in 21ος αιώνας

τι μας λέει ο κορονοϊός για τους τρόπους και το χρόνο (ταχύτητα) κατάρρευσης

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΕΑΝ θέλουμε να εξακριβώσουμε εάν ένας άνθρωπος είναι ζωντανός ή νεκρός, προσπαθούμε να διαπιστώσουμε εάν έχει σφυγμό, εάν λειτουργεί ακόμα η καρδιά του. Γιατί; Διότι η καρδιά είναι το τελευταίο όργανο που παύει να λειτουργεί, όταν όλα τα άλλα, με μια γνωστή σειρά, ένα ένα,  τα όργανα έχουν παύσει να λειτουργούν- νεφρά, συκώτι κτλ. Αυτός είναι ο ένας τρόπος φυσιολογικού θανάτου – ο σταδιακός,ο αργός, που μπορεί να διαρκέσει και μήνες. Υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος φυσιολογικού θανάτου, ο αιφνίδιος: η καρδιά σταματάει πρώτη, ενώ τα άλλα  όργανα λειτουργούν ακόμα.

ΑΣ δούμε τώρα, φίλες και φίλοι, τον βίαιο θάνατο – τον θάνατο στον πόλεμο, στα ατυχήματα και στη θανατική ποινή. Μετά τη μάχη στις Κάννες, μεταξύ Ρωμαίων και Καρχηδονίων, γράφει ο Πολύβιος, χιλιάδες τραυματίες Ρωμαίοι παρακαλούσαν να βρεθεί κάποιος να τους αποτελειώσει γιατί δεν θα πέθαιναν όπως οι άλλοι, αιφνίδια, αλλά μετά από δυο και τρεις μέρες, μέσα σε φρικτούς πόνους. Το ίδιο ισχύει και με τον βίαιο θάνατο των ατυχημάτων, του οδικού εμφύλιου πολέμου, για παράδειγμα. Άλλοι πεθαίνουν ακαριαία κι άλλοι μετά από μέρες ή και βδομάδες.

ΑΣ δούμε επίσης πώς η Κυριαρχία χειρίζεται αυτούς τους δύο τρόπους θανάτου όταν βασανίζει ή επιβάλει την θανατική ποινή. Γνωρίζουμε ότι όποιος προκαλεί τον πόνο είναι Κύριος και όποιος τον υφίσταται είναι Υποτελής, υποταγμένος. Ο βιαστής προκαλεί τον πόνο για να επιβάλει την κυριαρχία του, για να την επιδείξει. Έτσι, τα βασανιστήρια ήταν και είναι μια παραγωγή πόνου, εγκαθίδρυση και επίδειξη Κυριαρχίας. Το βασανιστήριο έπρεπε να διαρκεί όσο γίνεται περισσότερο, με αποτέλεσμα οι βασανιζόμενοι, όπως οι Ρωμαίοι στρατιώτες, να παρακαλούν τους βασανιστές να τους αποτελειώσουν, να μην πονάνε. Δεν το έκαναν όμως. Το ίδιο ισχύει και για την θανατική ποινή – έπρεπε να διαρκεί όσο γίνεται περισσότερο – σχεδόν μια βδομάδα η σταύρωση! Και δεν ήταν μόνο η σταύρωση!  Το κάψιμο! Το γδάρσιμο ενώ είναι ζωντανό το θύμα! Ο αποτυμπανισμός στην αρχαία Ελλάδα (πολύωρο χτύπημα με παλούκια -τύμπανα, τα λέγανε)! Ο Κύριος όμως είναι, όπως καλά γνωρίζετε, φιλάνθρωπος και ελεήμων κι έτσι άρχισε να εφαρμόζει τον αιφνίδιο βίαιο θάνατο – αποκεφαλισμό, με τσεκούρι ή καρμανιόλα,  τουφέκισμα, απαγχονισμός, ηλεκτρική καρέκλα, ένεση!

