φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ γνωρίζετε ότι κράτος, μπάτσοι και λαός βλέπουν γύφτους, περιπλανώμενους και μη,  και αναστατώνονται, ταράσσονται. Γιατί; Θα δούμε γιατί. Αυτή η αναστάτωση, η ταραχή είναι πολύ ενοχλητική γι΄αυτούς που την αισθάνονται: πώς είναι δυνατόν, εγώ ο ισχυρός, κράτος, μπάτσοι και λαός, να αναστατώνομαι μπροστά σε αυτά τα εξαθλιωμένα, ταλαίπωρα και αδύναμα όντα;  Μήπως με συγκινούν τα βάσανά τους, η πενία τους, ο κατατρεγμός τους; Όχι, φίλες και φίλοι, όχι, κάθε άλλο. Μήπως αναστατώνονται και ταράσσονται όχι επειδή είναι αδύναμοι αλλά επειδή διαθέτουν κάποια ισχύ, κάποιες μορφές και εκδηλώσεις ισχύος, τις οποίες το συμπαγές στρατόπεδο του κράτους, των μπάτσων και του λαού δεν μπορεί να καταβάλει, αιώνες και χιλιετίες τώρα;  Πριν απαντήσω σε αυτά τα ερωτήματα που διατύπωσα, θα στρέψω την προσοχή μου, και τη δική σας, σε κάποιες όψεις της κοινωνικής ύπαρξης του γυφταριάτου –  θα εξηγήσω γιατί μεταχειρίζομαι αυτόν τον όρο.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΑΦΗΝΟΥΜΕ πίσω μας την εποχή της αφθονίας και της σπατάλης και οδεύουμε ολοταχώς προς την εποχή της ένδειας και της σπάνης· άρα, τώρα όλη η ανθρωπότητα οδεύει προς την εποχή της σπάνης και της ένδειας, εκτός βέβαια από μια μικρή μειονότητα που κατέχει τον κοινωνικό πλούτο, με τη μορφή του χρήματος, και ελέγχει το κράτος και τα όπλα. Οι δυσκολίες της ενεργειακής μετάβασης σε νέες μορφές πολλής αν όχι ανεξάντλητης ενέργειας, ο πόλεμος που έχει αρχίσει και διεξάγεται αδιάλειπτα στην Ουκρανία μεταξύ των δύο αντιπάλων στρατοπέδων του πλανήτη,  της καπιταλιστικής Δύσης και των συμμάχων της από τη μια,  και της Ρωσίας και των συμμάχων της από την άλλη, και είναι βέβαιο ότι θα κλιμακωθεί, η προϊούσα και επιταχυνόμενη εξάντληση των φυσικών πόρων, αναγκαίων για την παραγωγή ενός μεγάλου μέρους του κοινωνικού πλούτου,  και οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, είτε είναι ανθρωπογενής είτε όχι, είναι οι πρώτες σαφέστατες ενδείξεις. Ο αναπόφευκτος  και αλληλοενισχυτικός συνδυασμός αυτών των αλλαγών θα τείνει προς τη διαρκή μείωση του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου, προς την επιτάχυνση της έλευσης της εποχής της σπάνης και της ένδειας.

