“ο θεός Ποσειδών θα μας τιμωρήσει για την καταστροφή που κάναμε στο τοπίο της Αθήνας και της Αττικής”
Φ. Κ. ζωγράφος, γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας
φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΣΤΑ ανατολικά προάστεια του δυτικού Βερολίνου, αν θυμάμαι καλά, υπάρχει, μέσα σε μεγάλο πάρκο, ένας χαμηλός λόφος που τον έχουν ονομάσει Γολγοθά. Ο λόφος αυτός είναι τεχνητός, τον έφτιαξαν από τα μπάζα των ερειπίων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μάζεψαν τα μπάζα, πρόσθεσαν χώμα και όλο το χρόνο είναι καταπράσινος. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσαμε κι εμείς να διαχειριστούμε τα μπάζα από μεγάλη καταστροφή που θα προκαλέσει μεγάλος σεισμός στην Αθήνα. Αν γίνει σεισμός πάνω από 6 ή, ακόμα χειρότερα, πάνω από 6,5 Ρίχτερ, εκατοντάδες, πιθανόν και χιλιάδες πολυκατοικίες πολλών συνοικιών της Αθήνας θα καταρρεύσουν, με χιλιάδες, μπορεί και δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και βαριά τραυματισμένους, ιδίως αν γίνει κατά τη διάρκεια της νύχτας. Γνωρίζουμε πολύ καλά ποιες είναι αυτές οι συνοικίες: Κουκάκι, Νέος Κόσμος, Παγκράτι, Γουδί, Αμπελόκηποι, Γκύζη, Πατήσια, κέντρο (πλατείες Βάθη, Αμερικής, Κολιάτσου), Πετράλωνα και πολλές συνοικίες του Πειραιά.
ΘΑ γίνει όμως μεγάλος σεισμός; Γιατί θα καταρρεύσουν τόσο πολλές πολυκατοικίες σε τόσο μεγάλη έκταση, γιατί ο αριθμός των νεκρών και των τραυματιών θα είναι τόσο μεγάλος; Στα ερωτήματα αυτά θα απαντήσουν οι Άκης Τσελέντης, διευθυντής του Γεωφυσικου Ινστιτούτου Αθηνών, και Ευθύμιος Λέκκας, καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών και πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ). Τα αποσπάσματα των δηλώσεων που θα παραθέσω προέρχονται από άρθρο της Εφημερίδας των Συντακτών (ηλεκτρονική έκδοση, 16.2.22). Ο Άκης Τσελέντης δήλωσε:
. . . στην Αθήνα υπάρχει μεγάλο θέμα. Στην Αθήνα έχουμε έναν πολεοδομικό ιστό, ο οποίος είναι παλιός. Τα κτίρια που έχουν χτιστεί πριν από το ’60 και το ’50 είναι ευάλωτα. Επίσης στην Αθήνα υπάρχει ένα πυκνό δίκτυο φυσικού αερίου χαμηλής πίεσης που πάει στα σπίτια. Φανταστείτε σε έναν σεισμό να έχουμε μία κατάρρευση κτιρίου και διαρροή φυσικού αερίου. Θα καεί όλη αυτήν η περιοχή.
ΓΙΑΤΙ τα κτίρια (οι πολυκατοικίες) που έχουν κτιστεί πριν το 1970 και βρίσκονται στις περιοχές που ανέφερα είναι ευάλωτα, γιατί πολλά από αυτά, πιθανόν και όλα, θα καταρρεύσουν, εάν γίνει σεισμός πάνω από 6 Ρίχτερ; Οι πολιτικοί μηχανικοί θα μας πουν ότι τα κτίρια που είναι κτισμένα με τσιμέντο και σίδερο έχουν μια συγκεκριμένη διάρκεια ζωής, μιας και το τσιμέντο τείνει να γίνει σκόνη, σε αντίθεση με τον ασβέστη που τείνει να γίνει σκληρό πέτρωμα. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που υπάρχουν ακόμα κτίρια από τη ρωμαϊκή και βυζαντική εποχή. Δεν γνωρίζω ποια είναι αυτή η διάρκεια, μάλλον γύρω στα 100 χρόνια, αλλά θεωρητικά ένα κτίριο χτισμένο με τσιμέντο μια μέρα θα καταρρεύσει, χωρίς να γίνει σεισμός ή να υπάρχει άλλη εξωτερική αιτία. Τέτοιες καταρρεύσεις πολυκατοικιών γίνονται πολλές σε όλο τον κόσμο, καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους. Γνωρίζουμε πολύ καλά, όλοι και όλες, ότι οι πολυκατοικίες που κτίστηκαν μεταξύ του 1950 και 1970 στην Αθήνα και στον Πειραιά κτίστηκαν γρήγορα με κακής ποιότητας τσιμέντο (ρευστό με πολύ [φτηνο]χαλίκι) και ελλιπή οπλισμό [σίδερα]). Από την εικοσαετία 1950-1970 έχουν περάσει 70 έως 50 χρόνια. Η φθορά, ειδικά του μεταλλικού οπλισμού λόγω διάβρωσης, έχει προχωρήσει ενώ όλες αυτές οι πολυκατοικίες έχουν υποστεί τον κλονισμό δύο μεγάλων σεισμών (6,9 Ρίχτερ, το 1981 και το 1999).
