φίλες και φίλοι, γεια σας και χαρά σας
Το Σάββατο, 20 Νοεμβρίου, και την Κυριακή, 21, θα γίνουν στη Θεσσαλονίκη τρεις συναντήσεις ελευθεριακής μάθησης. Η πρώτη θα γίνει στο Μικρόπολις, Κοινωνικός Χώρος για την Ελευθερία (Βενιζέλου κ’ Βασ. Ηρακλείου 18), στις 19 μ.μ. Το θέμα της συνάντησης θα είναι: Εισαγωγή στην Ιλιάδα: πως τα σημαντικότερα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα της δυτικής Κυριαρχίας έχουν καταγραφεί στην Ιλιάδα ως οι επιθυμίες του ήρωα να γίνει πιο ισχυρός από τη φύση. Εισηγητής, Αθανάσιος Δρατζίδης.
Οι άλλες δυο συναντήσεις θα γίνουν την Κυριακή, 21 Νοεμβρίου. Η μία στις 11, το πρωί, στο Ελεύθερος Κοινωνικός Χώρος Σχολείο για τη μάθηση της ελευθερίας (Βασ. Γεωργίου και Μπιζανίου γωνία). Το θέμα της θα είναι: Θεολογία του Αυτοκινήτου. Ποια είναι η φύση του αυτοκινήτου πέρα από τη διαφήμισή του; Εισηγητής, Αθανάσιος Δρατζίδης.
Η άλλη θα γίνει στο Kosmopolit κοινωνικό κέντρο/στέκι μεταναστών (Ερμού 23), στις 19 μ.μ. με θέμα: υπήρξε, υπάρχει, θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική; Εισηγητής, Αθανάσιος Δρατζίδης
Παραθέτω τις βασικές μου θέσεις για κάθε μια από τις συναντήσεις.
Για την εισαγωγή στην Ιλιάδα:
Η Ιλιάδα, του πιο κομψού ίσως αφηγηματικού ύφους της παγκόσμιας λογοτεχνίας, καταγράφει με έξοχο τρόπο το βασικό μέλημα του ήρωα, του ποιμένα πολεμιστή, που δεν είναι άλλο από την αναζήτηση και επιδίωξη της αύξησης της στρατιωτικής και κοινωνικής ισχύος του, ώστε να εξαλείψει το ενδεχόμενο της ήττας, δηλαδή της υποταγής ή του θανάτου. Η επιδίωξη όμως αυτή αντιμετωπίζει ένα αξεπέραστο εμπόδιο: τη φύση. Ο ήρωας θαυμάζει την ακατανίκηση ισχύ των φυσικών φαινομένων και επιθυμεί διακαώς να τα ελέγξει, να γίνει πιο ισχυρός από αυτά. Αυτή την επιθυμία μπορεί να την εκπληρώσει μόνο με τη φαντασία του: οι θεοί της Ιλιάδας δεν είναι παρά αυτό που θα ήθελε να ήταν ο ήρωας: να ζει μακριά από τους υποτελείς του (για να μη φοβάται για τη ζωή του), να αναιρεί την απόσταση μέσω της ταχύτητας για να μπορεί να αρπάζει και να επιτηρεί, να ζει στα ύψη, να πετάει, να ζει σε φρούριο, να χρησιμοποιεί το φως ως όπλο, να είναι ανίκητος, αόρατος, άτρωτος, πάντα νέος, αγέραστος, αθάνατος, να μην εξαρτάρται η ισχύς του από την ύπαρξη και την εργασία των υποτελών του. Οι ανεκπλήρωτες αυτές επιθυμίες διαμόρφωσαν τις λατρείες του δυτικού Κυρίου, του δυτικού πολιτισμού: της απόστασης, της ταχύτητας, του ύψους, της πτήσης, του φρουρίου, της λάμψης, της σωματικής αθανασίας, της απόλυτης ελευθερίας. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο αιώνων, ο ήρωας-Κύριος με την επιστήμη του και την τεχνολογία του κατάφερε να πραγματοποιήσει αυτές τις επιθυμίες και να γίνει θεός, όχι όμως και Θεός. Θα γίνει Θεός μόνο εάν γίνει σωματικά αθάνατος, πράγμα που σημαίνει ότι θα πάψει να έχει ανάγκη και την εργασία των υποτελων του, χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει.
