in 21ος αιώνας

πολιτική στην εποχή της καραντίνας και της μετακαραντίνας

πολιτική στην εποχή της καραντίνας και της μετα-καραντίνας

του  π.

 

Είναι αρκετό, η τωρινή σου άποψη να ‘ναι τέτοια που να αντιλαμβάνεται με βεβαιότητα την κατάσταση· η τωρινή σου πράξη να υπηρετεί την κοινωνία· και η τωρινή σου διάθεση να καλοδέχεται όσα προκαλούνται από αίτια που βρίσκονται έξω από σένα. 

[…] «Κάποια ενέργειά μου ίσως εμποδιστεί». – Αν εσύ αντιμετωπίσεις θετικά το ίδιο το εμπόδιο, κι αν έχεις τη σύνεση να αλλάξεις πορεία προχωρώντας εκεί όπου έχεις περιθώριο, μια άλλη πράξη έρχεται ευθύς αμέσως να πάρει τη θέση της και να εναρμονιστεί μέσα στο σύνολο.

Μάρκος Αυρήλιος

 

 

Η καραντίνα ήρθε για να μείνει. Όχι ως πρακτική εφαρμογή απαραίτητα, αλλά στα μυαλά, στις καρδιές, στις ψυχές· φαντασιακά, συναισθηματικά, ψυχικά. Θα εντυπωθεί στη μνήμη, θα επηρεάσει τις συνήθειες και τα ήθη, θα στιγματίσει σε πολλαπλά επίπεδα. Όσοι νομίζουν ότι ο κόσμος μας θα είναι ο ίδιος μετά από την πανδημία εθελοτυφλούν. Στο πολιτικό ιδίως επίπεδο-πεδίο, που μας ενδιαφέρει εδώ, θα επιταχύνει την αποσάθρωση της ιστορικής αριστεράς και αναρχίας. Η πολιτική του Δρόμου, ήδη αποδυναμωμένη παγκοσμίως τα τελευταία τριάντα χρόνια, θα αρχίσει, αργά αλλά σταθερά, να υποχωρεί και να φθίνει. Διαδηλώσεις, αφισοκολλήσεις, συνθήματα στους τοίχους, συγκεντρώσεις, οδοφράγματα, συγκρούσεις με τις δυνάμεις της αστυνομίας δεν θα αποτελούν πια τη ραχοκοκαλιά της πολιτικής όπως την ξέραμε – από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά τουλάχιστον. Ο Δρόμος δεν θα έχει πια τη δική του ιστορία (κι ο αγαπητός Μάνος Λοϊζος μας έχει αφήσει χρόνους). Σε πολιτικό πάντα επίπεδο, και όχι βέβαια σε κοινωνικό, ο Δρόμος δεν θα δομεί πια, με τον τρόπο που το έκανε, τα υποκείμενα.

