όλη η ανθρωπότητα ένα προλεταριάτο (χωρίς βιομηχανικό προλεταριάτο)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΥΘΥΣ εξ αρχής σπεύδω να προλάβω τις παρεξηγήσεις: ο τίτλος του σημειώματος δεν καταγράφει την πραγματικότητα αλλά δύο επάλληλες τάσεις: της προλεταριοποίησης της πλειονότητας του παγκόσμιου πληθυσμού και της συρρίκνωσης, έως και εξαφάνισης, του βιομηχανικού προλεταριάτου. Η ανθρωπότητα σήμερα δεν είναι ένα παγκόσμιο προλεταριάτο και βιομηχανικό προλεταριάτο υπάρχει. Νομίζω πως είμαι πολύ σαφής και έτσι μπορώ να εκτυλίξω τώρα τις σκέψεις μου και τα επιχειρήματά μου – και τα ερωτήματά μου.

ΟΣΟ διαρκούσε η επέκταση του καπιταλισμού, η κύρια τάση ήταν η προλεταριοποίηση του αγροτικού πληθυσμού,  ο οποίος ήταν η συντριπτική πλειονότητα, μέχρι και 90%, των σημερινών ανεπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνικών σχηματισμών. Με την έναρξη της τάσης περιορισμού της επέκτασης του καπιταλισμού, το 1973, και πιο σαφώς τις τελευταίες δεκαετίες, ολοένα και μικρότερο μέρος του αγροτικού πληθυσμού προλεταριοποιείται – το μεγαλύτερο στοιβάζεται στις τενεκεδουπόλεις βιώνοντας την ανεργία ως μόνιμη κατάσταση. Από την άλλη, με την ανάπτυξη της ρομποτικής και της βιοτεχνολογίας το βιομηχανικό προλεταριάτο τείνει να συρρικνωθεί, με αποτέλεσμα το 2040 αναμένεται να περιοριστεί στο μισό.

ΜΕ την αναμενόμενη συρρίκνωση του καπιταλισμού, οι τάσεις αυτές θα ενισχυθούν. Η όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ των καπιταλιστών, που θα είναι το κύριο χαρακτηριστικό  της φάσης της συρρίκνωσης, θα πετάξει στα σκουπίδια μεγάλα τμήματα των μικρο-και μεσοαστικών στρωμάτων αλλά και αδύναμων κεφαλαίων, θα εντείνει τη συγκέντρωση της γης σε λίγους ιδιοκτήτες, θα εφαρμόσει σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής την τεχνοεπιστήμη. Οδεύουμε ολοταχώς προς μια ανθρωπότητα που θα είναι ένας κόσμος άεργου, άνεργου και λούμπεν προλεταριάτου κι ενός βιομηχανικού προλεταριάτου εξειδικευμένου και καλά αμειβόμενου και πολύ πιστού και πολύ υπάκουου στους Κυρίους του. Αναρωτιέμαι εάν μας επιτρέπεται να το αποκαλούμε και προλεταριάτο. Οδεύουμε  ολοταχώς προς μια ανθρωπότητα με τον παγκόσμιο πλούτο να κατέχεται από μια πολύ μικρή μειονότητα  με τον παγκόσμιο πληθυσμό πολύ φτωχό και λιμοκτονούντα. Οδεύουμε! Έχουμε ήδη φτάσει – δεν έχουμε όμως φτάσει στο τέλος του δρόμου, της διαδικασίας.

Η κατάσταση αυτή φέρνει στο προσκήνιο μια πολύ βασική αντίφαση κάποιων θέσεων του Μαρξ, αντίφαση που γεννά καινοφανή ερωτήματα που αφορούν το μέλλον όλης της ανθρωπότητας. Ο Μαρξ έγραψε ότι το βιομηχανικό προλεταριάτο θα σώσει την ανθρωπότητα από την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Θα επαναστατήσει και θα επιβάλει τον κομμουνισμό, θα επιβάλει το συμφέρον του ως συμφέρον όλης της ανθρωπότητας. Έγραψε όμως και κάτι άλλο. Έγραψε ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των καπιταλιστών θα έχει ως αποτέλεσμα την δραστικότητα μείωση του χρόνου εργασίας με την εφαρμογή της επιστήμης στην καπιταλιστική παραγωγή με αποτέλεσμα μια μέρα το μέτρο του πλούτου να μην είναι ο χρόνος εργασίας, το εμπόρευμα και το χρήμα αλλά ο ελεύθερος χρόνος. Ναι, αλλά σε αυτή την περίπτωση, εάν δηλαδή ο πλούτος που παράγεται είναι τεράστιος, παράγεται γρήγορα και από ολοένα και λιγότερους παραγωγούς, και έχοντας υπ΄ όψει τη βεβαιότητα ότι ο χρόνος εργασίας δεν θα περιοριστεί τόσο ώστε να εργάζονται όλοι και όλες (κάνα δύο μήνες, το πολύ, κατ΄ έτος), τότε το προλεταριάτο θα είναι μια ασήμαντη μειονότητα, προνομιούχα και άρα πιστή και αφοσιωμένη στον καπιταλιστή Κύριο. Θα θέλει, θα μπορεί αυτό το βιομηχανικό προλεταριάτο να σώσει την ανθρωπότητα;

ΑΥΤΟ, φίλες και φίλοι, είναι ένα από τα κομβικά ερωτήματα της εποχής μας. Δεν είναι πρόβλημα – γιατί να είναι πρόβλημα; Είναι μια αντικειμενική κατάσταση.  Κι αν είναι έτσι, και νομίζω πως έτσι είναι, τότε οφείλουμε να ξανασκεφτούμε πολλές θέσεις και αντιλήψεις του παρελθόντος, της εποχής της επέκτασης του καπιταλισμού. Εάν ο σωτήρας μας μάς εγκατέλειψε και πήγε με τον εχθρό μας, ποιος θα μας σώσει; Εάν ο σωτήρας μας ήταν και προστάτης μας, ποιος θα μας προστατεύσει; Είναι απαραίτητος ο σωτήρας και προστάτης; Πώς  σχηματίσθηκαν αυτές οι έννοιες της σωτηρίας και της προστασίας; Μήπως έχουν κάποια σχέση με το ποιμενικό μας παρελθόν; Μπορούμε να σωθούμε και να προστατευθούμε χωρίς σωτήρα και προστάτη;

Πώς;