in Θεολογία του ποδοσφαίρου

(ανδρικό) ποδόσφαιρο χωρίς ξύλο δεν είναι ποδόσφαιρο

      φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

  Ο προχτεσινός ποδοσφαιρικός αγώνας μεταξύ ΠΑΟΚ και Ολυμπιακού στη Τούμπα Θεσσαλονίκης ήταν ένας από τους ωραιότερους ποδοσφαιρικούς αγώνες που έγιναν από τότε που καθιερώθηκε η διεξαγωγή του πρωταθλήματος ποδοσφαίρου στην Ελλάδα, το 1959 αν δεν κάνω λάθος, μέχρι σήμερα.  Χρωστάμε ευγνωμοσύνη στους θεατές-οπαδούς του ΠΑΟΚ που μας χάρισαν αυτό το εξαίσιο θέαμα. Όσο πιο πολύ ξύλο πέφτει σε έναν αγώνα ανδρικού ποδοσφαίρου τόσο πιο  ωραίος, γνήσιος, έξοχος, συγκλονιστικός είναι ο αγώνας. Προχτές έπεσε πολύ ξύλο, πολλά καπνογόνα, υπήρξε πρωτοτυπία  –  οι οπαδοί του ΠΑΟΚ έρριξαν ψάρια και μπανάνες στους αντιπάλους τους:  ξύλο στις κερκίδες μεταξύ οπαδών, ξύλο στο γήπεδο μεταξύ παικτών, μεταξύ παικτών και παραγόντων, παικτών και διαιτητών, ξύλο μεταξύ οπαδών και παικτών, ξύλο μεταξύ μπάτσων και οπαδών, εντός και εκτός του αγωνιστικού χώρου. Ο προχτεσινός αγώνας ήταν ένας ύμνος στο ανδρικό ποδόσφαιρο. 

 Θα θέλατε να παρακολουθήσετε την επιχειρηματολογία μου; 

 

  Είμαι από τους άνδρες εκείνους, δεν είμαστε πολλοί αλλά γινόμαστε ολοένα και περισσότεροι, πολύ ευχάριστο, που δεν κάθονται στον καναπέ να δουν ποδόσφαιρο, δεν πάνε στο καφενείο ή στην καφετέρια, δεν συζητούν για μπάλα, δεν πίνουν φραπέ διαβάζοντας αθλητική (ποδοσφαιρική) εφημερίδα. Το να δω μπάλα στην τηλεόραση είναι για μένα βασανιστήριο·  ούτε στο γήπεδο μπορώ να δω –  δυο φορές πήγα στη ζωή μου κι ελπίζω να μην το ξανακάνω. 

    Έφηβος έπαιζα μπάλα· ή τερματοφύλακας ή σέντερ φορ, κι ήμουνα καλός, θα έλεγα πολύ καλός,  και στις δύο θέσεις. Μού άρεσε πολύ να παίζω μπάλα, μέχρι που μπήκα στο Πανεπιζήμιο κι άλλαξα γούστα. Όταν ενηλικιώθηκα, παρατήρησα ότι οι άνδρες στις παρέες τους συνήθως, για να μην πω πάντα, συζητούσαν για ποδόσφαιρο, αυτοκίνητα και γαμήσι – δεν ξέρω αν και σήμερα συζητούν γι’ αυτά. Μού έκανε μεγάλη εντύπωση –  γιατί ειδικά αυτά τα θέματα; Μετά αναρωτήθηκα γιατί μου άρεσε να παίζω στη θέση ή του τερματοφύλακα ή του σέντερ φορ.  Εντυπωσιάσθηκα όταν αντιλήφθηκα ότι γκολ σημαίνει σκοπός, επιδίωξη και σουτ σημαίνει πυροβολισμός και αναρωτήθηκα το γιατί· εντυπωσιάστηκα επίσης όταν άκουσα πρώτη φορά το έτσι γαμάει ο Πειραιάς όταν ο Ολυμπιακός έβαλε γκολ  και αναρωτήθηκα εάν υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στο γκολ και το γαμήσι.  Άπό το 1987 μέχρι τ0 2003,  εκτός από την Ιλιάδα και τον Μαρξ, μελετούσα το ποδόσφαιρο, το αυτοκίνητο και το γαμήσι. Το αποτέλεσμα των μελετών και των σκέψεων για το ποδόσφαιρο ήταν ένα βιβλίο, Η λατρεία της διείσδυσης, πρώτος τόμος μιας τρίτομης Θεολογίας του Ποδοσφαίρου.  Για το βιβλίο αυτό θα μιλήσουμε αύριο, όχι σήμερα.

