Κερατέα, από τό όρυγμα στο ρήγμα: εικοσάωρο και μισθός για όλους και όλες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Πληθώρα ενδείξεων μας ωθεί να υποστηρίξουμε την άποψη ότι ο Κύριος αρχίζει να φοβάται, να ανησυχεί. Πότε φοβάται και ανησυχεί ο Κύριος; Όταν δεν μπορεί να αποικίσει το (κοινωνικό) μέλλον  με το σχέδιό Του, όταν η πραγματικότητα δεν είναι η υλοποίηση, η εφαρμογή του σχεδίου Του, η εκπλήρωση των επιθυμιών Του, όταν δηλαδή εμφανίζεται μπροστά Του, όταν προκύπτει (τουλάχιστον) μια εκδήλωση της έκπληξης, του  αναπάντεχου, του απροσδόκητου, του μη αναμενόμενου, δηλαδή του ανεξέλεγκτου που αναπότρεπτα γεννά ο (κοινωνικός) πόλεμος.  Ως εκ τούτου, ο Κύριος απεχθάνεται τον πόλεμο και όταν πολεμά, επιθυμεί να πολεμά εκ του ασφαλούς. Εμείς όμως δεν απεχθανόμαστε τον κοινωνικό πόλεμο διότι προτιμάμε τη δικαιοσύνη από την ειρήνη (πόση ειρήνη στα νεκροταφεία!), άρα προκρίνουμε την έκπληξη και το όρυγμα ήταν μια έκπληξη. Είδα και άκουσα τις αντιδράσεις των υπηρετών Του, πολιτικών και δημοσιογράφων, στα δελτία της τηλεόρασης: κλονισμός, σαστιμάρα, αμηχανία, ταραχή, σύγχυση, άμεση αντίδραση, απειλές. Δεν το περίμενε, δεν το φαντάστηκε ότι μπορεί να γίνει και σάστισε, τρομοκρατήθηκε, ανησύχησε, φοβήθηκε. Και ασφαλώς αναρωτήθηκε: θα προκύψουν κι άλλες εκπλήξεις;

Οι κινήσεις, οι πρακτικές, οι τακτικές, τα αποτελέσματα των μαχών πέρα από την καθαρά πολεμική τους διάσταση έχουν και μια άλλη, ψυχικοπνευματική.  Από τη στιγμή που προκαλούν αντιδράσεις, σκέψεις  και κυρίως συναισθήματα, αποκαλύπτουν τη ψυχοπνευματική κατάσταση των εμπλεκομένων μερών. Η διάσταση αυτή είναι άκρως σημαντική διότι ανακαλούν ένα βασικό αξίωμα της διεξαγωγής του (κοινωνικού) πολέμου, το οποίο διατύπωσε στα τέλη του 6ου με αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα στη Κίνα ο Σουν Τσου: Εάν γνωρίζεις τον εχθρό και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα (ακόμη και) εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι και τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μία ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου, ούτε τον εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη.

Ως εκ τούτου, η έκπληξη του ορύγματος δεν είναι παρά μόνο η αρχή. Ασφαλώς, καλέ μας Κύριε,  και θα προκύψουν κι άλλες εκπλήξεις! Μερικές από αυτές τις γνωρίζουμε, τις περισσότερες όμως όχι. Αυτές που τις γνωρίζουμε είναι, θα είναι, εκπλήξεις για τον Κύριο, όχι για μας, διότι δεν τις γνωρίζει.  Οι άλλες θα είναι εκπλήξεις, όπως είπαμε, που παράγει η διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου.