ΚΑΤΩ από αυτές τις συνθήκες, η μείωση της παγκόσμιας παραγωγής της τροφής θα πρέπει να αναμένεται με βεβαιότητα. Οι υπάρχουσες ενδείξεις μας δείχνουν το μέλλον –  η περίπτωση του ελαιολάδου είναι χαρακτηριστική. Η μεγάλη αύξηση των τιμών όλων των τροφίμων κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών θα συνεχιστεί. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει μειώσει την αγορά τροφίμων και κάποιων φαρμάκων –  θα πρέπει πρώτα να πληρωθεί το ρεύμα και η θέρμανση! Και το ενοίκιο, και η βενζίνα για το αυτοκίνητο –  πώς θα πας στη δουλειά; Σήμερα πλήττεται άμεσα το 35% του πληθυσμού, ενώ αρχίζει να δυσφορεί το αμέσως πιο πάνω 35%, σύνολο 70%, το σύνολο της μισθωτής εργασίας κι ενός μεγάλου μέρους  των αυταπασχολούμενων –  από κει και πέρα, για το υπόλοιπο 30%,  δεν υπάρχει ακρίβεια. Εγείρονται δύο κομβικής σημασίας ερωτήματα. Τι θα κάνουν οι πληττόμενοι πληθυσμοί; Πώς θα διαχειριστεί τη μετάβαση στην εποχή της ένδειας και της σπάνης το κράτος;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΓΙΑ να λειτουργήσει η κοινοβουλευτική δημοκρατία στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές κοινωνίες απαιτείται η ύπαρξη δύο συμπληρωματικά ανταγωνιστικών κομμάτων ή συνασπισμών κομμάτων, μιας και εκφράζουν διαφορετικές στρατηγικές της άρχουσας τάξης που αφορούν τις μορφές και το εύρος των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών παραχωρήσεων προς τους υποτελείς ώστε να αποτραπεί η όξυνση του κοινωνικού πολέμου. Η δημοκρατία στην Αμερική (ΗΠΑ) και στην Αγγλία είναι το αξεπέραστο πρότυπο. Τα θεμέλια της αστικής δημοκρατίας έχουν χτιστεί σε συγκρουσιακή βάση –  η σύγκρουση όμως αυτή δεν είναι ασυμφιλίωτη, το χάσμα δεν είναι αγεφύρωτο, αβυσσαλέο. Όταν το απαιτήσουν οι καιροί, θα υπάρξει αγαστή συνεργασία. Πότε θα το απαιτήσουν οι καιροί; Όταν εμφανιστούν οι πρώτες ενδείξεις μιας ασυμφιλίωτης σύγκρουσης σε όλα τα πεδία και σε όλα τα επίπεδα, όταν δηλαδή οξυνθεί ο κοινωνικός πόλεμος μεταξύ των ισχυρών δρώντων, της άρχουσας τάξης και των υποτελών. Εάν η σύγκρουση περιοριστεί εντός των κοινοβουλευτικών πολιτικών πλαισίων, τότε δεν θα υπάρξει πρόβλημα: το κράτος θα ανεχτεί την πολιτική εναλλαγή, παρακολουθώντας με άγρυπνο μάτι τις κινήσεις του αντιπάλου. Εάν η σύγκρουση υπερβεί τα κοινοβουλευτικά όρια της πολιτικής ευπρέπειας, τότε έρχονται στο προσκήνιο παροπλισμένοι τρόποι αντιμετώπισης του κινδύνου: απαγόρευση της λειτουργίας και διάλυση της οργάνωσης των ανυπάκουων υπηκόων, κατάλυση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, πρόκριση της βίας και της καταστολής (φασισμός, ναζισμός).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ πρόσωπό μας, και το βλέμμα μας,  καταγράφει το παρελθόν μας και τα συναισθήματά μας. Κι αφού το παρελθόν μας και τα συναισθήματά μας, όχι όμως οι σκέψεις μας και οι προθέσεις μας, είναι γραμμένα στο πρόσωπό μας, το ανθρώπινο πρόσωπο είναι κείμενο, το οποίο μπορούμε να το διαβάσουμε. Κι άλλες πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε: την κοινωνική καταγωγή, το οικονομικό και το μορφωτικό επίπεδο, το επάγγελμα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Μερικές φορές η ανάγνωση είναι πολύ εύκολη: όταν θα συναντήσουμε ένα φίλο, μια φίλη, θα αντιληφθούμε αμέσως, εάν τον απασχολεί κάτι ή εάν είναι ξένοιαστος, εάν είναι λυπημένος ή χαρούμενος.  