της εξάρτησής του από τον Υποτελή Παραγωγό, οπότε προκρίνει τον Συμβιβασμό ως τον πιο αποτελεσματικό τρόπο αναπαραγωγής της Κυριαρχίας. Και αναρωτιέμαι; Ποιος Κύριος έχει σήμερα το πάνω χέρι;

Ο Κύριος που θεωρεί ότι είναι πανίσχυρος. Μια έκφραση αυτής της υπεροχής είναι ο νεοφιλευθερισμός, ο οποίος δεν είναι τίποτα άλλο από μια προετοιμασία για την κατάρρευση. Η συρρίκνωση του Κράτους είναι μια ένδειξη. Υπάρχει άλλη μία, πιο σημαντική. Ο νεοφιλελευθερισμός σκάει μύτη με τη κρίση του ’70-’80, η οποία ανακόπηκε με τη πίστωση και επανεμφανίζεται δριμύτερη, μια κρίση που οφείλεται (και) στην εφαρμογή της τεχνοεπιστήμης στην καπιταλιστική παραγωγή. Οι νεοφιλεύθεροι λένε το εξής: Μέχρι τώρα ήμασταν ισχυροί επειδή είχαμε εξασφαλίσει στρατιωτική και πολεμική υπεροχή. Τώρα  είμαστε ακόμα πιο ισχυροί διότι τώρα πια δεν χρειαζόμαστε τα πλήθη των Υποτελών Παραγωγὠν – θα μπορούμε να παραγάγουμε τον πλούτο με ένα πολύ μικρό αριθμό από αυτούς. Οι άλλοι μας είναι άχρηστοι, άρα επικίνδυνοι, άρα περιττοί. Οι περιττοί πληθυσμοί είναι το βασικό χαρακτηριστικό της εποχής μας. 

Από την άλλη, ο Κύριος του Συμβιβασμού ανησυχεί και αυτή η ανησυχία γίνεται ολοένα και πιο έκδηλη. Ο Κύριος της σχετικής Ισχύος, του Συμβιβασμού,  κατηγορεί τον Κύριο της απόλυτης Ισχύος για επικίνδυνη  επιπολαιότητα. Οι συζητήσεις που γίνονται και τα άρθρα που γράφονται στον διεθνή Τύπο αυτό δείχνουν. Τι σημαίνει όμως επικίνδυνη επιπολαιότητα; 

Η επικίνδυνη επιπολαιότητα είναι η μη αναγνώριση του εξής θεμελιώδους λογικού αξιώματος: η Ισχύς είναι  Αδυναμία: όσο πιο ισχυρός είναι κάποιος, τόσο πιο αδύναμος είναι, τόσο πιο κοντά στην πλήρη κατάρρευση, την απώλεια θα έλεγα,  της Ισχύος βρίσκεται. Να ποια είναι η βασική επιφύλαξη, ο φόβος μάλλον,  του Κυρίου του Συμβιβασμού: με δεδομένη την ύπαρξη τεράστιου κοινωνικού πλούτου, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχὀμενο της επιβίωσης των πληθυσμών εκτός της καπιταλιστικής σχέσης για ένα μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα! Αυτός είναι ο εφιάλτης του Κυρίου του Συμβιβασμού, ο οποίος κατά το παρελθόν έχει δείξει ότι είναι πολύ πιο οξυδερκής και οξύνους από τον τσομπάνη Κύριο της απόλυτης Ισχύος, της καταστολής και της εξόντωσης. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, διατείνεται ο Κύριος του Συμβιβασμού, υπάρχει το ενδεχόμενο, λόγω της παγκόσμιας συγκυρίας, δηλαδή της συν-ύπαρξης πολλών παγκόσμιων κοινωνικών προβλημάτων  και τεράστιου κοινωνικού πλούτου, να μονιμοποιηθεί και να επεκταθεί, να γενικευτεί και να παραταθεί η εκτός καπιταλιστικής σχέσης επιβίωση των Υποτελών. Ο Κύριος αυτός έχει επίγνωση των δυνατοτήτων της εποχής μας!

  Ο Κύριος της απόλυτης Ισχύος ομολογεί: εάν επέλθει η κατάρρευση, θα γαμήσουμε και θα δείρουμε. Θα μας προστατεύσουν τα όπλα (και το χρήμα και η ένδεια και ο εκφοβισμός και οι ιοί, κλπ). Ο Κύριος του Συμβιβασμού ομολογεί: η βία δεν θα είναι αποτελεσματική, δεν θα μας σώσει. Και εάν η βία δεν θα είναι αποτελεσματική, τότε διατρέχουμε τον κίνδυνο να υποβιβαστούμε στην κατάσταση του άοπλου!

Θα συνεχίσω αύριο το πρωί με την ταχύτητα κατάρρευσης.