Θα πρέπει να μας απογοητεύσει, να μας θλίψει, να μας απελπίσει μια τέτοια εξέλιξη; Πρόκειται μήπως για δυστοπία; Να θρηνήσουμε την απώλεια του Δρόμου; Επ’ ουδενί. Η πολιτική του Δρόμου είχε από καιρού δείξει τα όριά της – διάπλατα ορατό για όποιον είχε ανοιχτές τις κεραίες του, για όποια δεν επέτρεπε στην ιδεολογία να κλείσει τον ορίζοντά της, για όποιον κατάφερνε να αντισταθεί έστω και λίγο στην πανίσχυρη αδράνεια, για όποια τεμάχιζε την ολότητα στα συστατικά της στοιχεία και παρατηρούσε τα μεμονωμένα πράγματα από μια σχετική απόσταση. Άλλες δυνατότητες για πολιτική, άλλες πολιτικές δυνατότητες –πέρα δηλαδή από τη νεκροζώντανη αριστερά και τον μαχητικό συναγωνιστή/ανταγωνιστή της, την αντιεξουσία/αναρχία– ήδη διαφαίνονταν στον ορίζοντα, και εν μέρει πραγματώνονταν κιόλας (συνήθως μακριά απ’ τον κόσμο, αλλά ενίοτε και στις παρυφές των πιο προωθημένων πολιτικών χώρων, ή ακόμα ακόμα και μέσα στις τάξεις τους εντελώς μειοψηφικά), από συσσωματώσεις, ομάδες, παρέες, οικογένειες, ακόμα και κατά μόνας, χωρίς πολύ συχνά να υπάρχει καν η επίγνωση, η συνείδηση της ανανέωσης του πολιτικού και, γιατί όχι, της πρωτοπορίας. Αθόρυβα, υπόγεια, σιωπηλά – όπως ξεκινούν πάντοτε όλες οι πραγματικές, με σάρκα και οστά, και όχι φαινομενικές αλλαγές παραδείγματος. Η εποχή της καραντίνας και της μετα-καραντίνας θα τις φέρει δειλά δειλά στην επιφάνεια. Θα αναδυθούν, θα ανασυρθούν, θα αναδειχθούν. Επιτέλους θα αναπνεύσουν! Θα αρχίσουν να μισοφέγγουν στο σκοτάδι, την ώρα που αριστεροί, αναρχικοί, κομμουνιστές, μαρξιστές, σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες θα μπαίνουν οριστικά πια στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Και ο γερο-Κάρολος από τον μακρινό 19ο αιώνα θα μας υπενθυμίζει: ο τυφλοπόντικας τόσο καιρό έσκαβε, κι εμείς δεν είχαμε αυτιά να τον ακούσουμε. Δεν μπορούσαμε να τον αφουγκραστούμε, καθηλωμένοι καθώς είμασταν στο αέναο παρόν μας.

Πολλοί ριζοσπάστες θα σπεύσουν να δηλώσουν, να φωνάξουν, να κραυγάσουν σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται για πολιτική, αλλά για μετα-πολιτική, για ψευδο-πολιτική, για α-πολιτική. Μην τους ακούτε! Είναι νοσταλγοί, και η νοσταλγία στην πολιτική δεν είναι καλός σύμβουλος. Μην τους ακούτε! Έχουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο βολευθεί στο παλιό παράδειγμα. Μην τους ακούτε! Είναι όσοι και όσες δεν έχουν ακόμα αντιληφθεί, ψυχή τε και σώματι, ότι τα σύνορα μεταξύ πολιτικής και μη-πολιτικής είναι ρευστά και πορώδη, ότι η μη-πολιτική είναι ακριβώς η πολιτική του 21ου αιώνα – αντιπολιτικά πολιτική. Η πολιτική είναι αγώνας για την ύπαρξη. Η μη-πολιτική είναι η μορφή-της-ζωής της πραγματωμένης ύπαρξης. Το πολιτικό στην εποχή μας γίνεται πλέον υπαρξιακό. Το πολιτικό στην εποχή μας γίνεται πλέον οντολογικό. Από αυτό εξαρτάται και θα εξαρτάται ολοένα και περισσότερο η ίδια η επιβίωσή μας ως όντων, ως είδους. Η άγνοια, η αδυναμία και η ανικανότητα των κρατούντων να επιλύσουν τα τεράστια κοινωνικά προβλήματα στα οποία έχουν οι ίδιοι συμβάλλει θα έρχονται διαρκώς στο προσκήνιο με διάφορες –περισσότερο ή λιγότερο επείγουσες– αφορμές, δεν θα μπορούν πια να συγκαλυφθούν κάτω από τους τόνους προπαγάνδας.