Αλλά, φίλες και φίλοι, η διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου δεν παράγει μόνο εκπλήξεις, παράγει και κάτι άλλο που είναι άκρως σημαντικό: παράγει θεωρία. Ο κοινωνικός πόλεμος είναι παραγωγός θεωρίας. Πάνω σε αυτό το αξίωμα, μεταξύ των άλλων, συγκροτήθηκε η Ανωτάτη Σχολή Κακών Τεχνών. Ας μην το ξεχνάμε. Μιας και η παραγωγή της θεωρίας, η οποία θα είναι αποτέλεσμα συλλογικής δραστηριότητας, την οποία δεν βλέπουμε προς το παρόν (και κυνηγάμε ανεμόμυλους, το λέω κυρίως για μένα), άπτεται του ζητήματος του αυτονόητου, αναπόφευκτα θα θίξουμε το αυτονόητο, το φυσικό, το παραδοσιακό, το κανονικό. Εάν για άλλους και άλλες το αυτονόητο και το φυσικό είναι αυτονόητο, για μας είναι αστείρευτη πηγή έγερσης ερωτημάτων. Και θα γνωρίζετε ότι ο σκοπός της Κακιάς Σχολής είναι η έγερση ερωτημάτων, στα οποία διατυπώνουμε κάποιες απαντήσεις, έχοντας πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι και λάθη θα κάνουμε  και μαλακίες θα πούμε, αλλά δεν ξεχνάμε αυτό που είπε ο πυρηνικός φυσικός Νηλ Μπορς: όση τρέλα και να διαθέτουμε, δεν φτάνει για να διατυπώσουμε κάτι καινούργιο.

Φίλες και φίλοι, η έννοια της σύγκρουσης είναι γενικότερη αυτής του πολέμου. Μπορεί, λέμε,  μια μέρα να πάψει ο άνθρωπος να πολεμά, αλλά δεν θα πάψει ποτέ να συγκρούεται: με τον εαυτό του, με τους οικείους του, με τους φίλους του, με γνωστούς και ξένους. Όποιος και όποια προσπαθεί να εξοβελίσει τη σύγκρουση, μια μέρα θα το πληρώσει ακριβά. Φίλοι και φίλες από ευρωπαϊκές καπιταλιστικές χώρες μου λένε ότι οι υποτελείς Παραγωγοί αυτών των κοινωνιών κάνουν το κάθε τι για να αποφύγουν τη σύγκρουση – κάθε συγκρουσιακή σκέψη, πρακτική, πρόταση και θεωρία αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη, αμηχανία και καχυποψία. Η σύγκρουση όμως δεν θα αργήσει να έρθει στο κοινωνικό και πολιτικό προσκήνιο: μπορεί η αναπαραγωγή της ύπαρξής τους, της εργασιακής δύναμης, να είναι προς το παρόν εξασφαλισμένη (αυτό είναι το κοινωνικό υπόβαθρο της αποφυγής της σύγκρουσης) αλλά η αναπαραγωγή του Κεφαλαίου δεν μπορεί πλέον να ολοκληρωθεί χωρίς την κατά μέτωπο επίθεση εναντίον τους. Τώρα, υποχωρούν στα μέτρα λιτότητας, στη αρπαγή του κοινωνικού πλούτου, αλλά ο Κύριος και το Κράτος είναι τόσο στριμωγμένοι που δεν θα αργήσει να έρθει η μέρα που και η αναπαραγωγή της δικής τους ύπαρξης θα γίνει προβληματική, σε βαθμό που εν μια νυκτί η απέχθεια προς τη σύγκρουση θα πάει περίπατο.

Πολύ συχνά αναφέρομαι στην τέχνη της σύγκρουσης. Καταρχάς, όχι με την έννοια του κοινωνικού πολέμου αλλά  με την έννοια των μεταξύ μας διαφωνιών.  Θεωρώ ότι δεν γνωρίζουμε να συγκρουόμαστε, ότι δεν έχουμε αναπτύξει, δεν έχουμε καλλιεργήσει, δεν κατέχουμε την τέχνη της σύγκρουσης. Η διαφωνία ασφαλώς αντανακλά συμφέροντα επιμέρους κοινωνικών ομάδων των υποτελών Παραγωγών (σε πολιτικό επίπεδο εκφράζεται με την ύπαρξη των κομμάτων, οργανώσεων και ομάδων της ιστορικής Αριστεράς) , η δυσκολία όμως, διαρκώς επιδεινούμενη, της αναπαραγωγής της ζωής μας βάζει κατά μέρους τα επιμέρους συμφέροντα και φέρνει στο προσκήνιο την αναγκαιότητα μιας ελάχιστης αλλά κομβικής συμφωνίας. Η ιστορική Αριστερά έχει γραπωθεί από αυτά τα επιμέρους συμφέροντα,  επικαλείται την ενότητα μόνο και μόνο για να διαιωνίσει τη νεκροζώντανη ύπαρξή της – και είναι νεκροζώντανη διότι είναι πλήρως αναχρονιστική: ο τρόπος με τον οποίο πολεμούσε δεν μπορεί να εφαρμοστεί σήμερα διότι έχει αλλάξει η σχέση μεταξύ των φορέων που συγκροτούν το Κεφάλαιο (το οποίο είναι σχέση μεταξύ του Κυρίου καπιταλιστή και του υποτελούς Παραγωγού του κοινωνικού πλούτου).

