πίστη και ωρίμανση

πίστη και ωρίμανση

 

του λάμπε ρατ

 

                                        you need a busload of faith to get by

                                                                       Lou Reed

 

Αυτό που πιστεύουμε μας ενώνει ή μας χωρίζει λιγότερο από ό,τι

ο τρόπος με τον οποίο το πιστεύουμε.

Nicolas Gomez Davila

 

 

Ας ξεκινήσουμε με την πικρή αλλά θαρραλέα παραδοχή ότι είμαστε ένα ηττημένο κίνημα, ότι είμαστε ηττημένα πολιτικά υποκείμενα. Η άνοδος στην Εξουσία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, της υπαρκτής Αριστεράς, που είναι το πτωχοπροδρομικά εκσυγχρονιστικό και το ανθρωπιστικά τεχνοκρατικό παρακλάδι του υπαρκτού φιλελευθερισμού και προοδευτισμού, επιβεβαίωσε πανηγυρικά την ήττα μας. Το δε virtual δημοψήφισμα του Ιουλίου του ’15, μια προσομοίωση αλά Μποντριγιάρ, ήταν η ταφόπλακά μας. Έκτοτε, η διάλυση, η αποσύνθεση, η ιδιώτευση, η παραίτηση, ο χιπστερισμός δίνουν τον τόνο, ενώ σε αυτούς και αυτές που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνεχίζουν η στράτευση παλαιού τύπου, ο σεπαρατισμός και η πολιτική της συμπαγούς ταυτότητας βαθαίνουν. Σκόρπιες αντιστάσεις εδώ κι εκεί, χωρίς αναφορά σε κάτι ευρύτερο, χωρίς μέριμνα για διάλογο, σύγκλιση και συγχρονισμό, χωρίς τα αναγκαία αναστοχαστικά βήματα πίσω. Παράλληλα, παγιώνεται μια αποθρασυμένη, μεταμοντέρνα μηδενιστική βία που δεν συνδιαλέγεται με τίποτα και με κανέναν, που έχει πια αυτονομηθεί πλήρως, και επιστρέφει σαν σκιά, σαν φάντασμα για να επιβάλει την α-νόητη και α-δύναμη ισχύ της. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί παρά να προκαλεί αγωνιώδεις, πλην όμως όχι και ηττοπαθείς, σκέψεις σε όλους εμάς που δεν βρίσκουμε στα παραπάνω τον εαυτό μας· σε όλες εμάς που θα θέλαμε να δώσουμε μικρές και μεγάλες μάχες και να πετύχουμε μικρές και μεγάλες νίκες αλλά συναισθανόμαστε ότι κάτι λείπει, κάτι που ορθώνει σχεδόν απροσπέλαστα αναχώματα και δεν μας επιτρέπει να φτάσουμε στο σημείο να πολεμήσουν τον πόλεμο οι πολέμιοί του, να επαναστατήσουν οι ευνουχισμένοι ψυχισμοί.

 

Κάπου εδώ μπαίνει στη σκηνή ένας τύπος που έχει τόση σχέση με το ριζοσπαστικό κίνημα όση οι αναρχικοί με τα δόγματα: ο βαθιά συντηρητικός, αντιμοντέρνος, αντι-ιδεολόγος, Αντιδραστικός όπως αυτοπροσδιορίζεται, κολομβιανός συγγραφέας Nicolas Gomez Davila. Μα τι δουλειά έχει αυτός εδώ; Tι διάολο; Θα επικαλούμαστε και τους εχθρούς μας τώρα; Θα ξεχάσουμε κι αυτά που ξέραμε; Ναι, ας τα ξεχάσουμε, αν αυτή η λήθη συμβάλλει στην αναζωογόνηση, ανανέωση και αναγέννησή μας. Θα αποπειραθούμε λοιπόν να ενεργοποιήσουμε τη σκέψη του στο δικό μας περιβάλλον, και επειδή είμαστε ευγενικοί άνθρωποι θα προσπαθήσουμε, ως κάτι πέρα και από την Αριστερά και από τη Δεξιά, να μην τον κάνουμε παραπάνω δυστυχισμένο στον τάφο του απ’ όσο ήδη είναι («Εμείς οι αντιδραστικοί είμαστε δυστυχισμένοι: Οι αριστεροί μας κλέβουν τις ιδέες και οι δεξιοί το λεξιλόγιο.»).

 

Να λοιπόν τι γράφει ο Davila για την ωρίμανση:

Η ωρίμανση δεν συνίσταται στην παραίτηση από τους πόθους μας αλλά στην παραδοχή ότι ο κόσμος δεν είναι υποχρεωμένος να τους ικανοποιήσει.

Ωρίμανση είναι να μετατρέπεις έναν αυξανόμενο αριθμό κοινοτοπιών σε αυθεντική πνευματική εμπειρία.

