Ζούμε τη μετάβαση από την ιστορική Αριστερά στην Αριστερά του μέλλοντος. Αψευδής μάρτυρας αυτής της διαπίστωσης είναι καταρχάς ο πόθος ενός μεγάλου μέρους του κόσμου της Αριστεράς του παρόντος όχι για μια ακόμα Αριστερά αλλά για μια άλλη Αριστερά. Εάν θέλουμε μια άλλη Αριστερά, αυτό σημαίνει ότι η Αριστερά που υπάρχει δεν μας κάνει, ότι δεν είμαστε ευχαριστημένοι από τον ίδιο μας τον εαυτό. Τι έχει και δεν μας κάνει; Μήπως είναι διασπασμένη και αναποτελεσματική; Μήπως είναι υποχωρητική και ικετευτική; Μήπως είναι μεταρρυθμιστική και σοσιαλδημοκρατική; Τι εννοούμε όταν λέμε μια άλλη Αριστερά; Εννοούμε μήπως ότι ο σκοπός της και τα μέσα πραγματοποίησης αυτού του σκοπού θα είναι διαφορετικά από αυτά της ιστορικής Αριστεράς; Εάν εννοούμε κάτι τέτοιο, αυτό σημαίνει ότι ο σκοπός και τα μέσα της ιστορικής Αριστεράς σήμερα δεν έχουν λόγο ύπαρξης ή μήπως δεν είχαν και στο παρελθόν κι αυτός ήταν ο λόγος της ιστορικής αποτυχίας της; Εάν δεν τίθεται θέμα σκοπού και μέσων τότε τι εννοούμε όταν λέμε ότι απαιτείται μια άλλη Αριστερά;
Κομμουνισμός κι Αριστερά
Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, οφείλουμε να εξετάσουμε το σκοπό και τα μέσα της ιστορικής Αριστεράς, της Αριστεράς που από τα μέσα του μεσοπολέμου υποστήριξε μια στρατηγική μετάβασης στο σοσιαλισμό με εργαλείο το (αστικό) Κράτος. Αυτός ήταν ο σκοπός των κομμουνιστικών και σοσιαλιστικών κομμάτων από τότε μέχρι σήμερα. Εκείνο που διαφοροποιούσε το ένα κόμμα από το άλλο ήταν ο τρόπος αναρρίχησης στην κυβέρνηση και χρήσης του Κράτους. Άλλοι υποστήριζαν την ένοπλη επανάσταση (κομμουνιστικά κόμματα) κι άλλοι επέλεγαν την κοινοβουλευτική οδό που οδηγούσε στην κυβέρνηση (ευρωκομμουνιστές, σοσιαλδημοκρατία). Ο σκοπός όμως ήταν ο ίδιος. Μιας και διατύπωση του σκοπού έχει γίνει από τον Ηλία Ιωακείμογλου με περισσή σαφήνεια και απλότητα δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην την προσυπογράψω( Τέλος του αιώνα, τέλος της κρίσης; σελ. 13): Η Αριστερά θα έπαιρνε την κυβέρνηση-πηδάλιο στα χέρια της και με μοχλό-εργαλείο το Κράτος, άρα ελέγχοντας τον δημόσιο τομέα και την διανομή του εισοδήματος (μειώνοντας επομένως τον βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζόμενων τάξεων και επιτυγχάνοντας έτσι τον στόχο της κοινωνικής δικαιοσύνης) θα έδινε την ποθητή ώθηση στις παραγωγικές δυνάμεις που το οπισθοδρομικό κεφάλαιο κρατάει δέσμιες. Έτσι, η Αριστερά θα οδηγούσε την ιστορία στον προθάλαμο της ιστορίας μετατρέποντας την κοινωνική δικαιοσύνη σε κινητήρια δύναμη της κεφαλαιοκρατικής οικονομίας άρα της ιστορίας. Μετατρέποντας δε σταδιακά την ιδιωτική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής σε κρατική ιδιοκτησία, θα εγκαινίαζε την μετάβαση από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό. Και μετά το στάδιο του σοσιαλισμού, θα μεταβαίναμε στον κομμουνισμό, την