φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο μαραθωνοδρόμος είναι ένας άθλιος άνθρωπος – άθλιος, με την αρχαιοελληνική σημασία της λέξης, ταλαίπωρος δηλαδή. Τι είναι αυτό που ωθεί έναν άνδρα ή μια γυναίκα, ευτυχώς είναι ελάχιστοι και ελάχιστες, να υποστεί μια τέτοια απάνθρωπη ταλαιπωρία; Γιατί καθιερώθηκε το αγώνισμα του μαραθώνιου δρόμου, κάτω από ποιες συνθήκες και προϋποθέσεις; Αυτά τα ερωτήματα θα μας απασχολήσουν σήμερα, φίλες και φίλοι.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΔΙΟΤΙ, θα μας πει κάποιος, στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν πολλές κουκουβάγιες. Η απάντηση αυτή δεν είναι ικανοποιητική, δεν είναι αυτή η απάντηση. Αφού δούμε ποια είναι, θα θέσουμε και το ερώτημα γιατί υπήρχαν πολλές κουκουβάγιες στην αρχαία Αθήνα. Αν και πολλές, οι κουκουβάγιες δεν θα φαίνονταν, μιας και η κουκουβάγια κυνηγάει τη νύχτα. Τόσα πολλά είδη πτηνών υπήρχαν στην Αθήνα και την Αττική, όπως μαθαίνουμε κυρίως από τον Αριστοφάνη (Όρνιθες), γιατί να επιλεγεί η κουκουβάγια; Τα σπουργίτια θα ήταν πολύ περισσότερα, και θα φαίνονταν, δεν έγιναν όμως σύμβολο της σοφίας!

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΙΝΑΙ πολύ σαφές γιατί η λατινικής προέλευσης αγγλική λέξη investment σημαίνει και πολιορκία και επένδυση. Αυτό το vest- είναι ανάμνηση της λέξης vestis – το χοντρό μάλλινο επανωφόρι, το σημερινό παλτό, η κάπα (πρβλ. βεστιάριο). Investio σημαίνει κοσμώ, στολίζω με την αμφίεση αλλά και περιβάλλω, περικυκλώνω. Όταν πολιορκούμε μια πόλη, την περιβάλλουμε όπως η κάπα περιβάλλει το σώμα. Η επένδυση κεφαλαίου είναι ένα είδος πολιορκίας αφού ο σκοπός μας είναι η λεία, το κέρδος. Η επένδυση κεφαλαίου είναι πολιορκία. Η δε πολιορκία ήταν για χιλιάδες χρόνια η πιο αποδοτική επένδυση κεφαλαίου.

Η πρακτική αυτή έχει αφήσει τα αποτυπώματά της στην αρχαία ελληνική γλώσσα, της ελληνιστικής εποχής συγκεκριμένα. Τα αποτυπώματα αυτά επιβιώνουν μέχρι σήμερα. Λέμε έσοδα, έξοδα και εισόδημα – τι σχέση έχει η οδός  με την οικονομία; Είχε, και έχει (λόγω της κυκλοφορίας του εμπορεύματος και του χρήματος): το κόστος, οι δαπάνες μιας πολιορκίας είναι μεγαλύτερες εάν η πόλη που πρόκειται να πολιορκηθεί είναι μακριά, οπότε και τα κέρδη θα είναι λιγότερα, μιας και οι μετακινήσεις ήταν βραδείες και χρονοβόρες. Οι δαπάνες και τα κέρδη ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με την οδό.

