φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΤΟΝ Νοέμβριο του 1990 ταξίδεψα για πρώτη φορά στο εξωτερικό, στη Γερμανία, στο Αμβούργο, με τη φίλη μου. Μια μέρα, είχαμε κάνει ένα γαράκι, ήμασταν χαρούμενοι, γελούσαμε, περπατούσαμε και μπήκαμε σε ένα σούπερ μάρκετ. Πριν μπούμε, παρατήρησα ότι μας είχε πάρει στο κατόπι ένας τύπος, γύρω στα πενήντα, αλλά δεν έδωσα σημασία. Μέσα στο σούπερ μάρκετ έγινε η σκιά μας. Ψιλοανησύχησα, ήμουνα και ψιλοφορτωμένος αλλά δεν φαινόταν ο τύπος επικίνδυνος. Απόρησα. Πληρώσαμε, βγήκαμε έξω, από πίσω ο τύπος. Μπήκαμε σε ένα πάρκο, κάποια στιγμή σταματώ και πάω προς το μέρος του. Τον ρωτάω, στα αγγλικά βεβαίως, πολύ ευγενικά, τι θέλει και μας ακολουθεί. Μην ανησυχείτε, μας λέει, είμαι Πολωνός, ναυτικός, έδεσε το καράβι στο Αμβούργο, από Αλάσκα, είμαι ένα μήνα στο Αμβούργο και πρώτη φορά βλέπω ανθρώπους να γελάνε. Μα την Παναγία!
ΕΠΑΘΑ πλάκα. Έκπληξη. Πολύ μεγάλη έκπληξη. Ξαναταξίδεψα στη Γερμανία, έζησα εκεί, Μόναχο και Βερολίνο, εργάστηκα και βέβαια έκανα πολλές έρευνες. Μία από αυτές ήταν το γέλιο. Παρατηρούσα. Οι άνθρωποι δεν γελούσαν. Πουθενά. Μέσα στο μετρό υπήρχαν κάποιοι που γελούσαν αλλά ήταν παρέες ξένων μεταναστών. Οι Γερμανοί και οι Γερμανίδες, αλλά και αρκετοί μετανάστες, μόνοι τους, αγέλαστοι, θλιμμένοι, βλοσυροί θα έλεγα. Αργότερα έμαθα ότι και στη Δανία δεν γελούν και στην Σουηδία και σε άλλες αναπτυγμένες κοινωνίες. Συνειδητοποίησα ότι οι άνθρωποι, μισθωτοί και μη, ήταν απομονωμένοι, ήταν φοβισμένοι και ήταν, κατά συνέπεια, και αποπροσανατολισμένοι, δηλαδή, δεν ήξεραν τι τους συνέβαινε. Και αναρωτήθηκα: είναι άνθρωποι αυτοί οι άνθρωποι; Ο φοβισμένος, απομονωμένος και αποπροσανατολισμένος άνθρωπος είναι άνθρωπος; Ο άνθρωπος που δεν γελά είναι άνθρωπος;