τελευταία φάση ενός μακραίωνου σχεδίου, την οποία η Σοβιετική Ένωση κατάφερε να υλοποιήσει! Ο απώτατος σκοπός λοιπόν της ιστορικής Αριστεράς είναι η μετάβαση στον κομμουνισμό, στην γενικευμένη κοινοχρησία και κοινοκτησία, και ειδικά αυτή των μέσων παραγωγής. Η στρατηγική αυτή απέτυχε παταγωδώς και ο σκοπός δεν επιτεύχθηκε. Η άλλη Αριστερά, η Αριστερά του μέλλοντος, θα κληρονομήσει αυτό τον σκοπό, θα υιοθετήσει αυτή την αποτυχημένη στρατηγική; Ο κομμουνισμός θα είναι η τελευταία φάση ενός μακραίωνου σχεδίου που περιλαμβάνει τον έλεγχο της κυβέρνησης και του Κράτους (με επανάσταση ή/και εκλογές) και την μετάβαση στον σοσιαλισμό και εκπονείται από λίγα μεγάλα μυαλά της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος, αυτά που συντάσσουν και τα συνεδριακά και εκλογικά προγράμματα;
Σύμφωνα με την αντίληψη αυτή, ο κομμουνισμός είναι κάτι που θα γίνει στο απώτατό μέλλον, είναι κάτι που δεν έχει καμιά σχέση με τον παρόν και την παρούσα κοινωνική κατάσταση. Δεν υπάρχει καμιά απολύτως αμφιβολία ότι από την Αριστερά του παρελθόντος θα κρατήσουμε το όραμα του κομμουνισμού. Πρόκειται όμως για όραμα, για όνειρο; Εάν θέλουμε μια άλλη Αριστερά, οφείλουμε να αλλάξουμε την αντίληψή μας για τον κομμουνισμό. Ο κομμουνισμός δεν είναι κάτι που θα γίνει στο απώτατο μέλλον αλλά είναι ένα σημείο εκκίνησης επειδή υπάρχει στη παρούσα κοινωνική κατάσταση. Όχι μόνο ως δυνατότητα, όχι μόνο ως κίνημα που καταργεί την υπάρχουσα κοινωνική κατάσταση αλλά ως πραγματικότητα. Το γεγονός ότι κατά την μετάβαση σε μια κομμουνιστική κοινωνία θα πάρουμε μαζί μας πολλούς θεσμούς των σημερινών καπιταλιστικών κοινωνιών δείχνει ότι υπάρχει πολύς κομμουνισμός τριγύρω μας αλλά δεν μπορούμε να τον δούμε διότι μας έχει απορροφήσει το όραμα, το όνειρο του μελλοντικού κομμουνισμού. Το γεγονός ότι κάθε κοινωνία δημιουργεί τους δικούς της κομμουνιστικούς θεσμούς δείχνει ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει, δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι (θεμελιωδώς, στοιχειωδώς) κομμουνιστική: δεν μπορεί να υπάρξει αναπαραγωγή της ζωής και παραγωγή του κοινωνικού πλούτου χωρίς την συνεργασία, την συμβίωση, την κοινοχρησία και την κοινοκτησία. Αυτός είναι ο εμμενής, ο υπαρκτός κομμουνισμός, ο κομμουνισμός ως σημείο εκκίνησης. Ο καπιταλισμός (η γενίκευση της χρήσης του εμπορεύματος και του χρήματος [και] ως μέσα αρπαγής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου) είναι ένας τρόπος συρρίκνωσης του κομμουνισμού: εάν δεν υπήρξαν ποτέ κοινωνίες που να αντιμετώπιζαν τόσα πολλά, οξυμένα και παγκοσμίων διαστάσεων κοινωνικά προβλήματα οφείλεται στο γεγονός ότι ποτέ το έλλειμμα του κομμουνισμού δεν ήταν τόσο μεγάλο. Ήρθε η ώρα ίσως να κατανοήσουμε ότι ο κομμουνισμός είναι κάτι που ήδη ασκείται, ήδη επιβεβαιώνεται, δεν είναι κάτι που χαρίζεται ή διεκδικείται.
