in citius altius fortius, άθλα επί Πατρόκλω, πόλεμος και αθλητισμός στην Αρχαία Ελλάδα

Αρχαίοι Έλληνες θεατές σε Παραολυμπιάδα: θα έκοβαν φλέβες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ μάθαιναν οι αρχαίοι Έλληνες ότι στην εποχή μας μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες διεξάγονται και Παραολυμπιακοί, στους οποίους συμμετέχουν αθλητές και αθλήτριες με νοητικά και κινητικά προβλήματα, ας τα πούμε προβλήματα, θα έμεναν με το στόμα ανοιχτό, θα μας περνούσαν για τελείως παλαβούς και ανισόρροπους. Θα εξεπλήττοντο τα μάλα ασφαλώς και με τη συμμετοχή των γυναικών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Γιατί; Σε αυτό το ερώτημα ας προσθέσουμε κι άλλα δύο. Γιατί αναβίωσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες το 1896; Γιατί καθιερώθηκε η διοργάνωση των Παραολυμπιάδων; 

ΣΤΟΥΣ Ολυμπιακούς αγώνες της ελληνικής αρχαιότητας συμμετείχαν μόνο οι πολεμιστές –  αυτός ήταν και ο λόγος της εκεχειρίας, της διακοπής των πολεμικών συγκρούσεων, όταν γινόταν. Όλα τα αγωνίσματα ήταν στρατιωτικές ασκήσεις ή πολεμικές  ικανότητες. Όσο πιο σημαντική ήταν μια ικανότητα για την εξασφάλιση της νίκης στον πόλεμο, τόσο πιο δημοφιλές ήταν το αγώνισμα. Το αγώνισμα της ταχύτητας ήταν το μοναδικό αγώνισμα για δύο περίπου αιώνες, ένα πριν το 756 π. Χ., όταν έγιναν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, κι ένα μετά. Γνωρίζουμε τη σημασία της ταχύτητας στον πόλεμο. Πριν την επινόηση της φάλαγγας, ο πιο γρήγορος μπορούσε να φτάσει τον αντίπαλό του και να τον σκοτώσει, να νικήσει· εάν ήταν άοπλος, ως πιο γρήγορος θα μπορούσε να αποφύγει τον θάνατο, την ήττα δηλαδή.

ΟΙ Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ελλάδα ήταν υπόθεση καθαρά ανδρική, ήταν υπόθεση του πολίτη/οπλίτη, του πολεμιστή –  ή των παίδων και των εφήβων, των μελλοντικών πολεμιστών.  Και μάλιστα των αριστοκρατών, με την αρματοδρομία να εξελίσσεται στο πιο δημοφιλές αγώνισμα. Το άρμα, το τέθριππο, ήταν ο πρόδρομος του τεθωρακισμένου ταχέος πολεμικού οχήματος ή και του αεροπλάνου, τηρουμένων των αναλογιών. Απαγορεύονταν επί ποινή θανάτου να συμμετάσχουν ή να παρακολουθήσουν οι γυναίκες και οι δούλοι, οι οποίοι βέβαια ήταν κάπου εκεί κοντά αποκλεισμένοι: χωρίς αυτούς το ταξίδι των αθλητών/πολιτών/οπλιτών (πολεμιστών) προς την Ολυμπία ήταν αδιανόητο. Αυτοί κουβαλούσαν τροφή και ρουχισμό –   2-3 δούλοι, το λιγότερο, για κάθε ελεύθερο Κύριο.

ΟΙ αρχαίοι αθλητικοί αγώνες ήταν ένας ύμνος στη σωματική και νοητική αρτιμέλεια και ρώμη του πολεμιστή. Πώς θα μπορούσε ένας τυφλός ή ένας κουτσός να πολεμήσει; Εάν αρχαίοι Έλληνες παρακολουθούσαν Παραολυμπιακούς αγώνες, θα έκοβαν στις φλέβες τους, σίγουρα, από βδελυγμία και απόγνωση. Ήταν ακόμα ένα υποκατάστατο του πολέμου που εξήρε την πολεμική ετοιμότητα των πολιτών, ήταν ένας ειρηνικός πόλεμος με λίγα θύματα, κυρίως στο παγκράτιο. Ήταν θεαματικές στρατιωτικές ασκήσεις, που αποσκοπούσαν στην αύξηση της (σωματικής) ισχύος, σε αυτό το πυρηνικό μέλημα του αρχαίου Έλληνα δουλοκτήτη αριστοκράτη.