Ο 21ος αιώνας θα επιβεβαιώσει εν τέλει εμφατικά τη νιτσεϊκή αντίληψη για το πολιτικό και την πολιτική: τα πρωτεία στην ελεύθερη ατομικότητα και στις μορφές-της-ζωής που αυτή πραγματώνει από κοινού με άλλες ελεύθερες ατομικότητες. Και συγχρόνως τον κοινωνικό κομμουνισμό: μικρο-κλίμακα των κοινών, απεξάρτηση από τις μεγα-δομές, αυτάρκεια, αυτονομία, αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια, αυτοδέσμευση, αυτοοριοθέτηση, αυτογνωσία. Και αυτά με οδηγό την αρνητική διαλεκτική του Αντόρνο: εντός-ενάντια-και πέραν του Υπάρχοντος.

Η εποχή της καραντίνας και της μετα-καραντίνας δείχνει μέσα από τις αντιφάσεις της πέρα από τον εαυτό της. Η τεράστια πολιτισμική-ανθρωπολογική καταστροφή και μετάλλαξη που βιώνουμε δείχνει πέρα από τον εαυτό της. Κι αυτό που δείχνει είναι στο χέρι μας να το ψηλαφίσουμε και να το πραγματώσουμε.

Αρκεί να μεταστοιχειώσουμε δημιουργικά, απλόχερα και γενναιόδωρα τον ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο τρόμο του αγνώστου, του κενού, του μηδενός.

Αρκεί να μεταστοιχειώσουμε δημιουργικά, απλόχερα και γενναιόδωρα την πρώτη ύλη και τη γυμνή ζωή.

Κι αυτό το αρκεί είναι ήδη ένα έργο γιγαντιαίο που θα αναγκαστούμε εκόντες άκοντες να επιτελέσουμε όλοι και όλες ως έργο του ανθρώπου.

 

Σχολιάστε ελεύθερα!

