μπορεί να υπάρξει κομμουνιστική δημοκρατία;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Γνωρίζετε πως άρχισε η παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης από το κράτος;Πως εμφανίστηκε το σημερινό ΙΚΑ και ΕΣΥ;

Το Τρέντεγκαρ είναι μια μικρή πόλη της Νότιας Ουαλίας. Το 1870, οι περισσότεροι άνδρες ήταν εργάτες, ανθρακωρύχοι και χαλυβουργοί. Λόγω της εργασίας τους, αντιμετώπιζαν σοβαρότατα προβλήματα υγείας. Εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε ιατροφαρμευτική περίθαλψη από κρατικές υπηρεσίες παρεχόμενες. Το πρόβλημα της υγείας των εργατών, και όχι μόνο, ήταν οξύτατο και βρήκαν έναν τρόπο για να το αντιμετωπίσουν. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος, μόνο ένας. Τι έκαναν;

Αποφάσισαν να δίνουν τρεις πένες από κάθε λίρα του μισθού τους και προσέλαβαν 8 γιατρούς – πέντε παθολόγους, έναν οδοντίατρο, έναν φυσιοθεραπευτή κι έναν ορθοπαιδικό (και όχι ορθοπεδικό!). Πρόκειται περί οργάνωσης, έτσι δεν είναι; Την ονόμασαν Ιατρική Εταιρεία – διαλύθηκε το 1995! Οι γιατροί φρόντιζαν την υγεία όχι μόνο των εργατών αλλά όλων ανεξαιρέτως των κατοίκων  της πόλης, γύρω στους 25.000! Η λύση αυτή ήταν άκρως αποτελεσματική και θα μπορούσαμε να την πούμε αυτοοργάνωση ή αυτοδιαχείριση της περίθαλψης και της υγείας. Εγώ θα το έλεγα πέρασμα στη πράξη και διεύρυνση του κομμουνισμού. Δεν πήγαν να υποβάλλουν ένα αίτημα στο Κράτος ούτε επεχείρησαν να αποσπάσουν από κάποιο κόμμα μια υπόσχεση. Πέρασαν στην πράξη, οργανώθηκαν και αντιμετώπισαν το πρόβλημά τους και όχι μόνο για την πάρτη τους. Εάν θέλουμε να εμπνευστούμε για το μέλλον, αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια ματιά στο πως αντιμετώπισαν τα προβλήματά τους οι εργατικές τάξεις στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα (1850-1900). Θα το κάνουμε, αργά ή γρήγορα, που θα πάει . . .

Η πρωτοβουλία αυτή των εργατών του Τρέντεγκαρ ήταν η αιτία να δημιουργηθεί ένα ευρύτατο δίκτυο αυτόνομων και συνεργαζόμενων οργανώσεων κοινής ωφέλειας σε πολλά κοινωνικά πεδία, ανεξάρτητων από το Κράτος, σε όλη την Ουαλία και την Αγγλία. Το Κράτος όμως δεν μπορεί να ανέχεται αυτές τις πρωτοβουλίες – οι οποίες δείχνουν ολοφάνερα ότι μπορούμε να οργανώσουμε τη ζωή μας πέραν του Κράτους. Οφείλει, εάν δεν θέλει να δυναμιτίσει την ύπαρξή του, να αφομοιώσει, να ελέγχξει, να διαχειριστεί προς όφελός του αυτές τις μορφές αυτοργάνωσης. Αυτό έγινε το 1948 με την ίδρυση του βρετανικού ΕΣΥ! Ιδρυτής ο υπουργός Υγείας της εργατικής κυβέρνησης Ανέριν Μπέβαν, που εκλέγονταν στην περιφέρεια του Τρέντεγκαρ.

Θα γνωρίζετε, φίλες και φίλοι, ότι θεωρώ πως η επίλυση των παγκόσμιων κοινωνικών προβλημάτων θα εξαρτηθεί από την έκβαση του κοινωνικού πολέμου μεταξύ Κυρίου και υποτελών Παραγωγών, δηλαδή από την δυνατότητα επιβολής λύσεων οι οποίες δεν μπορεί παρά να είναι λύσεις κομμουνιστικού περιεχομένου, μιας και τα προβλήματα είναι συνέπεια της αρπαγής, της καταστροφής, της συρρίκνωσης της συμβίωσης, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της κοινοχρησίας, της κοινοκτησίας, της άσκησης της ισότητας και της ελευθερίας, δηλαδή συνέπεια της συρρίκνωσης του εμμενούς κομμουνισμού. Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε εστιάσει την προσοχή μας στη θεωρία της διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου και στη θεωρία κομμουνισμού. Σήμερα θα θέσω το ερώτημα εάν μπορεί να υπάρξει κομμουνιστική δημοκρατία και θα επιχειρήσω να διατυπώσω μια απάντηση.

