φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Μου είχε πει κάποτε ο πατέρας μου, να ‘ναι καλά: κάνε ό,τι θες στη ζωή σου, μόνο μη ρουφιανέψεις και μη σκοτώσεις. Μιας όμως και δεν αρκέστηκα σε έναν μόνο πατέρα, άλλοι τέσσερις (τουλάχιστον) πατεράδες μου είπαν, να μη γίνω μπάτσος ή καραβανάς, να μη γίνω σταρ, να μη κάνω καριέρα, δηλαδή να μη γίνω προϊστάμενος, μεταξύ των άλλων. Μιας και το ΄φερε η κουβέντα, ας αναφέρω και τους άλλους πατεράδες μου: τον παππού μου, πέθανε το 1977, τον φίλο Θεόδωρο Μπασιάκο, που ζει στην Αμαλιάδα, γειά σου Θόδωρα, ας είναι και νεώτερος, τον φίλο Ντέτλεφ, μαθητή του Χάμπερμας που ζει με άλλους και άλλες 4ο σε μια οικοκοινότητα στην Ιταλία, την Utopiaggia, έναν οικοδόμο, πέθανε, επέστρεψε το 194ο με τα πόδια (ένα ολόκληρο χρόνο) από την Αλβανία στην Αθήνα, επισκευάζοντας στέγες από χωριό σε χωριό για ένα πιάτο φαΐ, και το γιό μου Παύλο, που είναι μεν 8 χρονών αλλά είναι μάγκας, όπως είναι και ήταν και οι προαναφερθέντες, με την αρχική σημασία της (τούρκικης) λέξης (σοφός). Η λειτουργία του πατέρα δεν κοιτάζει χρόνια, κοιτάζει σοφία και ο καθένας μας και η καθεμιά μας έχει μια σοφία που δεν την έχει ο άλλος, η άλλη. Με αυτή την έννοια, θεωρώ ότι είμαστε όλοι δάσκαλοι, δασκάλες, μαθητές, μαθήτριες! Διά βίου μάθηση, δια βίου διδασκαλία. Τις μητέρες μου, καμιά δεκαριά, θα τις μνημονεύσω μια άλλη μέρα.
Είμαι πενήντα τριών ετών κι όσο περνάνε τα χρόνια το πρόβλημά μου με τη διαταγή ολοένα και χειροτερεύει. Δυσκολεύομαι ολοένα και πιο πολύ και να διατάξω αλλά και να υποστώ διαταγές. Υποστηρίζω πολύ συχνά ότι η διαταγή, πέραν της κοινωνικής της διάστασης έχει και μια ψυχολογική: είναι ένας τρόπος εκτόνωσης του άγχους. Όταν κάποιος υφίσταται τη βία της διαταγής, αυτό που κάνει δεν είναι μόνο ότι υπακούει αλλά και ότι γίνεται αποδέκτης των αγχών και της σκατοψυχίας του άλλου. Κατά συνέπεια, μιας και το άγχος ξαλαφρώνει, αλλά μόνο προσωρινά, διότι η πηγή (του άγχους) αναβλύζει ασταμάτητα, η διαταγή χαρίζει υγεία και χαρά στον Κύριο (προϊστάμενο) και τον κάνει ολοένα και πιο χαιρέκακο. Όταν σε βλέπει να υποφέρεις (από την διαταγή) χαίρεται, κι όταν δεν μπορεί να διατάξει, όταν σε βλέπει να είσαι καλά, υποφέρει.
Από την άλλη, όσο μεγαλώνω τόσο πιο πολύ δέχομαι τις υποδείξεις και όλο και πιο εύκολα λέω ‘δεν ξέρω, θέλω να μάθω’. Όταν βρεθείς σε ένα νέο (οποιοδήποτε) περιβάλλον, ειδικά αν αυτό είναι εργασιακό, κάνεις λάθη, δέχεσαι υποδείξεις και δεν τα ξανακάνεις. Το θέμα όμως δεν είναι οι υποδείξεις, είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνονται. Και υπάρχουν δυο τρόποι: ο τρόπος της κατανόησης και της συνεργασίας και ο τρόπος της διαταγής και του ανταγωνισμού.
