φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΔΕΝ νομίζω να υπήρχε κάποια πόλη με 1 εκ. κατοίκους πάνω στη Γη το 917 μ. Χ. Πόλεις με πάνω από 100.000 κατοίκους υπήρχαν και δεν πρέπει να ήταν πάνω από πέντε έξι, αν δεν κάνω λάθος. Η συντριπτική πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε σε χωριά, το υπόλοιπο σε μικρές τροφοσυλλεκτικές – κυνηγητικές ομάδες. Το 1917 υπήρχαν πολλές πόλεις με πάνω από 1 εκ. κατοίκους, πολύ περισσότερες με πάνω από 100.000 κατοίκους· οι περισσότερες, σχεδόν όλες, βρίσκονταν στις καπιταλιστικές χώρες, κυρίως στη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ· ο παγκόσμιος όμως πληθυσμός ζούσε και πάλι στα χωριά. Σήμερα, 2017, πάνω από το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού έχει συγκεντρωθεί στις πόλεις. Σε μια γενιά από σήμερα, το 2050, ας πούμε, τα 3/4 του πληθυσμού θα ζει σε πόλεις και σε μεγαλουπόλεις. Δεν ξέρω πόσες είναι αλλά μεγαλουπόλεις με πάνω από 20 εκ. είναι πολλές.
ΕΧΟΥΜΕ μπροστά στα μάτια μας μια μεγατάση. Όταν λέω μεγατάση εννοώ μια τάση η οποία έχει παγκόσμιες διαστάσεις. Η τάση αυτή άρχισε με τη βιομηχανική επανάσταση, κλιμακώθηκε όμως, έγινε μεγατάση, μετά το 1975, μετά το τέλος της χρυσής καπιταλιστικής τριακονταετίας (1945-1975). Η κλιμάκωση αυτή βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και δεν πρόκειται να εξαντλήσει τη δυναμική της πριν τα μέσα του 21ου αιώνα. Η συγκέντρωση του παγκόσμιου πληθυσμού στις πόλεις είναι συνέπεια της επέκτασης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής – νομίζω πως δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Ποιες είναι, θα είναι άραγε οι συνέπειες της συγκέντρωσης του παγκόσμιου πληθυσμού στις πόλεις; Θα εκθέσω την απάντησή μου μόνο και μόνο για να μην σας κουράσω: θα κρίνετε εσείς εάν αξίζει να συνεχίσετε την ανάγνωση του σημερινού σημειώματος ή όχι. Τρεις θα είναι οι συνέπειες: εγκατάλειψη πόλεων, δηλαδή εκτοπίσεις πληθυσμών, εξόντωση πληθυσμών και εξεγέρσεις, πόλεμος στις πόλεις δηλαδή – δεν θα είναι όμως ο πόλεμος όπως τον γνωρίζουμε, πόλεμος μεταξύ Κρατών.
ΘΑ κάνω μια σύντομη παρέκβαση για να σχηματίσουμε μια πλήρη και ευκρινή εικόνα της εποχής μας. ΜΕ κριτήριο το μέγεθος της συμβίωσης διακρίνουμε τρεις εποχές της παγκόσμιας ιστορίας. Εάν ο άνθρωπος υπάρχει πάνω στη Γη εδώ και 100.000 χρόνια, τα 90.000 τα περάσαμε ζώντας σε μικρές συμβιωτικές ομάδες των 20-50 μελών. Είναι πάρα πολλά χρόνια, φίλες και φίλοι! Είναι η εποχή της ομάδας. Πριν 12.000 χρόνια εμφανίστηκαν τα πρώτα χωριά, οι πρώτες αγροτικές κοινότητες της νεολιθικής εποχής, που εγκαινίασαν την εποχή του χωριού, η οποία έκλεισε μόλις πριν λίγες δεκαετίες, όταν η πλειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε ακόμα σε χωριά. Η εποχή των πόλεων αρχίζει με την καπιταλιστική βιομηχανική επανάσταση στα μέσα του 19ου αιώνα, κορυφώνεται όμως μετά το 1975 και σε αυτήν ζούμε τώρα, σε αυτήν θα ζήσουν τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας.