Θα μπορέσει να γίνει πιο ισχυρός από τη φύση, από τον θάνατο, από τους υποτελείς του;
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Α. Wace – Fr. Stubbings, Όμηρος, A companion to Homer (Καρδαμίτσας)
B. Powell – I. Morris, Εγχειρίδιο Ομηρικών Σπουδών (Παπαδήμας)
Cambridge University Press, Ομήρου Ιλιάς, Κείμενο και ερμηνευτικό υπόμνημα (6 τόμοι, (University Studio Press)
J.Redfield, Η τραγωδία του Έκτορα. Φύση και πολιτισμός στην Ιλιάδα (Ευρύαλος)
W. Schadewalt, Από το κόσμο και το έργο του Ομήρου (Μ.Ι.Ε.Τ.)
J. Griffin, Ο Όμηρος για τη ζωή και τον θάνατο (εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου)
M.I. Finley, Ο κόσμος του Οδυσσέα (Ι. Σιδέρης)
R. Osborne, Η γένεση της Ελλάδας (Οδυσσέας)
I.N. Coldstream, Γεωμετρική Ελλάδα (Καρδαμίτσας)
P. Anderson, Από την αρχαιότητα στον φεουδαρχισμό (Οδυσσέας)
Για τη Θεολογία του Αυτοκινήτου
Σύμφωνα με τον καθιερωμένο ορισμό, το αυτοκίνητο είναι το όχημα που κινείται με δική του μηχανή πάνω σε τέσσερις τροχούς και έχει τη δυνατότητα να σταματά και να αλλάζει κατεύθυνση. Μερικές φορές όμως, ο ορισμός αυτός δεν έχει την παραμικρή ισχύ. Όταν χάνουμε τον έλεγχο του αυτοκινήτου, κατάσταση όχι τόσο σπάνια και απίθανη, όταν πάει όπου θέλει αυτό κι όχι εμείς, όταν δεν μπορεί να σταματήσει, όταν δεν μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση, όταν κινείται ανεξέλεγκτο πάνω σε στάση λεωφορείου, καφετέρια, βράχο ή γκρεμό, τότε δεν είναι αυτοκίνητο. Τι είναι λοιπόν σε αυτές τις περιπτώσεις; Δεν μοιάζει με την πέτρα που πετάμε πάνω σε μια τζαμαρία; Σε αυτές τις περιπτώσεις, το αυτοκίνητο δεν είναι αυτοκίνητο, δεν είναι όχημα, είναι ένα απλό πρωτόγονο βλήμα. Όταν καταφέρνουμε να ελέγξουμε αυτό το βλήμα, όταν φτάνουμε στον προορισμό μας, το βλήμα αυτό είναι ένα έξυπνο βλήμα. Κατά συνέπεια, όταν οδηγούμε δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να προσπαθούμε να αποφύγουμε τη σύγκρουση, δεν κάνουμε τίποτα άλλο από το να σημαδεύουμε, να σκοπεύουμε. Δεν είναι τυχαίο που τα γρήγορα αυτοκίνητα χαρακτηρίζονται ως ‘βολίδες’ ή ‘σφαίρες’. Δεν είναι τυχαίο που οι διαφημίσεις μας προτρέπουν να ‘κατακτήσουμε τους δρόμους’.