Πρώτα όμως θα ήθελα να κάνω δύο σύντομες παρεκβάσεις. Η μία αφορά το ζήτημα της ιδανικής, τέλειας κομμουνιστικής κοινωνίας και η άλλη  το ζήτημα της δημοκρατίας. Μπορεί να υπάρξει μια τέλεια, ιδανική, απαλλαγμένη συγκούσεων κομμουνιστική κοινωνία όπως θεωρούν πολλοί στην ιστορική Αριστερά; ΟΧΙ, δεν μπορεί να υπάρξει. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία που να εξαλείψει οριστικά τις συγκρούσεις. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία στην οποία θα πετάμε ξένοιαστοι σαν πεταλούδες από λουλούδι σε λουλούδι. Αταξική κομμουνιστική κοινωνία μπορεί να υπάρξει αλλά κοινωνία χωρίς συγκρούσεις μεταξύ κοινοτήτων και μεταξύ μέλους και ομάδας δεν μπορεί να υπάρξει. Κατ’ αρχάς, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να επιλύσουμε το άγχος γύρω από τον θάνατο και τον έρωτα. Πάντα θα φοβόμαστε τον θάνατο και τον έρωτα. Επίσης, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να προβλέπουμε τις συνέπειες των πράξεών μας. Δεν θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε ποτέ την διεκδίκηση, τον εγωισμό, την φιλαυτία – όσο γεννιούνται παιδιά. Δεν θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε ποτέ το ασυνείδητο – το οποίο δεν είναι τίποτα άλλο παρά επιθυμίες αντικοινωνικές: να σε σκοτώσω, να σε φάω, να αιμομικτήσω.Όταν αναβάλλουμε τον κομμουνισμό, όταν θεωρούμε ότι αφορά το απώτατο μέλλον, όταν τον εκλαμβάνουμε ως ιδεώδες, τότε γυρίζουμε τη πλάτη σε όλους αυτούς τους περιορισμούς και δεν ασχολούμαστε μαζί τους. Πρόκειται για έναν πολύ μακρινό σκοπό, την εκπλήρωση του οποίου κανένας άνθρωπος από αυτούς που ζουν σήμερα δεν θα δει και δεν θα ζήσει. Κάθε σκοπός όμως που περνάει τα ανθρώπινα όρια δεν μπορεί να είναι σκοπός αλλά ΑΠΑΤΗ. Όπως και η ανάσταση των νεκρών.

Όσον αφορά τη δημοκρατία,  υποστηρίζω ότι δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς κάποιον προσδιορισμό.  Στην Ιλιάδα έχουμε στρατιωτική δημοκρατία, στην κλασική αρχαία Ελλάδα δουλοκτητική δημοκρατία, στον καπιταλισμό καπιταλιστική δημοκρατία, ενώ υπήρξε και σοσιαλιστική δημοκρατία. Γιατί δεν λέμε αναρχική δημοκρατία; Γιατί δεν λέμε κομμουνιστική δημοκρατία; Δεν κάνουμε λόγο για αναρχική ή κομμουνιστική δημοκρατία διότι αναρχία και δημοκρατία είναι αντίφαση εν τοις όροις. Η αναρχική (κομμουνιστική) δημοκρατία ή δεν θα είναι αναρχική ή δεν θα είναι δημοκρατία.Το ίδιο αντιφατική είναι και η άμεση δημοκρατία, η περιεκτική δημοκρατία, κάθε μορφή δημοκρατίας.

Η δημοκρατία στο ξεκίνημα της εμφανίζεται ως  μια μορφή κυριαρχίας μιας κοινωνικής και πολιτικής μειοψηφίας. Ο δήμος ήταν το σύνολο των ανδρών πολεμιστών – η λέξη δηλώνει τη μοιρασιά της λείας του πολέμου, κυρίως γη, από τους άνδρες πολεμιστές. Το αρχαιότερο όνομά της ήταν ισονομία, με το δεύτερο συνθετικό να μην έχει καμιά σχέση με τη λέξη νόμος όπως τη γνωρίζουμε αλλά με το ρήμα νέμω που σήμαινε αρχικά ‘βοσκώ τα ζώα’ και μετά ‘μοιράζω, διανέμω’.Νομός αρχικά σήμαινε ‘βοσκότοπος’, ενώ ο νόμος  δήλωσε τη μοιρασιά (των βοσκότοπων). Σε αυτή την πατροπαράδοτη συνήθεια παραπέμπει η αρχαιότερη γνωστή σημασία του όρου ‘νόμος’. Ισονομία σήμαινε την ίση μοιρασιά της λείας, όπως μας πληροφορεί ο Ηρόδοτος (ες μέσον καταθείναι τα πρήγματα, ).

