ο μετασχηματισμός της ιστορικής Αριστεράς: αποσύνθεση, ρήξη, θεμελίωση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα.

Από το 1975 μέχρι σήμερα παρατηρούμε στο χώρο της ιστορικής Αριστεράς δυο υπό εξέλιξη φαινόμενα, δυο εν εξελίξει διαδικασίες. Η πρώτη: η ακατάπαυστη διάσπαση των κομμάτων, των οργανώσεων, των ομίλων και των ομάδων. Σήμερα, η Αριστερά είναι ένα πολύχρωμο μωσαϊκό οργανώσεων και ομάδων, με λίγες έως ελάχιστες σχέσεις μεταξύ τους. Η δεύτερη παράλληλη διαδικασία: αυξάνει ασταμάτητα ο αριθμός των  ανδρών και γυναικών που εγκαταλείπουν τα κόμματα, τις οργανώσεις, τους πάσης φύσης ομίλους και της ομάδες της Αριστεράς (συμπεριλαμβάνω μαρξιστές και αναρχικούς ). Έτσι, ποτέ ο αριθμός των κομμάτων και των ομάδων δεν ήταν τόσο μεγάλος όσο σήμερα ενώ ο αριθμός των ανεξάρτητων και ανένταχτων αριστερών είναι καταφανέστατα πολύ μεγαλύτερος από εκείνον των οργανωμένων μελών. Πως θα μπορούσαμε με μια λέξη να περιγράψουμε αυτήν την κατάσταση;

Με τη λέξη αποσύνθεση. Πρόκειται περί μεταφοράς κατ’ αναλογίαν (Αριστοτέλης, Ρητορική) μιας και η αποσύνθεση παραπέμπει στη διαδικασία θανάτου και διάλυσης της οργανικής ύλης. Ο χαρακτηρισμός καλό ή κακό σε αυτήν την περίπτωση είναι παντελώς περιττός: πρόκειται για μια αναγκαιότητα. Η αποσύνθεση της ιστορικής Αριστεράς είναι μια αναγκαιότητα και οι ηθικοί όροι δεν έχουν καμιά θέση.

Η αποσύνθεση είναι μια στιγμή του μετασχηματισμού, της μετάβασης, της μετεξέλιξης.  Η ιστορική Αριστερά μετασχηματίζεται και η αποσύνθεσή της είναι η πρώτη φάση αυτής της διαδικασίας. Υπάρχουν κι άλλες στιγμές αυτής της διαδικασίας;

Υπάρχουν άλλες δύο: η ρήξη και η θεμελίωση.

Διαπιστώσαμε, φίλες και φίλοι, ότι η ιστορική Αριστεράς αποσυντίθεται και πρέπει να ρωτήσουμε: γιατί αποσυντίθεται; Γιατί οι οργανώσεις της διασπώνται (ή και διαλύονται), γιατί άνδες και γυναίκες την εγκαταλείπουν;  Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της αποσύνθεσης; Σε ποια φάση της όλης διαδικασίας του μετασχηματισμού βρισκόμαστε σήμερα;

Πολύ συχνά, φίλες και φίλοι, παρομοιάζω την ιστορική Αριστερά με (κατάκοιτο) νεκροζώντανο οργανισμό ή με εν αποσυνθέσει πτώμα.Ίσως οι παρομοιώσεις αυτές να είναι υπερβολικές και ακραίες, αλλά στην υπερβολή δεν βρίσκεται η αλήθεια; Καταφεύγω σε αυτές τις παρομοιώσεις παρακινούμενος από την πλήρη αδυναμία της ιστορικής Αριστεράς να πράξει -δηλαδή να διεξαγάγει με αποτελεσματικότητα τον διάχυτο κοινωνικό πόλεμο. Πολλά τμήματα της Αριστεράς έχουν συνείδηση αυτής της κατάστασης και προσδοκούν, επιδιώκουν λεκτικά έστω, την επαναθεμελίωση, την ίδρυση ενός σύγχρονου κόμματος, τη συγκρότηση ενός επαναστατικού πόλου, τη σύμπηξη ενός μετώπου και άλλα παρόμοια. Ματαιοπονούν. Και ματαιοπονούν  διότι δεν προσεγγίζουν την κατάσταση της Αριστεράς μαρξιστικά. Αντιλαμβἀνονται την αποσύνθεση, άρα τον εν εξελίξει μετασχηματισμό, αλλά κάνοντας ένα μεγάλο άλμα, πηδούν τη ρήξη και προσγειώνονται στη θεμελίωση. Άκρως αντιμαρξιστικό, αντιδιαλεκτικό, άρνηση της λογικής. Με λίγα λόγια, θέλουν και το σκύλο χορτάτο και την πίτα ολόκληρη. Και το κάνουν αυτό, διότι θέλουν να αλλάξουν παραμένοντας ίδιοι! Δε γίνεται αυτό! Γιατί όμως το κἀνουν;

