in 21ος αιώνας, αδρομερές σκιαγράφημα δυο ιστοριών του ανθρώπινου γένους

κλιματική αλλαγή: υπερθέρμανση του πλανήτη ή νέα εποχή παγετώνων;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ βεβαιωθούμε ότι η όλη η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει την πρόκληση μιας νέας εποχής παγετώνων όταν σε περιοχές της Βόρειας Αμερικής, Βόρειας Ευρώπης και Βόρειας Ασίας (και Νότιας Αμερικής) η θερμοκρασία πέσει στους -50 και -60  βαθμούς Κελσίου για δύο και τρεις μήνες με αποτέλεσμα αφενός τον θάνατο χιλιάδων ανθρώπων, εξ αιτίας της κατάρρευσης του ηλεκτροδοτικού, υδρευτικού και τροφοδοτικού μηχανισμού, και αφετέρου την μετανάστευση προς τον Νότο. Εάν το φαινόμενο αυτό επαναληφθεί ή επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, τότε η βεβαιότητα θα είναι απόλυτη: ο βορράς του Βόρειου Ημισφαιρίου θα αρχίσει να καλύπτεται από πάγο με αποτέλεσμα να εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του – οι οποίοι βέβαια θα κινηθούν προς τα Νότια.

ΚΑΠΟΙΕΣ ενδείξεις των τελευταίων ετών μας επιτρέπουν να εκλάβουμε το ενδεχόμενο μιας νέας εποχής παγετώνων ως υπόθεση εργασίας: το 2200 μ. Χ. όλες οι κοντινές στον Βόρειο και Νότιο Πόλο που προανέφερα είναι καλυμμένες με δέκα ή είκοσι μέτρα πάγο. Δριμύ ψύχος θα επικρατεί όλον τον χειμώνα και σε περιοχές νοτιότερα της περιοχής των παγετώνων, τόσο δριμύ που η ζωή εκεί θα είναι αδύνατη – Ηνωμένες Πολιτείες,  βόρεια Γαλλία και Γερμανία, Πολωνία, Ρωσία, Σιβηρία, Αργεντινή και Χιλή.

ΑΥΤΗ η υπόθεση εργασίας μας παρακινεί να διατυπώσουμε πολλά ερωτήματα και πολλές σκέψεις. Είναι δυνατόν να αλλάξει το κλίμα της Γης και να έχουμε μια νέα εποχή παγετώνων; Ασφαλώς και ναι – ποιος μπορεί να αποκλείσει αυτό το ενδεχόμενο;  Έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν και μπορεί να συμβεί και στο μέλλον -γνωρίζουμε γιατί αρχίζει και γιατί τελειώνει μια εποχή παγετώνων. Είναι βέβαιο ότι δεν οφείλεται στη δραστηριότητα των ανθρώπων όπως η υπερθέρμανση του πλανήνη. Η νέα εποχή παγετώνων θα ενσκήψει μέσα σε ένα χειμώνα ή θα απαιτηθούν πολλές δεκαετίες; Θα απαιτηθούν πολλές δεκαετίες. Χρόνο με το χρόνο το ψύχος θα γίνεται ολοένα και πιο δριμύ και θα διαρκεί ολοένα και περισσότερο. Θα είναι πρόκληση ή πρόβλημα; 

ΑΣ δούμε τη διαφορά μεταξύ πρόκλησης και προβλήματος – το ζήτημα αυτό είναι κομβικής σημασίας. Το πρόβλημα είναι δυσχέρειες που προκαλούν οι άνθρωποι είτε συνειδητά είτε επειδή δεν μπορούν, είναι αδύνατον να γνωρίζουν τις συνέπειες των πράξεών τους: άρχισαν, για παράδειγμα, να χρησιμοποιούν το πετρέλαιο και τα παράγωγά του χωρίς να γνωρίζουν τι θα γίνει μετά από 100 χρόνια, δεν το έκαναν με σκοπό να μολύνουν και να ρυπάνουν τα πάντα και να υπερθερμάνουν τον πλανήτη! Η  ανεργία, η φτώχεια, το μολυσμένο νερό,  η πείνα, η υπερθέρμανση του πλανήτη, η κατάθλιψη είναι προβλήματα. Η πρόκληση είναι μια δυσχέρεια που προκαλεί η φύση στους ανθρώπους – μια νέα εποχή παγετώνων. Και λέμε πρόκληση διότι προ-καλούνται να την αντιμετωπίσουν.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ προκλήσεις της φύσης που αντιμετωπίζονται και προκλήσεις που δεν αντιμετωπίζονται.  Στον βορρά του Βόρειου Ημισφαιρίου πάντα έκανε κρύο και αυτό ήταν μια πρόκληση. Και την αντιμετώπισαν επιτυχώς. Βέβαια δεν έμεινε δάσος για δάσος, τα έκαναν όλα καυσόξυλα, αλλά βρήκαν άλλες λύσεις. Κάρβουνο από την περιοχή, πετρέλαιο και αέριο από πολύ μακριά, πυρηνική ενέργεια. Τι να πούμε και για τους Εσκιμώους!  Με πόση επιτυχία αντιμετώπισαν τη πρόκληση του κρύου και του πάγου! Οι Σκανδιναβοί εγκαταστάθηκαν στην Ισλανδία με μεγάλη επιτυχία. Προσπάθησαν να εγκατασταθούν και στη Γροιλανδία αλλά δεν μπόρεσαν και την εγκατέλειψαν.

