in 21ος αιώνας

κίνηση και ακινησία, κινητοποίηση και ακινητοποίηση την εποχή του κορονοϊού

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΣ κάνουμε ένα ταξίδι στο χρόνο κι ας βρεθούμε νοερά στην αγορά της αρχαίας Αθήνας. Καλοκαίρι, πρωί. Σε μια γωνιά της αγοράς θα δούμε εφήβους και παλικαράκια, λίγες έφηβες και νεαρές, καθισμένους κάτω στο χώμα. Με δεμένα τα πόδια, μπορεί και να μην είναι δεμένα. Έφτασαν χτες το βράδυ στον Πειραιά, με καράβι, από τη Μίλητο. Δεν μιλούν ελληνικά αλλά καρικά και φρυγικά, από τα μεσόγεια της Μικράς Ασίας. Είναι αιχμάλωτοι, θύματα απαγωγής, τους απήγαγαν από τα χωριά τους όπου μαζί με τους γονείς τους εργάζονταν στα χωράφια, ελεύθεροι και ανέμελοι. Τώρα περιμένουν να τους αγοράσουν, δεν ξέρουν τι τους περιμένει. Είναι δούλοι. Είναι παίδες – τους δούλους τους έλεγαν παίδες, επειδή ήταν έφηβοι. Τους έλεγαν και δούλους και ανδράποδα και οικέτες – οι οικιακοί δούλοι. Είναι έφηβοι γιατί το εμπόρευμα δούλος πρέπει να έχει μεγάλη διάρκεια ζωής. Τι να τον κάνεις τον σαραντάρη αιχμάλωτο;

ΕΙΝΑΙ ακίνητοι και βλέπουν. Είναι αιχμάλωτοι, είναι θεατές. Ο αιχμάλωτος είναι ακίνητος και είναι θεατής. Ο ακίνητος θεατής είναι αιχμάλωτος; Ο θεατής στο γήπεδο ή στον κινηματογράφο, στο θέατρο ή μπροστά στην τηλεόραση, είναι αιχμάλωτος; Ο Γκι Ντεμπόρ θα έλεγε πως είναι – η κοινωνία του θεάματος είναι μια κοινωνία της αιχμαλωσίας. Για να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να απαντήσουμε σε κάποια άλλα. Η κοινωνική σχέση μεταξύ Κυρίου και Υποτελούς είναι μια σχέση επιβολής της κοινωνικής αιχμαλωσίας; Ο Κύριος θέλει, επιδιώκει να είναι ο Υποτελής ακίνητος, ακινητοποιημένος; Πότε ο Κύριος κινητοποιεί τον Υποτελή; Πότε τον ακινητοποιεί;

ΣΗΜΕΡΑ σχεδόν ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός είναι ακινητοποιημένος, ο μισός κινητοποιημένος. Η κατάσταση αυτή μάς παρωθεί να εξετάσουμε τη σχέση της Κυριαρχίας με την κίνηση και την ακινησία, την κινητοποίηση και την ακινητοποίηση. Το ζήτημα της κίνησης ήταν ένα από τα κομβικά αντικείμενα της αρχαίας και μεσαιωνικής φιλοσοφίας. Γιατί τους ενδιέφερε τόσο πολύ το ζήτημα της κίνησης; Η απάντηση είναι απλή: διότι σχετίζεται με το βασικό ενδιαφέρον της δυτικής φιλοσοφίας, με το εντονότερο χαρακτηριστικό της δυτικής Κυριαρχίας: με την επιθυμία της διαρκούς αύξησης της ισχύος έναντι της φύσης, των Υποτελών και των άλλων Κυρίων.

