φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα!
Ένα από τα πολλά ζητήματα που θα μας απασχολήσει στο μέλλον είναι κι αυτό της κυκλοφορίας των ιδεών και της γνώσης, επομένως και του τρόπου έκδοσης των βιβλίων. Εάν σήμερα θέλετε να εκδώσετε ένα βιβλίο, είτε πρόκειται για λογοτεχνία είτε για δοκίμιο ή μελέτη, μπορείτε να το κάνετε με δυο τρόπους: ή να απευθυνθείτε σε κάποιον εκδοτικό οίκο ή να το εκδώσετε μόνοι μας. Εάν επιλέξετε την πρώτη λύση, πιθανόν να απογοητευθείτε. Ο εκδότης θα αποφασίσει να το εκδώσει μόνο εάν κρίνει ότι όχι μόνο δεν θα ζημιωθεί από την έκδοση αλλά ότι θα κερδίσει κιόλας. Υπάρχει περίπτωση να θεωρήσει ότι θα κερδίσει αλλά να μην το εκδώσει, λόγω του τολμηρού ή ανατρεπτικού περιεχομένου του. Υπάρχει επίσης περίπτωση, να σας το εκδώσει μόνο εάν καταβάλλετε εσείς τα έξοδα της έκδοσης. Οι εκδόσεις Γαβριηλίδης θέλουν 2.500 εβρά για να σας εκδώσουν το βιβλίο σας. Και δεν είναι οι μόνοι. Σε οποιονδήποτε εκδοτικό οίκο και να πάτε, αν του τα σκάσετε, θα σας το εκδώσει. Φυσικά, με αυτά τα χρήματα όχι μόνο καλύπτεται το κόστος του βιβλίου, αλλά εξασφαλίζεται και κέρδος! Δεν είναι μαλάκες, είναι Κύριοι!
Εάν είναι να πληρώσετε για να σας εκδώσει κάποιος το βιβλίο σας, γιατί να μην το κάνετε μόνοι σας; Υπάρχουν δύο λόγοι. Πρώτον, θα έχετε εκδώσει το βιβλίο σας σε κάποιο γνωστό οίκο, θα πάρετε πόντους, θα γίνετε γνωστοί ή γνωστές. Θα περηφανεύεστε και θα λέτε, εγώ έχω βγάλει στον Γαβριηλίδη! Πω, πω, πιάσατε τον πάπα από τ’ αρχίδια! Δεύτερον, ο εκδότης θα αναλάβει τη διανομή κάποιου αριθμού αντιτύπων σε κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας – κάτι είναι κι αυτό, εάν σκεφτείτε πόσο δύσκολο είναι να διακινήσει κανείς σήμερα ένα βιβλίο ή ένα περιοδικό.
Εάν το εκδώσετε μόνοι σας, θα σας κοστίσει πιο φτηνά. Έχουν όλοι όμως τη δυνατότητα να εκδώσουν μόνοι τους, μόνες τους ένα βιβλίο. Όχι. 1.000-1.500 εβρά δεν είναι και λίγα! Κι ας υποθέσουμε ότι κάνετε το σκατό σας παξιμάδι και το εκδίδετε. Πως θα το διακινήσετε; Μόνοι σας; Χέρι-χέρι; Πόσα αντίτυπα θα δώσετε; Δέκα, είκοσι; Θα το πουλήσετε σε χονδρέμπορα; Θα σας το αγοράσει; Θα μπορέσει να το πουλήσει; Όχι, βέβαια, μιας και τα βιβλιοπωλεία είναι υποκαταστήματα των μεγάλων εκδοτικών οίκων.
Φίλες και φίλοι, θα γνωρίζετε πόσο δυσκολεύτηκαν κάποιοι συγγραφείς κατά το παρελθόν να εκδώσουν κάποιο βιβλίο τους – που σήμερα θεωρείται κλασικό. Ο Τσόμσκι αναγκάστηκε να εκδώσει το βασικό του βιβλίο, το Syntactic Structures, στην Ολλανδία, ενώ τον Οδυσσέα του ο Τζόις ( που είδε την τέχνη ως επανάσταση, ενώ ο Λένιν την επανάσταση ως τέχνη) τον εξέδωσε μια αμερικανίδα βιβλιοπώλισσα στο Παρίσι! Είναι βέβαιο ότι πολλά βιβλία δεν μπόρεσαν ποτέ να εκδοθούν κι αυτή η κατάσταση δεν έχει αλλάξει.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να ανοίξουμε μια παρένθεση και να φέρουμε στο προσκήνιο μια βασική κομμουνιστική αρχή: όποιος, όποια θέλει να δημοσιεύσει κάτι, πρέπει να το δημοσιεύει όσο πιο γρήγορα και εύκολα γίνεται. Αυτό υπό καπιταλιστικές συνθήκες δεν γίνεται και ούτε πρόκειται να γίνει. Και κάτι άλλο ακόμα. Εάν το βιβλίο δεν ήταν εμπόρευμα, αυτοί και αυτές που γράφουν μυθιστορήματα, τα οποία πουλάνε δεκάδες και εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα, θα κάθονταν να τα γράψουν εάν δεν πληρώνονταν αδρά από τους εκδότες; ΟΧΙ, βέβαια. Κάθονται να γράψουν για να βγάλουν φράγκα. Ο Τζόις έγραψε την Οδύσσεια για να βγάλει φράγκα; ΟΧΙ, βέβαια!