  1. Αγαπητοι Θαναση και π.
    χαιρομαι που επιστρεψατε στο κλασικο σας μετεριζι, εστω κι αν χρειαστηκε μια πανδημια για να γινει αυτό. Χαιρομαι επισης Θανάση που σε εχει συναρπασει τοσο η φαση, που μας δινεις απλοχερα το υλικο, που τοσο καιρο μαζευες και επεξεργαζοσουν. Τροφοδοτησατε τη σκεψη μου και θα κοιταξω να ανατροφοδοτησω τη δικη σας με 2-3 παρατηρησεις (σας απευθυνω ενα κοινο σχολιο σαν να μαστε στο ιδιο τραπέζι, όπως άλλωστε θα επιθυμουσα):
     Όχι μονο δε βλεπω συρρικνωση του καπιταλισμου αλλα το αντιθετο. Προκειται για έναν ιο πολύ πιο μεταδοτικο και επικινδυνο από τον τρεχοντα, που τις τελευταιες δεκαετιες αποικιζει τα παντα με αυξανομενη επιταχυνση. Δε μιλαω βεβαια για τον μαρξοαναλυομενο καπιταλισμο αλλα για τουτο εδώ, για τον οποιο ευλογα Θανάση αναρωτιεσαι: «τι άλλο θα κάνουν εμπορευμα;». Ε, λοιπόν, ξερουν αυτοι. Από τη στιγμη που εκαναν εμπορευμα το βλεμμα μας στην οθονη που κοιτατε, μπορουν να κανουν και την κλανιά μας.
     Η «οπισθοδρομηση» ως εννοια, οπως εγω την αντιλαμβανομαι, ενεχει καποια αξιολογια και αρα μια οπτικη. Δε θα εβλεπαν ολοι φανταζομαι την ακινησια ή την ελλειψη γελιου αρνητικα, αν τα προσεχαν κιολας. Θεωρειτε ότι χαλαει καθολου τον Μαρκ Φεισμπουκ να μας φανταζεται ακινητους; Ουτε το κεφαλι μας δε θαθελε να κουναμε, αρκει ο βολβος του ματιου, για να παραγεται το εμπορευμα που αναφερω παραπανω. Οι χριστιανοι επισης, νομιζετε ότι ασχολουνται με το γελιο; Εχετε δει κανενα αγιο γελαστο; Κι ο Τζιζους από τις τοσες μαλακιες που ξεστομισε, είπε καμια για να γελάσουμε; Μόνο ο διάβολος δε γελάει; Για να μην είμαστε επίσης μεροληπτικοί για τα περι ακινησίας παραδειγματα, δε θα πρεπε να αναφέρουμε τη γραφή, ως το πρωταρχικο και ιδίως με τη δυνατότητα αναπαραγωγής της είτε μηχανικά είτε ψηφιακά; Αν δεν μας ακινητοποιεί το βιβλιο τότε τι;
     Ο «υποτελης» (το αντικειμενο/υποκειμενο της βιοπολιτικής) παραμένει τετοιος ακριβώς επειδή επιδιώκει ότι και ο «κυριος», την αυξηση της σχετικής ισχυος του. Γι αυτό μπορεί και οικειοποιείται ή και ταυτίζεται με τα συμφεροντα των «αφεντικών» του. Καμία ταξική ανάλυση δε μπορεί να το δει αυτό, γι’ αυτό και παραμένει ανεπαρκής. Ο δούλος αντίθετα, αν δεν έχει αποβλακωθεί από την ωμά βίαιη καταπίεση, θα έχει παντα ως ξεκαθαρο εχθρο, τον κύριό του και δε θα μπουκώνεται από εθνικά αφηγήματα ή από την κατανάλωση της αυτοπραγμάτωσης.
     Όσο για το επίκαιρο θέμα, δε βλέπω να έρχονται οι συνταρακτικές αλλαγές που τόσοι ευαγγελίζονται (έχει πλάκα που οι αριστεροί ξαναφαντασιώνονται ότι δικαιώνονται οι θέσεις τους, μπας και τις ξεπουλήσουν πάλι για κανα ξεροκόμματο εξουσίας). Για μια ακομα φορά μάλλον δε θα έρθει το καινούργιο αλλά η διευρυνση του υπάρχοντος. Είναι τυχαιο ότι ο τρόπος που ζούμε στην καραντίνα μας κουμπώνει τόσο καλά με ό,τι μας προέτρεπαν τόσο καιρό να ακολουθήσουμε; (χρήση τραπεζικών καρτων, εφαρμογες στα κινητα, αγορες από το δικτυο, ντελιβερι, πληρης καταγραφη κάθε μας κινησης κ.λ.π.) Δε συνομωσιολογώ. Απλα διαπιστώνω ότι από τη στιγμη που η ψαλίδα στη σχέση ισχυος εχει ανοιξει τόσο πολύ, οτιδήποτε, αποτελεί μια καλή ευκαιρία για να διευρυνθεί κι άλλο μέσω της χρήσης της (ισχύος).
    Αναρωτιέμα, αν μεσα σ αυτό το ζόφο, που αλεθει τα πάντα, μπορεί να αναπτυχθεί πρακτικά και με ποιούς όρους αυτή η ελευθερη ατομικότητα και να συναντήσει μάλιστα και άλλες τέτοιες, στο πλαισιο ενός κοινωνικού κομμουνισμού. Είθε αλλά κομματακι δύσκολο.

  2. αγαπητέ pablo, το καλοκαίρι θα ανταμώσουμε, ελπίζω, οι τρεις μας (τουλάχιστον)και θα τα πούμε από κοντά. Οι ενστάσεις σου με απασχολούν και μένα, το ξέρεις, τη μια σκέφτομαι το ένα, την άλλη το άλλο, μια πάω από δω, μια από κει. Αν έπρεπε να τα σχολιάσω και να απαντήσω, θα έγραφα πολλά και δεν έχει νόημα. Όλα όσα γράφεις τα λαμβάνω υπ΄ όψει μου και θα με απασχολήσουν σε μελλοντικά κείμενα. Φιλιά στον αυτοκράτορα και στη μητέρα του.