πότε θα ζήσουμε στον πλανήτη Άρη; ποτέ! μα γιατί τότε. . . ;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο Σερζ Μοσκοβιτσί (Serge Moscovici) παρατηρεί (Τεχνική και φύση στον ευρωπαίκό πολιτισμό· εκδ. Νεφέλη, μετ. Δ. Κοσμίδης) ότι σε κάθε αιώνα του νεώτερου δυτικού πολιτισμού διαπιστώνουμε την ύπαρξη ενός κεντρικού ζητήματος. Στον 18ο διακρίνει το πολιτικό ζήτημα, αυτό της πολιτικής ισχύος· στον 19ο, το κοινωνικό ζήτημα, της κοινωνικής ανισότητας· και στον 20ό, το ζήτημα της φύσης, της επιστημονικής και τεχνικής προόδου, της κυριαρχίας πάνω στη φύση. Αν και ζούμε στη τρίτη δεκαετία του 21ου δεν θα ήταν επιπολαιότητα, και θα δούμε γιατί, να αναρωτηθούμε ποιο θα είναι το κεντρικό ζήτημα του αιώνα που θα ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας. Δεν μπορώ να γνωρίζω τη δική σας άποψη, νιώθω όμως υποχρεωμένος να εκθέσω τη δική μου.

ΤΟ κεντρικό ζήτημα του 21ου αιώνα θα είναι η παταγώδης αποτυχία, οι αρνητικές συνέπειες της επιθυμίας και της απόπειρας να κυριαρχήσουμε (όλοι και όλες, σοφοί και αδαείς, πλούσιοι και φτωχοί, ισχυροί και ανίσχυροι) πάνω στη φύση· θα είναι η διάψευση και η απογοήτευση της ελπίδας να αποσυνδεθούμε, να απεξαρτηθούμε από τον καταναγκασμό, την αναγκαιότητα, την απειλή, τα όρια, τον περιορισμό, την ατέλεια, την ελαττωματικότητα της φύσης. Η επιθυμία της κυριαρχίας πάνω στη φύση και η επιδίωξη της εκπλήρωσής της διαιωνίζεται: κληρονομήσαμε από τον 20ό αιώνα τη λατρεία της επιστημονικής προόδου ενώ κάποιοι πατάνε γκάζι και την οδηγούν στις έσχατες συνέπειές της (εννοώ τα κινήματα του υπερανθρωπισμού και του τεχνικού μετανθρωπισμού –  θα ασχοληθούμε με αυτά τις προσεχείς μέρες –  τα οποία γίνονται όλο και πιο γνωστά και δημοφιλή). Η αποτυχία και οι απογοητεύσεις θα φέρουν στο προσκήνιο το ζήτημα της αναθεώρησης της στάσης μας έναντι της φύσης, την αναγκαιότητα της επανασύνδεσης με τη φύση, οπότε κεντρικό ζήτημα του αιώνα μας θα είναι κι αυτό της σύγκρουσης μεταξύ αυτών των διαμετρικά διαφορετικών στάσεων.

ΔΥΟ θα είναι οι επιδιώξεις που δεν θα  επιτευχθούν, δύο θα είναι οι παταγώδεις αποτυχίες και απογοητεύσεις: η σωματική, διανοητική και ψυχική αναβάθμιση του ανθρώπου, που ευαγγελίζεται ο υπερανθρωπισμός, ο εξοβελισμός δηλαδή μέσω της τεχνικής και της επιστήμης του πόνου, της ασθένειας, των γηρατειών και του θανάτου· και η κατάκτηση του Διαστήματος, η αποίκιση άλλων πλανητών. Με άλλα λόγια: δεν θα πάψουμε ποτέ να πονάμε, να αρρωσταίνουμε, να γερνάμε και να πεθαίνουμε –  δεν θα πάψουμε ποτέ να είμαστε φύση. Δεν θα ζήσουμε σε άλλον ή άλλους πλανήτες –  δεν θα μπορέσουμε.

ΔΕΝ θα μπορέσουμε; Ποιοι δεν θα μπορέσουμε; ‘Ολοι και όλες; Ο άνθρωπος, η ανθρωπότητα θα κατακτήσει το Διάστημα; Ο άνθρωπος, η ανθρωπότητα, εσείς κι εγώ, θα αποικίσουμε άλλους πλανήτες; Εσείς κι εγώ, ο άνθρωπος, η ανθρωπότητα επιθυμεί να κατακτήσει το Διάστημα; Θα είμαστε από αυτούς και αυτές που θα πάνε να ζήσουν σε άλλον πλανήτη; Θα θέλατε; Εγώ δεν το θέλω. Ούτε θέλω να κατακτήσουμε το Διάστημα, ούτε θέλω να πάμε να ζήσουμε στον Άρη. Ποιοι, ποιες θα ήθελαν να ζήσουν εκεί, ποιοι, ποιες θα πάνε τελικά; Θα είναι λίγοι και λίγες, προφανώς; Και τι θα κάνουν εκεί;

