in 21ος αιώνας

κοινωνία της αεργίας: αποχαύνωση ή δημιουργία;

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΟΜΟΛΟΓΩ ότι δεν μπορώ να κατανοήσω τις φράσεις ‘να αλλάξουμε την κοινωνία’, ‘να καταργήσουμε, να ανατρέψουμε  τον καπιταλισμό’ · εξ ίσου δεν μπορώ να κατανοήσω και το ιδιόλεκτο ‘πρόταγμα’. Δεν αποκλείεται κάποια μέρα οι άνθρωποι, οι μισθωτοί εργαζόμενοι θέλω να πω,  να τα κάνουν όλα αυτά, το εύχομαι ολόψυχα, μόνο που δεν το πιστεύω πως θα γίνει κάτι τέτοιο. Έχω εκθέσει τα επιχειρήματά μου και θα το κάνω άλλη μια φορά: για να πραγματοποιηθούν όλες αυτές οι προτροπές (κάποιοι τις κάνουν σε κάποιους) απαιτείται, πρώτον,  μια οργάνωση που θα είναι ισχυρότερη της υπάρχουσας καπιταλιστικής και, δεύτερον, στρατιωτική οργάνωση που θα αντιμετωπίσει τον στρατό του καπιταλιστικού Κράτους και όπλα, φυσικά  – τανκς, αεροπλάνα πολεμικά, κοκ. Αυτοί που διατυπώνουν τις προτροπές και τα προτάγματα δεν μπορούν μόνοι τους να τα κάνουν όλα αυτά και απευθύνονται προς τους άλλους για να γίνουν πολλοί και πολλές αλλά αυτοί οι άλλοι δεν συγκινούνται. Ευτυχώς!  Ένας κόκκος αλήθειας (οι Υποτελείς) είναι καλύτερος από βουνά αυταπατών και ψευδαισθήσεων (επαναστάτες και ριζοσπάστες).

Οι κοινωνίες όμως αλλάζουν, καθημερινά – εξ ου και η τεράστια ποικιλία κοινωνιών, τρόπων παραγωγής, ηθών, πρακτικών και άλλα πολλά που παρατηρούνται στην παγκόσμια ιστορία. Πώς ήταν η ελληνική κοινωνία το 1920, πώς ήταν το 1970 και πώς είναι το 2020; Τεράστιες αλλαγές: το 1920 δεν ήταν καπιταλιστική, το 1970 γινόταν καπιταλιστική, το 2020 είναι πλήρως καπιταλιστική. Τις δύο τελευταίες χρονολογίες τις έζησα – ένα παιδί που γεννιέται σήμερα το 2070 θα είναι πενήντα χρονών!  Τα εγγόνια μου θα είναι 54 και 50 χρονών, νεώτερα από μένα, εν έτει 2020. Πώς θα είναι η ελληνική κοινωνία το 2070;

ΠΙΘΑΝΟΝ να μην σας ενδιαφέρει το ερώτημα αυτό. Δεν πειράζει, κανείς δεν είναι τέλειος. Αλλά εμένα με ενδιαφέρει γιατί έχω παιδιά (θα είναι το 2070, 67 και 65), εγγόνια και πολλοί φίλοι και φίλες έχουν παιδιά από μηνών έως 10 χρονών. Αποφεύγω τις προτροπές και προσπαθώ να κατανοήσω την σημερινή κοινωνική πραγματικότητα και πώς αυτή θα εξελιχθεί. Έχω σχηματίσει μια εικόνα, την οποία και θα εκθέσω, την οποία και ελέγχω καθημερινά και την δημοσιοποιώ για να ελεγχθεί και από άλλους και άλλες. Διατυπώνω δηλαδή μια θεωρία, την οποία ελέγχω με την δοκιμασία της εμπειρίας. Μπορώ να πω πώς θα είναι η κοινωνία το 2070 παρατηρώντας και μελετώντας τις κρισιμότερες τάσεις του παρόντος και την εξέλιξή τους.

ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΩ λοιπόν ότι ζούμε το τέλος της γεωγραφικής και κοινωνικής επέκτασης του καπιταλισμού και την έναρξη της συρρίκνωσής του. Ο κρίσιμος καταλύτης της επιτάχυνσης της συρρίκνωσης είναι η αυτοματοποίηση της παραγωγής και τα αποτελέσματά της, με σημαντικότερο την ανεργία. Η οποία όμως δεν θα είναι πια ανεργία αφού η συντριπτική πλειονότητα των ανέργων δεν πρόκειται να εργαστεί και πάλι. Η γνώμη μου λοιπόν είναι ότι οδεύουμε προς μια κοινωνία αέργων, μια κοινωνία της αεργίας. Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει είναι: πώς θα ζουν οι άεργοι;

ΑΣ κάνουμε μια σύντομη παρέκβαση κι ας υποθέσουμε  ότι αλλάζουμε την κοινωνία, καταργούμε και ανατρέπουμε τον καπιταλισμό και υλοποιούμε το πρόταγμα. Σε γενικές γραμμές γνωρίζουμε πώς θα ζούμε σε μια άλλη, δίκαιη, αυτόνομη, σοσιαλιστική, κομμουνιστική  κτλ κοινωνία: μεταξύ των άλλων, θα εργαζόμαστε 2-3 μήνες το χρόνο, λίγες ώρες τη μέρα. Θα ζούμε στις πόλεις. Και τι θα κάνουμε δέκα μήνες το χρόνο χωρίς να εργαζόμαστε; Θα είμαστε κλεισμένοι μέσα στο διαμέρισμα;  Θα κατεδαφίσουμε πολυκατοικίες και θα φτιάξουμε οπωρώνες και λαχανόκηπους και κοινόχρηστα εργαστήρια;  Θα ταξιδεύουμε, θα ζούμε και θα εργαζόμαστε σε όλον τον κόσμο;  Αυτό όμως είναι ένα ζήτημα με το οποίο θα ασχοληθούμε ένα άλλο πρωινό.

ΑΣ δούμε τώρα την κοινωνία της αεργίας. Δυο προοπτικές βλέπω: την αποχαυνωτική κατανάλωση και την χρησιμοποίηση της δυνατότητας κατανάλωσης χωρίς εργασία για να αλλάξει η ζωή μας. Θα αλλάξει η ζωή μας!  Πότε άλλαξε τελευταία φορά;  Όταν γίναμε εργάτες  (και μικροαστοί) από αγρότες, όταν από εργάτες γίναμε μικροαστοί, όταν φύγαμε από τα χωριά μας και πήγαμε στις πόλεις. Δουλειά, επάγγελμα και κατανάλωση. Θα μπορούσε να μην ήμασταν καταναλωτές;  Κατά κανένα τρόπο. Παθητικότητα και εξάντληση τη δουλειά – άνεση, ευκολία και παθητικότητα στην κατανάλωση. Θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά;  Κατά κανένα τρόπο! Τι είναι καλύτερα, να πηγαίνεις με το λεωφορείο στη δουλειά ή με το αυτοκίνητο;  Με το αυτοκίνητο, ούτε κουβέντα να γίνεται! Να κόβεις σαλάτα ή να την αγοράζεις έτοιμη;  Έτοιμη!  Να φτιάχνεις πίτσα ή να την αγοράζεις;  Να την αγοράζεις. Και προτηγανισμένες πατάτες και προψημένη πίτσα και πίτα! Να μαγειρεύεις ή να τρως έξω;  Έξω!

ΑΣ σημειώσουμε ακόμα ότι ανθρωπολογικά ο άνθρωπος τείνει προς την νωθρότητα, την τεμπελιά, την αποφυγή του μόχθου. Η ανθρωπολογική αυτή σταθερά συνέβαλε τα μάλα στην εμφάνιση της ιεραρχίας και της Κυριαρχίας –  και του Κράτους. Τι τύχη έχει αυτή η ανθρωπολογική σταθερά την εποχή της κοινωνίας της αεργίας;  Θα μετεξελιχθεί σε καταναλωτική αποχαύνωση. Γιατί;  Διότι η ζωή στις πόλεις δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο. Τι να κάνεις στην πόλη;  Να πας μια βόλτα στο πάρκο, θα πας σε συναυλία, θα πας για περπάτημα, θα βγεις για καφέ με φίλο ή φίλη –  αυτά, κι αν τα κάνεις. Διαφορετικά, κλεισούρα, τηλεόραση, φέιςμπουκ και ίντερνετ.