ΑΣ στρέψουμε τώρα το βλέμμα μας σε μια άλλη μορφή κατάρρευσης: ενός κτιρίου. Κι εδώ, φίλες και φίλοι, υπάρχουν δύο τρόποι κατάρρευσης: ο αργός, ο σταδιακός, άλλοτε φανερός κι άλλοτε αφανής.  Υπάρχει μια συγκεκριμένη διαδικασία. Πρώτα καταστρέφεται η στέγη, το βλέπουμε, η οποία καταρρέει, το βλέπουμε, μετά καταρρέουν οι τοίχοι και στο τέλος το κτίριο γίνεται ένας όγκος ερειπίων. Αυτός είναι ο φανερός τρόπος διαδικασίας κατάρρευσης. Υπάρχει και ο αφανής. Θα έχετε δει στην τηλεόραση κτίρια που καταρρέουν ξαφνικά και απροειδοποίητα. Ας πούμε ότι ένα κτίριο πολλών ορόφων καταρρέει στις 9.33′ το πρωί. Γιατί δεν κατέρρευσε στις 9. 29΄ αλλά τέσσερα λεπτά αργότερα; Γιατί δεν κατέρρευσε στις 9.31΄30΄΄; Τι συνέβη μέσα σε αυτά τα τέσσερα λεπτά ή τα 30 δευτερόλεπτα; Να τι μπορεί αν συνέβη. Ένα μισοκατεστραμμένο  τούβλο ράγισε, ένα κομμάτι αποσπάστηκε και το σημείο εκείνο δεν μπόρεσε να υποβαστάξει το βάρος του υπερκείμενου κτιρίου.  Ή διαβρώθηκαν τα σίδερα του σκυροδέματος!  Θα γνωρίζετε ότι όλες οι πολυκατοικίες που είναι κατασκευασμένες με τσιμέντο μια μέρα θα καταρρεύσουν. Όλες!  Σε αυτές τις περιπτώσεις η φαινομενικά αιφνίδια κατάρρευση είναι το αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας φθοράς η οποία δεν φαίνεται. Υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος κατάρρευσης, ο βίαιος, ο αιφνίδιος. Λόγω σεισμού ή λόγω κατεδάφισης με τοποθέτηση εκρηκτικών.

ΑΥΤΑ ισχύουν για τον ζωντανό οργανισμό και για το κτίριο. Τι γίνεται όμως με πιο πολύπλοκα συστήματα; Υπάρχει κίνδυνος να καταρρεύσει το σύστημα της ζωής; Για να ανησυχούμε για οικολογική κατάρρευση, υποθέτουμε ότι ο κίνδυνος αυτός υπάρχει. Όταν κάποιο σύστημα ή υποσύστημα παύει  να υπάρχει, παύει να υπάρχει είτε ως το τελικό αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας διαδικασίας, είτε ως ένα αιφνίδιο τέλος. Εφόσον κάθε σύστημα αποτελείται από υποσυστήματα, παύει να υπάρχει είτε μια τη σταδιακή κατάρρευση των υποσυστημάτων είτε με την κατάρρευση του κομβικού υποσυστήματος – η καρδιά στον άνθρωπο.

ΑΥΤΟΙ είναι οι δύο τρόποι και οι δύο χρόνοι κατάρρευσης και θανάτου, εξαφάνισης. Ο σταδιακός και μακράς διάρκειας, ο αιφνίδιος και ταχύς.  Υπάρχει όμως κι ένα άλλο ενδεχόμενο. Αφορά τον πρώτο τρόπο και τον τρόπο χρόνο: Πριν ένα σύστημα καταρρεύσει, αλλάζει, ένα μέρος του δημιουργεί κάτι νέο, μια νέα μορφή οργάνωσης, μια νέα σειρά υποσυστημάτων. Αυτά υποστηρίζει η θεωρία του χάους και η θεωρία συστημάτων. Τι γίνεται όμως με την κοινωνία; Τι γίνεται με ένα τρόπο παραγωγής; Τι γίνεται με ένα πολιτισμικό σύστημα;

ΑΣ δούμε πολύ σύντομα τον καπιταλισμό, έχοντας κατά νου τη θεωρία του χάους και τη θεωρία των συστημάτων. Κάποιος (έμπορος) κάποια μέρα, σε συγκεκριμένες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, πρότεινε σε κάποιον (ελεύθερο φτωχό αγρότη) να δουλέψει έναντι ενός χρηματικού ποσού. Όταν λέμε καπιταλισμός εννοούμε αγορά εργασίας – εκεί το χρήμα γίνεται περισσότερο χρήμα, μέσω της χρήσης του εμπορεύματος  της εργασιακής δύναμης. Το μοντελάκι αυτό έπιασε και διαδόθηκε, με αποτέλεσμα  ο μεν καπιταλισμός να επεκτείνεται, η δε φεουδαρχία να συρρικνώνεται, μέσα σε ένα χρονικό διάστημα πολλών αιώνων – στις αρχές του 20ου αιώνα η ρώσικη κοινωνία ήταν μια φεουδαρχική κοινωνία, ο ρώσικος κοινωνικός σχηματισμός ήταν ένας σχηματισμός, ένα σύστημα, που κυριαρχούσε ο φεουδαλικός τρόπος παραγωγής.