Εάν από τη μια ο κομμουνισμός είναι σκοπός κι από την άλλη εκλαμβάνεται ως σημείο εκκίνησης, τότε το μέσον δεν είναι παρά η διεύρυνση του κομμουνισμού του παρόντος. Εάν όμως ο κομμουνισμός είναι σκοπό και μέσο, τότε επιτυγχάνουμε την ταύτιση του σκοπού και του μέσου, σε πλήρη αντίθεση με την ιστορική Αριστερά που υποστήριζε την αναπόφευκτη διάκρισή τους μιας και εξόριζε τον κομμουνισμό στο απώτατο μέλλον. Να λοιπόν άλλο ένα χαρακτηριστικό της Αριστεράς του μέλλοντος, που προκύπτει από το πρώτο.
Κυριαρχία και Κομμουνισμός
Σύμφωνα με τα παραπάνω, όλοι οι ιστορικοί τρόποι παραγωγής και αρπαγής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου (δουλοκτησία, φεουδαρχία, καπιταλισμός [ιδιωτικός-κρατικός]) προϋποθέτουν τον εμμενή κομμουνισμό και συνυπάρχουν με αυτόν. Τα παραδείγματα του εμπορεύματος, της δημοκρατίας και του Διαδικτύου είναι χαρακτηριστικά: η αξία χρήσης (κομμουνισμός) συνυπάρχει ασυμφιλίωτα με την ανταλλακτική αξία (Κυριαρχία, αρπαγή και καταστροφή του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου), οι δημοκρατικές ελευθερίες με την δημοκρατική ατομική βόμβα, η ελεύθερη διατύπωση της άποψης με την απόσταση και την ταχύτητα που την αίρει διατηρώντάς την. Ο εμμενής κομμουνισμός και ο κομμουνισμός του παρόντος είναι ο εφιάλτης του Κυρίου (δουλοκτήτη, φεουδάρχη, καπιταλιστή): η ισχύς της Κυριαρχίας εξαρτάται από την συρρίκνωση της συμβίωσης, της συνεργασίας, της κοινοχρησίας και της κοινοκτησίας. Η συρρίκνωση του κομμουνισμού είναι η βασική επιδίωξη τοιυ Κυρίου και επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς, ο έσχατος, είναι και η χρήση των όπλων. Ο καπιταλιστής είναι πολεμιστής (ο έμπορος είναι παραλλαγμένος πολεμιστής: άφησε τα όπλα και πήρε το χρήμα) και η συρρίκνωση του κομμουνισμού είναι αποτέλεσμα πολεμικής, αφανούς ή εμφανούς, δράσης. Κατά συνέπεια, η Αριστερά του μέλλοντος που θα προκρίνει την διεύρυνση του κομμουνισμού του παρόντος θα έρθει αναπόφευκτα αντιμέτωπη με τον πολεμιστή Κύριο: εάν δεν πολεμήσουμε, δεν θα μπορέσουμε να διευρύνουμε τον κομμουνισμό του παρόντος. Πως όμως θα πολεμήσουμε; Όπως πολέμησε η ιστορική Αριστερά;
Η ιστορική Αριστερά πολέμησε όπως πολεμάει ο Κύριος. Πως πολεμάει ο Κύριος; Με όσον το δυνατόν λιγότερους, με όσον το δυνατόν αποτελεσματικότερα όπλα. Το ζήτημα ποιοι θα πολεμήσουν, δηλαδή ποιοι θα πάρουν μέρος στην κοινωνική επανάσταση, στην διεύρυνση της κοινοχρησίας και κοινοκτησίας στο χωρόχρονο της παραγωγής του κοινωνικού πλούτου, προσδιορίζεται από το όπλο που θα χρησιμοποιηθεί. Ισχύει όμως και το αντίστροφο: Το ποιο όπλο θα χρησιμοποιηθεί, θα εξαρτηθεί από το ποιος θα πολεμήσει. Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι δεν θα πολεμήσουμε όπως ο Κύριος, δεν μπορούμε άλλωστε λόγω των πυρηνικών, αυτό σημαίνει ότι στην επανάσταση θα πάρουν μέρος όσον το δυνατόν περισσότεροι κι αυτό σημαίνει ότι πέραν από τους ζωντανούς, θα πρέπει να συμμετέχουν και οι νεκροί και οι αγέννητοι. Θα πρέπει λοιπόν να βρούμε ένα όπλο που να μπορεί να το χρησιμοποιήσουν και τα έμβρυα και τα μωρά και τα νήπια και τα παιδιά και οι άρρωστοι και οι γέροι και οι γκαστρωμένες και οι λεχώνες. Υπάρχει ένα τέτοιο όπλο; Υπάρχει ένα όπλο που να καταργεί τη διάκριση μέσου και σκοπού; Ένα όπλο που να είναι μια πολύ σημαντική πλευρά του κομμουνισμού; Υπάρχει και λέγεται γλέντι. Εάν δεν το έχετε παρατηρήσει, σας το επισημαίνω: όταν οι εργάτες και οι εργάτριες απεργούν πάνε για ούζα και όχι στις διαδηλώσεις. Προκρίνουν τη χαρά της ζωής και το γλέντι από την ταλαιπωρία και τη στέρηση.