Το κάνουν διότι αποφεύγουν, συνειδητά ή ασύνειδα, τη ρήξη. Αλλά η φάση της αποσύνθεσης δεν μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς τη ρήξη. Δεν μπορεί να υπάρξει θεμελίωση χωρίς τη ρήξη. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να θέσουμε κάποια ερωτήματα και να απαντήσουμε σε αυτά: υπάρχουν τμήματα της Αριστεράς που βιώνουν τη ρήξη; Γιατί τα περισσότερα την αποφεύγουν; Απαντώ: ναι, υπάρχουν τμήματα της Αριστεράς που βιώνουν τη ρήξη κι αυτά τα τμήματα είναι  ομάδες, όμιλοι, στέκια, έντυπα και φυσικά κι ένας μεγάλος, πολύ μεγάλος  αριθμὀς ανένταχτων ανδρών και γυναικών. Και θεωρώ ότι η θεμελίωση θα προέλθει από αυτά τα τμήματα.

Γιατί όμως ο βασικός κορμός της Αριστεράς αποφεύγει τη ρήξη; Ο βασικός λόγος δεν είναι η βεβαιότητα ότι η πολιτική μας γραμμή, οι απόψεις μας, οι πρακτικές μας είναι σωστά, ούτε η αποφυγή του πένθους και της αναστάτωσης που προκαλεί η ρήξη, η αλλαγή, η μετεξέλιξη. Ο βασικός λόγος είναι η απώλεια της κτημένης ισχύος κυρίως των ηγετικών στελεχών των οργανώσεων της Αριστεράς. Αυτό το ζήτημα όμως θα το εξετάσουμε παρακάτω διεξοδικότερα.

Ας επανέλθουμε στα αρχικά μας ερωτήματα. Γιατί διασπάται η Αριστερά; Γιατί την εγκαταλείπουν τα μέλη της; Τι είναι  η ρήξη;

Οι οργανώσεις της Αριστεράς διασπώνται εξ αιτίας της αναποτελεσματικότητας της πολιτικής τους. Η αναποτελεσματικότητα αυτή προκαλεί διαφωνίες και ετοιμ’άζει το έδαφος για την προβολή αξιώσεων και ανακατανομής της ισχύος. Η διαφωνία είναι παραγωγή νοήματος και κάθε παραγωγή νοήματος είναι μια αξίωση για ανακατανομή της υπάρχουσας ισχύος. Κάποιοι το γνωρίζουν και κάποιοι όχι. Ας σκεφτούμε ένα παράδειγμα. Δυο αριστεροί συζητούν και διαφωνούν είτε αγνοώντας τη σχέση παραγωγής νοήματος και ισχύος, είτε το γνωρίζει μόνο ο ένας, είτε το γνωρίζουν και οι δύο. Ποια είναι η πιο ώριμη και δημιουργική κατάσταση; Μα φυσικά  η τρίτη. Όσο αγαθές και να είναι οι προθέσεις κάποιου, όσο και να μιλάει για ισότητα και ελευθερία, για κομμουνισμό ή ο,τιδήποτε άλλο, όσο ήπιων τόνων και να είναι, όσο μειλίχιος και διαλλακτικός και να είναι, η προβολή αξιώσεων ισχύος δεν κρύβονται! Είναι δυνατόν αυτές οι αξιώσεις ισχύος να εγκαταλειφθούν; Ναι, εάν και οι δυο έχουν επίγνωση του τι σημαίνει παραγωγή νοήματος. Στη περίπτωση αυτή, δεχόμαστε ότι ενδέχεται να ούτε εγώ ούτε εσύ να είσαι ο σωστός, να κατέχεις την αλήθεια. Διότι η παραγωγή της αλήθειας σχετίζεται με την παραγωγή νοήματος, με τις αξιώσεις ισχύος.

Κάθε διαφωνία είναι μια προβολή αξίωσης και ανακατανομής ισχύος, κάθε διαφωνών λοιπόν θεωρεί ότι αυτός είναι ο σωστός, αυτός κατέχει την αλήθεια και όχι οι άλλοι, οι οποίο ευθύνονται για την αποτελεσματικότητα της οργάνωσης. Πολύ γρήγορα, η κατάσταση αυτή επαναλαμβάνεται: αναπόφευκτα, η αλήθεια της νέας οργάνωσης  ότι δεν αίρει την αναποτελεσματικότητα και η οργάνωση αντιμετωπίζει και πάλι το φάσμα της διάσπασης.

