φίλες και φίλοι, καυλή σας μέρα
Κατουράω παγάκια. Ξεροβόρι από τη Σιβηρία.
Αποφασίσαμε με τα παιδιά το καλοκαίρι, τέλη Αυγούστου, να κάνουμε το γύρο της Λήμνου με τα ποδήλατα, καμιά δεκαριά μέρες – με την προϋπόθεση ότι θα μας το επιτρέψει η γενικότερη πολιτικοκοινωνική κατάσταση. . . Μια σκηνή, λίγα ρούχα, υπνοτσούβαλα, λίγα κουζινικά. Εάν έχει καράβι από Αλεξανδούπολη, καλώς. Εάν όχι, θα πάμε με το τρένο Ξάνθη κι απο κει Καβάλα – με το ημιφορτηγάκι ενός φίλου ή ενός συγγενούς. Εάν τα παιδιά ήταν μεγαλύτερα, θα πηγαίναμε με τα ποδήλατα, σε μια, δυο μέρες θα φτάναμε. Τα παιδιά θα υποφέρουν στη διαδρομή, μια, μιάμισι ώρα είναι: δεν μπορούν στο αυτοκίνητο πάνω από δέκα λεπτά της ώρας. Ζαλίζονται, τους έρχεται να κάνουν εμετό, ξερνάνε. . . Υποθέτω ότι γνωρίζετε τον λόγο. Δεν έχουμε αυτοκίνητο, δεν γεννήθηκαν μέσα στο αυτοκίνητο, δεν μεγάλωσαν μέσα στο αυτοκίνητο, σπανιότατα μετακινούνται με το αυτοκίνητο.
Κατοικούν κοντά στο σχολείο, δυο, τρία τετράγωνα και πηγαινοφέρνουν τα παιδιά τους με το αυτοκίνητο. Γιατί; Δεν μπορώ να το καταλάβω. Δεν έχουν πόδια να περπατήσουν; Θα κουραστούν; Κάνει κρύο; Ζέστη μήπως; Βρέχει; Πολλά παιδιά όμως πάνε με τα πόδια, με το κρύο, με τη ζέστη, με τη βροχή. Έχουν αυτοκίνητο και δεν έχουν γάντια και σκουφιά για τα παιδιά τους; Δε νομίζω! Ποιο είναι το αποτέλεσμα; Εθισμός στο αυτοκίνητο. Η μετακίνηση με το αυτοκίνητο είναι σαν το κάπνισμα – μόνο που το κάπνισμα το κόβεις πιο εύκολα.
Είδα στην τηλεόραση τις προάλλες έναν άνδρα που έκλαιγε διότι κατέθεσε τις πινακίδες του ενός και μοναδικού αυτοκινήτου του και τώρα θα ζήσει χωρίς αυτοκίνητο. Τον δυστυχή! Τον κακόμοιρο! (Έκλαιγε διότι έχασε ένα σύμβολο Ισχύος ή γιατί θα ταλαιπωρηθεί χωρίς αυτοκίνητο; – θα το εξετάσουμε παρακάτω). Πως θα ζήσει χωρίς αυτοκίνητο; Πως θα πάει στο καφενείο, τρία τετράγωνα πιο κάτω; Πως θα πάει στη δουλειά του; Πως θα πάει στο σούπερ μάρκετ; Πως θα κάνει διακοπές; Τι θα πει ο κόσμος;
Συγγενείς, γνωστοί και γείτονες αναρωτιούνται πως μπορούμε και ζούμε χωρίς αυτοκίνητο. Το θεωρούν μια σοβαρότατη ένδειξη φτώχειας. Φτωχός στην Ινδία είναι να μην έχεις παπούτσια, φτωχός στην Ελλάδα είναι να μην έχεις αυτοκίνητο. Εγώ αναρωτιέμαι πως μπορούν και ζουν με αυτοκίνητο. Η πορεία των πραγμάτων δείχνει είναι βέβαιο ότι ενώ εγώ δεν πρόκειται να αποκτήσω αυτοκίνητο, ολοένα και περισσότεροι θα αναγκαστούν να το εγκαταλείψουν. Αυτά είναι πολύ ευχάριστα νέα. Πάρα πολύ ευχάριστα νέα!