ΦΤΑΝΩ στα ερωτήματα που με απασχολούν. Θα καταρρεύσει ο καπιταλισμός, όπως η δουλοκτησία και η φεουδαρχία; Αν ναι, πώς; Σταδιακά και αργά ή αιφνίδια και ταχύτατα; Σε ποιον παράγοντα θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας;

Η κατάρρευση και η εξαφάνιση του δουλοκτητικού και του φεουδαλικού τρόπου παραγωγής εκτυλίχθηκε κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων. Εφτά αιώνες για τον πρώτο, άλλους τόσους για τον δεύτερο. Εφτά αιώνες (2000 – 2700 μ. Χ., εάν έχει αρχίσει να καταρρέει) θα διαρκέσει  η κατάρρευση και η εξαφάνιση του καπιταλισμού; Όχι, φίλες και φίλοι, κατά κανένα τρόπο. Δεν θα διαρκέσει τόσο πολύ. Γιατί  δεν θα είναι τόσο μεγάλο το χρονικό διάστημα της κατάρρευσης και της εξαφάνισης;

ΥΠΑΡΧΕΙ μια ταχύτητα επέκτασης και μια ταχύτητα κατάρρευσης. Στον δουλοκτητικό και φεουδαλικό τρόπο παραγωγής οι δύο αυτές ταχύτητες ήταν ίδιες. Χρειάστηκαν 8 αιώνες για να επεκταθεί ο πρώτος και 7 για  να συρρικνωθεί – κάτι ανάλογο συνέβη και για τον δεύτερο. Από τι προσδιορίζεται η ταχύτητα επέκτασης και η ταχύτητα κατάρρευσης; Από την ταχύτητα επικοινωνίας και την ταχύτητα συγκοινωνίας, μεταφοράς. Η διαφορά του καπιταλισμού με τους προηγούμενους τρόπους παραγωγής είναι κομβικής σημασίας. Κατά τη διάρκεια της επέκτασης του καπιταλισμού η ταχύτητα συγκοινωνίας και επικοινωνίας αυξανόταν σταθερά  κι η αύξηση αυτή συνέβαλε τα μάλα στην περαιτέρω επέκταση του καπιταλισμού (feedback, ανατροφοδότηση, αλληλοενίσχυση). Όσο αυξάνονταν αυτές οι ταχύτητες, τόσο πιο γρήγορα και ευρέως επεκτεινόταν ο καπιταλισμός. Τον εικοστό αιώνα οι παραπάνω ταχύτητες αυξάνονταν ραγδαία – ο καπιταλισμός επεκτείνονταν άκρως επιθετικά. Στα τέλη του αιώνα η ταχύτητα επικοινωνίας και συγκοινωνίας πλησίασαν τα όριά τους και να η παγκοσμιοποίηση – υπολογιστές. Η επικοινωνία έγινα ακαριαία.

ΝΑ και το κομβικό ερώτημα: ποια θα είναι η ταχύτητα κατάρρευσης του καπιταλισμού; Μα η ταχύτητα της επικοινωνίας και της συγκοινωνίας!  Μιας όμως και ο καπιταλισμός είναι μεγασύστημα συστημάτων και υποσυστημάτων, ο καπιταλισμός δεν θα πεθάνει από έμφαγμα, μπαμ και κάτω, ακαριαία και αιφνίδια. Ακαριαία και αιφνίδια θα καταρρέουν τα υποσυστήματα που τον υποβαστάζουν. Πόσο θα διαρκέσει αυτή η διαδικασία; Δεν θα είναι εφτά αιώνες!  Το πολύ ένας μπορεί και μισός, μια πεντηκονταετία. Αρρυθμίες, πολλές και συχνές αρρυθμίες! Θα υπάρξει σημείο διακλάδωσης και εμφάνιση μια άλλης οργάνωσης; Το θεωρώ βέβαιο. Ποιος θα πάρει όμως την πρωτοβουλία; Ο Κύριος ή οι Υποτελείς. Αυτό είναι το ερώτημα των ερωτημάτων.

ΓΙΑ να απαντήσουμε σε αυτό και σε όλα τα άλλα ερωτήματα θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στην καρδιά του καπιταλισμού, στο κομβικό υποσύστημα: στην κατάρρευση της αγοράς εργασίας. Θα το κάνουμε αύριο το πρωί.

Ξημέρωσε. Θα φυτέψω κρεμμυδάκια, σκόρδα, θα καθαρίσω το κοτέτσι, θα κόψω και θα σχίσω ξύλα. Μένω έξω.

Σχολιάστε ελεύθερα!