Η κατάσταση αυτή, η διαρκής προβολή αξιώσεων ισχύος που παίρνει τη μορφή αγεφύρωτων διαφωνιών, προκαλεί την απογοήτευση των μελών. Αλλά αυτός δεν είναι ο βασικός λόγος που την εγκαταλείπουν άνδρες και γυναίκες. Ο βασικός λόγος είναι άλλος και με αυτόν προσεγγίζουμε το μέγα ζήτημα της ρήξης. Ο βασικός λόγος που τα μέλη φεύγουν αηδιασμένα είναι το είδος της οργάνωσης, η θέση των μελών εκεί, οι σχέσεις που αναπτύσσονται. Η ιστορική Αριστερά είναι οργανωμένη με πρότυπο το κράτος, δηλαδή τον στρατώνα, δηλαδή το μαντρί. Το οργανωτικό πρότυπο από τη μια καταγράφει τις πολιτικές απόψεις  και από την άλλα υποδεικνύει έμπρακτα τον τρόπο οργάνωσης της μελλοντικής κοινωνίας. Τα μέλη των οργανώσεων πνίγονται εκεί μέσα από την έλλειψη ελευθερίας και ισότητας. Οι οργανώσεις της Αριστεράς είναι ιεραρχικές οργανώσεις, κάθε τοπική οργάνωση είναι υποταγμένη στην οργάνωση των ηγετικών στελεχών (Κεντρική Επιτροπή, Πολιτική Γραμματείο, Πολιτικό Γραφείο, κλπ) Η οργάνωση της Αριστεράς επαναλαμβάνει το πρότυπο οργάνωσης του Κράτους, της Εκκλησίας, του Στρατού.

Να λοιπόν μια πλευρά της ρήξης: ο τρόπος οργάνωσης της Αριστεράς δεν μας κάνει, δεν τον θέλουμε, κι αφού δεν αλλάζει, γεια σας και χαρά σας. Δεν είμαι και τόσο μαλάκας όσο νομίζετε! Συνεχίστε μόνοι σας! Να λοιπόν γιατό ο φορέας της ρήξης είναι σήμερα οι ομάδες που δεν υιοθετούν αυτό το πρότυπο οργάνωσης αλλά το κομμουνιστικό, δηλαδή την άσκηση της ελευθερίας και της ισότητας μέσω της επίγνωσης της σχέσης παραγωγής νοήματος και προβολής αξιώσεων ισχύος και της παραίτησης από τέτοιες αξιώσεις.

Η ρήξη έχει και μια άλλη πλευρά, άμεσα συσχετιζόμενη με αυτήν που ήδη περιγράφηκε. Πρόκειται περί της στρατηγικής της ιστορικής Αριστεράς, δηλαδή περί  του ελέγχου και της χρήσης του αστικού Κράτους με σκοπό την επιβολή της κοινωνικής δικαιοσύνης που θα επιφέρει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και το πέρασμα στο σοσιαλισμό, κλπ. Οργανωνόμαστε ως κράτος, δρούμε ως κράτος διότι ο σκοπός μας είναι να γίνουμε κράτος, να ελέγξουμε το αστικό Κράτος. Και τι θα κάνουμε μέχρι τότε; Υπομονή, παιδιά, θα κάνουμε υπομονή. Τώρα, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, περιμένετε να κατακτήσουμε το κράτος, να γίνει η επανάσταση και τότε . . . θα καταργήσουμε τα διόδια. Δεν μπορύμε να τα καταργήσουμε τώρα. Μας σκοτώνουν; Κάντε υπομονή! Μην βγαίνετε έξω και λέτε  ‘αυτό δεν το ανεχόμαστε, θα καταστρέψουμε και θα κάψουμε τον πολιτισμό σας’ (Δεκέμβρης 2008) Όχι, αν το κάνετε είστε προβακάτορες. Κάντε υπομονή κι όλα θα λυθούν όταν θα ανέβουμε στην εξουσία.

Ο Δεκέμβρης του 2008 επιβεβαίωσε με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο την κατάργηση της διάκρισης μεταξύ σκοπού και μέσου. Αυτή η κατάργηση παίρνει πολλές μορφές και συνιστά την δεύτερη πλευρά της ρήξης. Η ανακατανομή της ισχλύος μεταξύ του Κυρίου και του Υποτελούς Παραγωγού, η τροποποίηση της ισχύος, δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο με την κατάργηση της διάκρισης μέσου και σκοπού. Η πραγματοποίηση του σκοπού, όχι όλου αλλά πολλών πλευρών του, δεν αναβάλλεται στο απώτατο μέλλον αλλά εκλαμβάνονται ως σημείο εκκίνησης.  Η συμβίωση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη,  η δημιουργική σύγκρουση, η κοινοχρησία, η κοινοκτησία, η  ελευθερίας ισότητα ασκούνται και επιβεβαιώνονται καθημερινά, δεν διεκδικούνται και δεν χαρίζονται.Είναι σημεία εκκίνησης, όχι σκοποί του απώτατου μέλλοντος (άρα, ολοφάνερη απάτη και αποπροσανατολισμός).