‘Η μήπως θα φύγουμε όλοι και όλες, εφτά ή εννιά δισεκατομμύρια, όλοι και όλες  θα εγκαταλείψουμε τον πλανήτη μας και θα πάμε να ζήσουμε σε άλλον; Φαντάζεστε δέκα δισ. να εγκαταλείπουν τη Γη και να αποικίζουν κάποιον βιώσιμο πλανήτη σε κάποιο γειτονικό μας ηλιακό σύστημα; Και γιατί να τον εγκαταλείψουμε; Επειδή δεν θα είναι πια βιώσιμος, λόγω πολέμου ή οικολογικής καταστροφής; Τίποτα από όλα δεν θα συμβεί. Ούτε χίλιοι θα πάνε να ζήσουν στον πλανήτη Άρη ούτε δέκα δισ. σε άλλο ηλιακό σύστημα.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ δύο τρόποι να πάμε να ζήσουμε στον Άρη. Να αλλάξουμε το κλίμα του. Αυτό, λένε, μπορεί να γίνει αλλά μετά από 100.000 χρόνια. Ναι, ναι, μετά από 100.000 χρόνια. Εγώ γελάω, νομίζω κι εσείς. Ακούστε επιθυμία! Να αλλάξουμε το κλίμα ενός μακρινού πλανήτη για να πάμε να ζήσουμε εκεί! Σε τι σημεία αλαζονείας και ύβρεως μπορεί να φτάσει η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας, η λατρεία της επιστημονικής και τεχνικής προόδου. Τα λένε και δεν κοκκινίζουν από ντροπή –  την έχουν χάσει προ πολλού.  Υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος: για να προφυλαχτούμε από το εχθρικό (;) κλίμα του Άρη, θα φτιάξουμε μεγάλους γυάλινους θόλους κι εκεί μέσα θα ζούμε, θα παράγουμε φως, νερό, κατάλληλη θερμοκρασία, θα κάνουμε το έδαφος εύφορο και θα καλλιεργούμε λαχανικά –  όχι όσπρια, γιατί προκαλούν πολλά αέρια. Τα ψάρια και το κρέας, το χαβιάρι και το κρασί θα τα εισάγουμε από τη Γη. Μέσα στους γυάλινους αυτούς θόλους θα ζουν μέχρι 1000 άτομα και θα είναι πάρα πολύ ευτυχεσμένοι, αφού θα ζουν μακριά από τον κακό και μοχθηρό και βρόμικο πλανήτη Γη.

ΑΣ προσπαθήσουμε νοερά να κατασκευάσουμε, φίλες και φίλοι, έναν μεγάλο γυάλινο θόλο πάνω στον Άρη. Θα χρειαστούμε εκατοντάδες διαστημόπλοια που θα μεταφέρουν το γυαλί. Πάνε έλα, δέκα μήνες. Άνθρωποι θα τον φτιάξουν; Όχι, βέβαια, ρομπότ, εκατοντάδες ρομπότ. Άνθρωποι δεν θα χρειαστεί να βάλουν το χεράκι τους. Και μόλις τελειώσει το έργο, και ο παράδεισος μέσα στη γυάλα θα είναι έτοιμος, θα φύγουν χίλιοι και θα πάνε να ζήσουν εκεί. Ποιοι θα πάνε; Θα πάει ο Γκέιτς; Θα πάει ο Μακρόν; Θα πάει ο Μητσοτάκης; Θα πάνε οι ιδιοκτήτες της ‘Αμαζον και της Γκουγκλ; Όχι, φίλες και φίλοι, κανένας από αυτούς δεν θα πάει. Θα πάνε χίλιοι αποβλακωμένοι και τρελαμένοι με την επιστημονική και τεχνική πρόοδο.

ΑΥΤΟΣ ο γυάλινος θόλος στον πλανήτη Άρη δεν πρόκειται να κατασκευαστεί! Ποτέ! Δεν θα πάμε να ζήσουμε στον Άρη, ποτέ!  Κάποιοι πιστεύουν ότι μπορεί να γίνει –  μετά το 2100, λένε.  Ας το πιστεύουν, δεν μας ενοχλεί αυτό. Κι ας δεχτούμε ότι μετά από ένα δύο αιώνες θα εκπληρωθεί αυτή η επιθυμία. Δε θα τσακωθούμε, δεν θα σας χαλάσουμε το χατίρι! Εμείς όπως δεν γίνεται να μην αναρωτηθούμε: πώς προέκυψε αυτή η επιθυμία να πάμε να ζήσουμε στον Άρη, να κατακτήσουμε το Διάστημα; Επιτυγχάνεται κάτι με την προβολή αυτής της επιθυμίας, της επιδίωξης;

