φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΥΠΗΡΧΕ μια διαφωνία τα τελευταία είκοσι χρόνια πριν την εξάρθρωση της ”17 Νοέμβρη”: πολλοί πίστευαν ότι δεν θα τα συλλάβουν ποτέ τα μέλη της οργάνωσης, κάποιοι ότι αργά ή γρήγορα θα τα συλλάβουν. Ανήκα στη δεύτερη κατηγορία: ήμουν βέβαιος ότι θα συλληφθούν μια μέρα. Και οι δύο απόψεις βασίζονταν σε κάποια επιχειρηματολογία. Οι πρώτοι έλεγαν είτε ότι οι μυστικές υπηρεσίες έστησαν ή έλεγχαν τελικά την οργάνωση, άρα δεν θα συλληφθούν, είτε ότι είναι αριστεροί αλλά πολύ καλά οργανωμένοι, με μυστικότητα και συνωμοτικότητα. Αποδείχτηκε τελικά ό,τι τίποτα από αυτά δεν ίσχυε – και άρα, οι υποστηρίζοντες το μεν ή το δε θα έπρεπε να σκεφτούν γιατί έκαναν λάθος, κάτι που οφείλουμε να κάνουμε πάντα.
ΠΟΙΑ ήταν η βασική επιχειρηματολογία της άποψης ότι αργά ή γρήγορα η ”17 Νοέμβρη” θα εξαρθρωνόταν; Έχει δύο πτυχές. Και οι δύο πολύ σημαντικές, τις οποίες όμως πολλοί και πολλές δεν έλαβαν υπ΄ όψει τους και σπατάλησαν κάποια χρόνια από τη ζωή τους. Εύχομαι σπό τα βάθη της καρδιάς μου να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Η πρώτη πτυχή: με την υπάρχουσα παρακολουθητική και επιτηρητική τεχνολογία δεν διαφεύγει τίποτα του Κράτους και των ειδικών υπηρεσιών. Γνωρίζουν μέχρι και τι νούμερα παπούτσια φοράει ο καθένας μας και η καθεμιά μας – κι αν δεν το γνωρίζουν, μπορούν να το μάθουν πολύ γρήγορα και πολύ εύκολα, όποτε το θελήσουν. Δεν μπορούμε να κρυφτούμε, να παρανομήσουμε, να συνωμοτήσουμε, να ασκήσουμε βία εναντίον ανθρώπων και δη του Κράτους ή της άρχουσας τάξης (ιδιοκτητών, πολιτικών κ.α.). Γνωρίζω πολύ καλά ότι πολλοί και πολλές θα διαφωνήσουν. Δεν με ενοχλεί, ας διαφωνούν.
ΕΑΝ κάποιος ”τρομοκράτης” μας πει ότι, θα ασκήσω ένοπλη βία κι αν, όταν δηλαδή, με πιάσουν, με πιάσανε, τότε τον συλλογισμό αυτόν τον δέχομαι ως συλλογισμό αλλά όχι ως επιλογή. Θα τον σεβαστώ αλλά θα διαφωνήσω ευθαρσώς και ευθέως. ‘Οταν όμως πει ότι, δεν θα με πιάσουν ποτέ, τότε αυτό θα το θεωρήσω δείγμα απεριόριστης βλακείας. Δεν είναι αυταπάτη, είναι βλακεία, ανοησία. Διότι το βασικό επιχείρημα δεν είναι η επιτηρητική αποτελεσματικότητα των διωκτικών αρχών του Κράτους αλλά η ίδια η ψυχολογία των μελών μιας συνωμοτικής, παράνομης οργάνωσης που ασκεί βία με όπλα και εκρηκτικούς μηχανισμούς.
Ο ένοπλος μαχητής είναι μια μορφή ήρωα και η λεγόμενη ένοπλη πάλη (πάλη!) είναι μια μορφή επαναστατικού ηρωισμού. Με την αρχική σημασία της λέξης, ο ήρωας διακρίνεται για τον ατομισμό του και τη βία που ασκεί. Θεωρεί ότι ο κοινωνικός πόλεμος, που διεξάγεται από όλους και όλες ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου με πολλούς και διαφόρους τρόπους, και με άσκηση βίας και με χρήση όπλων, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, δεν είναι αποτελεσματικός – ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι ο φόβος και η δειλία. Η άποψή μου είναι ότι το δεύτερο σκέλος, η χρήση των όπλων, έχει πια αχρηστευθεί παντελώς λόγω της συντριπτικής οπλικής υπεροχής του Κράτους. Εκτός όμως από τον ατομισμό και την άσκηση της βίας, ο ήρωας έχει κι ένα ακόμα χαρακτηριστικό – τη φήμη, το κλέος. Τι δράμα όμως να μιλούν όλοι και όλες για σένα (για την ”17 Νοέμβρη”, ας πούμε) και να μην σε ξέρει ούτε ο φίλος σου, που τρως και πίνεις μαζί του, ούτε τα ίδια τα μέλη της οργάνωσης!