Και έρχομαι στο θέμα μου: με τις μολότωφ μόνο δεν μπορούμε να νικήσουμε το Κράτος. Κάποτε Καπιταλιστές και προλεταριάτο πολεμούσαν με ντουφέκια. Αυτό τελείωσε. Εάν νικήσουμε με τις μολότωφ, θα κατεβάσει τα τανκς. Όποιος και όποια θεωρεί ότι το Κράτος δεν θα κατεβάσει τα τανκς, πλανάται και καλλιεργεί αυταπάτες. Ο Κύριος είναι αδίστακτος, ανηλεής, το γνωρίζετε πολύ καλά. Πως λοιπόν μπορούμε να νικήσουμε; Ανοίχτηκε το όρυγμα, αμέσως έσπευσε να το κλείσει. Βέβαια, έσπευσε να κλείσει το συμβολικό όρυγμα που ανοίχτηκε, έσπευσε να κλείσει μια πληγή στο φαντασιακό Του, στις επιθυμίες Του, και κυρίως στην στρατηγική της αποίκισης του μέλλοντος.

Πως θα μπορέσουμε να ανοίξουμε ένα ρήγμα που οι κατασταλτικές (και ιδεολογικές) δυνάμεις του Κυρίου δεν θα μπορέσουν να το εξαφανίσουν, να το κλείσουν; Πως θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια ρωγμή (που θα γίνει ρήγμα)  στο τείχος, τείχος που δεν μας επιτρέπει να επέμβουμε στην Ιστορία, να έρθουμε δηλαδή στο πολιτικό προσκήνιο;  Η Πολιτική είναι η έδρα του Κυρίου: μπορούμε να νικήσουμε εκτός έδρας και πως;

Μπορούμε να νικήσουμε εκτός έδρας. Μπορούμε να δημιουργήσουμε μια ρωγμή, μπορούμε να κάνουμε ρήγμα τη ρωγμή, μπορούμε να κατεδαφίσουμε ένα μέρος του αποτρόπαιου τείχους και να ανεβούμε στη πολιτική σκηνή. Αρκεί να βρούμε το αδύναμο σημείο του τείχους, να βρούμε το σημείο εκείνο της ραφής που είναι προβληματικό, που είναι έτοιμο να ξηλωθεί. Χρειαζόμαστε όμως έναν πολιορκητικό κριό, ένα ψαλίδι.

Αυτός ο πολιορκητικός κριός, αυτό το ψαλίδι λέγεται κεντρικό σύνθημα. Κάθε εξέγερση, κάθε επανάσταση συμπυκνώνει το περιεχόμενό της σε ένα κεντρικό σύνθημα. Τα κεντρικά συνθήματα της Γαλλικής, της Οχτωβριανής επανάστασης τα γνωρίζετε. Δεν γνωρίζω εάν το Ελευθερία ή Θάνατος ήταν το κεντρικό σύνθημα του 1821, αλλά το Ψωμί Παιδεία Ελευθερία ήταν του Πολυτεχνείου. Οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις δεν παράγουν μόνο κεντρικά συνθήματα αλλά πολύ συχνά ξεσπάνε και κλιμακώνονται από αυτά (όλη η εξουσία στα Σοβιέτ, λόγου χάρη).

