οι ζωντανές βόμβες στους καπιταλιστικούς παραδείσους

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΣΗΜΕΡΑ θα γράψω και θα σκεφτώ πάνω στο ζήτημα των ζωντανών βομβών, όπως τις βλέπουμε να εκρήγνυνται στους καπιταλιστικούς παραδείσους, τις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες του δυτικού, παγκόσμιου πια, πολιτισμού. Προχτές στο Ντάλας των ΗΠΑ έσκασε  μια ζωντανή βόμβα, με 59 νεκρούς, πάνω από 525 τραυματίες, εκ των οποίων άλλοι θα πεθάνουν, άλλοι θα μείνουν ανάπηροι σε όλη τους τη ζωή και άλλοι θα ιαθούν μένοντας πληγωμένοι για πάντα. Η ζωντανή βόμβα, ένας εκατομμυριούχος, λάτρης των τυχερών παιχνιδιών και των όπλων, αυτοκαταστράφηκε (αυτοκτόνησε) και αυτό συμβαίνει συνήθως, δηλαδή όχι πάντα.

ΘΑ προσπαθήσω να διατυπώσω κάποια απάντηση στο ζήτημα της διαδικασίας σχηματισμού μιας ζωντανής βόμβας. Και θα το κάνω γιατί, όπως έχω γράψει ήδη πριν από χρόνια, ζωντανές βόμβες θα εκρήγνυνται όλο και πιο συχνά στους καπιταλιστικούς παραδείσους, με ολοένα και περισσότερους νεκρούς, ανάπηρους, βαριά και ελαφριά τραυματισμένους. Οι περισσότεροι, άνδρες και γυναίκες, νεαρής κυρίως ηλικίας. Πώς σχηματίζεται λοιπόν μια ζωντανή βόμβα; Γιατί θα εκρήγνυνται ολοένα και πιο συχνά;  Γιατί τα θύματα είναι κυρίως νεαρής ηλικίας; 

ΝΑ όμως και κάποια άλλα ερωτήματα: τι ένιωθε όταν σκότωνε η ζωντανή βόμβα; Ένιωθε λύπη, δυσαρέσκεια; Όχι, φίλες και φίλοι, όχι, κατά κανένα τρόπο: ένιωθε μεγάλη ηδονή, πάρα πολύ μεγάλη ηδονή, τόσο μεγάλη που πιο μεγάλη δεν γίνεται. Και γιατί ένιωθε τόσο μεγάλη ηδονή; Επιτρέπει η κοινωνία στα μέλη της να νιώθουν μια παρόμοια ηδονή; Και: ένιωθε μόνο ηδονή ή μήπως και κάτι άλλο; Τι; Και γιατί αυτοκτόνησε; 

ΕΝΙΩΘΕ μεγάλη ηδονή γιατί είχε υπερβεί όλους τους περιορισμούς της επιθυμίας και της ελευθερίας. Πρόκειται για την απόλυτη ηδονή. Ο Φρόιδ μας είπε ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι καταπιεστική, που να μην βάζει στα μέλη της όρια στην επιθυμία και την ελευθερία. Δεν μπορείς να επιθυμείς ό,τι γουστάρεις, δεν μπορείς να κάνεις ό,τι σκεφτείς και θελήσεις. Διότι δεν είναι μόνος σου –  υπάρχουν και άλλοι και άλλες. Εάν όλοι και όλες έκαναν ό,τι ήθελαν, τότε δεν θα υπήρχε κοινωνία. Κάποιος άλλος, δεν θυμάμαι το όνομά του, υποστηρίζει ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει, δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην βασίζεται στη συμβίωση και τη συνεργασία, που να μην είναι κομμουνιστική δηλαδή, και αυτή η εμμενής συμβίωση και συνεργασία επιβάλλει όρια στην επιθυμία και την ελευθερία. Εάν δεν υπάρχουν όρια στην ελευθερία και την επιθυμία, δεν μπορεί να υπάρξει συμβίωση και συνεργασία. Εάν θέλεις να είσαι απολύτως ελεύθερος, να πας να ζήσεις σε μια σπηλιά μόνος σου. Αλλά εκεί, μιας και δεν υπάρχουν άλλοι και άλλες, η επιθυμία εξανεμίζεται! Επιθυμία υπάρχει μόνο εκεί που υπάρχουν κι άλλοι. Εάν είμαι μόνος, τι να επιθυμήσω, τ΄αρχίδια μου; Επιθυμία υπάρχει μόνο όταν υπάρχει κι άλλη επιθυμία, μας λέει ο Ρενέ Ζιράρ. Κατά συνέπεια, η ελευθερία είναι εξάρτηση: νιώθω ελεύθερος και ασφαλής όταν είμαι με άλλους. Εφόσον η ελευθερία είναι εξάρτηση, οφείλω να περιορίσω την επιθυμία μου και την ελευθερία μου. Αυτός ο περιορισμός είναι δυσβάστακτος αλλά αναγκαίος. Υπάρχουν πολλοί τρόποι, κοινωνικά αποδεκτοί, να γίνουν πολύ λιγότερο δυσβάστακτοι. Εδώ θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τον ορισμό του πολιτισμού, όπως τον διατυπώνει η δυτική (καπιταλιστική) Κυριαρχία: μια κοινωνία είναι πολιτισμένη, όταν επινοεί τρόπους να ελαχιστοποιηθεί η δυσφορία των περιορισμών· μια κοινωνία είναι πολιτισμένη όταν εντοπίζει και επιλύει όσο πιο γρήγορα γίνεται τα προβλήματα που ενσκήπτουν –  και πάντα προκύπτουν αφού δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τις συνέπειες των επιλογών μας.