Θα καταλαβαίνετε λοιπόν πόσο δύσκολο είναι για μένα, αλλά και τον οποιονδήποτε, οποιαδήποτε να βρεθεί σε ένα περιβάλλον στο οποίο οι υποδείξεις γίνονται με τρόπο τσομπαναραίϊκο, δηλαδή με τη μορφή της προσβολής και της ταπείνωσης και όχι της ευγενικής υπόδειξης. Βέβαια, αυτοί οι δυο τρόποι συνυπάρχουν, μιας και, όπως υποστηρίζω, κάθε κοινωνικός χώρος, κάθε κοινωνική δραστηριότητα είναι ένας τόπος συνάντησης της διαταγής και της συνεργασίας, δηλαδή της Κυριαρχίας και του κομμουνισμού. Από τους προϊσταμένους, διαταγή, άρα εκτόνωση του άγχους και προσβολή, από τους συναδέλφους, πλήν ολίγων εξαιρέσεων, συνεργασία, συμπαράσταση, κατανόηση, βοήθεια, και μάλιστα συγκινητική και ενθαρρυντική.
Την διαταγή και τη συνεργασία τη έζησα ως οικοδόμος, καλουπατζής. Ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας δεν μου επιτρέπει να ξανακάνω αυτή τη δουλειά. Εάν την κάνω, μέχρι σε αναπηρικό καροτσάκι μπορεί να κάτσω. Εκεί, η διαταγή και η προσβολή προέρχονταν από το αφεντικό, τον Αυθέντη, τον εργολάβο. Και από τον αρχιμάστορα. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση, εάν σου έλεγε άντε και γαμήσου, μπορούσες να του πεις, και συ που γαμήθηκες, τι κατάλαβες, και μετά τη δουλείά να πάτε να πιείτε ούζο μαζί.
Εδώ κι ένα μήνα εργάζομαι ως συμβασιούχος ταχυδρόμος στα ΕΛΤΑ. Κι εδώ συνεργασία και διαταγή. Δεν την έχω κάνει αυτή τη δουλείά, πρόκειται για κρατική-δημόσια υπηρεσία, αντιμετωπίζω διάφορες καταστάσεις, οι οποίες είναι συνηθισμένες αλλά και ενδιαφέρουσες και σκέφτηκα κάθε μήνα να κάνω έναν απολογισμό των εμπειριών μου. Έρχομαι σε επαφή με υπηκόους, με συναδέλφους και με προϊσταμένους και θα εστιάσω την προσοχή μου στις σχέσεις των υπηκόων με το Κράτος, τις σχέσεις μεταξύ των συναδέλφων, τις σχέσεις των υπαλλήλων με τους προϊσταμένους και φυσικά τις συνθήκες εργασίας των συμβασιούχων, οι οποίες μας δίνουν μια πολύ ευκρινή εικόνα των εργασιακών συνθηκών που θα επικρατήσουν στις κρατικές και δημόσιες υπηρεσίες (νεοδουλεία).
Πριν το κάνω θα ήθελα να κάνω μια σύντομη παρέκβαση και να αναφερθώ στην έννοια του συντονισμού της εργασίας – οπότε και στο πρόσωπο του συντονιστή. Στην οικοδομή, αυτό το ρόλο τον παίζει ο αρχιμάστορας. Στις κρατικές-δημόσιες επιχειρήσεις, ο προϊστάμενος. Σε περίπτωση λάθους, αβλεψίας ή ζημιάς υπεύθυνος είναι αυτός, αυτό το γνωρίζουμε όλοι και όλες. Εάν θέλεις, μπορείς να εκθέσεις ανά πάσα στιγμή τον ανώτερό σου, μιας κι αυτός φέρει την ευθύνη. Στην οικοδομή, υπάρχει εμπιστοσύνη: ο αρχιμάστορας είναι βέβαιος ότι δεν θα του τη φέρεις και είναι βέβαιος ότι τα λάθη σου δεν είναι σκόπιμα – και υπάρχουν πάρα πολλοί λόγοι να κάνεις λάθος. Θυμάμαι μια μέρα, μας άνοιξε ένα καλούπι και χύθηκε όλο το τσιμέντο έξω: ο μάστορας που το έφτιαξε δούλευε τελευταία μέρα και τιμώρησε με αυτόν τον τρόπο και το αφεντικό και τον αρχιμάστορα. Κάρφωσε λιγότερα καρφιά – κι αυτό δεν φαίνεται.
Θα συνεχίσω μόλις μπορέσω.
Σχολιάστε ελεύθερα!