Εάν πολεμήσουμε όπως πολέμησε η ιστορική Αριστερά, θα πρέπει οι επαναστατικές δυνάμεις να επιδιώξουν να εφοδιαστούν με πυρηνικά όπλα, με πολεμικά αεροσκάφη, με τανκς, με Καλάσνικωφ, τα οποία θα χρησιμοποιούν ελάχιστοι. Εάν η ιστορική Αριστερά χρησιμοποίησε τα όπλα που χρησιμοποίησε και ο Κύριος, η χρήση των αεροπλάνων και των πυρηνικών όπλων έθεσε ένα τέλος την επαναστατική ένοπλη βία. Πάνω στο μνήμα του τάφου της ιστορικής Αριστεράς πρέπει να γράψουμε: πέθανε στις 9 Αυγούστου του 1945. Οπότε, η Αριστερά του μέλλοντος είναι υποχρεωμένη να αποκηρύξει δημόσια την χρήση της ένοπλης επαναστατικής πάλης. Εκτός εάν υποστηρίξει ότι θα επιδιώξει να εφοδιαστεί με πυρηνικά όπλα. Στην περίπτωση αυτή, η συνέπειά της θα με υποχρεώσει μεν να της βγάλω το καπέλο, θα πάψω όμως να την θεωρώ Αριστερά.
Το τέλος της επαναστατικής ένοπλης πάλης μας υποχρεώνει να παραδεχτούμε ότι η αδιαμφισβήτητη στρατιωτική υπεροχή του Κυρίου καθιστά, στρατηγικά, αδύνατον τον έλεγχο του κοινωνικού χώρου κι αυτό σημαίνει ότι τα οδοφράγματα που θα στήσουμε θα τα στήσουμε στο πεδίο του χρόνου. Μπορούμε να απελευθερώσουμε τον χρόνο πολύ πιο εύκολα από ότι τον χώρο. Το πιο σημαντικό από αυτά τα οδοφράγματα είναι η απεργία. Η (κομμουνιστικού χαρακτήρα) επιδίωξη της καθιέρωσης ενός μισθού για όλους δεν μπορεί παρά να πραγματοποιηθεί με την απεργία και όχι την κατάληψη (τι άκομψη έκφραση!) των χώρων παραγωγής. Μπορούμε να μειώσουμε το χρόνο εργασίας όχι με την απεργία αλλά με το πέρασμα στη πράξη, με την άμεση εκπλήρωση των αιτημάτων που ο Κύριος απορρίπτει μετά βδελυγμίας.