Θεωρώ ότι η επινόηση και διάχυση ενός κεντρικού συνθήματος είναι κάτι που επείγει μιας και θα δράσει άκρως καταλυτικά. Πως όμως επινοείται, διατυπώνεται ένα κεντρικό σύνθημα; Τι είναι ένα κεντρικό σύνθημα;  Θα φτιάξω ένα καφέ, θα καπνίσω ένα τσιγάρο και θα συνεχίσω.

Επανέρχομαι. Ένα κεντρικό σύνθημα είναι μια καταγραφή, απλή και σύντομη, της πυρηνικής επιθυμίας, των αναγκών και των λύσεων στα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε ως υποτελείς Παραγωγοί του κοινωνικού πλούτου. Ποια είναι η πυρηνική μας επιθυμία; Να εργαζόμαστε όσο γίνεται λιγότερο. Οι ανάγκες μας; Να δημιουργήσουμε, να ταξιδέψουμε, να παίξουμε, να χαρούμε τα κορμιά μας, να καλλιεργήσουμε τον κήπο μας, να φροντίσουμε τους δικούς μας και το περιβάλλον, να συμμετέχουμε στη διαχείριση των κοινοτικών υποθέσεων. Σε ποια προβλήματα είναι λύση το κεντρικό σύνθημα; Στα προβλήματα της εξαντλητικής εργασίας, της ανεργίας, της επισφάλειας, της ανέχειας, της ένδειας, της απελπισίας.

Ένα κεντρικό σύνθημα μπορεί να προκύψει σε μια στιγμή έμπνευσης (από έναν άνδρα, μια γυναίκα, μια ομάδα) κατά τη διάρκεια της εξέγερσης ή της επανάστασης αλλά μπορεί να είναι και το αποτέλεσμα μιας διαβούλευσης, μιας συν-ζήτησης (όχι του διαλόγου, ο διά-λογος είναι διαταγή του Κυρίου!). Και να που προβάλλει το ζήτημα της σύγκρουσης.

Η δική μου πρόταση για το κεντρικό σύνθημα της εποχής μας είναι το εικοσάωρο και μισθός για όλους και όλες. Είναι πρόταση, και την αποσύρω ανά πάσα στιγμή εφόσον έχει διατυπωθεί ένα γενικά αποδεκτό κεντρικό σύνθημα. Όσο δεν διατυπώνεται και υιοθετείται ένα γενικά αποδεκτό σύνθημα, δεν το αποσύρω και θα το υποστηρίξω σε πνεύμα ελευθερίας πνεύματος και άσκησης της ισότητας και της ελευθερίας.

Κινείται στο χώρο μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, είναι διεκδικητικού χαρακτήρα λόγω της δυσχερούς και οδυνηρής σημερινής κατάστασης  (αδυναμία αναπαραγωγής της ύπαρξής μας) και δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό, λόγω της αδυναμίας του κεφαλαίου να αυτοαξιοποιηθεί, να αναπαραχθεί. Έμμεσα, υποδεικνύει και τον τρόπο εφσαρμογής του: πέρασμα στη πράξη ως προς την μονομερή δραστική μείωση του χρόνου εργασίας, γενική απεργία διαρκείας ως προς την εξασφάλιση του κοινωνικού μισθού.

Θεωρώ ότι όσο πιο γρήγορα υιοθετήσουμε ένα κεντρικό σύνθημα, τόσο πιο γρήγορα θα γίνει ένα βήμα για να αλλάξει ο συσχετισμός της ισχύος μεταξύ του Κυρίου και του υποτελούς Παραγωγού. Κι όταν η Κερατέα διαλαλήσει το κεντρικό σύνθημα, όταν αρχίσουν να μιλάνει οι τοίχοι, όταν τα πανό σηκωθούν στις κερκίδες των γηπέδων, τότε είμαι βέβαιος ότι ο φόβος και ο αποπροσανατολισμός θα υποχωρήσουν,

ότι τα τανκς δεν θα έχουν καμιά απολύτως ισχύ.

Θα αφοπλίσουμε τον Κύριο, θα αχρηστέψουμε τις κατασταλτικές και ιδεολογικές Του δυνάμεις και εφεδρείες.