ΠΩΣ θα λυθεί αυτή η αντίφαση; Εάν θέλεις να μιλούν για σένα (κατά την πρώτη δεκαετία της δράσης της ένα πολύ μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης επικροτούσαν τη δράση της – φόνοι βασανιστών της χούντας, υπήρχε μάλιστα και ”κόμμα” της ”17 Νοέμβρη” με 5% του εκλογικού σώματος!), θα πρέπει να συνεχίσεις τη δράση σου για να εξασφαλίζεις την ηδονή της αναγνώρισης. Όταν όμως την συνεχίσεις, τότε ενδέχεται να κάνεις κάποιο λάθος, από τη στιγμή μάλιστα που οι διωκτικές αρχές σε έχουν πλησιάσει. Και όντως την είχαν πλησιάσει, όπως μάθαμε εκ των υστέρων. Στην περίπτωση αυτή αρχίζει η παράνοια και η παράνοια κάνει πάντα λάθη. Πάντα. Και, ή θα γίνει το λάθος ή θα το κάνεις και ασυνείδητα, είτε για να σταματήσει η φρίκη της παράνοιας είτε για να γίνεις επιτέλους γνωστός – μάλλον αυτά τα δύο πάνε πακέτο.
ΤΟ λάθος έγινε, 29 Ιουνίου του 2002, και μέσα σε ένα μήνα όλα τα μέλη συνελήφθησαν, 16 συνολικά. Δεν μπορείς να μην καρφώσεις, με την υπάρχουσα τεχνολογία των ψυχοτρόπων ουσιών που χρησιμοποιούν οι διωκτικές, ανακριτικές υπηρεσίες. Στις 5 Σεπτεμβρίου ο Δ. Κουφοντίνας αναγκάστηκε να παραδοθεί στην αστυνομία, για να σταματήσει η φρίκη της παράνοιας – κρυβόταν σε παραλία μικρού νησιού του Αργοσαρωνικού. Τα γνωρίζετε όλα αυτά αλλά δεν πειράζει να τα ξαναθυμηθούμε. 14 μέλη καταδικάστηκαν, κάποιοι εξέτισαν την ποινή τους, τα περισσότερα νομίζω, αν δεν κάνω λάθος, κάποια όμως θα πεθάνουν στη φυλακή, εκτός αν τους δοθεί χάρη, όταν το επιτρέψουν κάποιες συνθήκες, που δεν τις βλέπω. Ή να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης (ολιγοήμερη άδεια εξόδου), όπως έγινε όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν στην κυβέρνηση.
ΤΩΡΑ ο Δ. Κουφοντίνας κάνει απεργία πείνας για να επιστρέψει από τις φυλακές του Δομοκού στις φυλακές του Κορυδαλλού. Ο Δ. Κουφοντίνας ανέλαβε τις ευθύνες του, δεν μετανόησε για τίποτα και η συμπεριφορά του αυτή επικροτήθηκε από ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης, χωρίς όμως και να συμφωνεί με αυτές τις επιλογές – αν και υπάρχουν και κάποιοι που συμφωνούν. Είναι μια συμπεριφορά που ενοχλεί και τις διωκτικές αρχές και το Κράτος και τα μαζικά μέσα ενημέρωσης. Και εφόσον ενοχλεί, πρέπει να τιμωρηθεί. Τι θα κάνουν; Θα υποχωρήσουν και θα ικανοποιήσουν το αίτημά του ή δεν θα υποχωρήσουν και ο απεργός πείνας θα πεθάνει, αν δεν υποχωρήσει; Ή θα τον κρατήσουν στη ζωή με αναγκαστική σίτιση;
ΘΑ πρέπει σε αυτό το σημείο να πιάσουμε το νήμα άλλων σκέψεων και να ασχοληθούμε με την απεργία πείνας ως μέσου πίεσης. Πρόκειτσαι για άλλη μία εκδοχή του επαναστατικού ηρωισμού, του ηρωικού ατομισμού. Ο ηρωισμός όμως θα μας οδηγήσει σε μια γενικότερη έννοια – τον βολονταρισμό, την βουλησιαρχία. Τι είναι ο βολονταρισμός; Θα απαντήσω συνοπτικά, ευθέως και απλά.