     Εάν με ρωτήσετε να σας πω ποιο είναι το ωραιότερο ποδόσφαιρο που παίζεται στις μέρες μας, θα σας πω ότι είναι το ποδόσφαιρο που παίζουν οι μεικτές ομάδες εφήβων μαθητών και μαθητριών στα προαύλια των γυμνασίων και των λυκείων, στο διάλειμμα ή στην ώρα της γυμναστικής. Πρόκειται για παιχνίδι, για ένα πολύ ωραίο παιχνίδι:  με τόση δόση βίας ώστε να υπάρχει απλά ακίνδυνη εκτόνωση της επιθετικότητας, χωρίς κανόνες, χωρίς διαιτητή, με πολύ γέλιο και πολλή πλάκα, με τους  παίκτες και τις παίκτριες να βγαίνουν και να μπαίνουν στο παιχνίδι όποτε τους καπνίσει.

   Εάν με ρωτήσετε ποιο είναι το ωραιότερο ανδρικό παιχνίδι θα σας πω ότι είναι αυτό στο οποίο πέφτει πολύ ξύλο –  στις κερκίδες μεταξύ οπαδών, στο γήπεδο μεταξύ παικτών, μεταξύ παικτών και διαιτητών, μεταξύ οπαδών και παικτών, μεταξύ οπαδών και μπάτσων, εντός κι εκτός αγωνιστικού χώρου.  –  Θα θεωρήσετε προκλητικό και υπερβολικό το συμπέρασμα στο οποίο έχω καταλήξει.  Πριν με κρίνετε, θα ήθελα να παρακολουθήσετε την επιχειρηματολογία μου –  ίσως να μην σας φανεί τελικά και τόσο παράξενο και προκλητικό.

    Την πρώτη φορά, δεκαοχτώ χρονών,  που πήγα στο γήπεδο, στο Καραϊσκάκη, ένιωσα πολύ άβολα πάνω στις κερκίδες. Τί έκανα εγώ εκεί πάνω στις κερκίδες, ακίνητος και καθισμένος;  Έβλεπα τους αλλους να παίζουν, δεν έπαιζα εγώ.  Αυτό με ενοχλούσε πολύ, πάρα πολύ. Δεν ήθελα να δω, να παίξω ήθελα. Πέρασα ένα εφιαλτικό δίωρο!  Αργότερα, όταν μελετούσα το ποδόσφαιρο, έμαθα την ιστορία του και την εξέλιξή του, έμαθα ότι το ποδόσφαιρο ήταν ένα πολύ βίαιο παιχνίδι το οποίο δεν είχε θεατές, δεν μπορούσε να έχει!  Παιζόταν στη μεσσαιωνική Αγγλία από τους άνδρες δύο αντίπαλων χωριών – κάθε ομάδα αριθμούσε δεκάδες και εκατοντάδες άνδρες ενώ το γήπεδο ήταν τα χωράφια μεταξύ των δύο χωριών, που απείχαν μέχρι και πέντε χιλιόμετρα. Όποιο χωριό έβαζε τη μπάλα μέσα στην ανοιχτή πόρτα ενός πλούσιου αριστοκράτη του αντίπαλου χωριού, νικούσε και ο αριστοκράτης κερνούσε μπύρα. Δεν μπορείτε να φανταστείτε τι ξύλο έπεφτε – μπουνιές, κλοτσιές, δαγκώματα, μαχαιριές, μέχρι και φόνοι έχουν γίνει. Έτσι παιζόταν το μεσαιωνικό ποδόσφαιρο στην Αγγλία. Ο καπιταλισμός όμως δεν μπόρεσε να το ανεχτεί και απαγόρευσε τα ποδοσφαιρικά ματς, τα οποία πλέον είχαν μεταφερθεί στους δρόμους και τις πλατείες των βιομηχανικών πόλεων. Το ποδόσφαιρο αναβίωσε στα προαύλια των κολλεγίων, αργότερα διακρίθηκε σε ράγκμπι (χρησιμοποιούνται και τα χέρια) και soccer, ποδόσφαιρο. Στα τέλη του 19ου  αιώνα το ποδόσφαιρο είχε πάρει τη μορφή που έχει και σήμερα.