Η αναβίωση, αν μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε με αυτόν τον τρόπο, ήταν άλλη μια εκδήλωση της εκταφής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού από την καπιταλιστική Κυριαρχία, που άρχισε με την Αναγέννηση. Ήταν ένα αποτέλεσμα του κλασικισμού. Ο πόλεμος όμως αυτή την εποχή, τέλη 19ου –  αρχές 20ού,  δεν διεξάγεται με τα όπλα και τους τρόπους που διεξαγόταν στην αρχαία Ελλάδα. Τι νόημα είχε η αναβίωση των αγώνων του ελληνικού κόσμου το 1896;

ΑΣ μην ξεχνάμε ότι οι δύο τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και η πρώτη του 20ού ήταν μια  χρυσή εποχή του καπιταλισμού: βρισκόμαστε στο απόγειο της λατρείας της προόδου και όλοι περίμεναν τον επίγειο Παράδεισο –  μόνο που το 1914 είδαν και έζησαν έντρομοι την επίγεια Κόλαση. Αυτές τις δεκαετίες εφευρέθηκε ο τετράχρονος κινητήρας, τα αυτοκίνητα, το αεροπλάνο, αργότερα τα τανκς· τα πυροβόλα όπλα βελτιώθηκαν, νέα επινοήθηκαν με αποτέλεσμα στον τρόπο διεξαγωγής του πολέμου να συγκλίνει το παρελθόν των μαχητών με την λόγχη εφ΄ όπλου με το μέλλον, τη ρίψη βομβών από την επικράτεια του Δία. Οι στρατιώτες τάιζαν περισσότερο την απληστία των βομβών και των κανονιών παρά συνέβαλαν στην έκβαση της μάχης. Ήταν περιττός πληθυσμός που έπρεπε να εξοντωθεί. Όταν ένας νέος περιττός πληθυσμός εμφανίστηκε, ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος ήταν αναγκαίος και απαραίτητος.

ΟΙ αθλητές, και αργότερα οι αθλήτριες,  δεν ήταν πολεμιστές αλλά άνθρωποι της σχόλης που παρήγαγε ο καπιταλισμός. Έτσι γεννήθηκε ο καπιταλιστικός αθλητισμός που υμνεί τη στέρηση, την πειθαρχία, την απόδοση, την σκληρή εργασία εν μέσω σχόλης, ελεύθερου χρόνου. Με την αναβίωση των αθλητικών Αγώνων της αρχαιότητας ο καπιταλιστικός κόσμος έδειξε την ανωτερότητά του στο πεδίο της Τεχνικής: κοιτάξτε πως πολεμούσαν κάποτε στην αρχαιότητα και δείτε την μεγάλη, τεράστια πρόοδο που έχει επιτευχθεί! Η αναβίωση των αγώνων είναι ένας ύμνος στην Τεχνική πρόοδο, είναι ένας ύμνος στο χάσμα της Τεχνικής μεταξύ του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και του δυτικού, καπιταλιστικού, που προήλθε από τον πρώτο. Οι μεταγενέστερες εξελίξεις επιβεβαιώνουν αυτό το κίνητρο: ένα παγκόσμιο ρεκόρ στα εκατό μέτρα με ένα εκατοστό του δευτερολέπτου διαφορά, διαφορά που δεν μπορεί ο ανθρώπινος νους να συλλάβει, γίνεται παγκόσμιο γεγονός και είδηση! Αυτό που έχει σημασία δεν είναι η επίτευξη μεγαλύτερης ταχύτητας με τα πόδια κάποιου χημικάνθρωπου (τη στιγμή που ο πόλεμος διεξάγεται με αόρατα μη επανδρωμένα πολεμικά αεροσκάφη, με αεροπλανοφόρα, με διηπειρωτικούς  πυραύλους και πυρηνικά υποβρύχια!) αλλά η δυνατότητα μέτρησης σε εκατοστά (και χιλιοστά, αν χρειαστεί) του δευτερολέπτου.