ΜΟΛΙΣ οι νικητές πολιορκητές πηδούσαν τα τείχη της πόλης έτρεχαν να προλάβουν να αρπάξουν την πολύτιμη λεία. Ο πιο γρήγορος έπαιρνε τα πιο πολύτιμα – χρήμα, πολύτιμα σκεύη και άλλα αντικείμενα – ενώ οι αιχμάλωτοι ήταν συλλογική λεία που πωλούνταν στους εμπόρους, τους δουλεμπόρους που ακολουθούσαν ένα στράτευμα, για να πουλήσουν στους στρατιώτες και να αγοράσουν από αυτούς. Δεν υπήρξε πολεμική επιχείρηση στην οποία δεν συμμετείχαν έμποροι – ήταν αδιανόητο.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΟΛΥ θα ήθελα να διαβάσω το σύντομο βιβλίο ενός Άγγλου συγγραφέα, του 19ου αιώνα, του Καρλ Κίνγκσλεϊ αλλά μάλλον δεν θα μπορέσω. Όσο κι αν έψαξα στο διαδίκτυο, δεν ξέρω να ψάχνω, δεν κατάφερα τίποτα – η βοήθεια και οι υποδείξεις καλοδεχούμενες. Το μόνο που γνωρίζω γι΄ αυτό το βιβλίο είναι ο τίτλος και η κατάληξη της φανταστικής ιστορίας του: Η ιστορία του μεγάλου και ένδοξου έθνους των Ετσιθελητών που έφυγαν από τη χώρα της Σκληρής Εργασίας γιατί ήθελαν όλη τη μέρα να παίζουν άρπα. Να η κατάληξη των Ετσιθελητών: μετά από λίγα χρόνια από την καλοπέραση έγιναν γορίλες! Συμπληρώνω εγώ: παράτησαν την άρπα κι άρχισαν να χτυπάνε τα δασύτριχα στήθη τους ουρλιάζοντας ααααα!

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η φράση σκούριασα είναι μεταφορά, χαρακτηρίζει  ως γεγονός κάτι το οποίο είναι αδύνατο – πώς είναι δυνατόν να σκουριάζει το κορμί μας αφού δεν είναι από σίδερο φτιαγμένο; Είναι ολοφάνερο ότι παραβιάζει την κανονική τάξη των πραγμάτων – το κορμί μας δεν είναι από σίδερο φτιαγμένο. Εάν έλεγα σκουριάζω σαν μηχανή, αυτό θα ήταν παρομοίωση. Και στην παρομοίωση και στην μεταφορά υπάρχει κάποια ομοιότητα ανάμεσα σε δύο διαφορετικά όντα ή πράγματα ή όντα και πράγματα- μόνο που στην μεταφορά αυτή η ομοιότητα εμφανίζεται ως γεγονός (κοιμάται το πουλάκι μου), όχι απλά ως σύγκριση (κοιμάται σαν πουλάκι). Το κορμί μας δουλεύει και η μηχανή δουλεύει. Να η ομοιότητα, να και άλλες δύο μεταφορές! Το κορμί μας δεν δουλεύει, ούτε η μηχανή δουλεύει!

ΜΙΑ γενικά αποδεκτή θεωρία για την εμφάνιση της μεταφοράς δεν υπάρχει – από όσο τουλάχιστον μπορώ να γνωρίζω. Θα αποπειραθώ να διατυπώσω μια γνώμη μελετώντας τις αρχαιότερες μεταφορές της δυτικής γραμματείας, τις οποίες διαβάζουμε, που αλλού, στην Ιλιάδα. Θα λάβω υπόψη μου και αυτά που γράφει ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του και σε κάποια σχόλια της Ιλιάδας, αυτά τα οποία έχουν γραφεί στα περιθώρια των κωδίκων και παπύρων της Ιλιάδας για να βοηθηθούν οι αναγνώστες της.