     Η βασική αλλαγή που έγινε ήταν ο περιορισμός του αριθμού των παικτών και του χώρου διεξαγωγής του παιχνιδιού. Είναι ένα πολύ κομβικό σημείο που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τη  μετεξέλιξη του μεσσαιωνικού ποδοσφαίρου σε καπιταλιστικό. Ενώ στο μεσσαιωνικό  ποδόσφαιρο έπαιζαν όλοι, δεν αποκλείονταν κανένας, στο καπιταλιστικό ποδόσφαιρο παίζουν ελάχιστοι ενώ οι περισσότεροι, σχεδόν όλοι, αποκλείονται από το παιχνίδι.  Ο περιορισμός του αριθμού των παικτών είχε δύο πολύ κρίσιμες συνέπειες. Η μία ήταν ο περιορισμός της βίας – όχι όμως η εξάλειψή της. Η βία στο ποδόσφαιρο δεν μπορεί να εξαλειφθεί, είναι παντελώς αδύνατον, μπορεί όμως να περιοριστεί δραστικά κι έχει περιοριστεί. Η βία που δεν μπορεί να εξαλειφτεί ανά πάσα στιγμή μπορεί να κλιμακωθεί και πολύ συχνά κλιμακώνεται, με αποτέλεσμα να βλέπουμε παίκτες να ξεπερνούν τα όρια, παίκτες να σφαδάζουν από τον πόνο πεσμένοι στο πεδίο της μάχης, να βγαίνουν με φορεία οι τραυματίες, λές και έχουμε πόλεμο, παίκτες να κυνηγιούνται και να γρονθοκοπιούνται και να μας μεταφέρουν νοερά πίσω στην μεσαιωνική Αγγλία.   

    Η δεύτερη συνέπεια του περιορισμού του αριθμού των παικτών και του χώρου που διεξάγεται το παιχνίδι  ήταν η εμφάνιση των θεατών. Όσοι δεν έπαιζαν, αποκλείονταν και γίνονταν θεατές. Οι θεατές ενός ποδοσφαιρικού αγώνα  είναι παίκτες διωγμένοι από το παιχνίδι – οι κερκίδες είναι τόπος εξορίας, οι θεατές του αγώνα είναι εξόριστοι – όλοι οι θεατές είναι εξόριστοι. Τί να αισθάνονται άραγε οι εξόριστοι θεατές την ώρα που βλέπουν  ποδοσφαιρικό αγώνα; Κανένας δεν μπήκε στον κόπο να θέσει αυτό το ερώτημα – ποιός τους γαμάει τους θεατές;

   Αισθάνονται φθόνο και ματαίωση. Ματαίωση γιατί θέλουν να εκτονωθούν αλλά δεν μπορούν – δεν μπορούν να τρέξουν και να συγκρουστούν, να βάλουν γκολ, δηλαδή, να πολεμήσουν συμβολικά, να προσπαθήσουν να γαμήσουν συμβολικά τον αντίπαλο – μόνο να φωνάξουν και να βρίσουν μπορούν – αρκεί όμως;  Φθόνο γιατί βλέπουν κάποιους άλλους να τρέχουν, να συγκρούονται, να κάνουν όλα αυτά που δεν μπορούν να κάνουν εξόριστοι στις κερκίδες.

     Επιθυμία ανομολόγητη κάθε  θεατή είναι να επιστρέψει εκεί από όπου τον έδιωξαν, να παίξει, όχι να δει. Μερικές φορές τα καταφέρνουν – άλλοτε ατομικά κι άλλοτε ομαδικά. Τι ωραίο θέαμα να βλέπεις έναν γυμνό άνδρα να μπουκάρει στο γήπεδο και οι μπάτσοι να τον κυνηγάνε να τον πιάσουν! Τι  θεσπέσια εικόνα όταν δεκάδες και εκατοντάδες θεατές-οπαδοἰ μπουκάρουν στο γήπεδο και γίνονται όλοι ένα – θεατές, παίκτες, παράγοντες, διαιτητές και μπάτσοι! Η επιστροφή όμως απαγορεύεται διά  ροπάλου!  Η δουλειά της μπατσαρίας είναι να παρεμποδίσει με τη βία τους θεατές-οπαδούς να επιστρέψουν στον αγωνιστικό χώρο, να αποτρέψει την είσοδο των μαζών στο προσκήνιο της Ιστορίας, να τους καθηλώσει στο ρόλο του θεατή, να τους ακινητοποιήσει δίκην εκτρεφόμενου μοσχαριού στον στάβλο. Όταν το γήπεδο παύει να είναι μαντρί, τότε κάτι επικίνδυνο συμβαίνει.  