ΟΙ σύγχρονοι Ολυμπιακού αγώνες είχαν ένα εγγενές ελάττωμα: βασίζονταν στον αποκλεισμό. Των γυναικών αρχικά. Αυτό, ας είναι καλά το δημοκρατικό και το φεμινιστικό πνεύμα,  ξεπεράστηκε στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Πριν λίγα χρόνια, δεν ξέρω πότε ακριβώς, το ανθρωπιστικό πνεύμα εντόπισε έναν άλλον αποκλεισμό. Θεωρητικά όλοι και όλες μπορούμε να συμμετάσχουμε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, εκτός από αυτούς και αυτές που έχουν κινητικά και νοητικά προβλήματα, εκ γενετής ή από ατυχήματα στους χώρους εργασίας αλλά κυρίως στους δρόμους, εκεί όπου διεξάγεται ο εμφύλιος οδικός πόλεμος. Να συμμετάσχουν στους αγώνες των αρτιμελών (εάν είναι, η έννοια της αρτιμέλειας θα πρέπει να επανεξεταστεί) δεν είναι δυνατόν. Μία μόνη λύση υπάρχει: να διοργανώνονται αγώνες  για μη αρτιμελείς.

Και εκεί που θα έπρεπε να δούμε γιατί και πως αυτοί οι άνθρωποι ακρωτηριάστηκαν και πολλοί και πολλές καρφώθηκαν σε όλη τους τη ζωή σε αναπηρικό αμαξίδιο, οι Παραολυμπικοί Αγώνες είναι μια συσκότιση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας που επικρατεί στους χώρους εργασίας και στους δρόμους.  Και φτάσαμε στο εξής σημείο: να έχει ακρωτηριαστεί κάποιος λόγω του διάχυτου ανταγωνισμού στο πεδίο του οδικού Άρη και να συμμετέχει σε αγώνες ταχύτητας με αναπηρικά αμαξίδια! Πιο ανυπέρβλητος, πιο συγκλονιστικός, πιο εξαίσιος  ύμνος στην καπιταλιστική ιδεολογία, στην  καπιταλιστική βαρβαρότητα, στον δυτικό καπιταλιστικό πολιτισμό δεν έχει υπάρξει!

Σχολιάστε ελεύθερα!

  1. Επειδή έχω ασχοληθεί με την αναπηρία θεωρητικά, αυτό πρέπει να παραδεχθώ ότι μου πρόσθεσε κάτι σε όσα είχα σκεφθεί ή διαβάσει. Το περί παραολυμπιάδας και όχι συμμετοχής στην καθαυτό ολυμπιάδα. Δεν θα ήταν δυνατόν βέβαια να συναγωνιστούν διαφορετικών δυνατοτήτων άνθρωποι, ωστόσο κάτι δείχνει αυτό το παρά-. Τα υπόλοιπα για το γιατί γίνονταν οι αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες, οκ, γνωστά εν πολλοίς. Στα περί υπεροχής της τεχνικής και τεχνολογίας του σήμερα πέρα από τη χρονομέτρηση φαντάζομαι εντάσεις και τη ντόπα…

  2. Αγαπητέ cool, θίγεις πολλά ζητήματα και δεν μπορώ να απαντήσω με μιας. Κάθε πρωί που γράφω θα απαντώ και στις παρατηρήσεις σου. Χαίρομαι που σε αυτό το σημείωμα βρήκες κάτι που μπορείς να το χρησιμο-ποιήσεις δημιουργικά και δεν αρκείσαι μόνο στην απόλαυση της ανάγνωσης των σύντομων ιστοριών. Ασφαλώς και εντάσσω και την ντόπα – η αρχή της θα πρέπει να ανάγεται στην ειδική διατροφή που πρότειναν οι γιατροί της εποχής στους αθλητές! Τα περί του αρχαιοελληνικού αθλητισμού δεν είναι και τόσο εν πολλοίς γνωστά σε όλους και όλες, όπως σε σένα, υπάρχουν άλλωστε πολλές πτυχές του ζητήματος που δεν είναι ούτε σαφείς ούτε κατανοητές. Αυτές φέρνω στο προσκήνιο και επιχειρώ να τις ερευνήσω και να τις μελετήσω.