Εξ ου και η Φυσιογνωμική. Η ανάγνωση αυτή είναι υποσυνείδητη: όλοι και όλες διαβάζουμε το πρόσωπο του άλλου αλλά δεν συνειδητοποιούμε ούτε την ανάγνωση ούτε τις πληροφορίες που αντλούμε –  εκτός εάν είναι κραυγαλέα φανερές. Οι ζωγράφοι και οι γλύπτες, οι φωτογράφοι και οι σκηνοθέτες ξέρουν να διαβάζουν και να αναπαριστούν σε ένα δεύτερο επίπεδο τα συναισθήματα του προσώπου. Το φωτογραφικό πορτραίτο ενός ανθρώπου το διαβάζουμε. Θυμάστε τον τρόμο στο πρόσωπο του μικρού γυμνού κοριτσιού στο Βιετνάμ που τρέχει ενώ πέφτουν βροχή οι βόμβες ναπάλμ; Τον τρόμο του αλόγου στη “Γκουέρνικα” του Πικάσο; Ο Δαρβίνος έχει γράψει πολλά και άκρως ενδιαφέροντα για αυτό το ζήτημα (Η έκφραση των συγκινήσεων στα ζώα και στον άνθρωπο, εκδ. ΠΕΚ, μετ. Λιγκοβανλή Κατερίνα). Να ένας κατάλογος των συναισθημάτων με τα οποία καταπιάνεται: οδύνη και δάκρυσμα, δυσθυμία, ανησυχία, θλίψη, κατήφεια, απελπισία, χαρά, ευθυμία, αγάπη, τρυφερά συναισθήματα, ευσέβεια, κακή διάθεση και κατσούφιασμα, αποφασιστικότητα, μίσος και οργή, απαξίωση, περιφρόνηση, αηδία, ενοχή, υπεροψία, αδυναμία, υπομονή, επιβεβαίωση και άρνηση, έκπληξη, κατάπληξη, φόβος, τρόμος, ντροπή, σεμνότητα και ερυθρίαση.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΟ θέμα της έκθεσης, όταν έδωσα εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο, καλοκαίρι του 1976, ήταν αυτό: “Πολλοί υποστηρίζουν ότι η αρνητική κριτική για να είναι εποικοδομητική πρέπει να συνοδεύεται οπωσδήποτε από στοιχεία θετικής αντιπροσφοράς, Συμφωνείτε ναι ή όχι και γιατί”. Δημοτική γλώσσα, είχε καθιερωθεί η δημοτική λίγους μήνες πριν, τον Απρίλιο του 1976. Η καθιέρωσή της από το κράτος δεν ήταν τίποτα άλλο παρά νομιμοποίηση μιας πραγματικότητας που κανένας και καμία δεν μπορούσε να παραβλέψει. Εκδότες, εφημερίδες, συγγραφείς, επιστήμονες, ποιητές έγραφαν σε δημοτική και εμείς οι μαθητές γράφαμε σε δημοτική κι αυτή η στάση μας ήταν μια στάση ανυπακοής και αμφισβήτησης. Λίγα χρόνια πριν την καθιέρωση της δημοτικής, οι καθηγητές μας επέτρεπαν να επιλέξουμε μεταξύ καθαρεύουσας και δημοτικής.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΜΙΑ από τις προτάσεις του υποψηφίου για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ Στέφανου Κασσελάκη είναι η κατάργηση της στρατιωτικής θητείας και η αντικατάστασή της με την εθνική κοινωνική θητεία για όλους και όλες, η οποία ασφαλώς και θα είναι υποχρεωτική, όπως είναι και η στρατιωτική θητεία, σύμφωνα με το Σύνταγμα. Η εθνική κοινωνική θητεία δεν είναι τίποτα άλλο από τη γενίκευση της εφαρμογής της εναλλακτική κοινωνικής θητείας, η οποία είναι “υποχρεω­τική προσφορά υπηρεσίας εκτός των ενόπλων δυνάμεων από όσους έχουν τεκμηριωμένη αντίρρηση συνείδησης για την εκτέλεση στρατιωτικής υπηρεσίας” (Κωνσταντίνος Μαστροδήμος, http://www.digestaonline.gr/index.php/24-2006/245-2007-mastorodimos). Εάν δεν θέλεις να υπηρετήσεις στον στρατό εννιά (9) μήνες, θα εργαστείς σε κάποια δημόσια υπηρεσία δέκα πέντε (15) μήνες και θα παίρνεις τον μήνα 223, 53 ευρά. Ο Κασσελάκης προτείνει να μην υπηρετούμε στον στρατό, να υπάρχει δηλαδή μόνο επαγγελματικός στρατός, αλλά να εργαζόμαστε όλοι και όλες 15 μήνες το χρόνο με αμοιβή 223, 53 ευρά τον μήνα. 