    Όταν δεν μπορούν να κατέβουν στο γήπεδο, κάνουν κάτι το οποίο δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο:  μετατρέπουν τις κερκίδες σε αγωνιστικό χώρο – σε αγωνιστικό χώρο μετατρέπουν και τον χώρο  εκτός γηπέδου, τους δρὀμους που οδηγούν σε αυτό. Δεν παίζουν, δεν μπορούν να παίξουν. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να παίξουν ξύλο – ή μεταξύ τους ή με τους μπάτσους.  Καθισμένος στη θέση σου στις κερκίδες δεν εκτονώνεσαι – εάν δεν δείρεις και δεν χτυπήσεις, εάν δεν πετάξεις καπνογόνα και ψάρια και μπανἀνες στους αντιπάλους, εάν δεν τρέξει αίμα, εάν δεν υπάρχουν τραυματίες, εκτόνωση δεν μπορεί να υπάρξει.

     Αγώνες σαν τους προχτεσινούς θα δούμε πολλούς στο μέλλον – θαυμάσια!  Η ανάγκη της εκτόνωσης είναι πολύ μεγάλη, αδήριτη, ακαταμάχητη.

    Εκείνο όμως που εγώ θα ήθελα να δω είναι άδειες κερκίδες, άδειοι καναπέδες, άδεια καφενεία και καφετέριες. Να παίξουμε μπάλα, όχι να βλέπουμε άλλους να παίζουν. Πού όμως να παίξουμε μπάλα;

  Να γκρεμίσουμε όλα τα γήπεδα και τα στάδια και να τα κάνουμε αλάνες και πάρκα. Η ημέρα αυτή θα αργήσει – μέχρι τότε ας μην ξεχνάμε ότι μας έδιωξαν από το παιχνίδι κι ας κάνουμε ό,τι μπορούμε για να επιστρέψουμε – να επιστρέφουμε.

Σχολιάστε ελεύθερα!

  1. Επειδή λατρεύω την ποδοσφαιρική ψυχολογία θα σχολιάσω εκτενώς , αν τα γράφεις τόσο ωραία Αθανάσιε, που μπορεί να είναι περιττό.

    Ήμουν παρών στο παιχνίδι και μπορώ να επιβεβαιώσω ότι οι περισσότεροι φίλαθλοι – και όσοι τέλος πάντων ήταν εκτός αγωνιστικού χώρου – ήταν εκτός εαυτού!

    Συνήθως είναι οι μικρής ηλικίας, που ακόμη δεν τους έχει λυγίσει το σύστημα, οι οποίοι “ταλιμπανίζουν” στο γήπεδο.
    Αλλά αυτή τη φορά, μα την αρκούδα, είδα τόσους μεσήλικες σε κατάσταση αμόκ, που πραγματικά φοβήθηκα.
    Φοβήθηκα μην βάλει κανένα γκολ ο ολυμπιακός και γίνει της Πόπης…!

    Εκτός γηπέδου, πάλι, πολεμική κατάσταση ως συνήθως.. Οπότε έρχεται ο ολυμπιακός ή ο παο, γίνεται μια σύρραξη και ένας κλεφτοπόλεμος εκτός γηπέδου.
    Η ένταση είναι πάντα στο ζενίθ, και συνήθως (όπως μαθαίνουμε και εδώ στην σχολή), η βία δεν αργεί να κλιμακωθεί κατά πολεμικό πάντα τρόπο:

    1) Κάποιοι οπαδοί πλησιάζουν την μπατσαρία
    2) Η μπατσαρία προτάσσει τα όπλα της (κλομπ και ασπίδες)
    3) Οι οπαδοί αρχίζουν τα μπινελίκια στους μπάτσους.
    4) Οι μπάτσοι προελαύνουν προς τους οπαδούς οι οποίοι διασκορπίζονται.
    5) Εμφανίζονται όμως 10-20 ταλιμπάν με πέτρες/ξύλα/μπουκάλια και επιτίθενται στους μπάτσους.

