γιατί δεν καταλαβαίνω την πρόταση ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΟΙ ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες αφίσα με κεντρικό σύνθημα ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΟΙ ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ. Ομολογώ ότι κάτι καταλαβαίνω· κάτι, όχι όλα, διατελώ απορών, εν πλήρει συγχύσει. Πιθανόν εσείς να μην έχετε κάποιο πρόβλημα κατανόησης της πρότασης  και να θεωρείτε αυτονόητη τη σημασία της. Εγώ δυσκολεύομαι, και αναρωτιέμαι, και σκέφτομαι. Υποθέτω ότι δυσκολεύομαι γιατί μου έχει καρφωθεί η εμμονή μέσα στο φαλακρό κρανίο μου ότι το αυτονόητο πολύ συχνά δεν είναι παρά συμπυκνωμένη ασάφεια, συμπυκνωμένη σύγχυση. Και πώς να κατανοήσεις μια πρόταση που η ασάφεια και η σύγχυση που εκπέμπει βραχυκυκλώνει και ελαχιστοποιεί τις συνάψεις του εγκεφάλου;

ΠΡΙΝ εξετάσουμε την ασάφεια και την σύγχυση της πρότασης, θα ήθελα να δούμε μια άλλη, σχετική και αποκαλυπτική. Ρωτάει ο γιος τη μάνα: μάνα, πλύθηκαν τα ρούχα; Ελάτε τώρα να εξετάσουμε τι λανθάνει σε αυτή την ερωτηματική πρόταση που κινείται στα πλαίσια του αυτονόητου, του συνηθισμένου. Προκαταβολικά: λανθάνει όλο το μεγαλείο της πυρηνικής οικογένειας, της πατριαρχίας, της δυτικής Κυριαρχίας, του δυτικού πολιτισμού!

Η σύνταξη της ερωτηματικής πρότασης  μάνα, πλύθηκαν τα ρούχα; είναι παθητική. Το ρήμα είναι πλύθηκαν, το υποκείμενο είναι τα ρούχα –  λείπει όμως κάτι! Το ποιητικό αίτιο: η άσκηση λύθηκε από τον μαθητή –  από τον μαθητή, αυτό είναι το ποιητικό αίτιο. Ποιο είναι το ποιητικό αίτιο της εξεταζόμενης ερωτηματικής πρότασης, από ποιον πλύθηκαν τα ρούχα; Δεν είναι σαφές! Γιατί δεν είναι σαφές; Για να δούμε τι θα δούμε!

ΓΙΑ  να πλυθούν τα ρούχα κάποιος πρέπει να τα πλύνει, έτσι δεν είναι;  Δεν μπορεί τα ρούχα να πλύθηκαν από μόνα τους! Μπήκαν στο πλυντήριο μόνα τους;  Μπήκε μόνο του το απορρυπαντικό;  Αυτά τα ρημάδια τα κουμπάκια ποιος τα πάτησε;  Βγήκαν μόνα τους τα ρούχα, μόνα τους απλώθηκαν, μόνα τους μαζεύτηκαν, μόνα τους τοποθετήθηκαν επιτέλους καθαρά στη ντουλάπα; Πολλή δουλείά, φίλες και φίλοι, πολλή δουλείά; 

Ο γιος δεν ρωτάει,  μάνα, έπλυνες τα ρούχα; αλλά, μάνα, πλύθηκαν τα ρούχα; Πλήρης η δεύτερη πρόταση θα ήταν: μάνα, πλύθηκαν τα ρούχα από το πλυντήριο; ή, μάνα, πλύθηκαν τα ρούχα από σένα;  Που είναι ταυτόσημο με το: μάνα, έπλυνες τα ρούχα;  Γιατί δεν κάνει αυτές τις σαφείς ερωτήσεις αλλά ρωτάει ασαφώς μάνα, πλύθηκαν τα ρούχα; Να γιατί: γιατί έχει τη φωλιά του χεσμένη, από ενοχές – ασφαλώς και αγάπη (πω πω, πολύ κακό πράγμα η αγάπη μερικές φορές!). Βλέπει τη μάνα του ως υπηρέτρια αλλά δεν του πολυαρέσει, τον βολεύει όμως! Τα ρούχα δεν τα πλένει το πλυντήριο, τα πλένει η μάνα με το πλυντήριο! Θα μπορούσε να τα πλένει με τα χέρια αλλά ευτυχώς που τα πλένει με το πλυντήριο! Αντιλαβού;

ΑΣ έρθουμε τώρα στην πρότασή μας. Σκέφτηκα πολύ, πολλές μέρες, κατέβασα συντακτικά, ελληνικά και ξένα, και μετά από πολλή μελέτη κατανόησα, επιτέλους, φίλες και φίλοι, γιατί δεν μπορούσα μέχρι πρότινος να καταλάβω την πρόταση ΝΑ ΚΑΤΑΡΓΗΘΟΥΝ ΟΙ ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ.