ΤΟ ρήμα κινώ, φίλες και φίλοι, στα αρχαία ελληνικά δεν σημαίνει απλά και μόνο κινώ, μετατοπίζω. Υπάρχει και μια άλλη σημασία που έχει χαθεί ή λανθάνει και είναι πάρα πολύ σημαντική. Όταν κάποιος κινεί κάτι ή κάποιον προκαλεί φόβο – κατά συνέπεια, όποιος κινείται επειδή κάποιος άλλος τον κινεί, φοβάται. Ο Πίνδαρος αποκαλεί τον Ποσειδώνα, που προκαλεί τους σεισμούς, κινητήρ Γάς, αυτός που κινεί την Γη – και μας τρομάζει βέβαια. Ο Ποσειδών είναι προσωποποίηση μιας φυσικής ισχύος, η οποία υπερβαίνει τον άνθρωπο, είναι μια φυσική ισχύς την οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να ελέγξει, την οποία υφίσταται. Αυτός είναι ο θεός – η ισχύς που δεν μπορούμε να ελέγξουμε και επιθυμούμε να την έχουμε. Ο ανθρωπομορφισμός καταγράφει την επιθυμία της δυνατότητας του ανθρώπου να ελέγξει μια μέρα αυτή την φυσική ισχύ. Σήμερα, με τα πυρηνικά, μπορούμε να προκαλέσουμε σεισμούς! Με τα πυρηνικά στα χέρια έχουμε γίνει θεοί! Ποσειδώνες!

Ο Κύριος λοιπόν είναι κινητήρ, είναι κινητήρας. Ελέγχει την κίνηση, την επιβάλλει, επιβάλλει την ακινησία, άρα προκαλεί τον φόβο, εκφοβίζει. Η πρώτη επαφή του Κυρίου με τον Υποτελή δούλο είναι αυτή μεταξύ του κινούμενου και κινούντος Κυρίου και του ακίνητου, ακινητοποιημένου Υποτελούς. Η επιβολή της ακινησίας προκαλεί φόβο στον ακίνητο δούλο. Ο φόβος και η ακινησία είναι δύο τρόποι τιθάσευσης του Υποτελούς. Διότι ο Υποτελής είναι δυστιθάσευτος, έγραψε ο Πλάτων και πρέπει να τιθασεύεται διαρκώς. Τελούμε υπό διαρκή τιθάσευση μέσω του φόβου και της ακινησίας.

ΟΤΑΝ ο Υποτελής είναι ακίνητος, ο Κύριος γνωρίζει που βρίσκεται και τι κάνει αυτός ο Υποτελής. Η ακινησία του και η ακινητοποίησή του είναι προϋπόθεση της παρακολούθησης, της επιτήρησης, του ελέγχου. Ο Κύριος τείνει να επιβάλει την ακινησία, τείνει να ακινητοποιεί τον Υποτελή. Υπάρχει εδώ μια αντίφαση. Διότι ο Κύριος οφείλει να κινητοποιήσει τον ακίνητο Υποτελή. Ο Υποτελής προτιμά την ακινησία από την κινητοποίηση και δυσφορεί όταν κινητοποιείται. Ο Κύριος κινητοποιεί τον Υποτελή για να εργαστεί και για να πολεμήσει – σήμερα και για να καταναλώσει. Η εργασία του Υποτελούς για τον Κύριο και ο πόλεμος του Υποτελούς για τον Κύριο είναι δύο πολύ βασικοί τρόποι αύξησης της ισχύος του. Όταν όμως κινείται ο Υποτελής, υπάρχει το ενδεχόμενο ο Κύριος να μην γνωρίζει, έστω περιστασιακά και προσωρινά, που βρίσκεται και τι κάνει ο Υποτελής. Η αδυναμία αυτή προκάλεσε την επιθυμία της Πανταχού Παρουσίας του Θεού, του Κυρίου, μην κοροϊδευόμαστε! Θα ήθελε να ήταν παντού, πείθει τον Υποτελή ότι είναι παντού.

ΧΤΕΣ,  και σήμερα, η κινητοποίηση του Υποτελούς από τον Κύριο ενέχει έναν τρομακτικό κίνδυνο για την Κυριαρχία: την αυτοακινητοποίηση, την αυτοακινησία του Υποτελούς: την απεργία και την λιποταξία. Δεν υπάρχει χειρότερο για τον καπιταλιστή. Την εποχή της δουλείας υπήρχε η αδιαφορία του δούλου για την εργασία, η οποία είναι μια μορφή αυτοακινητοποίησης και η φυγή, η απόδραση. Ό,τι χειρότερο για τον δουλοκτήτη γαιοκτήμονα. Πώς αντιμετώπισε αυτόν τον κίνδυνο ο Κύριος καπιταλιστής, ο κινητήρας καπιταλιστής; Με δύο τρόπους.