ΟΙ περιορισμοί της επιθυμίας και της ελευθερίας προκαλούν επιθετικότητα και άγχος. Η κοινωνία αντιμετωπίζει την επιθετικότητα και το άγχος με ένα πολύ απλό τρόπο: με την εκτόνωσή τους. Με τέτοιο τρόπο που να μην είναι ενοχλητικές κοινωνικά. Η εκτόνωση αυτή προκαλεί ηδονή. Επινοήθηκαν πολλοί κοινωνικοί θεσμοί που η λειτουργία τους είναι η πρόκληση της ηδονής μέσω της εκτόνωσης της επιθετικότητας και του άγχους που προκαλεί ο περιορισμός της ηδονής –  της ελευθερίας και της επιθυμίας! Είναι καταπληκτικό! Παίζουμε, χορεύουμε, τραγουδάμε! Παίζουμε; Χορεύουμε; Τραγουδάμε; Όχι –  παίζαμε, χορεύαμε, τραγουδούσαμε!  Γιατί δεν τα κάνουμε πια όλα αυτά; Γιατί τα κάνουμε πολύ λιγότερο, πολύ σπάνια έως καθόλου;

ΜΗΠΩΣ αρχίσαμε να πολεμάμε για τον ίδιο λόγο που αρχίσαμε να παίζουμε, να χορεύουμε, να τραγουδάμε; Και η θυσία, η ανθρωποθυσία; Δεν είναι μια συλλογική εκτόνωση της επιθετικότητας και του άγχους; Δεν είναι το θύμα που μας σώζει από τον αλληλοσπαραγμό; Είναι περίεργο που το λατρεύσαμε και το κάναμε και θεό; Δεν ηδονιζόμαστε που βλέπουμε τον Χριστούλη μας να υποφέρει; Οι τροφοσυλλέκτες δεν πολεμούσαν και συχνά δεν πολεμούν όπως εμείς σήμερα! Ο πόλεμός τους ήταν μια τελετουργία εκτόνωσης της επιθετικότητας, χωρίς νεκρούς ή ελάχιστους! Τον παρακολουθούσαν όλα τα μέλη των αντίπαλων ομάδων! Και μετά, οι μεν φρόντιζαν τους τραυματίες των δε! Μέχρι να επινοηθούν τα πυροβόλα όπλα, ήταν πολύ συνηθισμένο να παρακολουθεί ο λαός τις μάχες! Γιατί μας αρέσει να παρακολουθούμε πόλεμο και παιχνίδια με έντονα πολεμικά χαρακτηριστικά, ποδόσφαιρο λόγου χάριν; Γιατί μας αρέσει να βλέπουμε θρίλερ και φόνους στις αστυνομικές ταινίες; Προκαλεί ηδονή ο κίνδυνος; Και βέβαια! Ταυτιζόμαστε με τον φονιά ή με το θύμα; Μα με το φονιά βεβαίως βεβαίως! Και ηδονιζόμαστε, εμμέσως μεν αλλά ηδονιζόμαστε –  εκτονώνουμε επιθετικότητα και άγχος. Και  όταν λες στον άλλον, την άλλη, ‘δεν θέλω να σε ξαναδώ’, αυτός δεν είναι ένας συμβολικός φόνος, για τον οποίο κανένας δεν πρόκειται να σε διώξει ποινικά; Δεν θα τον, την ξαναδείς, όπως δεν θα ξαναδείς ένα νεκρό!