Η αρχική σημασία του όρου δημοκρατία  επιβιώνει, ταυτόχρονα όμως έχει διευρυνθεί με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να εντοπίσουμε τον αρχικό της σημασιολογικό πυρήνα. Από τη στιγμή όμως που τη δημοκρατία τη θέλει και ο Κύριος και οι υποτελείς Παραγωγοί, είναι φανερό ότι δεν υπάρχει μια δημοκρατία αλλά δύο. Για τον Κύριο, δημοκρατία είναι αυτό που δηλώνει η αρχική της σημασία: η κυριαρχία μιας κοινωνικής μειοψηφίας. Για τους υποτελείς Παραγωγούς είναι κάτι άλλο: δηλώνει τη συμμετοχή όλων ανεξαιρέτως στη λήψη των αποφάσεων. Ό,τι πράττουμε θα είναι η υλοποίηση μιας συλλογικά λαμβανομένης απόφασης.

Η όρος δημοκρατία λοιπόν έχει δυο διαφορετικές, εκ διαμέτρου αντίθετες σημασίες. Για να αποφύγουμε τη σύγχυση αναγκαζόμαστε να προσθέσουμε κάποιον προσδιορισμό: άμεση, περιεκτική, σοσιαλιστική, λαϊκή, κλπ. Από τη στιγμή όμως που μεταχειριζόμαστε έναν όρο του Κυρίου, δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να τον εξωραΐζουμε. Κάτι που αποφεύγουν να το κάνουν οι αναρχικοί. Κατά τη γνώμη μου, έχουν δίκιο.

Δεν μπορεί να υπάρξει ούτε αναρχική ούτε κομμουνιστική δημοκρατία. Η συμμετοχή όλων στη λήψη των αποφάσεων δεν είναι δημοκρατία αλλά αναρχία ή κομμουνισμός ή αναρχοκομμουνισμός. Οι όροι αναρχία και κομμουνισμός υπερκαλύπτουν τη σημασία της ‘καλής’ δημοκρατίας. Η έκφραση αναρχική ή κομμουνιστική  δημοκρατία είναι αφόρητη περιττολογία.

Κατά συνέπεια, η καπιταλιστική δημοκρατία είναι το σημείο τομής της Κυριαρχίας και του Κομμουνισμού. Τα καλά της καπιταλιστικής δημοκρατίας (ελευθερίες και  δικαιώματα) δεν είναι παρά αναρχικές-κομμουνιστικές πρακτικές. Τα κακά της (καταστολή, ανελευθερία, ανισότητα, κλπ)  δεν είναι παρά πρακτικές της Κυριαρχίας. Το μόνιμο μέλημα της Κυριαρχίας είναι η περιστολή, η συρρίκνωση των αναρχικών-κομμουνιστικών πρακτικών, που μπορεί να οδηγήσει σε καθεστώτα ολοκληρωτικά (κοινοβουλευτική χούντα, ναζισμός, φασισμός, οι σοσιαλιστικές δημοκρατίες του σοβιετικού κρατικού καπιταλισμού). Από την άλλη, οι αναρχικές-κομμουνιστικές πρακτικές της άσκησης της ισότητας και της ελευθερίας δεν μπορούν να υπάρξουν παρά μόνο εάν διευρύνονται. Η διεύρυνση αυτή, η λήψη των αποφάσεων από όλους,  μπορεί να οδηγήσει στην κατάργηση της καπιταλιστικής δημοκρατίας, στη κατάργηση δηλαδή της λήψης των αποφάσεων από λίγους ισχυρούς Κυρίους. Στην κατάργηση της δημοκρατίας των Κυρίων.

Η έννοια της ‘δημοκρατίας’ ως συλλογιικής λήψης των αποφάσεων εμπεριέχεται στους όρους αναρχία και κομμουνισμός κι αυτός είναι ο λόγος που δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν πρόκειται να υπάρξει αναρχική, κομμουνιστική, αναρχοκομμουνιστική δημοκρατία.