ΕΠΕΒΑΛΕ κατ΄ αρχήν την ακινησία, την ακινητοποίηση κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης. Εργαζόμαστε ακίνητοι. Η παραγωγή των αυτοκινήτων, και όχι μόνο, είναι διαφωτιστικό παράδειγμα. Ο τεϊλορισμός και ο φορντισμός επέβαλαν την ακινητοποίηση μέσα στην κινητοποίηση. Τι κάνουμε όταν μετακινούμαστε με την κυλιόμενες σκάλες; Κινούμαστε ακινητοποιημένοι!  Τι κάνουμε όταν χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο; Κινούμαστε ακινητοποιημένοι! Με το ασανσέρ; Το ίδιο. Λέτε να το έκανε για την άνεσή μας, για να μην ταλαιπωρούμαστε;

Ο δεύτερος τρόπος είναι η επιβολή της γενικευμένης ακινητοποίησης μέσω της αντικατάστασης των Υποτελών από τα ρομπότ. Η αυτοκινητοβιομηχανία, και όχι μόνο, είναι επίσης διαφωτιστικό παράδειγμα. Πώς αντιμετώπισε τον εφιάλτη της λιποταξίας και της υπερκινητοποίησης, της εξέγερσης των στρατιωτών; Με μικρούς μισθοφορικούς στρατούς.  Με την κατάργησή τους, με μη επανδρωμένα αεροπλάνα και με drones! Όσοι και όσες δεν προσφέρονται για κινητοποίηση, είναι καταδικασμένοι να ακινητοποιηθούν εφ΄ όρου ζωής. Θα είναι μια ζωή ακινητοποιημένοι. Μόνο ακινητοποιημένοι θα ήταν πολύ επικίνδυνο – θα πρέπει να είναι ακινητοποιημένοι αλλά απασχολημένοι κι αυτή η απασχόληση θα είναι οι βαριές αλυσίδες της αιχμαλωσίας που δεν θα μπορούν να σπάσουν. Θεάματα, γήπεδα, κινηματογράφος,  τηλεόραση, κινητό, φέιςμπουκ, μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Η παραγωγή της ακινησίας και της ακινητοποίησης, η επιβολή της κοινωνικής αιχμαλωσίας  είναι η κατ΄ εξοχήν παραγωγή και επιβολή την εποχή της συρρίκνωσης του καπιταλισμού. Ο πρώτος ακίνητος κινητήρ, ο Κύριος καπιταλιστής,  μας ακινητοποιεί. Ζούμε την εκπλήρωση της επιθυμίας του Αριστοτέλη: θεός είναι το πρώτο ακίνητο κινούν. Η ακινησία, η επιβολή της κίνησης και της κινητοποίησης, και της ακινητοποίησης ως αποτέλεσμα κινητοποίησης, είναι ταυτόσημη με την υπέρτατη ισχύ.

ΚΑΙ ήρθε ένας αόρατος μικροσκοπικός  ευκίνητος ιός και έκανε τον πρώτο ακίνητο κινητήρα να τρέχει και να μην προλαβαίνει. Ο Κύριος θα ήθελε να ήταν ακίνητος, ενώ δεν μπορεί να υπάρξει ακινησία!  Αυτό είναι το δράμα του Κυρίου ημών! Την επιθυμία της ακινησίας πλήττει ο ιός και την εξαϋλώνει.

Η κυριαρχική σχέση, η σχέση μεταξύ Κυρίου και Υποτελούς, τείνει προς την ακινησία – και του Κυρίου και του Υποτελούς – σε έναν κόσμο αενάως κινούμενο. Η τάση αυτή, η επιθυμία αυτή, προκαλεί και αναπαράγει αναπόφευκτα τη βασική αντίφαση της Κυριαρχίας,  καθιστά την κυριαρχική σχέση εσαεί ευάλωτη. Εάν τείνει προς την ακινησία, τείνει προς τον θάνατο! Κι ήρθε ο ιός να μας ζωντανέψει με τον θάνατο – θανάτω θάνατον πατήσας!

Σχολιάστε ελεύθερα!