ΑΣ δούμε συνοπτικά την πρώτη συνέπεια. Υπάρχει το ενδεχόμενο να δούμε κάποια μεγαλούπολη να εγκαταλείπεται από τους κατοίκους της μέσα σε λίγες μέρες; Ασφαλώς και υπάρχει. Ας υποθέσουμε ότι μια μέρα, που δεν θα είναι η τελευταία, οι βρύσες στις κουζίνες και τις τουαλέτες στη Ρώμη, λόγου χάριν, δεν (τρ)έχουν νερό. Θα αναγκαστούν να την εγκαταλείψουν. Εάν πλημμυρίσει μια πόλη και τα νερά δεν υποχωρούν, δεν θα αναγκαστούν οι κάτοικοι να την εγκαταλείψουν; Θα αναγκαστούν. Πώς θα γίνει αυτή η εγκατάλειψη; Θα επιτηρηθεί από το Κράτος ή όχι; Ασφαλώς και θα επιτηρηθεί και θα οργανωθεί και θα εκτελεστεί από το Κράτος. Η εγκατάλειψη θα μετεξελιχθεί σε εκτόπιση, μετακίνηση πληθυσμού. Ο πληθυσμός της πόλης θα εκτοπιστεί, θα μετακινηθεί ως ανθρώπινη αγέλη, ως ανθρώπινο κοπάδι, ποίμνιο. Η εποχή των πόλεων θα είναι η χρυσή εποχή της Ανθρωποβοσκητικής. Είναι προετοιμασμένοι οι Κύριοι και οι σύμβουλοί Του για αυτή την εποχή, την εποχή της εκτόπισης πληθυσμών; Αν είναι λέει! Προετοιμάζονται πυρετωδώς εδώ και πολλές δεκαετίες.
ΕΑΝ όμως υπάρξει πρόβλημα έλλειψης τροφής ή επιδημιών, τότε η εγκατάλειψη των πόλεων από τους κατοίκους της δεν (θα) έχει απολύτως κανένα νόημα. Όπου και να πάει, τροφή δεν θα υπάρχει, ιοί θα υπάρχουν. Σε αυτή την περίπτωση ο πληθυσμός θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της εξόντωσης μέσα στις πόλεις. Οι μεγαλουπόλεις θα γίνουν νεκρουπόλεις. Έτσι, η εποχή των πόλεων θα είναι η εποχή της βιοπολιτικής του θανάτου, της κρατικής διαχείρισης του μαζικού θανάτου των Υποτελών. Είναι προετοιμασμένοι οι Κύριοι και οι σύμβουλοί Του για την εποχή της βιοπολιτικής του θανάτου; Αν είναι λέει! Προετοιμάζονται πυρετωδώς εδώ και πολλές δεκαετίες.
ΟΙ εκτοπίσεις πληθυσμών και η εξόντωση Υποτελών θα έχουν ως αποτέλεσμα το ξέσπασμα εξεγέρσεων. Η εποχή των πόλεων θα είναι εποχή εξεγέρσεων των Υποτελών. Δεν απέχουμε χρονικά και πολύ από αυτή την εποχή. Δεν θα είναι τυφλές, απελπισμένες εξεγέρσεις, Θα είναι εξεγέρσεις, που πιθανόν να μετεξελιχθούν σε κοινωνική επανάσταση, που θα έχουν συνείδηση της βασικής αντίφασης της εποχής μας: ή θα επιλύσουμε τα παγκόσμια κοινωνικά προβλήματα και θα καταρρεύσει ο καπιταλισμός, και ο δυτικός πολιτισμός, ή θα διαιωνιστεί ο καπιταλισμός, και ο δυτικός καπιταλισμός, και θα πεθάνουμε, είτε ως νεκροί είτε ως ζωντανοί. Η εποχή λοιπόν των πόλεων θα είναι η εποχή των εξεγέρσεων. Πόλεμοι μεταξύ Κρατών, όπως τους γνωρίζουμε από την εποχή του Ναπολέοντα μέχρι και τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν θα γίνονται πια – ή θα είναι σπάνιοι. Η φύση του πολέμου θα αλλάξει: ο πόλεμος από τα ανοιχτά πεδία μάχης, από τα πεδία των επιχειρήσεων θα μεταφερθεί μέσα στις πόλεις με τη μορφή των εξεγέρσεων των Υποτελών.
ΣΤΟ δίλημμα που διατύπωσε ο Κύριος και οι σύμβουλοί Του επιλέγουν τη διαιώνιση του καπιταλισμού και του δυτικού πολιτισμού, δηλαδή την εκτόπιση πληθυσμών, την εξόντωση των Υποτελών και την καταστολή των εξεγέρσεων, την οποία αποκαλούν αντιεξέγερση. Θα ρωτήσω και πάλι: είναι προετοιμασμένος ο Κύριος και οι σύμβουλοί Του για την εποχή της καταστολής των εξεγέρσεων, την εποχή της αντιεξέγερσης. Αν είναι λέει! Προετοιμάζονται πυρετωδώς και εδώ και πολλές δεκαετίες. Ας σχολιάσουμε συνοπτικά αυτή την προετοιμασία. Θα θίξω συνοπτικά κάποια ζητήματα, τα οποία θα είναι ένα από τα βασικά αντικείμενα των σημειωμάτων μέχρι τον Απρίλιο.