ΜΙΑ από τις βασικές ανεπάρκειες του μαρξισμού είναι η αδιαφορία για το ζήτημα των προκλήσεων της φύσης. Δεν έχει σκεφτεί πάνω στο ζήτημα πώς μια πρόκληση της φύσης προκαλεί τη γένεση ενός τρόπου παραγωγής ή ενός πολιτισμού. Πόσο διαφορετική θα ήταν η παγκόσμια ιστορία εάν δεν υπήρχαν οι στέπες και δεν είχε εμφανιστεί ο ποιμενικός τρόπος παραγωγής! Επί 6.000 χρόνια οι ποιμένες εγκατέλειπαν τις στέπες λόγω στενοχωρίας και επέδραμαν στις περιοχές των αγροτικών κοινοτήτων καταστρέφοντας, λεηλατώντας, εξοντώνοντας ανηλεώς και ανοικτιρμόνως. Πόσοι πόλεμοι, πόση βία, πόσος πόνος, πόση απόγνωση!  Επιπλέον, έχουμε σχηματίσει την εντύπωση ότι ο άνθρωπος είναι πανίσχυρος και ότι με την ευφυΐα του και την εργασία του μπορεί να δαμάσει κάθε περιβάλλον και να αντιμετωπίσει επιτυχώς κάθε πρόκληση της φύσης. Τεράστιο λάθος. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να γίνει απόλυτος Κύριος της φύσης – δεν μπορεί να γίνει αθάνατος, δεν μπορεί να ζήσει πάνω σε ένα στρώμα πάγου πάχους 100 μέτρων και σε θερμοκρασία -70 βαθμούς Κελσίου.

ΟΙ κάτοικοι των περιοχών των νέων παγετώνων αλλά και αυτών που θα γειτονεύουν με τις περιοχές αυτές θα αναγκαστούν να μετακινηθούν προς τα νότια. Είναι αναπόφευκτο. Εδώ τελειώνουν οι προκλήσεις και αρχίζουν τα προβλήματα. Διότι ο αριθμός των κατοίκων αυτών είναι τεράστιος και ακατοίκητες περιοχές στο Νότο δεν υπάρχουν. Βέβαια, εάν έρθει μια νέα εποχή παγετώνων, η Σαχάρα θα γίνει μια μέρα καταπράσινη αλλά αυτή η μέρα θα αργήσει πολύ. Πως θα γίνει αυτή η μετεγκατάσταση; Σταδιακά ή αιφνίδια; Ειρηνικά ή με πόλεμο; Θα υπάρχει χώρος, τροφή δηλαδή,  για όλους; Εάν όχι, τι θα γίνει; 

 ΤΑ ερωτήματα αυτά συναρτώνται, φίλες και φίλοι, με ένα άλλο, κομβικής επίσης σημασίας. Είναι δυνατόν να καταρρεύσει ο καπιταλισμός εξ αιτίας της έλευσης μιας νέας εποχής παγετώνων; Είναι δυνατόν μια πρόκληση (της φύσης) να επιφέρει την κατάρρευση, την αποσύνθεση και τελικά την εξαφάνιση ενός τρόπου παραγωγής – και στη περίπτωσή μας του καπιταλιστικού; Εάν ναι, ποιος νέος τρόπος παραγωγής θα εμφανιστεί; Απάντηση στο τελευταίο ερώτημα δεν μπορούμε να διατυπώσουμε, μπορούμε όμως στα δύο πρώτα: Ναι, είναι δυνατόν μια πρόκληση σαν αυτή των παγετώνων να επιφέρει την κατάρρευση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.