ΣΤΑ μέσα του 19ου η βιομηχανική κοινωνία άλλαξε τόσο πολύ τις κοινωνίες που η κοινωνική αλλαγή έγινε αντικείμενο έρευνας και μελέτης. Η έρευνα και η μελέτη αυτή εμφανίστηκε ως μια συγκεκριμένη επιστημονική πειθαρχία – την κοινωνιολογία. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, για παραπάνω από έναν αιώνα, το βασικό ζήτημα που ερευνούσε η κοινωνιολογία ήταν η σχέση συστήματος/δομής και φορέων δράσης. Κάποιοι υποστήριζαν την παντοδυναμία της δομής: δεν αλλάζει από τη δράση των υποκειμένων, των φορέων δράσης, είτε είναι ισχυροί (Κύριοι) είτε είναι ανίσχυροι (Υποτελείς) αλλά η ίδια η δομή μετεξελίσσεται όταν η ισορροπία των στοιχείων που τη συγκροτούν αλλάζει. Οι πιο γνωστοί υποστηρικτές αυτής της άποψης ήταν ο Τάλκοτ Πάρσονς (λειτουργισμός) και ο Λέβι Στρώς (δομισμός) – υπήρξε και δομολειτουργισμός. Κάποιο άλλοι δέχονταν την ισχύ της δομής αλλά δέχονταν και την ισχύ των φορέων δράσης: με τη δράση τους οι άνθρωποι μπορουν να αλλάξουν τη δομή, μερικώς όμως μόνο και όχι ολικώς – ολικώς αλλάζει σε μεγάλο βάθος χρόνου. Ο πιο γνωστός υποστηρικτής αυτής της άποψης ήταν ο Καρλ Μαρξ.
ΥΠΗΡΞΕ και μια άλλη σκέψη: οι φορείς δράσης είναι ισχυροί, μπορούν να κάνουν τα πάντα με τη δράση τους: να αλλάξουν ριζικά τον κόσμο. Από τον Μπακούνιν μέχρι τον Καστοριάδη είναι πολλά τα ονόματα που μεσολαβούν. Τη δεκαετία όμως του 1960 εμφανίστηκαν κάποιοι στοχαστές που υποστήριξαν ότι όλα αυτά είναι ψευτοπροβλήματα – πρόκειται για την μετανεωτερική σκέψη. Για να το πούμε με πολύ απλά λόγια, απέστρεψαν το βλέμμα τους απο το μακρό, την μακροκοινωνιολογία και το έστρεψαν στο μικρό, στην μικροκοινωνιολογία, την εθνομεθοδολογία, στην ερμηνευτική κοινωνιολογία. Μας είπαν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα (Φουκό, Ντεριντά, Λιοτάρ, Μποντριγιάρ, Ντελέζ, Γκουαταρί, Νέκρι, Βίρνο και άλλοι) αλλά τα τρωτά τους σημεία δεν είναι λίγα. Υπήρξε μια συνάντηση νεωτερικής και μετανεωτερικής σκέψης που έδωσε πλούσιους καρπούς, μια συνάντηση που συνεχίζεται και θα συνεχίζεται. Η σκέψη του Μπουρντιέ, λόγου χάριν, είναι ένας από αυτός, όπως και ο κλάδος της ιστορικής κοινωνιολογίας που μας έδωσε πολλά αριστουργήματα.
ΤΟ ζήτημα της σχέσης δομής και φορέα δράσης θα είναι πάντα επίκαιρο. Παρατηρούμε μια σταδιακή υποχώρηση του βολονταρισμού, της άποψης ότι ο φορέας δράσης είναι πανίσχυρος και μπορεί να αλλάξει τον κόσμο άμεσα και γρήγορα. Επειδή όμως σε μια κυριαρχική κοινωνία οι φορείς δράσης δεν είναι μόνο οι Υποτελείς αλλά και οι Κύριοι, ο βολονταρισμός δεν χαρακτηρίζει μόνο τους επαναστάτες Υποτελείς αλλά πρώτα και κύρια τον Κύριο. Αυτός είναι ο πρώτος και ο μεγάλος βολονταριστής – αυτό μας λέει η Ιλιάδα, να γιατί, μεταξύ των άλλων, είναι ένα πολύ σπουδαίο κείμενο. Ο ήρωας της Ιλιάδας επιθύμησε να είναι αθάνατος, να ελέγχει τα ύψη, την απόσταση, να είναι ταχύς και άλλα πολλά. Ο καπιταλιστής, ως ήρωας, είναι επίσης βολονταριστής – τώρα θέλει να αποικίσει τη Σελήνη και τον Άρη, οι δύο πλουσιότεροι άνθρωποι στη Γη με αυτή την επιθυμία ασχολούνται! Θεοί!