Ο όρος μεταφορά είναι του Αριστοτέλη. Πώς επινόησε αυτόν τον όρο; Γνωρίζουμε την κυριολεκτική σημασία της λέξης. Μέχρι και υπουργείο υπάρχει – ή υπήρχε. Γιατί ο Αριστοτέλης να χρησιμοποιήσει αυτή τη λέξη; Διότι όντως παρατήρησε κάποια μεταφορά, κάτι πήγε από εδώ εκεί. Και εγείρεται το ερώτημα:  τι μεταφέρει η ιλιαδική μεταφορά; Γιατί μεταφέρει αυτό που μεταφέρει; 

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΡΙΝ από καμιά δεκαριά χρόνια, άνοιξη, όταν τα φίδια λιάζονται και ζεσταίνονται πάνω στην καυτή άσφαλτο των δρόμων, σε κάποιο χωριό του Διδυμοτείχου, παπάς και γιος σκοτώθηκαν με το αυτοκίνητό τους κυνηγώντας να σκοτώσουν ένα φίδι, βγήκαν από το δρόμο και έπεσαν μέσα σε ρέμα –  ο τρίτος επιβάτης, ο μικρότερος γιος,  τη σκαπούλαρε με επιπόλαια τραύματα. Τα φίδια που πατάνε και σκοτώνουν κάθε χρόνο συνειδητά οι οδηγοί θα πρέπει να είναι πολλές χιλιάδες –  πατημένα φίδια βλέπω πολύ συχνά στους δρόμους. Τα φίδια δεν γνωρίζουν ότι εκεί όπου ζεσταίνονται πάνω στην καυτή άσφαλτο περνάνε αυτοκίνητα, (και) τροχοφόρα μέσα εξόντωσης άγριων ζώων,  τα οποία οδηγούν άνδρες και γυναίκες που μισούν τα φίδια, τα φοβούνται και τα σκοτώνουν σαν να είναι ο πιο φοβερός και ο πιο επικίνδυνος εχθρός.

ΕΙΜΑΣΤΕ κληρονόμοι μιας φιδοφοβικής και φιδοεξοντωτικής παράδοσης. Η κάποτε ευρύτατα διαδεδομένη φιδολατρεία έχει εξαφανιστεί, όπως άλλωστε και η δενδρολατρεία, ειδικές μορφές της λατρείας της φύσης, της φύσης Μητέρας. Γιατί κάποτε οι άνθρωποι αγαπούσαν και λάτρευαν τα φίδια, γιατί άρχισαν να τα φοβούνται, να τα μισούν και να τα εξοντώνουν ανηλεώς; Τα φίδια, φίλες και φίλοι, είναι ένα φοβισμένο ζώο το οποίο μόλις μας δει φεύγει. Λατρεύω τη φυγή των φιδιών. Το φίδι θα σε δαγκώσει μόνο εάν το πατήσεις και μάλιστα όταν ζευγαρώνει. Θυμάμαι ότι όταν περπατούσαμε Μάιο μήνα με τον παππού μου στα χωράφια, κρατούσαμε μεγάλα ραβδιά με τα οποία κουνούσαμε τα ψηλό χορτάρι μπροστά μας για να προειδοποιήσουμε τα φίδια ότι θα περάσουμε, για να μην τα πατήσουμε, για να προλάβουν να φύγουν.

ΤΑ φίδια είναι χρησιμότατα για τον γεωργό και για τους κατοίκους των χωριών. Σε πολλές κοινωνίες, πολλά είδη φιδιών ήταν άγρια κατοικίδια ζώα, κανένα από αυτά δηλητηριώδες. Δεν τα σκότωναν γιατί έτρωγαν ποντίκια –  πολλά φίδια, λίγα ποντίκια. Γιατί όμως ενώ είναι και ακίνδυνο και χρήσιμο άγριο ζώο, το φοβόμαστε, το μισούμε και το εξοντώνουμε χωρίς τον παραμικρό οίκτο;

ΓΙΑΤΙ το φίδι είναι το σύμβολο των γιατρών, της ιατρικής;

ΓΙΑ  να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα, φίλες και φίλοι, θα πρέπει να εξετάσουμε τη σχέση του φιδιού με τον θάνατο και την αθανασία. Πριν απαντήσουμε όμως ας διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις για το σφυροδρέπανο, το σύμβολο του κομμουνισμού του παρελθόντος, το οποίο επιβιώνει ως θλιβερό και γραφικό κατάλοιπο μιας εποχής που έχει περάσει ανεπιστρεπτί.

Continue reading →