ΘΑ υπάρξει και μια μειονότητα που θα προσπαθήσει να αλλάξει τη ζωή του φεύγοντας από την πόλη. Διότι σήμερα αλλάζω τη ζωή μου σημαίνει φεύγω από την πόλη. Πολύ λίγοι και πολύ λίγες θα το κάνουν. Δεν θέλουν, δεν μπορούν, δεν ξέρουν –  να φύγουν, να ζήσουν σε χωριό. Η ζωή στο χωριό θέλει ενεργητικότητα, εργασία, ιδρώτα και για όλα αυτά δεν υπάρχει η παραμικρή διάθεση.

ΕΙΝΑΙ ζήτημα χρόνου για να επεκταθεί η χορήγηση του ελάχιστου εγγυημένου επιδόματος που θα επιτρέπει μια στοιχειώδη επιβίωση –  σκέφτονται για 300 ευρά το κεφάλι, ανεξαρτήτως ηλικίας !  Μια τριμελής οικογένεια θα παίρνει 900 ευρά –  σήμερα 350! Για τον καπιταλισμό αυτή είναι μια λύση πολύ συμφέρουσα:  αφενός διατηρείται η καπιταλιστική παραγωγή και κατανάλωση σε κάποια επίπεδα και αφετέρου εμπεδώνεται η κοινωνία της αποχαυνωτικής κατανάλωσης, απεμπολείται δηλαδή το ενδεχόμενο της κοινωνικής αναταραχής. Σε αυτή την περίπτωση, οι προτροπές των επαναστατών θα σιγάσουν μιας και θα απευθύνονται σε ώτα μη ακουόντων και μη ακουουσών!

Σχολιάστε ελεύθερα!

  1. Ωραία τα διάβασα τώρα. Την ακουσα. Είσαι μάστορας. Πως θα είναι η κοινωνία μετά από 50 χρόνια; Δυστυχώς απολύτως φυσιολογική. Για μας εξωγήινη, για τα εγγόνια σου και το παιδί μου φυσιολογικοτατη. Ο νοων νοειτω. Κλαίω σχεδόν γιατί θαφησω τούτο τον κόσμο, κι αυτός θα συνέχισει να υπάρχει. (Αν πέθαινε μαζί μου ο κόσμος θα με ποναγε λιγότερο). Έχοντας ζήσει με δυο τρόπους και στην πόλη και στην ερημιά, ξέρω ότι μόνο η ανάγκη για επιβίωση γεννάει το αίσθημα της ικανοποίησης. Dna που πιθανόν προέρχεται από την υλική μας φύση. Ή ρεκλα φέρνει την κωλοβαρα. Κι αυτή την αγνωμοσύνη η αλλιώς αχαριστία. Ο σκύλος πλήττει μεστο διαμέρισμα. Το ίδιο κι ο άνθρωπος. Ο σκυλος ομως εχοντας λιγες επιλογες θα τη γλυτωσει. Εμεις θα χαθουμε αναμεσα στις τσοντες τα ναρκωτικα και την τεχνητη πραγματικοτητα.Εγώ πάω στοίχημα πως η ανθρωπότητα δεν θα ζει για πάντα με επιδόματα. Γιατί θα αναγκαστεί να συρρικνωθεί η ίδια. Γρήγορα θα χρειαστεί να γίνουμε τόσοι όσοι χρειαζόμαστε για τα αφεντικά μας. Και όπως όλα τα άλλα θα χρειαστεί να το αποφασίσουμε εμείς οι ίδιοι για το καλό μας. Όπως πχ ψηφιζοε για το καλό μας. Καληνύχτα αδερφέ.

  2. Θα γίνουμε τοσοι-οσοι κ χωρίς να ανοίξει μύτη! Όσοι γεννάνε, αριθμός μειούμενος κ αυτός, γεννάνε μετά τα 30 για τις γυναίκες και μετά τα 40 για τους άντρες. Αν διαβάσατε τις πρόσφατες προβολές στο ψαροχώρι μας θα είμαστε 5 μύρια και παγκοσμια θα είμαστε μεν περισσότεροι αλλά με πτωτική πλέον τάση.
    Να σας το βρήκα
    https://www.cnn.gr/focus/story/227277/efialtiki-provlepsi-gia-tis-genniseis-pagkosmios-poios-tha-einai-o-plithysmos-tis-elladas-to-2100
    Έλεγχος του πληθυσμού μέσω ελέγχου της οικονομίας.
    Μέχρι τότε βλέπουμε βέβαια, όχι εμείς άλλοι, αλλά η τάση είναι σαφής.

  3. Εξαιρετική επιλογή το θέμα που συζητάτε με αυτό το σημείωμα: δεν είναι εξαιρετική μόνο διότι απασχολεί αρκετό κόσμο αλλά επειδή το θέμα σηκώνεi, όπως κι άλλα, αρκετή συζήτηση. Μπορούμε π.χ. να πούμε ότι υπάρχει κι ένας κάποιος κόσμος που κινείται μεταξύ μιας γκρίζας ζώνης μεταξύ πόλης – χωριού, τουτέστιν το όριο μεταξύ πόλης – χωριού (άστεος/ εμπορίου-υπηρεσιών) και χωριού (υπαίθρου/ παραγωγής – ρέμβης ή στοχασμού), είναι περισσότερο θολό παρά σαφές κατά τη γνώμη μας, οι ιστορικοί λόγοι είναι λίγο πολύ γνωστοί (από την επέκταση της πόλης ως το σύγχρονο φαντασιακό της φύσης κι επομένως δεν χρειάζεται να μπούμε στις “λεπτομέρειες”). Μπορούμε ακόμα να προσθέσουμε ότι το όριο μεταξύ αεργίας – εργασίας είναι κι αυτό θολό τουλάχιστον από την αποψη του Κυρίου (ενδεχομένως δε κι από αυτή των Υποτελών): αν για παράδειγμα περνώ τόσες ώρες / μέρα διαβάζοντας ενδιαφέροντα πράγματα σε βιβλία ή αλλού χωρίς ναέχω τη δυνατότητα να τα μοιραστώ (αδιάφορα αν μεσολαβεί ανταμοιβή ή όχι) τότε τί είμαι; άεργος ; αποχαυνωμένος; καταναλωτής; ή εργαζόμενος χωρίς αμοιβή ; κατα τα άλλα ενώ το σενάριο/ ενδεχόμενο που περιγράφετε μας βρίσκει αρκετά σύμφωνους, δεν μπορούμε να μην φέρουμε στα υπόψιν δύο αντίθετα κι ενδεχόμενα αλληλοσυμπληρώμενα σενάρια : το ένα θα ήταν ένας (παγκόσμιος) εμφύλιος (κατάσταση) που συζητιέται δεκαετίες τώρα όπως γνωρίζετε, το άλλο θα ήταν ένας (νέος) κανόνας ζωής που δεν θα διαχωριζόταν σαν νόμος από την ζωή που διέπει (εδώ το “νέος” σε παρένθεση που υποδεικνύει ότι διαθέτουμε ιστορικά παραδείγματα όπως αυτό των Φρανγκισκανών μοναχών), αντιλαμβανόμαστε καλώς ένα είδος “ντετερμισνισμού” (δεν είναι τόσο πετυχημένη η λέξη αλλά δεν βρίσκουμε καλύτερη αυτήν την ώρα) στην αντίληψη της ιστορίας (κάθε επανάσταση έφερε αποτελέσματα πιθανά χειρότερα από την κατάσταση την οποία “ανέτρεπε”), πλην όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι διαθέτουμε παραδείγματα ή υποδείγματα τρόπου σκέψης/δράσης τα οποία βεβαίως θα χρειαζόταν να δοκιμάσουμε έστω και πειραματικά