Να τι συμβαίνει τώρα που το βιβλίο είναι εμπόρευμα: πολλά βιβλία δεν εκδίδονται, ενώ εκδίδονται άλλα που κάτω από άλλες συνθήκες δεν θα είχαν ποτέ γραφτεί! Έχοντας κατά νου την κομμουνιστική αρχή ότι όλα πρέπει να δημοσιεύονται, γρήγορα και εύκολα, αναρωτιόμαστε πως θα γίνεται αυτό σε μια κομμουνιστική κοινωνία και πως μπορεί να γίνει σήμερα, σε μια κομμουνιστική υπό καπιταλιστική κατοχή κοινωνία.
Σε μια κομμουνιστική κοινωνία τα βιβλία θα εκδίδονται από τις κοινόχρηστες κοινοτικές βιβλιοθήκες και θα διανέμονται σε όλες τις βιβλιοθήκες, όπου και θα διαβάζονται δωρεάν. (Μη ξεχνάτε ότι τα βιβλιοπωλεία είναι μελλοντικές κοινόχρηστες βιβλιοθήκες – με το θέμα αυτό θα καταπιαστούμε λίαν προσεχώς). Ναι, αλλά για να παραχθεί ένα βιβλίο απαιτούνται μηχανήματα, ενέργεια, πρώτες ύλες και εργασία. Κάθε πόλη θα διαθέτει μια βιβλιοθήκη (εάν είναι μεγάλη, περισσότερες), η οποία θα διαθέτει όλες τις υλικές προϋποθέσεις για την παραγωγή ενός βιβλίου και οι οποίες θα είναι διαθέσιμες σε όσους και όσες επιθυμούν να εκδώσουν κάτι. Αυτό σημαίνει ότι ο συγγραφέας οφείλει να συμμετάσχει στην παραγωγή όχι μόνο του βιβλίου αλλά στην παραγωγή της ενέργειας, του χαρτιού, της μεταφοράς των βιβλίων. Για πόσες μέρες εργασία μιλάμε; Για λίγες μέρες. Όχι για μήνες, όπως γίνεται σήμερα (2500 εβρά ζητάει ο Γαβριηλίδης!).
Έτσι θα εκδίδονται και θα διατίθενται τα βιβλία σε μια κομμουνιστική κοινωνία. Θα εκδίδονται τα πάντα, εύκολα και γρήγορα, με τη συμμετοχή του συγγραφέα, με την κατάργηση του διαχωρισμού διανοητικής-χειρωνακτικής εργασίας. Και μετά από όλα αυτά, θέτω το ερώτημα: τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, σήμερα που δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να εκδώσουμε τα κείμενά μας; Θα μπορέσουμε να εκδίδουμε τα πάντα, γρήγορα και εύκολα; Πως θα μπορέσουμε να το κάνουμε; Φαίνεται πολύ δύσκολο, σχεδόν ακατόρθωτο. Ούτε δύσκολο είναι, ούτε ακατόρθωτο! Μας φαίνεται, γιατί μέσα μας φωλιάζει ο ανταγωνισμός, η καχυποψία, η περιφρόνηση της συμβίωσης, της συνεργασίας, της δημιουργικής σύγκρουσης και της κοινοχρησίας, ο κτητικός ατομικισμός και ο εγωισμός. Μπορούμε να το κάνουμε εάν συνεργααστούμε όλοι και όλες, εάν βρεθούμε να δημιουργήσουμε τις υλικές προϋποθέσεις για μια κομμουνιστική παραγωγή των βιβλίων μέσα σε καπιταλιστικές συνθήκες. Εάν δεν μπορέσουμε να το κάνουμε, ο λόγος δεν θα είναι η δυσκολία αλλά το γεγονός ότι
είμαστε μόνο λόγια, ότι άλλα λέμε κι άλλα κάνουμε, ότι φοβόμαστε.