    Και εδώ το κρίσιμο σημείο! Εδώ είναι η επιλογή που έχει ο ισχυρότερος να λήξει το επεισόδιο! Πάνω από 1000 μπάτσοι μπορούν να διασπάσουν τους 10-20 ταλιμπάν ή να επιτεθούν σε ΟΛΟΥΣ!
    Αλλά ΟΧΙ! Δεν διαχωρίζει ταλιμπάν και μη, γιατί ξέρει ότι όλοι όσοι πάνε στο γήπεδο, είναι εν δυνάμει εχθρός!
    Οπότε η συνέχεια ως εξής :

    6) Οι μπάτσοι ξεκινάνε τα δακρυγόνα και το ντου από παντού. 1,2,3,4 … 15. … 25 δεν ξέρω και εγώ πόσα δακρυγόνα έριξαν οι μπάσταρδοι!?!
    7) Οι μεγαλύτερη μάζα των οπαδών προσπαθεί να κρυφτεί και να κρατηθεί για να μην ξεράσει. Οι ολίγοι τώρα πληθαίνουν και γίνονται 50 και μετά το πρώτο σόκ αντεπιτιθονται!
    8) Ξανά δακρυγόνα! Φυσάει ο αέρας και και όλα γυρνάνε στους μπάτσους! Εγώ έχω βέβαια την ατυχία, να παγιδευτώ μεταξύ μπάτσων, ταλιμπάν και του Αιόλου, ο οποίος με βάζει στο μάτι και στέλνει όλα τα δακρυγόνα στο υπόστεγο που έχουμε κρυφτεί!
    Δίπλα μου πατέρας με μικρό παιδί.
    Να κλαίει το παιδί, να κλαίει και ο πατέρας, να λέω από μέσα μου ποιος θα πάει πρώτος στο νοσοκομείο δεν ξέρω…
    9) Αφού ολόκληρη η περιοχή γύρω από το γήπεδο γίνεται θάλαμος αερίων κάπου εκεί σταματά το επεισόδιο. Αλλά η συνέχεια εντός του γηπέδου, όπου η μπατσαρία αφήνει τον κόσμο να κάνει ότι θέλει. Γιατί πλέον είναι μέσα στο μαντρί και δεν μπορεί παρά αλληλοσκοτωθεί αν θέλει.
    Το τι έγινε μέσα το είδατε λίγο πολύ…δεν θα το συνεχίσω έγινα κουραστικός!
    Απλά ξαναλέω ότι η ένταση που έβλεπα στα πρόσωπα δεν έχει καμία σχέση με το ποδόσφαιρο. Είναι πολεμική ένταση. Αδρεναλίνη σε πεδίο μάχης.

    Το ποδόσφαιρο είναι πόλεμος.

    Υ.Γ. : Πηγαίνω μερικές φορές το χρόνο στο γήπεδο, και μένω και πολύ κοντά. Το πανηγύρι όλο με εξιτάρει από κοινωνιολογικής και ψυχολογικής πλευράς που πάντα σκέφτομαι πως θα μπορέσω να κάνω ένα ντοκιμαντέρ, που να μπορέσει να απεικονίσει το τι συμβαίνει και γιατί γύρω από το γήπεδο. Και περισσότερο πριν τον αγώνα. Μέσα στο γήπεδο σπάνια γίνεται κάτι άξιο αναφοράς…!

  2. Κ., ένα μπουκάλι μπίρα είναι για σένα. 17 Μαΐου θα είμαι Θεσσαλονίκη – χτύπα κάνα τηλέφωνο (Επικοινωνία) να τα πούμε, μετά τις 9 το βράδυ.

    Μια πρότασή μου για το ντοκιμαντέρ που σκέφτεσαι ίσως να σε ενδιαφέρει!

  3. Κρατάω όρεξη για την μπύρα!
    Θα πάρω ένα βραδάκι να τα πούμε τηλεφωνικώς, δεν το είδα χθες το μήνυμα!