Δεν είναι φθόνος ούτε επιβεβαίωση μιας συνειδητής στάσης ζωής. Ας δούμε όμως γιατί έκλαιγε αυτός ο δυστυχής άνδρας. Έκλαιγε διότι θα πάψει να ανήκει σε αυτούς που έχουν αυτοκίνητο – από δω και πέρα θα ανήκει σε αυτούς που δεν έχουν αυτοκίνητο, που είναι φτωχοί. Έκλαιγε γιατί υποβιβάστηκε, ξέπεσε στην κατηγορία των φτωχών. Έκλαιγε διότι θα πάψει να είναι ισχυρός, θα πάψει να επιδεικνύει την ισχύ του, θα πάψει να είναι οδηγός, δηλαδή ηγέτης -με υπηκόους τους συνεπιβαίνοντες ( ο Θεός και ο ηγέτης είναι οδηγοί που μας δείχνουν το δρόμο για να πάμε μπροστά), θα πάψει να είναι πρωθυπουργός της μικροελάχιστης επικράτειας του (του αμαξώματος του αυτοκινήτου του), θα πάψει να αρπάζει κοινόχρηστο χώρο, θα πάψει να προεκτείνει το πέος του και να διεισδύει στο κοινωνικό χωροχρόνο, θα πάψει να είναι ιππότης, θα πάψει δηλαδή να έχει μια μεταλλική πανοπλία, θα πάψει να είναι ήρωας πολεμιστής, θα αποκλειστεί από τον διάχυτο και καθημερινό εμφύλιο οδικό πόλεμο. Όλοι αυτοί είναι πολύ σοβαροί λόγοι για να οδύρεται κανείς.
Τώρα, χωρίς αυτοκίνητο, βρίσκεται ενώπιον δύο προοπτικών, δύο επιλογών. Ή θα επιχειρήσει να αποκτήσει και πάλι αυτοκίνητο ή θα μάθει να ζει χωρίς αυτοκίνητο. Εάν συμβεί το πρώτο, ενδέχεται να μείνει και χωρίς σπίτι! Εφόσον έχασε το αυτοκίνητό του, εφόσον δεν μπόρεσε να το συντηρήσει, τότε, με τις σημερινές συνθήκες, μόνο εάν έχει τον Θεό μπάρμπα θα μπορέσει να αποκτήσει και πάλι αυτοκίνητο. Εάν συμβεί το δεύτερο, πιθανόν να έρθει μια μέρα και θα πει αυτό που μου είπε κάποιος: τι μαλάκας που ήμουνα και είχα αυτοκίνητο!
Δεν έχω τίποτα απολύτως με τους οδηγούς – τους κατανοώ , με το αυτοκίνητο έχω. Είναι ένα εργαλείο χρήσιμο μόνο σε εξαιρετικές καταστάσεις – να μεταφέρεις έναν ασθενή, να μεταφέρεις τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης, να πας βόλτα με τη παρέα ή μόνος, αυτά όλα κι όλα, τίποτα παραπάνω. Επειδή είναι ελάχιστα χρήσιμο, θα μπορούσαμε να το χρησιμοποιούμε και να το απολαμβάνουμε έχοντας λίγα κοινόχρηστα και κοινόκτητα αυτοκίνητα. Κάτι τέτοιο θα αργήσει πολύ να το κατανοήσει ο φίλος μας που οδύρεται, εάν το κατανοήσει. . . Ας δούμε όμως πως θα ζήσει αυτός ο φίλος μας χωρίς αυτοκίνητο.
