φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Σήμερα θα ασχοληθούμε με δυο πινακίδες της κρητικής εικονογραφικής γραφής, τις βλέπουμε στα αριστερά μας – πρόκειται για τις πινακίδες P. 101c και P 103d και, αύριο, με δυο πινακίδες της Γραμμικής Γραφής Α’, τις ΗΤ 114 και ΗΤ 88.
Οι πινακίδες της εικονογραφικής γραφής προέρχονται από ένα χώρο της δυτικής πτέρυγας του ‘ανακτόρου’ της Κνωσού που είναι γνωστός ως Hieroglyphic Deposit (Αποθέτης των Ιερογλυφικών). Η εικονογραφική γραφή εμφανίζεται τη εποχή που οικοδομούνται αυτά τα μεγάλα συγκροτήματα κτιρίων τα οποία αποκαλούμε ‘ανάκτορα’ αλλά ο χαρακτηρισμός είναι λίαν ατυχής διότι, όπως θα δούμε, δεν είναι ανάκτορα κάποιου βασιλιά, τον οποίο ονομάσαμε μάλιστα και Μίνωα. Τα κτίρια αυτά άρχισαν να κτίζονται μετά το 1900-1850 π. Χ. αλλά δεν χτίστηκαν μονομιάς: για δυο αιώνες, μέχρι το 1650,συνεχώς γίνονταν μετατροπές και διαρκώς προστίθενταν νέοι χώροι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ μα ποτέ ότι η οικοδόμηση των κτιρίων και η εμφάνιση της γραφής είναι άρρηκτα συνδεδεμένα: το ερώτημα ‘για ποιο λόγο χρησιμοποίησαν τη γραφή’ σχετίζεται άμεσα με το ερώτημα: τι ήταν αυτά τα κτίρια, γιατί τα έχτισαν, ποια ήταν η λειτουργία τους;
Παραθέτω τις πινακίδες της εικονογραφικής γραφής διότι χωρίς αυτές δεν μπορούμε να κατανοήσουμε ( όχι να διαβάσουμε) τις πινακίδες της Γραμμικής Γραφής Α’, οι οποίες βρέθηκαν κι αυτές μέσα σε ‘ανάκτορο΄, στην Αγία Τριάδα, κοντά στη Φαιστό, στη νότια Κρήτη, όπου και εκεί είχε εμφανιστεί μια εικονογραφική γραφή η οποία είναι διαφορετική από αυτήν της Κνωσού – ο δίσκος της Φαιστού και ο πέλεκυς του Αρκαλοχωρίου είναι οι μόνες μαρτυρίες αυτής της γραφής. Θα μελετήσουμε λοιπόν αυτές τις δυο πινακίδες ως εξής: μας δίνουν κάποιες απαντήσεις στα ερωτήματα της λειτουργίας των κτιρίων, της γραφής και της στενής σχέσης αυτών των δυο αλληλένδετων φαινομένων;
Η πρώτη πινακίδα, η P. 101c, διαβάζεται από τα δεξιά προς τα αριστερά. (Οι φωτογραφίες μεγεθύνονται εάν κάνετε ένα ή δυο κλίκ). Τι βλέπουμε; Βλέπουμε ένα μεγάλο πιθάρι το οποίο έχει μέσα σιτάρι ή κριθάρι. Το ίδιο πιθάρι το βλέπουμε και στην άλλη πινακίδα, την P. 103d, η οποία διαβάζεται από τα αριστερά στα δεξιά. Φαίνεται πως δεν είχε επικρατήσει ένα σύστημα γραφής από τα αριστερά προς τα δεξιά ή το αντίθετο, ότι οι γραφείς ήταν ελεύθεροι να καταγράψουν τις πληροφορίες που ήθελαν. Αυτή η ελευθερία θεωρώ ότι είναι μια επιπλέον ένδειξη της ελευθερίας που επικρατούσε την περίοδο εκείνη, την μεσομινωική, από το 1850 μέχρι το 1650 (εννοείται πάντα π.Χ.).
Αριστερά του πιθαριού της P. 101c βλέπουμε μια μικρή ευθεία γραμμή και εφτά τελείες. Η ευθεία γραμμή είναι ο αριθμός εκατό και κάθε τελεία είναι το δέκα. Το 1 δηλώνεται με μια μικρή κάθετη γραμμή. Είμαστε απολύτως βέβαιοι ότι και στα τρία γραφικά συστήματα (εικονογραφική, Γραμμική Α’ και Β’) επικρατεί το δεκαδικό σύστημα. Έχουμε λοιπόν 170 πιθάρια σιταριού ή κριθαριού, ας υπόθέσουμε σιταριού. Οι γραφείς γνώριζαν για ποιο προιόν πρόκειται και δεν υπήρχε λόγος να το δηλώσουν – στις πινακίδες της Γραμμικής Α, όπως θα δούμε, καταγράφεται και σιτάρι και κριθάρι.
Μετά τους αριθμούς ακολουθεί κάτι σαν σταυρός, κάτι σαν χι. Τι είναι αυτό το σημάδι; Το παραβλέπουμε προς το παρόν. Ακολουθεί ένα βέλος και ο αριθμός 160. Η πινακίδα καταγράφει 170 πιθάρια σιταριού και 160 βέλη. Και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, μια δυσκολία που έχει κάποια σχέση με το σταυρό, με το χι μεταξύ των πιθαριών και των βελών.
Για ποιο λόγο καταγράφονται τα πιθάρια του σιταριού και τα βέλη; Ανήκουν σε κάποιον; Κάπου είναι αποθηκευμένα; Κάποιος πρέπει να τα δώσει; Σε κάποιον πρέπει να δοθούν; Εάν κάποιος πρέπει να τα δώσει, είναι φόρος σε είδος ή προσφορά; Πορος προσφέρει σε ποιον; Γιατί; Πως καθορίζεται η προσφορά;
Continue reading →
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