Θα επανέλθω για να διατυπώσω κάποιες σκέψεις και προτάσεις σχετικά με την εξασφάλιση των προϋποθέσεων της κομμουνιστικής παραγωγής των βιβλίων εν μέσω καπιταλιστικών επιχειρήσεων (τυπογραφείων, εκδοτικών οίκων, βιβλιοπωλείων, κλπ) και να επισημάνω ότι οι δυσκολίες του εγχειρήματος δεν είναι κυρίως αντικειμενικές αλλά υποκειμενικές:
δεν βλέπουμε τον κομμουνισμό του παρόντος,
δεν μπορούμε να δούμε κάτι πέραν του υπάρχοντος (καπιταλιστικού παρόντος).
Σας εύχομαι καλό δεκαπεντάβγουστο, υγεία και χαρά, τα λέμε τη Τρίτη το βράδυ.
Αθανάσιος Δρατζίδης – Αλεξανδρούπολη
Δεν αναφέρθηκες στη διανομή μέσω Ιντερνετ. Μηδενικό κόστος έκδοσης, μηδενικό κόστος διανομής σε κάθε γωνιά της γης.
Dante, έχεις δίκιο. Τώρα, λόγω ηλικίας και προκαταλήψεων, εξοικειώνομαι με το Ιντερνετ και μου διαφεύγουν πολλά, πάρα πολλά. Σε ευχαριστώ πολύ για την υπόδειξη. Πέρα όμως από αυτό, είμαι λάτρης του βιβλίου και βιβλιομανής σε βαθμό διαστροφής. Δεν μπορώ να φανταστώ ένα κόσμο χωρίς βιβλία. Έχω κι άλλη μια επιφύλαξη, αλλά δεν γνωρίζω εάν είναι βάσιμη: το ενδεχόμενο του ‘κλεισίματος’ του Ιντερνετ σε μια περίοδο κοινωνικών αναταραχών και επαναστάσεων. Τι κάνουμε σε αυτή την περίπτωση, πως επικοινωνούμε;
Το πρόβλημα όπως το περιέγραψες είναι η αδυναμία στο καπιταλιστικό σύστημα να εκδοθούν βιβλία, να διαδοθούν ιδέες και γνώσεις. Ότι πολλά βιβλία δεν εκδίδονται λόγω κόστους. Και λέω ότι με το Internet υπάρχει δικαιολογία γιατί οποιος θέλει να διαδόσει ιδέες μπορεί να το κάνει ελεύθερα. Αντί να δώσεις στο φίλο σου το βιβλίο σου μπορείς να του δώσεις τη διεύθυνση να το κατεβάσει. Επίσης η αναζήτηση και η απόκτηση υλικού γίνεται πολύ γρήγορα και οικονομικά. Πχ αν πας στο project gutenberg έχεις ένα σημαντικό μέρος της πνευματικής δημιουργίας της ανθρωπώτητας στα μάτια σου άμεσα και δωρεάν.
Τώρα το ενδεχόμενο που ανέφερες, να κλείσει το ιντερνετ σε περιπτώσεις αναταραχής δε θα σχολιάσω αν είναι πιθανό ή όχι, αλλά δε νομίζω ότι σχετίζεται με το πως γίνεται η διανομή των ιδεών και αν οι έκδοση είναι φυσική η ηλεκτρονική. Σε κάθε περίπτωση όποιος έχει κατεβάσει το βιβλίο μπορεί να το έχει τυπώσει ή αποθηκεύσει στον υπολογιστή του.
Αγαπητέ Αθανάσιε, που είμαστε και πατριώτες, με βάζετε σε μεγάλο πειρασμό να διολισθήσω στην ειρωνία-δε θα το κάνω: Όμως, πάρα πολύ όμορφα αυτά που γράφετε, αλλά η ιστορία άλλα λέει. Στην κομμουνιστική κοινωνία που υπήρξε εκδίδονταν μόνο αυστηρά “επιλεγμένα” κείμενα, ούτε γρήγορα, ούτε εύκολα.
Αγαπητέ Μαύρε Γάτε, θα γνωρίζεις ότι θεωρώ πως δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική – για τον απλούστατο λόγο ότι όπου υπάρχει συμβίωση και συνεργασία, για να περιοριστώ σε αυτά, εκεί υπάρχει και κομμουνισμός. Η κομμουνιστική κοινωνία που υπήρξε ήταν μια άκρως συρρικνωμένη κοινωνία, ήταν δηλαδή μια κρατική και ταξική κοινωνία (κρατικός καπιταλισμός). Όσο για την ειρωνία, η οποία κατά κανένα τρόπο δεν είναι αγένεια, αν και καμιά φορά μπορεί να προκαλεί μια μη οδυνηρή όχληση, είμαι ερωτευμένος μαζί της: καλλιεργεί το πνεύμα και την υπαινικτική προσέγγιση των πραγμάτων. Μια και είμαστε πατριώτες, ελπίζω μια μέρα να τα πούμε και από κοντά.