το γάλα είναι εμπόρευμα. το τζόκερ;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Σήμερα θα καταπιαστούμε με ένα παράδοξο. Θα προσπαθήσουμε να δώσουμε μια απάντηση στο ερώτημα τι είναι ένα λαχείο, ένα δελτίο ΠΡΟΠΟ, ένα δελτίο ‘Πάμε Στοίχημα’ ή Τζόκερ. Δίνω πέντε ευρά και αγοράζω ένα λαχείο. Πολύ ωραία. Όλα δείχνουν ότι το λαχείο είναι ένα εμπόρευμα, όπως π.χ. ένα μπουκάλι γάλα. Δίνω ένα ευρό, το αγοράζω και το χρησιμοποιώ. Εμπόρευμα είναι κάτι που ανταλλάσσεται με χρήμα για να χρησιμοποιηθεί. Όταν ένα προϊόν μπορεί να ανταλλαχθεί με χρήμα, λέμε ότι έχει ανταλλακτική αξία. Έχει όμως και μια αξία χρήσης: θα το πιούμε ή θα το βάλλουμε σε γλυκά, θα το κάνουμε γιαούρτι, κλπ. Το γάλα ως εμπόρευμα στο ράφι του σούπερ μάρκερ έχει και ανταλλακτική αξία και αξία χρήσης. Συμπληρώνω ένα δελτίο Τζόκερ και δίνω πέντε ευρά, το αγοράζω.  Ποια είναι η αξία χρήσης του;

Η αξία χρήσης ενός εμπορεύματος δεν είναι πάντα υλική. Το βιβλίο είναι ένα εμπόρευμα και έχει αξία χρήσης αλλά δεν είναι υλική, είναι πνευματική, διανοητική.  Οι γνώσεις και η εμπειρία ενός ψυχαναλυτή είναι εμπόρευμα, έχουν αξία χρήσης. Η αξία χρήσης του Τζόκερ ποια είναι; Είναι υλική, πνευματική, συναισθηματική, ψυχική;

Ποια ανάγκη ικανοποιώ με την αγορά ενός λαχείου; Την ανάγκη να  είμαι πλούσιος και να μην εργάζομαι; Την ανάγκη να έχω περισσότερα χρήματα γιατί δεν μου φτάνει ο μισθός μου; Είναι ανάγκη ή επιθυμία και ελπίδα; Ό,τι και να είναι, συμβαίνει το εξής παράδοξο: ενώ με το γάλα, το βιβλίο και τις γνώσεις του ψυχαναλυτή  η ανάγκη μου ικανοποιείται, με το λαχείο δεν ικανοποιείται. Άρα, δεν είναι εμπόρευμα! Είναι εμπόρευμα μόνο εάν κερδίσω; ΟΧΙ! Ούτε τότε είναι εμπόρευμα. Τότε τι είναι;

Το παρόδοξο αυτό θα γίνει σαφέστερο εάν αναρωτηθούμε τι κάνουμε όταν πληρώνουμε ένα πρόστιμο ή μια κλήση της Τροχαίας ή εξαγοράζουμε μια χρηματική ποινή που επιβλήθηκε από το δικαστήριο ή πληρώνουμε για να περάσουμε από τα διόδια ή όταν καταβάλλουμε ένα ποσό στους προστάτες-νταβατζήδες ή όταν καταβάλλουμε τους φόρους μας στο Κράτος, κλπ. Παρατηρούμε ότι το χρήμα δεν είναι  πάντα μέσον ανταλλαγής και σε αυτές τις περιπτώσεις οι αναντικατάστατες και μεγαλοφυείς αναλύσεις του Κ. Μαρξ για το εμπόρευμα και το χρήμα στον Α’ τόμο του Κεφαλαίου δεν μας είναι χρήσιμες. Είναι αλήθεια ότι δεν έχουμε μελετήσει αυτη την μη ανταλλακτική χρήση του χρήματος. Εδώ το χρήμα χρησιμοποιείται ως μέσον πληρωμής, ως φόρος υποτέλειας, κλπ. Αλλά η περίπτωση του λαχείου είναι όλως διόλου ιδιάζουσα.

Για να την κατανοήσουμε θα πρέπει να δώσουμε μια απάντηση στο εξής ερώτημα. Δίνω μισό ευρό, παίζω μια στήλη τζόκερ, μου κάθεται και κερδίζω 2 εκατομμύρια ευρά!  Αυτό είναι κέρδος! Το απόλυτο κέρδος! Όχι το κέρδος του καπιταλιστή που αγοράζει την εργασιακή δύναμη κάποιου αντί 40 ευρών και κερδίζει 100!  Σιγά τα λάχανα! Το κέρδος του καπιταλιστή οφείλεται στο ότι δεν πλήρωσε όλη την εργασία του μισθωτού που προσέλαβε. Που οφείλεται το κέρδος του παίχτη του τζόκερ; Το κέρδος του καπιταλιστή είναι απλήρωτη εργασία – του τζογαδόρου τι είναι; Τι είναι αυτό το ποσό που κέρδισε ο τυχερός παίκτης;