ΝΑ φύγουμε από τη Γη σημαίνει να φύγουμε από τη φύση.  Μπορούμε να φύγουμε από τη φύση, να μην είμαστε πια φύση;  Ο τεχνικός μετανθρωπισμός ισχυρίζεται ότι μπορούμε να το κάνουμε και θα το κάνουμε: με την αναπόφευκτη, εκθετική εξέλιξη της τεχνικής και της επιστήμης θα γίνουμε ψηφιακά αθάνατοι, θα καταργηθεί το σώμα και θα μείνει μόνο η νόηση με τη μορφή μιας τεχνικής οντότητας, μιας ψηφιακής οντότητας, μέσω της μεταφόρτωσης του νου, του εγκεφάλου (και της συνείδησης!)! Αυτό μάλιστα, είναι ένας πολύ ωραίος τρόπος να φύγουμε από τη φύση, να πάψουμε (επιτέλους!) να είμαστε ατελής φύση. Αλλά να φύγουμε από τη φύση της Γης και να πάμε να φτιάξουμε μια γήινη φύση στον Άρη –  τι καθυστέρηση, τι αναχρονισμός, τι αντίφαση! Θέλουμε να φύγουμε από τη φύση αλλά παραδεχόμαστε ότι δεν γίνεται να μην είμαστε φύση, να μην τρώμε λαχανικά, έστω και αρειανά!

ΜΕΧΡΙ να πάμε να ζήσουμε σε άλλον, σε άλλους πλανήτες, τι καταφέρνουμε εν τω μεταξύ να κάνουμε αποπειρώμενοι να κατακτήσουμε το Διάστημα; Αποκτάμε γνώσεις, αυξάνουμε τις γνώσεις μας! Γιατί το κάνουμε αυτό; Μα για να γίνουμε πιο ισχυροί! Η γνώση μας κάνει πιο ισχυρούς. Και τι άλλο κάνουμε αυξάνοντας τις γνώσεις περιπλανώμενοι μεταξύ των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος; Διαιωνίζουμε και ενισχύουμε τη λατρεία της τεχνικής και επιστημονικής προόδου. Εξυμνούμε την πρόοδο μα τα διαστημικά μας ταξίδια! Και τι κάνουμε με όλα αυτά; Θαυμάζουμε την ισχύ μας και ταυτόχρονα την επιδεικνύουμε. Σε ποιους, σε ποιες; Σε όλους και σε όλες, αφού όλοι και όλες επιθυμούμε και επιδιώκουμε να κυριαρχήσουμε πάνω στη φύση και πέραν αυτής, πάνω στο Διάστημα.

Ο σκοπός της κατάκτησης του Διαστήματος, φίλες και φίλοι, κρύβει πολλές υπόρρητες επιδιώξεις και αναμολόγητες επιθυμίες. Νομίζω ότι ούτε καν οι ίδιοι πιστεύουν ότι θα πάμε να ζήσουμε, μια χούφτα άνθρωποι, στον πλανήτη Άρη, ότι θα κατακτήσουμε το Διάστημα. Να κατακτήσουμε το αχανές και απέραντο Διάστημα! Τι βλασφημία! Ο σκοπός αυτός, η κατάκτηση του Διαστήματος και άλλων πλανητών,  είναι μια λογική συνέπεια της επιθυμίας να κυριαρχήσουμε  πάνω στη φύση, επιθυμία που δεν έχει όρια και περιορισμούς.  Δεν μπορούμε να κατακτήσουμε το Διάστημα. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι, μέσω της επιθυμίας και της επιδίωξης της κατάκτησης του Διαστήματος, να αυξάνουμε τις γνώσεις μας, να διαιωνίζουμε και να ενισχύουμε τη λατρεία της τεχνικής και επιστημονικής προόδου, να τη θαυμάζουμε και να την επιδεικνύουμε για να την διαιωνίζουμε έτι περαιτέρω, για να διαιωνίζουμε και να ενισχύουμε την κυριαρχία πάνω στη φύση.

Ο απώτερος σκοπός δεν είναι η αποίκιση άλλων πλανητών –  ο απώτερος σκοπός είναι η κυριαρχία πάνω στη φύση ως μέσου ενίσχυσης της κυριαρχίας πάνω στους Υποτελείς. Εμείς θα γίνουμε αθανατοι, παντοδύναμοι και παντογνώστες, θα γίνουμε θεοί,  και θα κάνουμε βόλτες στο Διάστημα κι εσείς, που δεν σας χρειαζόμαστε πια για να δουλεύετε, θα είστε άεργα αξιοθρήνητα  πλάσματα, ασθενικά και μοναχικά, έγκλειστοι μέσα στα σπίτια σας, αιχμάλωτοι της οθόνης της τηλεόρασης και του υπολογιστή.

ΠΑΩ στο βουνό να φέρω ξερά κλαριά.