Εάν η ιστορική Αριστερά χρησιμοποίησε τα μέσα τους αιτήματος, της διαδήλωσης, της κατάληψης, η Αριστερά του μέλλοντος θα μετατοπίζει τη δράση της από αυτά και θα προσανατολίζεται περισσότερο προς το πέρασμα στη πράξη. Αν και δεν θα σταματήσουμε να διατυπώνουμε αιτήματα, να διαδηλώνουμε και να προβαίνουμε σε καταλήψεις, πολύ σύντομα θα διαπιστώσουμε ότι δεν θα υπάρχουν πια αιτήματα που θα είναι σε θέση ο Κύριος να εκπληρώσει, ότι οι διαδηλώσεις είναι αναποτελεσματικές (και ότι τελείωσαν στις 13 Φεβρουαρίου του 2003, ημέρα Σάββατο, 6 το απόγευμα), και ότι οι καταλήψεις μας κάνουν κατακτητές και όχι απελευθερωτές. Σήμερα, υπάρχει πληθώρα ενδείξεων ότι οι διαδηλώσεις παύουν να είναι πολιτική λιτανεία και τείνουν να γίνουν γλέντι και απελευθέρωση του δρόμου. Οι καταλήψεις των σχολείων είναι μια πρώτη μορφή περάσματος στη πράξη, μια πρώτη μορφή κατάργησης του αίσχους της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, μπροστά στην οποία η ιστορική Αριστερά γονατίζει και σταυροκοπιέται ευλαβικά. Δεν έχει αντιληφθεί ότι εάν η Ρωσία το 1917 ήταν ο αδύνατος κρίκος της ιμπεριαλιστικής ιεραρχικής αλυσίδας, ο κρίκος αυτός είναι σήμερα η υποχρεωτική κρατική εκπαίδευση. Η ιστορική Αριστερά αγνόησε τόσο το όπλο της καταναλωτικής αποχής, του μερικού ελέγχου της παραγωγής μέσω του μερικού ελέγχου της κατανάλωσης όσο κι αυτό της στάσης πληρωμών. Η επανάσταση είναι σταμάτημα και επανεκκίνηση: σταμάτημα της κάθε μορφής εγκλεισμού και καταναγκασμών (απεργία, αποχή, καταναλωτική αποχή, στάση πληρωμών, κλπ) και επανεκκίνηση: πέρασμα στη πράξη, απελευθέρωση του χρόνου και του χώρου, των πρακτικών, κλπ). Δεν είναι τυχαίο που οι Κύριοι υποστηρίζουν ότι stasis is death.
το πρότυπο οργάνωσης
Μέχρι στιγμής επισημάναμε ότι η ιστορική Αριστερά δεν έκανε τίποτα άλλο από το να μιμείται τον αντίπαλό της, τον Κύριο (καπιταλιστή). Ο κομμουνισμός θα είναι η τελευταία φάση ενός σχεδίου, όπως η πλήρης καθυπόταξη της φύσης (τεχνοεπιστήμη), η αθανασία (χριστιανισμός) και η ελευθερία (Χέγκελ). Πολέμησε δε να την υλοποιήσει με τα όπλα που χρησιμοποιεί ο Κύριος για να συρρικνώσει το μίασμα του κομμουνισμού. Όπως και ο Κύριος, διέκρινε το σκοπό από τα μέσα (ορθός λόγος). Κατά συνέπεια, η Αριστερά του μέλλοντος δεν θα μιμηθεί τον Κύριο:ο κομμουνισμός (του παρόντος), που ήδη ασκείται και επιβεβαιώνεται, είναι σημείο εκκίνησης και όχι κάτι που θα εφαρμόσουμε στο μακρινό μέλλον. Θα διευρυνθεί σήμερα και δεν θα υπάρξει διάκριση μέσων και σκοπών.
