φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Μετά το ολιγόμηνο διάλειμμα των εκλογών, αναμένουμε μια νέα κλιμάκωση και όξυνση του κοινωνικού πολέμου. Η διαπίστωση αυτή δεν είναι υπόθεση, δεν είναι εικασία, είναι βεβαιότητα. Μήπως υπάρχει καμιά άλλη βεβαιότητα εδώ τριγύρω; Όχι μία, πολλές. Να άλλη μία: ο παροξυσμός, η ένταση του κοινωνικού πολέμου θα διαρκέσει πολλά χρόνια, πολλές δεκαετίες, όλος ο 21ος αιώνας θα είναι ένας παρατεταμένος οξύς και δριμύς κοινωνικός πόλεμος. Θα δούμε στη συνέχεια σε ποιες προϋποθέσεις ερείδεται αυτή η διαπίστωση. Τι είναι η βεβαιότητα; Η βεβαιότητα, φίλες και φίλοι, είναι ένα εργαλείο, ένα όπλο, πολύ χρήσιμο – εάν δεν το διαθέτεις, είσαι καταδικασμένος να ηττάσαι. (Εάν δεν διαθέτεις βεβαιότητες, θα διαθέτεις αυταπάτες). Όσον αφορά τη διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου, όλες οι επιμέρους, οι συγκυριακές βεβαιότητες παράγονται από κάποιες βεβαιότητες -αξιώματα. Να δύο από αυτές:
Είμαστε πιο ισχυροί από τον Κύριο – δυνάμει βέβαια, οντολογικά θα έλεγα. Διότι εάν δεν είμαστε, γιατί να πολεμήσουμε; Ας μείνουμε μια ζωή Υποτελείς του Κυρίου. Είμαστε όμως πιο ισχυροί από τον Κύριο διότι η ύπαρξή του εξαρτάται από την ύπαρξή μας.
Εφὀσον εἰμαστε πιο ισχυροί από τον Κύριο, μπορούμε να νικάμε χωρίς να πολεμάμε αλλά και πρώτα να νικάμε και μετά να πολεμάμε.
Από αυτές τις μεγαβεβαιότητες παράγονται όλες οι άλλες. Εἰδαμε δύο από αυτές: ο κοινωνικός πόλεμος θα οξυνθεί και θα εκτυλιχθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του αιώνα μας – αναμἐνουμε όξυνση και κλιμάκωση του κοινωνικού πολέμου εντός των προσεχών μηνών. Ας δούμε άλλη μία: ο κοινωνικός πόλεμος της περιόδου 2008-2012 έληξε με νίκη του Κυρίου, δηλαδή με ήττα των Υποτελών Παραγωγὠν και των συν αυτοίς. Από αυτή τη βεβαιότητα συνἀγεται άλλη μία:
εάν πολεμήσουμε όπως πολεμήσαμε,θα ηττηθούμε και πάλι.
Η βεβαιὀτητα αυτή εγείρει τρία κομβικά ερωτήματα.
Πως πολεμήσαμε και ηττηθήκαμε;
Πως πρέπει να πολεμἠσουμε για να νικήσουμε;
Μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου και να νικήσουμε;
Εκτός από τις βεβαιότητες χρειαζόμαστε άλλο ένα πολύτιμο εργαλείο: την ελευθερία πνεύματος και σκέψης. Η ελευθερία σκέψης, η οποία δεν είναι παρἀ άλλου τύπου σχέσεις και πρακτικές, είναι αυτή που μας βοηθάει να πετάξουμε τις αυταπάτες στα σκουπίδια, να διατυπώνουμε βεβαιότητες και να τις ελέγχουμε διαρκώς μήπως έχουν μετεξελιχθεί σε αυταπάτες. Υπἀρχει σήμερα ελευθερία πνεύματος και σκέψης; Ποια εφημερίδα, ποιο περιοδικό, ποιο μπλογκ της Αριστεράς θα δημοσίευε το προκείμενο σημείωμα; Κανένα! Θα το διαβάσουν όμως 120-150 αναγνώστες και αναγνώστριες. . .
Ας δούμε την πρώτη βεβαιότητα: έληξε όντως με ήττα των Υποτελών Παραγωγών ο κοινωνικός πόλεμος της περιόδου 2008-2012; Δεν υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία. Και έληξε με ήττα διότι ο τρόπος με τον οποίο πολεμήσαμε ήταν αναποτελεσματικός. Σε αυτά τα δυο συμπέρασματα καταλήγουν οι συγγραφείς δύο άρθρων στο πρόσφατο τεύχος (120) των Θέσεων. Το ένα, των Δημήτρη Δημούλη και Soraya Lunardi (Η Συντακτική Εξουσία πέρα από τον Αστικό Συνταγματισμό και την αδυναμία υου πλήθους, σελ. 19-39) καταλήγει στο εξής συμπέρασμα (σελ. 36):
‘Κατά τη γνώμη μας αυτό το κίνημα υπόκειται σε ένα ν εσωτερικό δομικό περιορισμό που το κάνει αναποτελεσματικό. Συναντούμε τα τέσσερα μοιραία ‘δεν’ που δείχνουν την αδυναμία του:
δεν έχει σαφή αιτήματα
δεν έχει οργανωτική δομή
δεν ἐχει πρόγραμμα δράσης
δεν έχει ξεκαθαρισμένες ιδέες περί καπιταλισμού’.
Αυτά υποστηρίζουν οι Δ. Δημούλης και S. Lunardi. Θα επανέλθουμε σε αυτά τα τέσσερα μοιραία ‘δεν’, αφού πρώτα δούμε το δεύτερο άρθρο, του Παναγιώτη Σωτήρη ( Η εποχή των εξεγέρσεων και η Αριστερά – Σκέψεις για τις ‘πλατείες’, την Πολιτική και την Αριστερή Στρατηγική σε ένα τοπίο εκπλήξεων και ανατροπών, σελ. 41-61). Το άρθρο αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θα δούμε αμέσως ποιο είναι αυτό. Το πρώτο μέρος του άρθρου (κεφ. 1-4) είναι μια εξύμνηση των ‘πλατειών’ : οι τίτλοι δυο κεφαλαίων είναι ενδεικτικοί. Οι ‘Πλατείες’: μια αυθεντική λαϊκή εξέγερση (κεφ. 1) και Οι ‘Πλατείες’ ως τομή στην ακολουθία των κινητοποιήσεων (κεφ. 4). Είναι ένας ύμνος στις ‘συγκλονιστικές διαδηλώσεις’ στις ‘τεράστιας μαζικότητας συγκεντρώσεις’, στην ‘εκπληκτική διασπορά συγκεντρώσεων, διαδηλώσεωνκαι συνελεύεσεων σε όλη την Ελλάδα’, στο ‘πλήθος των πρακτικών αυτοοργάνωσης’ και άλλα πολλά παρόμοια.
Μετά την εξύμνηση της λαϊκής εξέγερσης, των συγκεντρώσεων, των διαδηλώσεων, των συγκρούσεων κλπ., ο Παναγιώτης Σωτήρης παραδέχεται (κεφ. 5. σελ. 47, υπογ. δικές μου):
‘Στο σημείο αυτό, όντως, υπάρχει ένα ανοιχτό ερώτημα: Γιατί παρόλα αυτά το κίνημα, δεν μπόρεσε σε εκείνη τη φάση να νικήσει; Γιατί δεν έπεσε η κυβέρνηση μετά τις συγκλονιστικές διαδηλώσεις στις 5 Ιούνη 2011; Γιατί η κυβέρνηση και στις 15 Ιούνη προσπέρασε το σκόπελο της κατάρρρευσης, έστω κι αν για λίγες ώρες τελούσε υπό κατάρρευση, και στις 28 και 29 Ιούνη, χωρίς μεγάλες απώλειες κοινοβουλευτικές, κατάφερε να ψηφίσει το μεσοπρόθεσμο, παρότι αντιμετώπιζε τη μεγαλύτερη απώλεια ουσιαστικής νομιμοποίησης που αντιμετώπισε ελληνική κυβέρνηση σε συνθήκες κοινοβουλευτισμού;’
Γνωρίζουμε πως θα απαντούσε και όντως έτσι απάντησε: ως γνήσιος αριστερός της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Διατύπωσε δυο απαντήσεις. Η μία απάντηση: ηττηθήκαμε διότι ο αντίπαλος ήταν πιο ισχυρός. Η δεύτερη απάντηση: ηττηθήκαμε διότι είχαμε ελλείψεις, αδυναμίες, ελαττώματα, με άλλα λόγια ήμασταν ανίσχυροι. Και υποστηρίζει ότι εάν δεν κάναμε αυτό και κάναμε εκείνο, θα νικούσαμε. Πριν δούμε διεξοδικά τις απαντήσεις του συντάκτη, ας κάνουμε ένα πικρόχολο σχόλιο.
Ο Παναγιώτης Ζωτήρης και πολλοί άλλοι πίστευαν ότι θα νικήσουμε, τουλάχιστον σε κάποια μάχη. Πόσοι ήταν βέβαιοι ότι οι χαλυβουργοί θα νικήσουν; Πάρα πολλοί. Η προσδοκία της νίκης δεν επιβεβαιώθηκε. Άρα λοιπόν επρόκειτο περί αυταπάτης. Θα κάνω μια σύντομη παρέκβαση και θα αναρωτηθώ: γιατί εγώ, και άλλοι και άλλες προφανώς, ήμουν βέβαιος ότι θα ηττηθούμε; Γιατί επαναλαμβάνω με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι εάν συνεχίσουμε να πολεμάμε με τον ίδιο τρόπο θα ηττηθούμε και πάλι – και μάλιστα θα ηττηθούμε και με τις προτάσες της υπέρβασης των αδυναμιών που προτείνει ο Παναγιώτης Σωτήρης;
Αυτά τα ερωτήματα, φίλες και φίλοι, δεν θα απασχολήσουν κανέναν και καμιά από την νεκροζώντανη ιστορική Αριστερά. Με αυτόν τον μαλάκα, τον τρελό, τον προβοκάτορα θα ασχολούμαστε; Αλλά: Ως στοχαστές και σκεπτὀμενοι, δεν θα έπρεπε εκτός από τη δική μας διάψευση να ασχοληθούμε και με την επιβεβαίωση της πρόβλεψης του άλλου/των άλλων;
Γιατί επιβεβαιώνεται αυτός που επιβεβαιώνεται; Μήπως έχει κάποιο ιδιαίτερο μαντικό χάρισμα; Όχι, βέβαια! Απλά έχει διατυπώσει μια θεωρία που μπορεί να διατυπωσει προβλέψεις με βεβαιότητα. Εάν μια θεωρία δεν επιβεβαιώνεται, θα πρέπει να ελεγχθεί και να αναθεωρηθεί. Και να, φίλες και φίλοι, που οι απαντήσεις που δίνει ο Παναγιώτης Σωτήρης εμπεριέχουν σπέρματα επανεξέτασης και αναθεώρησης! Συγκλονιστικό! Ή διαπίστωση αυτή της ύπαρξης των πρώτων οφθαλμοφανὠν ρωγμών με παροτρύνει να αναρωτηθώ μήπως ο φίλτατος Παναγιώτης παρακολουθεί την Κακιά Σχολή! ¨Οχι, δεν νομίζω! Θα προτιμούσα μια άλλη εξήγηση: Να έφτασε στο σημείο να διατυπώσει αυτές τις ρωγμές από άλλους δρόμους, αδιέξοδους ασφαλώς. Ας δούμε για ποιες ρωγμές πρόκειται, αφού πρώτα δούμε τις απαντήσεις που δίνει στο εναγώνιο ερώτημα γιατί δεν νίκησε το κίνημα (και των ‘ Πλατειών ‘, μεταξύ των άλλων).
Η πρώτη απάντηση: ο αντίπαλος είναι πιο ισχυρός από μας και αδίστακτος (σελ. 47, υπογρ. δική μου):
‘Σίγουρα έπαιξε ρόλο η τρομαχτική πίεση της Τρόικα που δεν ήθελε με τίποτε να διακυβευθεί η συμμόρφωση με τα μέτρα, κλπ. . . Προφανώς έπαιξε ρόλο η λογική ότι η πολιτική εξουσία σήμερα πρέπει να κινείται αδιαφορώντας πλήρως για το πολιτικό κόστος. Ωστόσο, αυτά δεν επαρκούν για να εξηγήσουν το γιατί αυτό το κἰνημα, σε εκείνη τη φάση δεν μπόρεσε να νικήσει.’
Ασφαλώς δεν επαρκούν! Και όχι μόνο δεν επαρκούν αλλά δεν μπορώ να καταλάβω και γιατί αναφέρονται! Φίλτατε Παναγιώτη, μαρξιστής είσαι, δεν είσαι παρηγορήτρα. Έχω υπογραμμίσει δυο φορές τη φράση σε εκείνη τη φάση, το κίνημα δεν μπόρεσε να νικήσει. Ο συντάκτης υπονοεί ότι σε μια άλλη φάση,του μέλλοντος, κίνημα θα νικήσει. Γιατί; Διότι θα διορθώσει τα λάθη του, τις αδυναμίες του, τα ελαττώματα και μνειονεκτήματά του. Για να νικήσει λοιπόν, γράφει ο συντἀκτης (σελ. 47-8)
‘Από τη μια, απαιτείται όντως κλιμάκωση των αγώνων. . . Από την άλλη, χρειάζεται η πολιτικοποίηση του κινήματος που να το κάνει ασφυκτικό για το πολιτικό σύστημα, όχι μόνο σε επίπεδο πρακτικών αλλά σε επίπεδο συγκεκριμένων διεκδικήσεων. . . Χρειαζόταν δηλαδή ένας συνδυασμός ανάμεσα στην όξυνση της κοινωνικής και πολιτικής κρίσης και των συνακόλουθων αποτελεσμάτωναποσταθεροποίησης, αλλά και στην ανάδειξη , με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, της δυνατότητας μιας πολιτικής εναλλακτικής λύσης.’
Και τώρα αρχίζουν τα γνωστά ‘θα’ της ιστορικής Αριστεράς (σελ. 48):
᾿ . . . ένα ρωμαλέο λαϊκό κίνημα τα οποίο θα έθετε το ίδιο στόχους. . . θα γινόταν πραγματικά πολιτικά επικίνδυνο και αποσταθεροποιητικό. . .ένα τέτοιο κίνημα θα ήταν αποσταθεροποιητικό όχι μόνο γιατί θα καταδείκνυε. . . Αυτό θα σήμαινε ότι θα αποτυπωνόταν η δυνατότητα ενός κοινωνικού και πολιτικού μετώπου που θα όριζε πλευρές μιας σύγχρονης εργατικής αντι-ηγεμονίας, κλπ.’
Ὀλα αυτά τα ‘θα’ είναι προϋποθέσεις για να νικήσει το κίνημα σε μια μελλοντική φάση. Εγώ είμαι της γνώμης ότι ούτε με αυτό τον τρόπο τοι κίνημα θα νικήσει – θα το δούμε παρακάτω. Μέσα σε αυτές τις προτάσεις παρεισφρέουν και κάποιες σκέψεις τις οποίες χαρακτηρίσαμε ρωγμές που μας βάζουν σε σκέψεις. Ο Παναγιώτης Σωτήρης γράφει (σελ. 47) το εξής συγκλονιστικό (υπ. δικές μου) :
‘Είναι σαφές ότι είμαστε σε μια φάση όπου τα κινήματα καλούνται να ξεπεράσουν τα όρια της κινητοποίησης ως επίδειξης δύναμης που ασκεί πολιτική πίεση προς την πολιτική εξουσία για να την εξαναγκάσει σε αναδίπλωση. Πρέπει να ξαναδούμε τι καθιστά ένα κίνημα πραγματικά επικίνδυνο.’
Το καθιστά ένα κίνημα πραγματικά επίκινδυνο; Κλιμάκωση των αγώνων και πολιτικοποίηση του κινήματος ‘. . . που να ορίζ[ει] τη ρήξη με την κυρίαρχη πολιτική και όχι απλώς τη δυσαρέσκεια ή την διεκδίκηση να αποσυρθούν συγκεκριμένα μέτρα.’
Αυτές φίλες και φίλοι είναι οι πρώτες επιφυλάξεις ενός αριστερού για τη λατρεία, για την τοξικομανία των συγκεντρώσεων, των πορειών, των διαδηλώσεων, της διαμαρτυρίας. Οι επιφυλάξεις είναι πολύ προσεκτικά διατυπωμένες διότι ο συντάκτης γνωρίζει ότι έχει να κάνει με πρεζάκια που αν δεν πάρουν τη δόση τους, εάν δεν διαδηλώσουν δηλαδή, γίνονται πολύ επικίνδυνα. Αντιλαμβάνεται εν έτει 2012 ότι αυτές οι πρακτικές δεν είναι μέσα πάλης αλλά μέσα έκφρασης. Κάλιο αργά, παρά ποτέ. Ναι, αλλά ο συντάκτης δεν τολμά να φτάσει μέχρι τις έσχατες συνέπειες των επιφυλάξεων του. Όχι! Συνεχίζει ακάθεκτος διότι δεν θέλει να εκτεθεί. Δεν θα ασχοληθεί θεωρητικά με αυτές τις επιφυλάξεις, δεν θα τις προβληματικοποιήσει, όχι!
Ας διατυπώσουμε τώρα τις δικές μας απόψεις.
Το κίνημα ηττήθηκε επειδή ήταν κίνημα, και θα ηττηθεί επειδή θα παραμείνει κίνημα. Εάν το κίνημα δεν πάψει να είναι κίνημα, δεν πρόκειται ποτέ να νικήσει. Δεν χρειαζόμαστε κινητοποίηση, χρειαζόμαστε ακινητοποίηση.
Χρειαζὀμαστε ακινητοποίηση, όχι εξέγερση. Χρειαζόμαστε απουσία, όχι παρουσία. Τι είναι η ακινητοποίηση; Είναι η απεργία χωρίς διαδηλώσεις, η αποχή από το σχολείο, είναι η λιποταξία, η στάση πληρωμών, η επιλεκτική στοχευμένη καταναλωτική αποχή. Είναι η πανταχού Απουσία.
Ας δούμε τώρα και μια δεύτερη πρωτοφανή ρωγμή (σελ. 60, υπ. δική μου):
‘ Σε αντίθεση με την παραδοσιακή εργαλειακή αντίληψη της πολιτικής οργάνωσης.που διαχωρίζει μέσα και σκοπούς, μια επαναστατική αντίληψη σημαίνει την ταύτιση μέσων και σκοπών, απαιτώντας μια εσωτερική δημοκρατική κουλτούρα που να κάνει τη μορφή οργάνωσης αντανάκλαση των κοινωνικών σχέσεων που οραματιζόμαστε και διεκδικοὐμε.’
Ταύτιση μέσων και σκοπών! Δηλαδή, Παναγιώτη Σωτήρη, πέρασμα στη πράξη! Όχι άλλα να λέμε κι άλλα να κάνουμε! Και όχι μόνο όσον αφορά την πολιτική οργάνωση! Μπορούμε να περάσουμε στην πράξη και να καταργήσουμε μονομερώς την υποχρεωτική εκπαίδευση; Δεν είναι αυτό ταύτιση μέσων και σκοπών; Αυτό όμως το απαιτώντας, τι είναι; Ποιοι θα απαιτήσουν, από ποιούς, μια εσωτερική δημοκρατική κουλτούρα; Προφανώς τα μέλη των οργανώσεων της κοινοβουλευτικής και εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς από τα στελέχη. Γιατί μέχρι τώρα δεν υπήρξε εσωτερική δημοκρατική κουλτούρα; Θα εκπληρωθεί το αίτημα των μελών; Εάν δεν εκπληρωθεί, τι θα κάνουν; Θα διαγράψουν και θα διώξουν τα στελέχη; Και, αυτό το διεκδικούμε, τί είναι; Διεκδικούνται οι κοινωνικές σχέσεις ή ασκούνται και επιβεβαιώνονται και εκλαμβάνονται ως σημείο εκκίνησης; Μπορεί να αλλάξει η ιστορική Αριστερά;
Ο Παναγιώτης Σωτήρης βρίσκεται πάνω σε δυο βάρκες, αν και γνωρἰζει ὀτι είναι επικίνδυνο: περισσότερο κίνημα, περισσότερες κινητοποίησεις, περισσότερες εξεγέρσεις αν και ἐχει επιφυλάξεις για τις κινητοποιήσεις, τις δια;δηλώσεις δηλαδή, αν και η επανάσταση δεν είναι τἰποτα από όλα αυτά αλλά κατ’ αρχήν στάση, σταμάτημα, ακινησία. Και όταν θέλει να ταυτίσει μέσα και σκοπούς, επιδιώκει το πέρασμα στην πράξη, τότε ζητάει την άδεια, το διεκδικεί, το απαιτεί από τους άλλους, τα στελέχη. Παναγιώτη, όταν θέλουμε να ταυτίσουμε μέσα και σκοπούς δεν ζητάμε την άδεια του άλλου!
Εάν συνεχίσουμε να πολεμάμε όπως πολεμήσαμε, θα ηττηθούμε και πάλι. θα πρέπει να πολεμήσουμε διαφορετικά: θα πρέπει πρώτα να νικήσουμε και μετά να πολεμήσουμε.
Ακινησία, ακινητοποίηση, απουσία, αποχή, απεργία, στάση
Πέρασμα στην πράξη
ομοσπονδία (δίκτυο) αυτόνομων και ελεύθερα συνεργαζόμενων (συμβιωτικών) ανοιχτών ομάδων
ένα κεντρικό σύνθημα που να καταγράφει απλά και σύντομα τη φάση εξέλιξης του καπιταλισμού σήμερα, τις δυνατότητες της εποχής μας, την επίλυση των πιο οξυμένων κοινωνικών (άρα και προσωπικών) προβλημάτων, την πυρηνική επιθυμία των υποτελών Παραγωγὠν:
εικοσάωρο και μισθός για όλους και όλες
Webmentions
[…] Αναδημοσίευση από το ιστολόγιο bad arts : […]