Δόξα τη Ζωή και τη Φύση, υποθέτω ότι θα έχει ποδαράκια. Άρα, μπορεί να περπατάει. Εάν τα αναπηρικά αμαξίδια έχουν μοτέρ, μήπως το αυτοκίνητο είναι και αναπηρικό αμαξίδιο; Θεωρώ πως είναι. Ο οδηγός που πάει τρία τετράγωνα πιο κάτω από το σπίτι του δεν μπορεί να περπατήσει, είναι ανάπηρος. (Εάν μπορεί, γιατί δεν περπατάει; ). Χωρίς αυτοκίνητο, θα πάψει να είναι ανάπηρος, θα ξεαναπηρωθεί, θα γίνει και πάλι δίποδο θηλαστικό που περπατάει. Και στο καφενείο θα πηγαίνει, και στο φαρμακείο και στο σούπερ μάρκετ. Θα μου πείτε, πως θα κουβαλάει τις τσάντες; Θα σας απαντήσω: με τα χέρια – δεν έχει χέρια; Θα κουραστεί, θα ταλαιπωρηθεί; Καλέ, τι λέτε; Τα λέτε αυτά γιατί η ταλαιπωρία να έχεις αυτοκίνητο είναι τόσο μεγάλη που δεν φαίνεται. Ο οδηγός είναι δούλος, είναι χειρώνακτας εργάτης, είναι έγκλειστος, είναι αιχμάλωτος, είναι ανάπηρος, είναι υπάλληλος της BP και της Shell – η δουλείά του είναι να καταναλώνει βενζίνα και πετρέλαιο! Δεν κάνω πλάκα, δεν σωβρακολογώ – σοβαρολογώ.
Υπάρχει και το ποδήλατο. Αυτό το εξαίσιο εργαλείο, αυτό το ποίημα, αυτή η αποθέωση της απλότητας και της επαναστατικής λιτότητας και ασκητικότητας, αυτή η αποθέωση της υγείας. Πίσω στο ποδήλατο μου έχω βάλει ένα καφάσι και μεταφέρω ψώνια, εργαλεία, ξύλα και ό,τι χρήσιμο βλέπω τριγύρω μου. Πάω και μαζεύω χόρτα, κρίταμα, σαλιγκάρια, σπαράγγια. Δεν χρειάζεται να αγοράσεις ποδήλατο, να σκάσεις 300 και 400 εβρά. Ξέρετε πόσα πολλά ποδήλατα υπάρχουν που δεν χρησιμοποιούνται; Ρίξτε μια ματιά στις πυλωτές των πολυκατοικιών και θα το επιβεβαιώσετε. Ένα σίρμα να ρίξετε σε γνωστούς και συγγενείς και φίλους, μέσα σε λίγες μέρες θα βρείτε ποδήλατο.
Υπάρχει και το ταξί. Με ρωτάνε, μας πως μπορείς και σκας τόσα χρήματα για το ταξί; Το ταξί είναι ένας τρόπος να χρησιμοποιείς αυτοκίνητο χωρίς να έχεις αυτοκίνητο – κι αυτό διότι το ταξί είναι κοινόχρηστο αλλά ιδιόκτητο, είναι μια συνύπαρξη Κυριαρχίας και κομμουνισμού, είναι ένας νόθος κομμουνιστικός θεσμός, είναι μια κομμουνιστικότητα μέσα στην καπιταλιστική κοινωνία. Μετακινούμαστε με ταξί μόνο ως οικογένεια, για να πάμε και να έρθουμε από το σταθμό του τρένου και το λιμάνι γιατί έχουμε πολλά μπακάζια και τα παιδιά είναι μικρά. Μας κοστίζει 200-500 εβρά το χρόνο. Χίλια εβρά φτάνουν να συντηρήσεις ένα αυτοκίνητο; Ούτε για ζήτω! Θέλεις τουλάχιστον 3.000 εβρά! Βενζίνα, σέρβις, τέλη κυκλοφορίας, ασφάλεια, πρόστιμα, ζημιές – και δεν υπολογίζω επισκευές, λάστιχα, αγορά, δίπλωμα, πινακίδες κλπ. Την ταλαιπωρία του παρκαρίσματος που τη βάζεις; Την ταλαιπωρία της οδήγησης; Με το ταξί ούτε οδηγάς ούτε ψάχνεις με τις ώρες για να παρκάρεις.