Η δομή της πρότασης είναι στερεότυπη, πολύ συνηθισμένη δηλαδή: να καταργηθούν οι φυλακές υψίστης ασφαλείας, να βγει ο Ξηρός από τη φυλακή, να δοθεί επίδομα στους ανέργους, να κλείσουν οι βάσεις του θανάτου –  και άλλες πολλές, πολλές. Η πρόταση που εξετάζουμε είναι ασαφής διότι δεν είναι ελλιπής, είναι ελλιπεστάτη. Λείπουν κάποιοι όροι που δεν είναι ευκόλως εννοούμενοι, για μένα –  εάν για τους συντάκτες της είναι, τι να πω, θα το δούμε.

Η πρόταση είναι παθητικής σύνταξης, άρα πρέπει να εννοήσουμε κάποιο ποιητικό αίτιο: από ποιον θα καταργηθούν οι παρελάσεις, ποιος θα καταργήσει τις  παρελάσεις;  Το  ρήμα να καταργηθούν είναι Υποτακτική παθητικού Αορίστου, κατά συνέπεια, η πρόταση είναι δευτερεύουσα, δηλαδή εξαρτημένη! Εξαρτάται από κάποια κύρια πρόταση –  ποια κύρια, πρωτεύουσα πρόταση εννοείται; Το ρήμα της κύριας πρότασης θα είναι προσωπικό ή απρόσωπο; Εάν απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, εάν διατυπώσουμε τι εννοείται, η πρόταση θα γίνει πλήρης και σαφής, αρκούντως κατανοητή.

ΟΙ παρελάσεις θα καταργηθούν ή από το Κράτος ή από εμάς. Με ενεργητική σύνταξη: το Κράτος θα καταργήσει τις παρελάσεις, ή, εμείς θα καταργήσουμε τις παρελάσεις. Εντοπίσαμε δύο ποιητικά αίτια, δύο υποκείμενα: ποιο από αυτά τα δύο εννοείται στο σύνθημα της αφίσας;  Το Κράτος ή εμείς θα καταργήσουμε τις παρελάσεις; Δεν ξέρω! Γιατί δεν είναι σαφές;

ΑΣ προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τώρα την κύρια πρόταση. [ Θέλουμε (απαιτούμε, επιδιώκουμε, σκοπεύουμε, αποφασίσαμε)] να καταργηθούν οι παρελάσεις (από το Κράτος ή από εμάς). Στην περίπτωση αυτή η δευτερεύουσα πρόταση είναι αντικείμενο στην κύρια. Να μια άλλη ανάγνωση: [πρέπει] να καταργηθούν οι παρελάσεις (από το Κράτος ή από εμάς). Σε αυτή την περίπτωση η δευτερεύουσα πρόταση είναι υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα πρέπει. Υποκείμενο επίσης είναι και στα απρόσωπα ρήματα μπορεί, είναι εφικτό, είναι δίκαιο και άλλα πολλά. Ποια από αυτές τις κύριες προτάσεις να εννοήσουμε;  Δεν ξέρω! Γιατί δεν είναι σαφές;

ΔΕΝ είναι σαφές α) εάν το κράτος θα καταργήσει τις παρελάσεις ή εμείς διότι οι συντάκτες της πρότασης της αφίσας  δεν έχουν αποφασίσει, δεν έχουν ξεκαθαρίσει ή δεν τολμούν να εκθέσουν ευθέως β)  εάν θέλουν, εάν πρέπει, εάν είναι εφικτό να καταργηθούν οι παρελάσεις –  και στις δύο περιπτώσεις το μόνο που κάνουν είναι να προκαλούν και να διαιωνίζουν την ασάφεια και την σύγχυση.

ΘΑ διατυπώσω και τη δική μου θέση. Πιθανόν μια μέρα το Κράτος να καταργήσει τις παρελάσεις –  δεν το βλέπω για τα επόμενα χρόνια. Εάν απαιτούμε από το Κράτος να καταργήσει τις παρελάσεις, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι θα κάνουμε εάν απορρίψει το αίτημά μας. Θα περιμένουμε να τις καταργήσει ή θα τις καταργήσουμε εμείς; Πώς θα τις καταργήσουμε εμείς;  Θα τις καταργήσουμε με την απελευθέρωση του δρόμου μέσω της συλλογικής επέμβασης! Με άλλα λόγια και απλά: με ένα συλλογικό ντου! Θέλουμε να το κάνουμε;  Εάν θέλουμε, θα το κάνουμε. Εάν δεν θέλουμε, ας πάμε για τσίπουρο. Είμαι μέσα και στο ένα και στο άλλο.

Η 28η Οκτωβρίου 2015 είναι μπροστά μας. Η Θεσσαλονίκη δεν είναι μακριά, τρεις σκέψεις δρόμος (με το τρένο).