Το υπέρογκο αυτό κέρδος είναι ένα πολύ μικρό μέρος από ένα τεράστιο ποσό το οποίο σχηματίστηκε με την συνεισφορά όλων των παικτών. Το ποσό αυτό δεν συγκεντρώνεται μόνο του. Κάποιος παίρνει την πρωτοβουλία να το συγκεντρώσει – κράτος ή ιδιώτης καπιταλιστής. Γιατί το κάνει αυτό; Πως μπορεί και  συγκεντρώνει αυτό το τεράστιο ποσό; Γιατί χαρίζει 2 εκ. ευρά σε κάποιον που έδωσε μισό;

Το κέρδος του παίκτη είναι χρήματα άλλων παικτών. Τους τα πήρε χωρίς να δώσει απολύτως τίποτα. Δεν τα πήρε όμως μόνος του, τα πήρε με τη βοήθεια του συντονιστή της συγκέντρωσης των χρημάτων. Χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσε να πάρει ούτε ένα σεντς. Λέει ο συντονιστής: ας συγκεντρώσουμε ένα μεγάλο ποσό κι ας το πάρει όποιος ή όποιοι το κερδίσουν. Ακούγεται δελεαστικό. Από τη στιγμή όμως που ο συντονιστής έχει το ποσό συγκεντρωμένο στα χέρια του μπορεί να το κάνει ό,τι θέλει. Μπορεί να το πάρει και να φύγει. Θα σφάξει όμως τη κότα που γεννάει χρυσά αυγά. Κάνει κάτι άλλο: παραχωρεί ένα πολύ μικρό μέρος του συγκεντρωμένου ποσού σε κάποιον ή κάποιους από τους συμμετέχοντες στην συγκέντρωση του ποσού και τα άλλα τα κρατάει για την πάρτι του. Το θέμα είναι ποιος ή ποιοι θα πάρουν και πόσο από αυτό το ποσό. Υπάρχουν πολλοί τρόποι: η πρόβλεψη ποδοσφαιρικών αγώνων, πρόβλεψη αριθμών, ο λαχνός κλπ.

Το λαχείο ή το δελτίο τζόκερ είναι μια απόδειξη καταβολής για την συγκέντρωση αυτού του ποσού και συμμετοχής στη μοιρασιά του. Ο τρόπος με τον οποίο μοιράζεται (τα περισσότερα στο Κράτος ή τον καπιταλιστή, τα λιγότερα στους παίκτες) παραπέμπει στον τρόπο με το οποίο μοιράζεται μια λεία η οποία έχει σχηματιστεί από παίκτες οι οποίοι δεν έχουν την ίδια ισχύ.Μια συμμορία ληστών θα μοιράσει τη λεία σε ίσα μερίδια αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα. Εάν ο αρχηγός είναι ισχυρός, θα απαιτήσει και θα πάρει περισσότερα. Στην περίπτωση του τζόκερ αυτός που συνέβαλε με 1000 ευρά έχει περισσότερες απαιτήσεις από αυτόν που συνέβαλε με 1 ευρό. Ο τρόπος με τον οποίο μοιράζεται η λεία που έχει συγκεντρώσει το τζόκερ μας θυμίζει τον τρόπο με τον οποίο μοιράζεται η λεία στην Ιλιάδα!

Στην Ιλιάδα, η λεία είναι προϊόν των ληστρικών επιδρομών των πολεμιστών αλλά ανήκει στον πιο ισχυρό άνδρα. Αυτός θα κρατήσει το μεγαλύτερο μέρος για τον εαυτό του και την υπόλοιπη θα την χαρίσει ή θα την μοιράσει. Για να αποφευχτούν οι προστιβές και οι διαμάχες, προκρίνεται ένας τρόπος διανομής που θεωρείται από τους πολεμιστές ως δίκαιος: ο λαχνός, η κλήρωση.

Η συμμετοχή με χρήμα σε ένα οποιοδήποτε τυχερό παιχνίδι δεν είναι τίποτα άλλο παρά η συμμετοχή στον σχηματισμό μιας λείας, στη διανομή της οποίας δικαιούμαι να λάβω μέρος. Εάν στους 1 εκ. παίκτες υπάρχει μόνο ένας που κερδίζει (δεν μιλάμε για μικροποσά), τότε είναι βέβαιο ότι συμμετέχουμε στον σχηματισμό μιας λείας από τη διανομή της οποίας δεν θα πάρουμε απολύτως τίποτα. Ελπίζουμε ότι θα πάρουμε, αλλά δεν παίρνουμε.

Ελπίδα! Τι παγίδα! Τόσο μεγάλη, τόσο καλά κρυμμένη, τόσο αποτελεσματική   που σε παροτρύνει στην αυτοκλοπή και στην αυτοεκμετάλλευση. Πρόκειται όμως για απατηλή ελπίδα. Κι αφού είναι απατηλή, θα είναι αποτέλεσμα μιας απάτης. Ποια είναι αυτή; Είναι η απάτη που προέρχεται από ένα συγκεκριμένο, ιστορικά διαμορφωμένο τρόπος απόσπασης της αφοσίωσης και της υπακοής του υποτελούς Παραγωγού εκ μέρους του Κυρίου: κι εσύ μπορείς να γίνεις, γρήγορα και εύκολα, πλούσιος, ισχυρός και διάσημος.

Απάτη, ένα από τα δυο μεγάλα όπλα του Κυρίου – το άλλο είναι ο εκφοβισμός.

Για την εξουδετέρωση των οποίων οφείλουμε να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας στην ιστορική Αριστερά!