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΝΑΙ ένα ενδεχόμενο που δεν μας επιτρέπεται να αποκλείσουμε. Συντάσσομαι με αυτούς και αυτές που υποστηρίζουν ότι, εάν δεν κριθεί η μάχη στις πρώτες εκλογές (8 Οκτωβρίου, 43%+1), αντιμέτωποι στις επαναληπτικές θα είναι ο Κώστας Μπακογιάννης και ο  Ηλίας Κασιδιάρης, ένας δεξιός, υψηλόβαθμο στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας, φιλόδοξος πολιτικός που θέλει να γίνει πρωθυπουργός κι ένας ακροδεξιός, νεοναζί, έγκλειστος στις φυλακές, ηγέτης της Χρυσής Αυγής,  που κι αυτός φιλοδοξεί να γίνει πρωθυπουργός.  Θα δούμε γιατί δεν μας παίρνει να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο που καταγράφει ο τίτλος. Εάν συμβεί αυτό, θα πρέπει να εξετάσουμε δυο πολύ κρίσιμα ζητήματα. Πώς φτάσαμε σε αυτό το σημείο; Μήπως αυτή η εξέλιξη προοιωνίζεται πολύ αρνητικές και δυσάρεστες καταστάσεις, συμβάντα και γεγονότα;

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ πόλεμος είναι το σύνολο των συγκρούσεων που εκτυλίσσονται μεταξύ των μελών μιας κοινωνίας και των μελών με την κοινωνία και τους θεσμούς της. Οι μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται ο κοινωνικός πόλεμος είναι αμέτρητες, άλλοτε φανερές και άλλοτε λανθάνουσες και υποφώσκουσες. Η επανάσταση, θεωρούμενη ως ριζική μη αναστρέψιμη αλλαγή μεγάλης διάρκειας, η εξέγερση, θεωρούμενη ως αιφνίδιο ξέσπασμα διαμαρτυριών, διαδηλώσεων, βίαιων ή μη, ο εμφύλιος πόλεμος, η ταξική πάλη, η απεργία, η πολιτισμική σύγκρουση, οι συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια, στο χώρο εργασίας, στο σχολείο, στο νοσοκομείο, μεταξύ ανδρών και γυναικών, γονέων και τέκνων, όλα αυτά και πολλά άλλα, είναι μορφές του κοινωνικού πολέμου. Άλλοτε είναι μοριακός και διάχυτος και άλλοτε συλλογικά διεξαγόμενος και  εστιασμένος· άλλοτε είναι σύντομης διάρκειας και άλλοτε γενικεύεται και διαρκεί· άλλοτε περιοριορίζεται στη χρήση επιχειρημάτων και άλλοτε στη χρήση βίας, η οποία μπορεί να ενταθεί και να κλικακωθεί· άλλοτε λανθάνει και περιορίζεται κι άλλοτε αναζωπυρώνεται και οξύνεται.  Είναι πανταχού παρών –  διεξάγεται σε κάθε κοινωνικό χώρο και σε κάθε κοινωνική συμβίωση. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία  μέσα στην οποία να μην διεξάγεται ο κοινωνικός πόλεμος. Σήμερα θα ασχοληθούμε με κάποια ζητήματα, τα οποία, από όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, δεν έχουν διερευνηθεί. Υπήρχε κοινωνικός πόλεμος πριν γίνουμε άνθρωποι, υπήρχε κατά τη διάρκεια της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης; Αν υπήρξε, συνέβαλε και πώς στη διαμόρφωση του ανθρώπου και της κοινωνίας; Ποιες είναι οι ρίζες του κοινωνικού πολέμου, ποιες είναι δηλαδή οι συνθήκες που επιτρέπουν, ενισχύουν και διαιωνίζουν την ύπαρξή του;

Continue reading →