Ο νέος άνθρωπος τελικά ωριμάζει όταν το Παλαιό παύει να του φαίνεται αυτόματα ως κακό και το Νέο αυτόματα ως καλό.

Η αρέσκεια του νέου πρέπει να κλίνει προς το να προσλαμβάνει, αυτή του μεγάλου προς το να επιλέγει.

 

Και για την πίστη:

Ο άνθρωπος ξεφεύγει από τη φυλακή των αντιφάσεών του μόνο με ένα κάθετο ενέργημα: την πίστη.

Στον ωκεανό της πίστης ψαρεύει κανείς με ένα δίχτυ καμωμένο από αμφιβολίες.

Η πίστη είναι εν μέρει διαίσθηση, εν μέρει στοίχημα.

Βαθιά πίστη έχει μόνον ο σκεπτικιστής που προσεύχεται.

 

Παραδοχή, κοινοτοπίες, Παλαιό, πρέπει να κλίνει, κάθετο ενέργημα, ωκεανός της πίστης, διαίσθηση, προσεύχομαι. Δεξιές λέξεις θα σπεύσει να κραυγάσει ο αριστερός! Ο Davila τον έχει ήδη προλάβει: οι δεξιοί μας κλέβουν το λεξιλόγιο.

Μη παραίτηση, αυθεντική πνευματική εμπειρία, απόδραση από τη φυλακή των αντιφάσεων, αμφιβολίες, στοίχημα, σκεπτικισμός. Αριστερές ιδέες θα μουρμουρίσει ο δεξιός… Ο Davila τον έχει κι αυτόν ήδη προλάβει: οι αριστεροί μας κλέβουν τις ιδέες.

 

Η σκέψη του Davila δεν ταξινομείται εύκολα ούτε μπορεί να την επικαλεστεί ελαφρά τη καρδία κάποιος που έχει μάθει να λέει το ποίημα, ακόμα και το πλέον ριζοσπαστικό. Ο Davila κινείται στα διάκενα, στα σημεία όπου η γη τρέμει, και γι’ αυτό έχει τόσο ενδιαφέρον.

Μας δείχνει όμως μια κατεύθυνση, μας διανοίγει μια προοπτική εν μέσω ερειπίων, που μας θυμίζει τον David Foster Wallace: πέρα και από την προσαρμογή στη ζοφερή Πραγματικότητα και από τη μανιασμένη, εγωιστική αντίσταση στον κόσμο και τα πράγματα. Μια κατεύθυνση βαθιά υπαρξιακή και αντιπολιτικά πολιτική, όπου οι άνθρωποι εξακολουθούν να εμπνέονται και να δονούνται από τους οραματισμούς τους αλλά θέτουν όρια στις επιθυμίες και τις προσδοκίες τους· μετουσιώνουν στιγμές της μάλλον πληκτικής καθημερινότητάς τους σε αυθεντικά βιώματα· αποβάλλουν την εργοστασιακή ρύθμιση που λέγεται αυτόματη σκέψη καθώς και τη λατρεία του νέου και της καινοτομίας· γίνονται πιο ενεργητικοί, δημιουργικοί και επιλεκτικοί· απενεργοποιούν μέσω της πίστης τις αντιφάσεις τους καθώς και την εμπόλεμη εγρήγορση ή, αντίστροφα, ως άλλοθι, τη νωθρότητα και τον εφησυχασμό, που συνήθως αυτές φέρουν· τρέπουν την αμφιβολία σε όχημα της πίστης αντί για εμπόδιο· εμπιστεύονται τη διαίσθησή τους και ρισκάρουν, με άλλα λόγια αναλαμβάνουν εγχειρήματα και θέτουν διακυβεύματα· δεν υποκύπτουν στον πρακτικισμό αλλά ούτε και αδρανούν· ο σκεπτικισμός και η πίστη τους αλληλεπιδρούν και αλληλογονιμοποιούνται, και έτσι γίνονται αυτό το παράδοξο, ή φαινομενικά παράδοξο, που συνήθως χαρακτηρίζεται ως «θρησκευόμενοι άθεοι».

Όταν τα πράγματα γύρω μας και μέσα μας βαραίνουν ή αντίστροφα ελαφραίνουν επικίνδυνα, όταν η μελαγχολία της αντίστασης και η περιθωριακότητα ή αντίστροφα η γελοιότητα της προσαρμογής και ο κομφορμισμός καραδοκούν, μια τέτοια κατεύθυνση μπορεί να αποβεί λυτρωτική και δημιουργική μαζί.

Η πρόταση πρέπει να έχει τη σκληρότητα της πέτρας και το τρεμούλιασμα του κλαδιού.

 

 

 

λαμπε ρατ

δεκέμβρης 2016