ΟΠΩΣ ως οδηγοί είμαστε δυνάμει φονιάδες ή θύματα, έτσι είμαστε όλοι και όλες δυνάμει ζωντανές βόμβες. Διότι όταν σπάμε πιάτα, βρίζουμε, κλοτσάμε καρέκλες και γρονθοκοπούμε πόρτες είμαστε μικρές ζωντανές βόμβες. Όταν ταπεινώνουμε, περιφρονούμε, εξευτελίζουμε, δεν είμαστε ζωντανές βόμβες; Τι να πούμε για τον βιασμό; Δεν είναι ο βιαστής μια ζωντανή βόμβα, αν και δεν είναι μόνο αυτό; Ο φόνος, ο επιθετικός,  δεν προκαλεί ηδονή; Ασφαλώς και προκαλεί, αφού δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αιφνίδια εκτόνωση τεραστίων ποσοτήτων άγχους, επιθετικότητας και στέρησης.

ΞΑΝΑΡΩΤΩ: παίζουμε, χορεύουμε, τραγουδάμε; Όχι, φίλες και φίλοι, ούτε παίζουμε, ούτε χορεύουμε, ούτε τραγουδάμε: βλέπουμε! Αυτή είναι η κοινωνία του θεάματος που προκαλεί κι άλλα θεάματα: εκρήξεις ζωντανών βομβών! Γιατί δεν παίζουμε, δεν χορεύουμε, δεν τραγουδάμε; Η απάντησή μου! Γιατί δεν μας αφήνει ο Κύριος (καπιταλιστής, σήμερα). Και γιατί δεν μας αφήνει; Δεν μας αφήνει γιατί με αυτό τον τρόπο μας καταστρέφει, για να μην μπορούμε να καταλύσουμε την Κυριαρχία, γιατί κερδίζει όταν βλέπουμε και ακούμε τους άλλους να παίζουν, να χορεύουν και να τραγουδούν, γιατί χαίρεται όταν υποφέρουμε και υποφέρει όταν χαιρόμαστε –  ο Κύριος είναι σαδιστής και χαιρέκακος. Και όταν είμαστε σαδιστές και χαιρέκακοι, είμαστε Κύριοι και Κυρίες.

ΚΑΙ ποιο ήταν το άγχος και η στέρηση της ζωντανής βόμβας που έσκασε στο Ντάλας; Η ζωντανή αυτή βόμβα ήταν τζογαδόρος. Στο Ντάλας έσκασε, στον παγκόσμιο ναό των τυχερών παιχνιδιών. Ο Φρόιντ έγραψε ότι τα τυχερά παιχνίδια έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό με τον θάνατο και τον έρωτα: δεν ξέρεις πότε θα σου συμβεί. Δεν συμβαίνει συχνά ο έρωτας, ενώ ο θάνατος μία φορά που είναι και η  τελευταία! Ο τζογαδόρος μας είχε χάσει προφανώς πολλά χρήματα, ήταν ένας ηττημένος, ένας χαμένος, ένας looser. Απώλεια και ήττα –  πω πω! Απαράδεκτα και τα δύο για ένσν εκατομμυριούχο. Μεγάλη η πίκρα, η στέρηση, το άγχος! Ενώ ήθελε ολοένα και περισσότερα, έχανε ολοένα και πιο πολλά. Ενώ ήθελε πάντα να νικάει, η μία ήττα πίσω από την άλλη. Απογοήτευση, στέρηση, ανυπόφορη δυσφορία. Μόνο ένας τρόπος υπήρχε να νιώσει τη νίκη και την ηδονή: ο φόνος. Όσο πιο πολλά τα θύματα, τόσο πιο μεγάλη η ηδονή. Αφού δεν πήρε χρήματα, πήρε ζωές! Και όσο πιο νέα η ζωή, τόσο πιο μεγάλη η ηδονή. Άλλο να σκοτώνεις εικοσάχρονο, άλλο ογδοντάχρονο! Προκαλείς πιο μεγάλη λύπη, άρα πιο μεγάλη και η ηδονή. Και όσο πιο μεγάλη η ηδονή, τόσο πιο μεγάλο το άγχος: σε αυτή την περίπτωση, δεν υπάρχει άλλη οδός διαφυγής παρά μόνο αυτή: η αυτοκτονία, η συνύπαρξη της πιο μεγάλης θλίψης και της πιο μεγάλης ηδονής. 

ΥΠΑΡΧΕΙ και μία άλλη πλευρά αλλά θα ασχοληθούμε με αυτήν αύριο: η λατρεία των όπλων, σαφής εκδήλωση της λατρείας της αύξησης της ισχύος –  αυτό δεν είναι το εντονότερο χαρακτηριστικό του δυτικού πολιτισμού, της δυτικής Κυριαρχίας; Χάριν αυτής δεν επεκτάθηκε και επιβλήθηκε πάνω σε ολόκληρο τον πλανήτη;