ΑΝ και το ζήτημα της κατάρρευσης του καπιταλισμού εξ αιτίας της πρόκλησης της εποχής των παγετώνων συναρτάται με αυτό της ειρηνικής ή πολεμικής μετεγκατάστασης των κατοίκων προς το Νότο, θα διατυπώσω κάποια ερωτήματα και σκέψεις για το δεύτερο ξεχωριστά και θα επανέλθω για να εξετάσω την παραπάνω σχέση. Προς τα που θα κινηθούν οι πληττόμενοι από το ψύχος; Προς όλες τις περιοχές του πλανήτη ή προς τις πιο γειτονικές; Είναι αρκετός ο χώρος για όλους; Θα είναι αρκετή η τροφή για όλους; Εάν σκεφτούμε ότι οι πληττόμενες περιοχές παράγουν τροφή και ενέργεια και πρώτες ύλες αλλά το μεγαλύτερο μέρος που καταναλώνουν το εισάγουν, μας επιτρέπεται να συμπεράνουμε ότι και η τροφή θα είναι αρκετή και η ενέργεια και οι πρώτες ύλες αρκεί να υπάρξει ορθολογική χρήση και κατανάλωση – τέλος η σπατάλη.

ΟΤΑΝ λέω πρόκληση εννοώ ότι θα κληθούμε από πριν να αντιμετωπίσουμε τη δυσχέρεια, θα προ-κληθούμε. Το ζήτημα είναι ο τρόπος. Εάν γίνει με πόλεμο, ένα πολύ μεγάλος μέρος του πληθυσμού θα εξοντωθεί, ενώ δεν είναι καθόλου βέβαιο εάν οι επιζήσαντες θα τα καταφέρουν. Το πρόβλημα μπορεί να λυθεί μόνο κατόπιν πλανητικής συνεργασίας. Η επιτυχής αντιμετώπιση της πρόκλησης θα θέσει τις βάσεις για έναν νέο πολιτισμό, πολύ διαφορετικό από τον δυτικό; Ναι, αυτή είναι η γνώμη μου. Ή μια χαοτική, πολεμική, εξοντωτική περίοδος πολλών δεκαετιών ή μια κλιμάκωση και συντονισμό της παγκόσμιας συνεργασίας: διασπορά των μεταναστών του Βορρά προς όλο τον κατοικήσιμο πλανήτη, καλλιέργεια της γης για παραγωγή τροφής, δραστικός περιορισμός της κτηνοτροφίας, ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας και της αυτάρκειας με αποτέλεσμα τη μείωση των μεταφορών, των μετακινήσεων (της εξάλειψης της κατάρας του τουρισμού), της κατανάλωσης ενέργειας και πρώτων υλών, αύξηση του χρόνου ζωής των εργαλείων, κατάργηση μεγάλου μέρους της παραγωγής άχρηστων προϊόντων (όπλα, αυτοκίνητα, είδη πολυτελείας και άλλα πολλά), αλλαγή του τρόπου παραγωγής πολλών αναγκαίων αγαθών (φάρμακα, λόγου χάριν – το 90% μπορούμε να τα παραγάγουμε εμείς οι ίδιοι στον κήπο μας).

ΑΥΤΟ είναι το δίλημμα που εγείρει μπροστά μας, φίλες και φίλοι,  η πρόκληση της νέας εποχής των παγετώνων, : πλανητική αλληλοεξόντωση ή πλανητική συνεργασία; Είναι βέβαιο ότι το δίλημμα θα εμφανιστεί ακόμα κι αν δεν επέλθει μια νέα εποχή παγετώνων. Ο ίδιος ο καπιταλισμός μπορεί, είναι βέβαιο μάλλον, να προκαλέσει πρόβλημα του ίδιου βεληνεκούς με αυτό της της πρόκλησης της ψύξης της Γης.

Παγκόσμια αλληλοεξόντωση ή παγκόσμια συνεργασία; Διαιώνιση με νύχια και με δόντια του δυτικού πολιτισμού που θα καταστρέψει τη ζωή ή ένας νέος συνεργασιακός και συμβιωτικός πολιτισμός που θα την συνεχίσει και θα την ενισχύσει; 

Σχολιάστε ελεύθερα!

  1. δάσκαλε είσαι όαση,θεωρώ όμως ότι η αποχή κράτησε πολύ. οι μαθητές σου σε περιμένουν. ΆΝΤΕ ΛΟΙΠΌΝ ΚΑΝΕ ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΆