συνοπτική εκδοχή της κριτικής των απόψεων του περιοδικού blaumachen για τον κομμουνισμό και την επανάσταση

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Οι αναγνώστες που διαβάζουν τα κείμενά μου, δεν είναι πάνω από είκοσί (20), γνωρίζουν πολύ καλά ότι το γράψιμο για μένα είναι ανάγκη, όπως είναι το φαγητό, η εργασία, ο ύπνος, ο έρωτας, το χέσιμο. Δεν γράφω όμως μόνο για μένα, γράφω τουλάχιστον για έναν/μία αναγνώστη/αναγνώστρια, χαίρομαι όμως που είναι είκοσι.  Μιας λοιπόν και το γράψιμο είναι ανάγκη, παθιάζομαι, τα κείμενα είναι μακροσκελή,  με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να τα ρίχνουν μια επιπόλαιη ματιά – η ανάγνωση από την οθόνη είναι όντως κουραστική και άκομψη. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο τρόπος που γράφω δεν είναι γραμμικός, δεν είναι μια απλή λογική ακολουθία σκέψεων και επιχειρημάτων αλλά είναι αποσπασματικός, χαοτικός, ελλειπτικός, χασματώδης. Οι υποψιασμένοι αναγνώστες αντιλαμβάνονται τι σημαίνει αυτός ο τρόπος γραφής – οι ανυποψίαστοι θεωρούν ότι διατελώ εν πλήρει συγχύσει, ότι δεν ξέρω ή δεν μπορώ να γράψω. Ας θεωρούν και ας σκέφτονται ό,τι θέλουν. Ο αποσπασματικός τρόπος γραφής είναι ένα μοντελάκι που το φιλοτεχνώ εν πλήρει συνειδήσει εδώ και σαράντα (40) χρόνια, δεν έχω καμιά διάθεση να το εγκαταλείψω, οπότε δεν μπορεί παρά να μου χαρίζει ευχαρίστηση και απόλαυση.

Τα σημεία στα οποία έχω εστιάσει την προσοχή της κριτικής μου στις απόψεις του περιοδικού blaumachen για τον κομμουνισμό και την επανάσταση είναι τέσσερα.

1. μια επιστημολογική παρατήρηση

Κάθε θεωρητικό σύστημα που θέλει να πιστεύει ότι κομίζει κάποια νέα σκέψη, κάποιο νέο θεωρητικό εργαλείο οφείλει να έχει επίγνωση της μεταβατικής του κατάστασης: δεν είναι κλειστό και ολοκληρωμένο αλλά ανοιχτό και ατελές, είναι σε εξέλιξη, βρίσκεται σε φάση διαμόρφωσης και γένεσης.  Μεταφέρει πολλά στοιχεία του παρελθόντος, είναι κληρονόμος πτυχών της παράδοσης και ο σκοπός της κριτικής είναι να εντοπίσει τόσο τα νέα στοιχεία όσο κι αυτά του παρελθόντος, πολλά από τα οποία είναι αναχρονιστικά και η διαιώνισή τους πηγή ταλαιπωρίας, αποτυχίας, αδιεξόδου, σύγχυσης και ήττας.

2. μια γόνιμη σκέψη: η αυτοκατάργηση του προλεταριάτου

Υπάρχουν δυο τρόποι ισχυροποίησης του προλεταριάτου/υποτελών Παραγωγών. Ο πρώτος:  να γίνει μια ισχυρή τάξη, με κόμμα, στρατό, να καταλάβει το κράτος και να εγκαθιδρύσει τον σοσιαλισμό και μετά τον κομμουνισμό, το βασίλειο της ελεύθερης δραστηριότητας. Ο δεύτερος: να πάψει να είναι προλεταριάτο, να αρνηθεί τον εαυτό του, να αυτοκαταργηθεί. Ο πρώτος τρόπος απέτυχε παταγωδώς και παρ΄όλα αυτά η Αριστερά συνεχίζει να τον υιοθετεί και να επιχειρεί να τον εφαρμόσει, με αποτέλεσμα να αποχωρεί από το πολιτικό προσκήνιο. Πρόκειται για την ιστορική, νεκροζώντανη Αριστερά.

Η άποψη ότι το προλεταριάτο ισχυροποιείται με την αυτοκατάργησή του, αυτοκατάργηση που θα επιφέρει την κατάργηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής (κεφάλαιο, χρήμα, εμπόρευμα, ανταλλαγή, αγορά, κράτος, μετρησιμότητα, κοινωνικός καταμερισμός της εργασίας) είναι μια άποψη γόνιμη, είναι ένα θεωρητικό εργαλείο πολύ μεγάλης σπουδαιότητας διότι μας βοηθάει και το (καπιταλιστικό) παρελθόν, την Ιστορία, να ερμηνεύσουμε και το παρόν να διαχειριστούμε και για το μέλλον να προετοιμαστούμε. Σε αυτήν την άποψη έχω καταλήξει και εγώ (Πανταχού Απουσία), από άλλους δρόμους, μέσα από τη μελέτη της Κυριαρχίας και τους τρόπους της κατάλυσής της. Η άποψη όμως αυτή είναι πολύ αρχαία, την εντοπίζουμε σε πολλούς συγγραφείς, αιρέσεις, φιλοσοφικά ρεύματα, πολιτικές ομάδες, κλπ, και μια μέρα, είμαι βέβαιος,  η γενεαλογία αυτής της παράδοσης θα συγκροτηθεί σε σώμα γνώσεων. Κληρονόμοι αυτής της παράδοσης είναι οι αναρχικοί και κάποια αντικρατιστικά μαρξιστικά ρεύματα (κυρίως ολλανδογερμανική υπεραριστερά). Η εκατοπενηνταετής σύγκρουση μεταξύ κρατιστικού μαρξισμού και αναρχισμού έληξε υπέρ του δεύτερου,  οφείλουμε να το ομολογήσουμε.

3.  διαιώνιση της σύγχυσης περί του κομμουνισμού

Στην εισήγηση του περιοδικού blaumachen για τον κομμουνισμό διαβάζουμε δυο διαφορετικούς και αντικρουόμενους, αλληλοαναιρούμενους ορισμούς για τον κομμουνισμό. Διαβάζουμε ότι

‘η  κομμουνιστικοποίηση και ο κομμουνισμός είναι πράγματα του μέλλοντος, δε συμβαίνουν στο παρόν, αλλά πρέπει να μιλάμε γι’ αυτά στο παρόν.’

και

‘ο κομμουνισμός είναι το ζωντανό κίνημα που παράγεται από το ιστορικό παρόν της αντίφασης του κεφαλαίου, δεν είναι μια κατάσταση πραγμάτων γνωστή εκ των προτέρων που πρέπει να εγκαθιδρυθεί, ένα ιδεώδες στο οποίο πρέπει να προσαρμοστεί η πραγματικότητα.

και

‘ ο κομμουνισμός σήμερα παράγεται  ως επανάσταση της τρέχουσας ιστορικής περιόδου, ως κομμουνιστικοποίηση. Για εμάς, η κομμουνιστικοποίηση προεικονίζεται μέσα στους αγώνες που διεξάγονται σήμερα, ως το ξεπέρασμα των ορίων τους, και όχι μέσα στο πώς θα έπρεπε να γίνονται οι αγώνες σήμερα. Η κομμουνιστικοποίηση δεν έχει τον κομμουνισμό σαν πολιτικό πρόγραμμα, σαν σκοπό και σαν αποτέλεσμα, είναι η ίδια η παραγωγή του κομμουνισμού’

Και:

‘Τί είναι η κομμουνιστικοποίηση; Είναι μέτρα που θα λάβει καταρχήν ένα κομμάτι του προλεταριάτου μέσα στον αγώνα ενάντια στο κεφάλαιο. Είναι μέτρα που θα λαμβάνει για να μπορέσει να συνεχίσει τον αγώνα του. Τα μέτρα αυτά θα είναι ταυτόχρονα μέτρα επιβίωσης μέσα στην κατάργηση του ως τάξης: κατάργηση κράτους, χρήματος, ιδιοκτησίας, κάθε τύπου μετρησιμότητας και ανταλλαγής. Το προλεταριάτο μπορεί να πάρει αυτά τα μέτρα και να καταργήσει το κεφάλαιο αυτοκαταργούμενο το ίδιο . . .’

Γιατί αυτά τα μέτρα θεωρούνται κομμουνιστικά; Διότι στον κομμουνισμό δεν θα υπάρχει κράτος, χρήμα, ιδιοκτησία, κάθε τύπου μετρησιμότητας και ανταλλαγής. Αυτό όμως είναι πολιτικό πρόγραμμα, είναι όραμα, είναι ιδανικό, είναι ιδεώδες, είναι Ιδέα. Και βέβαια, τοπεριοδικό μας χαρίζει και μια γλαφυρή εικόνα του οράματος, του ιδεώδους, της Ιδέας  του κομμουνισμού:

‘Με τα μέτρα αυτά οι προλετάριοι δημιουργούν άμεσες δι-ατομικές σχέσεις οι οποίες αποτελούν σάρκα και αίμα του μέλλοντος. Από αυτές, την ανάπτυξη τους, την εμβάθυνση τους μπορεί να παραχθεί ο κομμουνισμός, δηλαδή η κατάργηση της διάκρισης της παραγωγικής με την αναπαραγωγική διαδικασία, η κατάργηση της ίδιας της έννοιας του τελικού προιόντος, να παραχθεί το βασίλειο της ελεύθερης δραστηριότητας η οποία δεν θα είναι ούτε ατομική ούτε κοινωνική γιατί αυτή η διάκριση δεν θα υπάρχει πλέον.’ (υπ. δική μου)

Ο κομμουνισμός είναι και κίνημα και όραμα. Υπήρξε ποτέ το βασίλειο της ελεύθερης δραστηριότητας; Αν δεν υπήρξε, τότε είναι όραμα. Εάν υπήρξε και χάθηκε, είναι και δεν είναι όραμα. Αν υπήρξε, πότε υπήρξε; Γιατί, πώς χάθηκε;   Ο Μαρξ έγραψε ότι ο κομμουνισμός είναι και κίνημα και όραμα, ο οποίος μας είπε και κάτι άλλο, κάτι τερατώδες, κρατικιστικό παντελώς, τσομπαναραίϊκο: από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του. Εννοείται, παίρνουμε και δίνουμε. Ποιοί; Με ποια κριτήρια; Διακρίνετε την εν σπέρματι ύπαρξη του Κράτους, της ανταλλαγής, της μετρησιμότητας;

Δεν μπορούμε να πούμε σήμερα τι είναι ο κομμουνισμός. Είναι αναγκαιότητα, νομοτέλεια, Ιδέα, διδασκαλία, ιδανικό, ιδεώδες, όραμα. Κατά συνέπεια, είναι πολύ λογικό να βρισκόμαστε σε σύγχυση και να την διαιωνίζουμε. Θα καταλήξουμε κάποτε σε μια γενικά αποδεκτή άποψη για τον κομμουνισμό; Δεν γνωρίζω. Είμαι όμως υποχρεωμένος να παραθέσω, άκρως συνοπτικά,  τη δική μου άποψη για να εντείνω τη σύγχυση, άρα την αναζήτηση, την έρευνα και τη συζήτηση:

ο κομμουνισμός είναι διαδικασία οργάνωσης της ύλης, της ζωής, της κοινωνίας. Ως εκ τούτου, δεν υπήρξε, δεν υπάρχει, δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική.

Γελάτε, αλλά δεν μπορώ να καταλάβω γιατί δεν κλαίτε. . .

4. διαιώνιση της σύγχυσης εξέγερσης και επανάστασης

Πάω στη δουλείά. Θα συνεχίσω αύριο το πρωί και θα υποστηρίξω ότι η επανάσταση είναι (κοινωνικός) πόλεμος, και επειδή ο πόλεμος είναι τέχνη, και η επανάσταση είναι τέχνη (και θεωρία, κατά κανένα τρόπο όμως επιστήμη). Η θεωρία και η τέχνη του (κοινωνικού) πολέμου διδάσκεται και μαθαίνεται.

Η εξέγερση δεν είναι τέχνη, δεν υπάρχει θεωρία της εξέγερσης –  είναι ξέσπασμα, είναι συλλογική εκτόνωση του άγχους, της στέρησης και του μίσους, είναι τιμωρία, είναι  ικεσία, είναι διαμαρτυρία, είναι ψωλοξεμπούκωμα, είναι συλλογική μαλακία. Δεν έχω κανένα πρόβλημα με τη μαλακία, μην με παρεξηγήσετε.

Άλλο η εξέγερση, άλλο η επανάσταση – άλλο η βούρτσα, άλλο η πούτσα.

[Τετάρτη, 15 Ιουνίου 2011]

Θα αφήσω τη θεωρία κατά μέρος και θα θέσω της εξής ερώτηση: ποιά ήταν η σημαντικότερη νίκη των εργατών/προλετάριων/υποτελών παραγωγών μέχρι σήμερα; Επειδή δεν μπορεί να υπάρξει καθαρή νίκη, άρα ούτε καθαρή ήττα, η σημαντικότερη νίκη θα έχει και στοιχεία ήττας, δηλαδή λάθους. Κι επειδή ήταν νίκη, θα ήταν επιθετικού χαρακτήρα. Εάν μου πείτε πως ήταν η Οκτωβριανή επανάσταση, θα διαφωνήσω. Πριν σας πω την άποψη μου, θα αναφέρω δυο προσωπικές εμπειρίες νίκης, αμυντικού όμως χαρακτήρα. Την πρώτη την έζησα ως οικοδόμος καλουπατζής, το 2002. Την άλλη, ως φοιτητής, το 1978-9. Στη πρώτη περίπτωση, επιχειρήθηκε από το Κράτος, επί Πασοκ, με υπουργό εργασίας τον Γιαννίτση, να αυξηθούν τα όρια συνταξιοδότησης. Σε όλους τους χώρους εργασίας αποφασίστηκε γενική απεργία, έγινε η απεργία, και την επομένη είδαμε στην τηλεόραση τον υπουργό να παίρνει πίσω έντρομος το νομοσχέδιο. ΕΝΤΡΟΜΟΣ. Το 1978, επιχειρήθηκε από το Κράτος,πρωθυπουργός ήταν ο Κ. Καραμανλής, να εφαρμοστεί ένας νόμος-πλαίσιο, που μια από τις ρυθμίσεις του ήταν η αποβοιλή των φοιτητών που ξεπερνούσαν κάποια χρόνια φοίτησης. Έγιναν συνελεύσεις σε όλες τις σχολές και αποφασίστηκε αποχή διαρκείας. Κατά τη διάρκεια της αποχής διαρκείας, παρατηρήθηκε μια προσεγγιση με την εργατική αναταραχή εκείνης της περιόδου. Ο Καραμανλής έκανε πίσω, ήταν η μοναδική του ήττα.

Και τα δυο περιστατικά ήταν αμυντικές μάχες του κοινωνικού πολέμου, δεν ήταν εξεγέρσεις. Κατατέθηκαν προτά;σεις, διαμορφώθηκε ένα σχέδιο, έγιναν συζητήσεις, πάρθηκαν αποφάσεις, διεξάχθηκαν μάχες.

Ως πιο σημαντική επιθετική νίκη (με στοιχεία ήττας) ήταν η καθιέρωση του οχτάωρου, με την απεργία στο Σικάγο, που άρχισε στις 1 Μαΐου 1886. ΔΕν θέλουμε να εργαζόμαστε 12 και 14 ώρες, θέλουμε να εργαζόμαστε 8 και ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να το εφαρμόσουμε είναι η απεργία. Υπήρξε ένα κεντρικό σύνθημα, το οποίο συμπύκνωνε την επιθυμία και την απόφαση των βιομηχανικών εργατών: 8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνος. Σκοτώθηκαν εκατοντάδες απεργοί από τα πυρά της αστυνομίας, το οχτάωρο όμως καθιερώθηκε. Σε ανάμνηση αυτής της μεγαλειώδους νίκης γιορτάζουμε την εργατική Πρωτομαγιά (στις ΗΠΑ δεν τη γιορτάζουν!).

Εάν θέλουμε να μιλήσουμε για επανάσταση, οφείλουμε να μελετήσουμε και να εστιάσουμε την προσοχή μας στη σπουδαιότερη νίκη, όποια θεωρεί ο καθένας και η καθεμιά ως τέτοια. Εάν δεν το έχετε σκεφτεί, υπάρχει χρόνος. Η νίκη αυτή θα μας υποδείξει πως θα πολεμήσουμε. Η σημερινή συγκυρία θα μας υποδείξει το περιεχόμενο του κοινωνικού πολέμου της εποχής μας.

Έτσι, διατυπώνουμε προτάσεις για το πως πρέπει να πολεμήσουμε και το ποιος θα είναι ο σκοπός μας , το κεντρικό μας σύνθημα. Το ζήτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα, τώρα, για να επιλύσουμε τα προβλήματα που μας ταλαιπωρούν: την εξαντλητική πολύωρη εργασία, την ανεργία, την ανασφάλεια, τη φτώχεια.Την πρότασή μου την γνωρίζετε: εικοσάωρο και μισθός για όλους. Μονομερής μείωση του χρόνου εργασίας, απεργία διαρκείαςγια να εξασφαλιστεί ο μισθός για όλους.  Η θεωρία της τέχνης του (κοινωνικού( πολέμου μα ςυποδεικνύει πως πρέπει να πολεμούμε.

Κοινωνικός πόλεμος σημαίνει ανάληψη πρωτοβουλιών, αυτή είναι η τέχνη του πολέμου.

Το περιοδικό blaumachen αποποιείται την ανάληψη πρωτοβουλιών: δεν μας ενδιαφέρει το πως θα έπρεπε να πολεμούν οι προλετάριοι, μας ενδιαφέρει το πως αγωνίζονται.  Δεν μιλάνε για κοινωνικό πόλεμο αλλά για αγώνες. Δεν προτείνουν πως να πολεμάμε αλλά προβλέπουν πως θα αγωνιστούν στο μέλλον οι προλετάριοι διότι έτσι αγωνίζονται τώρα: επιθέσεις σε τράπεζες, καταστήματα, χώρους παραγωγής, επικοινωνιακά δίκτυα , αστυνομικά τμήματα, κλπ.

Οι επιθέσεις στα αστυνομικά τμήματα θα θέσει το ζήτημα του οπλισμού της επανάστασης, ισχυρίζεται το περιοδικό. Αλλά, φίλοι και φίλες, αυτό το ζήτημα έχει λυθεί εδώ και πολλά χρόνια, έχει λυθεί από τις 6 και 9 Αυγούστου του 1945! Ο Κύριος έχει εξασφαλίσει συντριπτική οπλική υπεροχή, οπότε η ένοπλη επαναστατική πάλη έχει λήξει ανεπιστρεπτί. Αυτό σημαίνει και ότι δεν μπορούμε να ελέγξχουμε τον χώρο. Άλλωστε, κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων και των επαναστάσεων την καταστολή αναλαμβάνει ο στρατός, όχι η αστυνομία.

Οι προλετάριοι και οι επαναστάτες  που αγωνίζονται χωρίς να έχουν λάβει υπόψη τους τα δεδομένα αυτά, οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια σε αδιέξοδο, ήττα, αποτυχία.

Το θέμα είναι: πως να νικήσουμε χωρίς να πάρουμε τα όπλα στα χέρια; Εάν δεν μπορούμε να ελέγξχουμε το χώρο, τι μπορούμε να ελέγξουμε;

Η δική μου άποψη είναι ότι εκεί που μπορούμε να νικήσουμε είναι ο έλεγχος του χρόνου, χωρίς ένοπλη επαναστατική βία.

Δεν ζούμε το 1886, που οι αντίπαλοι πολεμούσαν με τα ίδια όπλα. Αλλά το 1886 μας υποδεικνύει το πεδίο και το περιεχόμενο του κοινωνικού πολέμου των ημερών μας: εικοσάωρο και μισθός για όλους.

Οι εξεγέρσεις είναι καταδικασμένες να ηττώνται. Αν και η έκβαση του κοινωνικού πολέμου δεν είναι προκαθορισμένη, η νίκη, η ήττα και ο συμβιβασμός είναι τρία ενδεχόμενα.

Νικάμε χωρίς να πολεμάμε – πρώτα νικάμε και μετά πολεμάμε.