τα μεταμοντέρνα κοτέτσια, το face book και ο κομμουνισμός της στάνης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Θα έχετε δει κοπάδι κατσικιών ή προβάτων μέσα σε μαντρί ή σε κάποια πλαγιά να βόσκει· δεν θα έχετε όμως αναρωτηθεί πώς κοιμούνται τα βράδια. Το κοπάδι δεν είναι ένα σύνολο μοναχικών ζώων, όπως νομίζουμε, δεν είναι ένα μοναχικό πλήθος, δεν υπάρχουν εργένισσες κατσίκες ή εργένικα πρόβατα, αλλά ένα σύνολο από πολλές οικογένειες ή συγγενικές ομάδες. Το βράδυ κοιμούνται ανά ομάδα, ενώ οι κότες όλες μαζί.Ο παρείσακτος είναι ενοχλητικός, ανεπιθύμητος και θα εκδιωχθεί. Εάν πάρουμε τέσσερα γουρούνια, ένα από κάθε ομάδα, και τα βάλουμε σε ένα τετράγωνο χώρο, το κάθε ένα θα πάει να πιάσει μια γωνία, μακριά από τα άλλα.

Υπάρχει όμως κι ένας άλλος τρόπος εκτροφής, ειδικά των γουρουνιών και των κοτόπουλων: ο εγκλεισμός, η εκτροφή του ζώου σε κλουβί, ο απόλυτος περιορισμός της κίνησης  στον χώρο με σκοπό την πάχυνση. Το κλουβί του γουρουνιού λεγόταν στα χωριά κουμάσι, ένας βρόμικος χώρος, εξ ου και η παροιμιώδης έκφραση είναι αυτός ένα κουμάσι!

Αυτοί οι δύο τρόποι εκτροφής είναι το πρότυπο της οργάνωσης της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ο πρώτος σχηματίζει τις κοινωνίες γνωστές ως κοινωνίες του μαζικού εγκλεισμού και της πειθαρχίας, της μαζικής επιτήρησης· ο δεύτερος τις κοινωνίες του ελέγχου. Εάν το δούμε από μαρξιστική έποψη, οι πρώτες είναι οι κοινωνίες της τυπικής υπαγωγής της εργασίας στο Κεφάλαιο, ενώ οι δεύτερες της πραγματικής υπαγωγής. Αποκαλώ τις πρώτες κομμουνισμό της στάνης. Τις δεύτερες, κατοικίδιες κοινωνίες.

Ο σκοπός του καπιταλισμού , δήλα δή (: φανερό πολύ, κατά συνέπεια) της καπιταλιστικής Κυριαρχίας, δήλα δή του Κυρίου καπιταλιστή (αφού μόνο αυτός, σε τελική θέληση, μπορεί να θέλει, να σχεδιάζει, να συντονίζει) είναι μια κοινωνία εργένηδων. Εάν τέσσερις ενήλικες ζουν μαζί, θα έχουν ένα ψυγείο, μια κουζίνα, ένα πλυντήριο, ένα θερμοσίφωνα , έναν ηλιακό –  εάν ζει ο καθένας μόνος του,  ο Κύριος θα έχει καταφέρει όχι μόνο να τους απομονώσει αλλά και θα πουλάει περισσότερες οικιακές συσκευές –  είναι ένας τρόπος εσωτερικής επέκτασης του καπιταλισμού. Ο Κύριος καπιταλιστής θέλει να ζούμε όλοι εργένηδες.

Είναι βέβαια ανυπόφορη η εργένικη ζωή –  όχι για όλους αλλά για πολλούς και πολλές, μια αναπόφευκτη για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα δυσάρεστη κατάσταση, μέχρι να βρούμε κάποιον, κάποια να συμβιώσουμε και να συνεργαστούμε. Και να είμαστε ζευγάρι. Και το ζευγάρι, συνήθως, ξέρετε, ή θα κάνει παιδί, παιδιά ή θα διαλυθεί –  ή θα το ρίξει στις παρτούζες, μια ακόμα ενδιαφέρουσα μορφή κοινωνικότητας, πρόσκαιρης βέβαια. Να μας κάνει όλους εργένηδες ο καπιταλισμός δεν μπορεί –  χρειάζεται, ακόμα,  Υποτελείς, και Υποτελείς χωρίς οικογένεια, ακόμα, δεν γίνεται.

Δεν μπορεί να μας κάνει εργένηδες, μπορεί όμως να μας κλείσει στα σπίτια μας ως εργένηδες, ως ζευγάρια, ως οικογένειες. Αυτή είναι η κατοικίδια κοινωνία, η γενίκευση και η ένταση  του οικιακού εγκλεισμού, της κατ΄οίκον  κοινωνίας απαγωγής και αιχμαλωσίας, . Ο γενικευμένος οικιακός εγκλεισμός είναι δυνατός μόνο με την τεχνοεπιστήμη, μόνο με το διαδίκτυο. Θα τα κάνουμε όλα μόνοι μας, από το σπίτι, από μακριά: αγορές, εμπόριο, εργασία, εκπαίδευση,  ψυχαγωγία, εκλογές (κατοικίδια δημοκρατία), τέχνη, μπανιστήρι. Και επικοινωνία. Και ό,τι κάνουμε, ο τσομπάν-Θεός τα βλέπει και τα ακούει όλα.

Κι όλα αυτά ταχύτατα. Η ταχύτητα καταργεί την απόσταση και την ίδια ώρα την διατηρεί, την αναπαράγει, την ενισχύει. Αυτό είναι, μεταξύ των άλλων,  το e-mail και το face book. Δεν είναι τρόπος γνωριμίας και συνάντησης, είναι τρόπος ζωής. Είναι ένας τρόπος ενίσχυσης και αναπαραγωγής της μοναχικής, έγκλειστης, κατοικίδιας εκτροφής.

Η ομαδοποίηση στο face book είναι πανομοιότυπη με τις οικογενειακές ομάδες των κατσικιών και των προβάτων στα μαντριά. Ο πυρήνας αυτής της ομάδας είναι η μεγαλύτερη σε ηλικία κατσίκα ή προβατίνα, γύρω από την οποία συγκεντρώνονται τα like, δηλαδή  τα ζώα που αρέσκονται να κοιμούνται κοντά της, που τη γουστάρουν, που έλκονται από αυτήν, που κατάγονται από αυτήν. Ενώ όμως τα ζώα δεν γνωρίζουν από φήμη και δόξα και ισχύ και επίδειξη ισχύος, κάθε like προσθέτει και φήμη και ισχύ και επίδειξη ισχύος. Κατοικίδιος ηρωισμός.

Αναγκαίο κακό, θα μου πείτε. Αναγκαία μαλακία, θα σας πω. Δεν έχω κανένα απολύτως πρόβλημα  με τη μαλακία –  την τελευταία φορά που τον έπαιξα ήταν πριν είκοσι μέρες, μα την Παναγία τη Γλυκοφιλούσα σας λέω. Σας λέω όμως ακόμα ότι αυτό που μου δίνει νόημα και χαρά στη ζωή είναι η φροντίδα των φίλων (συμπεριλαμβάνω και τα μέλη της οικογένειας), σας λέω όμως ακόμα ότι ευτυχία για μένα είναι η καλή παρέα.

Περιμένω φίλους και φίλες, μέσα στον Γενάρη:  θα σφάξω κόκκορα, ψητό στον ξυλόφουρνο, να φάμε, να πιούμε, να τα πούμε, να πούμε ιστορίες –  μπορεί και να τραγουδήσουμε, αχ, η ξενιτειά το χαίρεται το τζιβαέρι μου.