Πριν προχωρήσουμε να εξετάσουμε τη φάση της θεμελίωσης, ας ανακεφαλαιώσουμε, απλά και σύντομα. Η ιστορική Αριστερά εδώ και 35 χρόνια αποσυντίθεται, η ίδια η αποσύνθεση είναι μια στιγμή ρήξης.Τα τελευταία 10-15 χρόνια η ρήξη αποκτά μορφή, ως προς το περιεχόμενο και ως προς την οργάνωση. Η ρήξη θα επιταχυνθεί και θα ολοκληρωθεί με την εκκίνηση μιας διαδικασίας θεμελίωσης, τη διάρκειά της όμως δεν τη γνωρίζουμε.

Η θεμελίωση ερείδεται επί της ρήξης. Θα υλοποιήσει τα επίδικα της ρήξης: τον τρόπο οργάνωσης της Αριστεράς, άρα και τη στρατηγική της.

Η αυριανή Αριστερά  δεν θα οργανωθεί με πρότυπο το Κράτος (στρατώνα, μαντρί) αλλά με πρότυπο την  κομμουνιστική ομοσπονδία. Θα είναι μια συμπολιτεία αυτόν0μων και ελεύθερα συνεργαζόμενων ομάδων πάσης φύσης.  Οι ομάδες αυτές υπάρχουν και δεν ενώνονται λόγω αδράνειας, δηλαδή λόγω επιβίωσης κάποιων στοιχείων του παρελθόντος. Τα πιο βασικά από αυτά είναι αφενός το στοιχείο της κατοχής της αλήθειας, δηλαδή το στοιχείο της προβολής αξιώσεων ισχύος και αφετέρου η πολιτική του πρώτα συμφωνούμε και μετά ενωνόμαστε. Η ρήξη θα ολοκληρωθεί  με την επίγνωση του πρώτου στοιχείου και με την αντιστροφή του δεύτερου: πρώτα θα ενωθούμε και μετά θα συζητήσουμε. Θα συζητήσουμε πράττοντας και συμμετέχοντας ση διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου. Με λίγα λόγια: τα μέλη της οργάνωσης της μελλοντικής Αριστεράς θα είναι αυτόνομες ομάδες, όχι μεμονωμένα άτομα.

Όσον αφορά τη στρατηγική της: η διεξαγωγή του πολέμου, από την έκβαση του οποίου θα εξαρτηθεί η επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων, δηλαδή των προβλημάτων των υποτελών Παραγωγών, γίνεται με δυο τρόπους: από τη μια η σύγκρουση με το Κράτος, δηλαδή με την οργάνωση των καπιταλιστών της παραγωγής και του χρήματος, και από την άλλη με το ξήλωμά του, με την καταστροφή του. Όσον αφορά τη σύγκρουση, το αποτελεσματικότερο όπλο είναι η απεργία. Όσον αφορά την καταστροφή, το ακαταμάχητο όπλο είναι η κατάργηση της διάκρισης μέσου και σκοπού, το πέρασμα στη πράξη, η επίλυση εδώ και τώρα των προβλημάτων που μπορούν να επιλυθούν. Μονομερής μείωση του χρόνου εργασίας, κατάργηση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, επιλεκτική καταναλωτική αποχή, στάση πληρωμής λογαριασμών, δόσεων, τελών, προστίμων, διοδίων κλπ.

Θα περάσουμε από τη ρήξη στη θεμελίωση μόνο εάν ενωθούν οι ομάδες που μπορούν σήμερα να ενωθούν. Θεωρώ ότι ο αριθμός αυτός των ομάδων είναι περισσότερες από 3 και λογότερες από 200 ή 300. Η επίτευξη της πρώτης πολιτικής συμβίωσης θα έχει καταλυτικές συνέπειες – θα ολοκληρωσει τόσο την αποσύνθεση, δηλαδή θα εξαφανίσει τα υπολείμματα της ιστορικής Αριστεράς, όσο και τη ρήξη.

Θα πρότεινα η Αριστερά αυτή να ονομαστεί εικοσάωρο και μισθός για όλους.

Αλλά αυτό θα το αποφασίσουν τα ίδια τα μέλη, δηλαδή οι αυτόνομες ομάδες της ομοσπονδίας της Αριστεράς.

κλπ