Για τα μακρινά ταξίδια υπάρχει το τρένο και το λεωφορείο – το λεωφορείο το αποφεύγω όπως ο διάολος το λιβάνι. Δεν το μπορούν και τα παιδιά, άλλωστε. Δεν είναι μόνο ότι είναι πολύ πιο ακριβό αλλά είναι χειρότερο κι από αυτοκίνητο. Το τρένο είναι η μεγάλη μου αγάπη, ο μεγάλος μου έρωτας. Διαβάζεις, τρως, κοιμάσαι, περπατάς, πίνεις τον καφέ σου ή το ποτό σου, γαμάς, συζητάς, ερωτοτροπείς, παίζεις με τα παιδιά, χέζεις, σκέφτεσαι, κάνεις και κάνα γάρο, άμα λάχει! Το τρένο είναι κι αυτό μια κομμουνιστικότητα, δεν παραβλέπω όμως ότι είναι και ψιλομαντρί. Θα μπορούσαν να είναι κομμουνιστικές κοινότητες με κοινόχρηστες κουζίνες, με βιβλιοθήκη, με χώρους για παιδιά, για μουσική, αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα.
Η μετακίνηση δεν είναι μόνο ζήτημα μέσου. Είναι ζήτημα και ελεύθερου χρόνου και απόστασης κατοικίας-εργασίας. Όσο πιο πολύς ελεύθερος χρόνος υπάρχει, όσο πιο κοντά είναι η κατοικία από την εργασία, τόσο περισσότερο μπορούμε να περπατάμε, να χρησιμοποιούμε το ποδήλατο και το (αστικό) λεωφορείο. Παρ΄όλα αυτά, ακόμα με τις υπάρχουσες συνθήκες μπορούμε να μην χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητο, εκτός εάν συντρέχουν κάποιοι λόγοι – να εργάζεσαι μακριά, όπου δεν πάει ούτε λεωφορείο ούτε τρένο. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούμε να χρησιμοποιούμε συλλογικά το αυτοκίνητο – και αυτό γίνεται ολοένα και πιο συχνά. Γιατί να πάνε τέσσερις άνθρωποι με το αυτοκίνητό του ο καθένας στη Χαλκίδα ή και πιο κοντά και όχι όλοι μαζί και εκ περιτροπής; Και λιγότερο θα οδηγούν, και λιγότερη βενζίνα θα καταναλώνουν και παρέα θα έχουν.
Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτοκίνητο. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε όσο γίνεται λιγότερο το αυτοκίνητο και να έχουμε όσο γίνεται λιγότερα αυτοκίνητα. Μπορούμε να έχουμε κοινόχρηστα αυτοκίνητα της παρέας. Κάθε τέσσερις οικογένειες ένα αυτοκίνητο – είναι δύσκολο; Είναι πάρα πολύ εύκολο. Αλλά και είναι ανυπόφορα δύσκολο διότι είμαστε ανίκανοι να συμβιώσουμε και να συνεργαστούμε. Η Κυριαρχία τα έχει καταφέρει να μας καταστρέψει και να μας αναπηρώσει και να μας απομονώσει και να μας αποβλακώσει μια χαρά.
Το τίμημα που πληρώνουμε είναι η ταλαιπωρία. Τουλάχιστον η ταλαιπωρία. Το αυτοκίνητο δεν αρπάζει μόνο κοινόχρηστο χώρο, δεν σκοτώνει, δεν ακρωτηριάζει, δεν τραυματίζει, δεν μολύνει και ρυπαίνει, δεν καταστρέφει τη φύση: αρπάζει και τη ζωή μας, αρπάζει ένα μεγάλο μέρος του μισθού και του μεροκάματου, αρπάζει το χρόνο μας, αρπάζει τη συμβίωση και τη συνεργασία, τονώνει τον εγωισμό και τον κτητικό ατομικισμό, αναζωπυρώνει τον ανταγωνισμό – μας ταλαιπωρεί, με λίγα λόγια.
Κι όταν το χάνουμε, κλαίμε! Έχουμε ξεπέσει τόσο πολύ;
Αυτά για σήμερα – τώρα θα ζυμώσω και θα ψήσω. Αύριο το πρωί θα απαντήσω στο ερώτημα του Χάρη.
Σχολιάστε ελεύθερα!