Εάν το αυτοκίνητο είναι βλήμα, τότε η μηχανή του είναι αυτή που το εκσφενδονίζει. Να είναι τυχαίο ότι τον κινητήρα εσωτερικής έκρηξης τον κατασκεύασαν οπλουργοί; Να είναι τυχαίο ότι αυτοκίνητα κατασκεύασαν οι χώρες που είχαν την πιο εξελιγμένη πολεμική βιομηχανία; Να είναι τυχαίο ότι μια αυτοκινητοβιομηχανία μπορεί μέσα σε μια νύχτα να μετεξελιχθεί σε πολεμική βιομηχανία;
΄Το εσωτερικό του αυτοκινήτου είναι σαλόνι; Η οροφή του αμαξώματος είναι ουρανός; Εάν η οδήγηση είναι απόλαυση γιατί οι επαγγελματίες οδηγοί υποφέρουν από πόνους στη μέση, τα πόδια, τη πλάτη και τον αυχένα; Μήπως όταν οδηγάμε, όταν χρησιμοποιούμε τα δυο πόδια, τα δυο χέρια, τα μάτια και τ΄αυτιά για να παραγάγουμε την ατομική μας μετακίνηση, υποβιβαζόμαστε στην κατάσταση του χειρώνακτα προλετάριου της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα, αδιάφορο εάν είμαστε εργάτες, γιατρίνες, αφεντικά, έμποροι ή φοιτήτριες; Μήπως αυτός είναι ο λόγος που οι πιο πλούσιοι και οι πιο ισχυροί δεν οδηγούν; Μήπως το αυτοκίνητο δεν είναι αυτό που νομίζουμε ότι είναι;
ενδεικτική βιβλιογραφία
Ι. Έρενμπουργκ, Μια ιστορία του αυτοκινήτου (Ύψιλον)
Η. Καφάογλου, Αυτοκίνητος κόσμος (Ύψιλον)
Α. Γκαρθία Κάλβο, Εναντίον του αυτοκινήτου (Νησίδες)
συλλογικό, Πόλη και Αυτοκίνητο (Νησίδες)
Ι. Ίλιτς, Στο σοσιαλισμό φτάνεις μόνο με ποδήλατο (Κατσάνος)
Α. Γκόρζ, Οικολογία και πολιτική (Α.Α. Λιβάνη)
Μ. Λόου, Ποδήλατο: όχημα για έναν μικρό πλανήτη (Εναλλακτικές Εκδόσεις)
Ν. Βλαντής – Π. Μπαλτάς, Επόμενη στάση: χαμένες λεωφόροι. Μια περιδιάβαση στην κοσμογονία της αμερικάνικης και της
ευρωπαϊκής μητρόπολης (Futura)
για τον εμμενή κομμουνισμό (Υπήρξε, υπάρχει, θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική;)
Είναι δυνατόν να υπάρξει στοιχειώδης κοινωνία, δηλαδή ανθρώπινη ομάδα, χωρίς την πρόκριση της συμβίωσης, της συνεργασίας, της αλληλεγγύης, της αλληλοβοήθειας, της δημιουργικής σύγκρουσης, της κοινοχρησίας, της κοινοκτησίας και της ίσης και ελεύθερης πρόσβασης και χρήσης του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου (εργαλεία, χώροι, ενέργεια, πρώτες ύλες, προϊόντα) σε βάρος του ανταγωνισμού, του εγωισμού, του κτητικού ατομικισμού, της αλληλοβοράς, της ιδιοχρησίας, της ιδιοκτησίας, της αρπαγής και της καταστροφής του κοινωνικού πλούτου; Είναι δυνατόν να έχει ο καθένας και η καθεμιά το δικό του ασανσέρ, το δικό του δρόμο, το δικό του δάσος, το δικό του οδικό, σιδηροδρομικό, τηλεφωνικό, υδρευτικό, αποχευτετικό, ηλεκτρικό δίκτυο; Οι διαπιστώσεις αυτές μας ωθούν να διατυπώσουμε την άποψη ότι υπάρχουν γύρω μας πάρα πολλοί θεσμοί και πρακτικές που βασίζονται στη συμβίωση, τη συνεργασία, την κοινοχρησία και την κοινοκτησία. Οι θεσμοί αυτοί είναι κομμουνιστικοί και μας επιτρέπεται να υποστηρίξουμε ότι υπάρχει πολύς κομμουνισμός γύρω μας, μόνο που δεν τον βλέπουμε. Και δεν τον βλέπουμε διότι είμαστε κληρονόμοι μιας αντίληψης που θεωρεί τον κομμουνισμό ως μια Ιδέα, ένα ιδεώδες που θα πραγματοποιηθεί στο απώτατο μέλλον, ως μια αναγκαιότητα που θα επιβληθεί κάποτε στο βάθος του χρόνου και όχι ως μια πραγματικότητα που υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει όσο θα υπάρχει ανθρώπινη κοινωνία.
Ο κομμουνισμός του παρόντος δεν μπορεί να ξεριζωθεί, να εξοβελιστεί, είναι ταυτόσημος με την ύπαρξη της ίδιας της κοινωνίας. Μπορεί όμως να συρρικνωθεί ή να γίνει αντικείμενο διαχείρισης με γνώμονα το συμφέρον της Κυριαρχίας, της αρπαγής και της καταστροφής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου. Σήμερα, όλα τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε (παγκόσμια, τοπικά, προσωπικά) είναι αποτέλεσμα της από την Κυριαχία οργανωμένης και συνειδητής συρρίκνωσης του κομμουνισμού και δεν θα επιλυθούν παρά μόνο με την διεύρυνση των απανταχού κομμουνιστικών θεσμών και πρακτικών και την επινόηση νέων.