Υπάρχει όμως κι άλλη μια διάσταση της μίμησης του Κυρίου:ο τρόπος οργάνωσης. Από τη στιγμή που το κομμουνιστικός τρόπος οργάνωσης είναι κάτι που θα γίνει στο μέλλον, ο μόνος τρόπος οργάνωσης είναι αυτός της Κυριαρχίας: ιεραρχία, γραφειοκρατία, επιτήρηση, ετεροκαθορισμός, διαταγή. Τα κόμματα της ιστορικής Αριστεράς σχηματίσθηκαν έχοντας ως πρότυπο οργάνωσης το Κράτος, δηλαδή τον στρατώνα, δηλαδή το μαντρί. Το κόμμα είναι ένα μικρό Κράτος και όχι μια ομοσπονδία αυτόνομων κομμουνιστικών ομάδων. Πέραν αυτού, οι εφημερίδες, η γλώσσα, η τρόπος συμμετοχής στις εκλογές αποτελούν πιστή μίμηση των αντίστοιχων του Κυρίου. Οι εφημερίδες της Αριστεράς θα μπορούσε να ήταν κομμουνιστικές αλλά δεν είναι: θα μπορούσε δηλαδή να μην υπήρχαν μόνιμοι συντάκτες και μόνιμες στήλες. Να υπήρχε δηλαδή εναλλαγή των συντακτών και εκ περιτροπής δημοσίευση κειμένων. Αντ’ αυτού, υπάρχει μισή σελίδα και για τους αναγνώστες. Η επιδίωξη να καταργηθεί ο διαχωρισμός συντάκτη αναγνώστη είναι κάτι που αφορά το απώτατο μέλλον. Όσο για τη γλώσσα, κυριαρχεί η προτροπή, η διαταγή, η προσδοκία, η διατύπωση ευχών και ελπίδων, η εμψύχωση, η ενθάρρυνση, το κήρυγμα και άλλα παρόμοια. Ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω τι σημαίνει Σταματήστε τον πόλεμο, Ρίξτε την κυβέρνηση, και άλλα πολλά και φαιδρά. Όσο για το τρόπο συμμετοχής στις εκλογές, εδώ οι Κύριοι της Αριστεράς κρατάνε με νύχια και δόντια τα προνόμιά τους και μας δείχνουν από τώρα τι θα κάνουν όταν περάσει η κυβέρνηση και το Κράτος στα χέρια τους. Η μίμηση εδώ δεν κρατάει ούτε τα προσχήματα: όλοι αγωνιζόμαστε αλλά μόνο λίγοι θα επωφελούνται, θα νικούν και θα κερδίζουν. Και εδώ, ο κομμουνισμός δεν ασκείται, δεν επιβεβαιώνεται αλλά μετατίθεται στο απώτατο μέλλον: μέχρι τότε θα είμαστε Κύριοι, αφεντικά δηλαδή. Άνδρες στο εκλογικό συνδυασμό και όχι και γυναίκες· δικηγόροι, δημοσιογράφοι, γιατροί και πανεπιστημιακοί και όχι εργάτες, φορτηγατζήδες, φοιτητές και καρκινοπαθείς. Ένας θα κερδίζει την έδρα για τέσσερα χρόνια (και είκοσι συνεχόμενα χρόνια) και όχι όλοι και όλες από λίγους μήνες και μόνο μία φορά. Από το κοινοβούλιο θα περάσουν όσο γίνεται λιγότεροι (διότι η ανάγνωση των νομοσχεδίων είναι απαιτητική εργασία) και όχι όσο γίνεται περισσότεροι (για να δείξουμε και σε συμβολικό επίπεδο την είσοδο των υποτελών Παραγωγών στο προσκήνιο). Γιατί; Διότι υπάρχουν άξιοι και ανάξιοι. Ο Παπαδημούλης είναι άξιος, ο πατέρας μου είναι ανάξιος. Ο πατέρας μου δεν ξέρει να διαβάζει ενώ ο Παπαδημούλης γνωρίζει σε ποιο σημείο του όγκου του πολύτιμου μαρμάρου πρέπει να βάλει τον δυναμίτη για να μην ραγίσει (κρεμασμένος στο γκρεμό με σκοινί!). Για την ιστορική Αριστερά, υπάρχουν άξιοι και ανάξιοι. Για την Αριστερά του μέλλοντος δεν υπάρχουν. Ένας από τους βασικούς λόγους που οι υποτελείς Παραγωγοί έχουν γυρίσει τη πλάτη τους στην ιστορική Αριστερά είναι και η πολιτική εκμετάλλευση.
Το τέλος της πολιτικής εκμετάλλευσης, ο εξοβελισμός των Κυρίων της Αριστεράς του παρόντος, η διάλυση του κόμματος-κράτους σε αυτόνομους κομμουνιστικούς πυρήνες θα είναι οι πρώτες ενδείξεις ότι ο κομμουνισμός είναι κάτι που ασκείται και επιβεβαιώνεται, οι πρώτες ενδείξεις της εμφάνισης της Αριστεράς του μέλλοντος. Θα είναι η πρώτη χειρονομία καλής θέλησης προς τους υποτελείς Παραγωγούς του κοινωνικού πλούτου και το πρώτο έναυσμα της συλλογικής διεύρυνσης του κομμουνισμού του παρόντος.