ΕΧΟΥΜΕ σχηματίσει την εντύπωση ότι οι περισσότεροι πόλεμοι από την εποχή του Ναπολέοντα μέχρι σήμερα ήταν πόλεμοι μεταξύ κρατικών οντοτήτων, ήταν μεγάλοι πόλεμοι, όπως τους αποκαλούν οι θεωρητικοί του πολέμου και κυρίως οι θεωρητικοί της αντιεξέγερσης (εξ ου και ο χαρακτηρισμός των δύο παγκόσμιων πολέμων ως ‘μεγάλων’), θεωρητικός των οποίων ήταν ο Κλάουζεβιτς (Περί Πολέμου, εκδ. Βάνιας). Η εντύπωση αυτή είναι λαθεμένη, Διότι οι περισσότεροι πόλεμοι δεν ήταν μεγάλοι αλλά ‘μικροί’, έτσι τους αποκαλούν. Ήδη από την εισβολή του Ναπολέοντα στην Ισπανία το 1808, οι αντάρτες της Ισπανίας κατάφεραν συντριπτικά πλήγματα κατά του γαλλικού στρατού και από τότε οι μικροί αυτοί πόλεμοι ξεσπούσαν όλο και πιο συχνά, σε ολόκληρο τον πλανήτη. Οι αντιαποικιακοί, εθνικοαπελευθερωτικοί πόλεμοι ήρθαν στο προσκήνιο τόσο κατά τη διάρκεια του Β΄μεγάλου πολέμου, όσο και μετά. Αντάρτικα κινήματα ξέσπασαν σε όλες τις ηπείρους. Η ήττα των αποικιακών στρατών έφερε στο προσκήνιο ένα ζήτημα, το οποίο δεν είχαν αντιληφθεί και συνειδητοποιήσει τα στρατιωτικά επιτελεία και οι θεωρητικοί του πολέμου. Και συνειδητοποίησαν ότι αυτοί οι μικροί πόλεμοι θα είναι το μέλλον. Ο πρώτος, αν δεν κάνω λάθος, που το αντιλήφθηκε και το συνειδητοποίησε ήταν ένας αξιωματικός του γαλλικού στρατού που πολέμησε στην Ινδοκίνα και στην Αλγερία κι έσφαξε πολύ κόσμο, που κλήθηκε δηλαδή να καταστείλει ανηλεώς και αδιστάκτως τα αντάρτικα κινήματα σε αυτές τις χώρες. Πρόκειται για τον Ροζέ Τρινκιέρ (Rozer Trinquier), ο οποίος το 1961 έγραψε ένα βιβλίο για τους τρόπους καταστολής των εξεγέρσεων (Modern Warfare: A French View of Counterinsurgency), όπου και επισημαίνει πως αυτού του τύπου εξεγέρσεις, μικροί πόλεμοι, θα επικρατήσουν στο μέλλον. Το ίδιο ζήτημα προβλημάτισε και τον γερμανό θεωρητικό της κρατικής κυριαρχίας και του εθνικοσοσιαλισμού Καρλ Σμίτ. Στην πραγματεία του Θεωρία του Αντάρτη (1963 – κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πλέθρον) επισημαίνει το καινοφανές της δράσης του αντάρτη, επιχειρεί όμως να το εντάξει στην πολιτική φιλοσοφία που εξέθεσε στα πρώτα του βιβλία, την εποχή του μεσοπολέμου: Η έννοια του Πολιτικού (εκδ. Κριτική) και Πολιτική Θεολογία (εκδ.Λεβιάθαν). Το 1964 ο γάλλος Νταβίντ Γκαλουλά, με το βιβλίο του Αντεπαναστικός Πόλεμος (εκδ. Οδυσσέας, Counterinsurgensy Warfare: Thory and practice – θα το βρείτε στο διαδίκτυο) κινείται στο πνεύμα του Τρινκιέ.
ΑΥΤΑ τα βιβλία συνοψίζει και εμπλουτίζει ο ολλανδός ιστορικός του πολέμου Μάρτιν Βαν Κρέβελντ το 1991 στο Η μεταμόρφωση του πολέμου (εκδ, Τουρίκης, The Tranformation of War): Τέρμα οι μεγάλοι διακρατικοί πόλεμοι, μόνο μικροί πόλεμοι, εξεγέρσεις δηλαδή θα γίνονται στο μέλλον. Το 1992, ο άγγλος θεωρητικός της αντιεξέγεσης πια και όχι γενικά του πολέμου Φρανκ Κίτσον επαναλαμβάνει όσα υποστήριξαν οι προηγούμενοι και εμπλουτίζει την ορολογία (Low Intension Operations: Subverion, Insurgensy, Peace-keeping).
Ξημερώνει. Αυτά για σήμερα. Πάω να μαζέψω ντοματάκια για να τα κάνω λιαστά. Να ποτίσω ντομάτες και λάχανα. Να αλέσω κριθάρι για να ψήσουμε τη Δευτέρα παξιμάδια. Να συσκευάσω τη μαρμελάδα σύκο.
Σχολιάστε ελεύθερα!