Ο βολονταρισμός του επαναστατικού ηρωισμού, με όποιες μορφές κι αν παρουσιάζεται, δεν κάνει τίποτα άλλο από το να μιμείται τον βολονταρισμό του Κυρίου. Ο κοινωνικός πόλεμος όμως, αυτός που διεξάγεται από όλους και όλες, δεν έχει καμιά σχέση με τον βολονταρισμό. Ασφαλώς και με τη δράση μας μπορούμε να αλλάξουμε πολλά πράγματα (πώς θα γινόταν διαφορετικά; ), δεν μπορούμε όμως να τα αλλάξουμε όλα. Ακόμα κι αν δεν υπήρχαν οι αντίπαλοι, οι ισχυροί φορείς δράσης, οι Κύριοι, πάλι δεν θα μπορούσαμε με τη δράση μας να αλλάξουμε τα πάντα. Διότι, ναι υπάρχει η ασυνέχεια, η τομή, υπάρχει όμως και η συνέχεια και η αδράνεια του παρελθόντος. Με τη δράση μας αλλάζει η σεξιστική συμπεριφορά αλλά δεν θέλει μερικές γενιές για να εξαλειφθεί πλήρως;
ΖΟΥΜΕ τον αργό θάνατο του επαναστατικού ηρωισμού, την αργή αποχώρηση του επαναστατικού βολονταρισμού. Οι πτυχές αυτού του ιστορικού φαινομένου είναι πολλές – μία από αυτές η εξαφάνιση του βολονταριστικού αναρχισμού. Η απεργία πείνας, η ατομική δράση του βολονταριστή επαναστάτη, θα ακολουθήσει αναπόφευκτα την τύχη του γενικότερου βολονταρισμού. Αποσύρονται από το προσκήνιο πιασμένοι από το χέρι. Και βέβαια οι ισχυροί φορείς της δράσης, οι Κύριοι, έχουν επίγνωση αυτής της εξέλιξης. Και γνωρίζουν πολύ καλά τη θεωρία των παιγνίων. Γνωρίζουν πολύ καλά και τη δική τους στρατηγική και τη στρατηγική του αντιπάλου, του απεργού πείνας.
ΤΟ ερώτημα που τους απασχολεί και δεν συμφωνούν ως προς τις απαντήσεις είναι το εξής: θα έχει επιπτώσεις ο θάνατος του Δ. Κουφοντίνα, εάν έχει πάρει την απόφαση να πεθάνει κι αν εμείς δεν υποχωρήσουμε; Αυτό τους απασχολεί αυτές τις μέρες, δεν διαθέτουν ακόμα μια γενικά αποδεκτή άποψη. Έχουν χωριστεί σε δύο στρατόπεδα: οι μεν παρατηρούν την κοινωνική πραγματικότητα και εικάζουν ότι μπορεί να είναι αφορμή μιας εξέγερσης. Οι δε υποστηρίζουν ότι τέτοιο ενδεχόμενο δεν υπάρχει. Δεν ξέρουμε πότε θα συμφωνήσουν, αν συμφωνήσουν. Δεν ξέρουμε ποια από τις δύο απόψεις θα επικρατήσει, αν δεν συμφωνήσουν: της υποχώρησης, που θα έχει αρνητικές συνέπειες για το κόμμα που κυβερνάει στις επόμενες εκλογές, ή της μη υποχώρησης, που ενδέχεται να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις, που ενδέχεται και πάλι να αποβούν ανεξέλεγκτες για ένα μικρό χρονικό διάστημα.
ΠΡΟΣ το παρόν η συμβιβαστική λύση είναι μία: η αναγκαστική σίτιση. Αλλά όλοι οι συμβιβασμοί είναι πάντα προσωρινοί.
Σχολιάστε ελεύθερα!