ΘΑ γίνει όμως μεγάλος σεισμός; Και που θα είναι το επίκεντρο; Του 1981 ήταν στον ανατολικό Κορινθιακό κόλπο, του 1999 στην Πάρνηθα. Κοντά στην Αθήνα και οι δύο. Ο Άκης Τσελέντης υποστηρίζει ότι αν γίνει σεισμός στον ανατολικό Κορινθιακό, θα είναι περίπου 6 με 6,5 Ρίχτερ:
«Ανησυχούμε για το ρήγμα στον ανατολικό Κορινθιακό κόλπο. Το έχω πει εδώ και κάποιες μέρες και δέχτηκα επιθέσεις. Ο ανατολικός Κορινθιακός έχει μαζέψει πολύ ενέργεια. 40 χρόνια τώρα. Κάποια στιγμή θα κάνει κάποιο σεισμό. Αν γίνει σε αυτήν την περιοχή κάποιος σεισμός θα είναι περίπου 6 με 6,5 Ρίχτερ. Όσο πιο κοντά στην Αθήνα είναι, θα έχουμε και προβλήματα».
ΔΕΝ χρειάζεται να είναι κάποιος σεισμολόγος ή γεωλόγος για να γνωρίζει με βεβαιότητα ότι, όπως κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα έγιναν πολλοί και μεγάλης έντασης σεισμοί, έτσι θα γίνουν και κατά τη διάρκεια του εναπομείναντος 21ου. Δεν υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία. Η ελλαδική χερσόνησος είναι περιοχή με υψηλή σεισμικότητα, με υψηλή σεισμική επικινδυνότητα. Το να ευχόμαστε να μην γίνουν σεισμοί δεν έχει νόημα. Η ευχή είναι εκδήλωση της εγγενούς αδυναμίας μας να αποτρέψουμε απρόβλεπτες καταστάσεις και γεγονότα του μέλλοντος. Ευχήθηκα πέρυσι την Πρωτοχρονιά τον πατέρα μου “καλή χρονιά” και μετά από είκοσι μέρες πέθανε. Εύχεσαι σε κάποιον “καλό ταξίδι” κι αυτός τρακάρει και πεθαίνει.
ΠΟΛΥ εύλογα λοιπόν ανησυχούν οι σεισμολόγοι. Να τι δήλωσε ο Άκης Τσελέντης:
«Ανησυχώ πολύ για τον ανατολικό Κορινθιακό. Ανησυχώ πολύ και για κάποιες άλλες περιοχές που δεν μπορώ να τις πω για να μην τρομοκρατήσω τον κόσμο. Το θέμα είναι πάρα πολύ λεπτό. Εισηγήσεις αντίστοιχες έχω κάνει, έχω ενημερώσει τους αρμόδιους φορείς. Με τον κ. Λέκκα είμαστε σε συνεχή συνεργασία και έχουμε συνεχή επικοινωνία για θέματα τέτοια»
ΑΝΗΣΥΧΟΥΝ αλλά δεν μπορούν να κάνουν τίποτα, πέρα από το να προειδοποιούν. Οι προειδοποιήσεις όμως δεν έχουν καμία αποτελεσματικότητα. Ας υποθέσουμε ότι μπορούσαμε να γνωρίζουμε ότι στις 18 Ιανουαρίου του 2023 θα γίνει μεγάλος σεισμός στην περιοχή του ανατολικού Κορινθιακού κόλπου, πολύ κοντά στην Αθήνα και στον Πειραιά. Τι θα κάναμε; Δεν θα έπρεπε όσοι και όσες κατοικούν στις περιοχές με τα ευάλωτα κτίρια, όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες, να τα εγκαταλείψουν; Θα το έκαναν; Πόσοι και πόσες θα έφευγαν; Δεν νομίζω ότι θα ήταν πολλοί και πολλές. Η πρώτη σκέψη θα ήταν, εγώ δεν θα πάθω τίποτα. Και που να πάνε; Εάν η εκκένωση θα ήταν υποχρεωτική, καταναγκαστική, θα έπρεπε να βρεθούν καταλύματα για όλες αυτές τις εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους. Υπάρχουν; Ασφαλώς και υπάρχουν – πολλές εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια σε χιλιάδες μισοεγκατελειμμένα χωριά σε όλη την επαρχία, σπίτια σε πολύ καλή κατάσταση. Και τι θα έκαναν εκεί;
ΜΙΑΣ όμως και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πότε ακριβώς θα γίνει σεισμός, αποκλείουμε τη δυνατότητα της εθελοντικής ή υποχρεωτικής εκκένωσης των συνοικιών με τις πολύ ευάλωτες πολυκατοικίες. Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών είναι ανυπεράσπιστοι. Το μόνο που θα κάνουμε, εάν, ο μη γένοιτο, γίνει μεγάλος σεισμός, είναι να διαχειριστούμε την καταστροφή. Θα υπάρξει διεθνής βοήθεια, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, οι Τούρκοι δεν θα βρουν ευκαιρία να μας αρπάξουν κάποια βραχονησίδα αλλά θα στείλουν διασωστικά συνεργεία. Θα θάψουμε τους νεκρούς μας, θα περιθάλψουμε τους τραυματίες μας, θα βρούμε κατοικία στους άστεγους. Και ποιοι θα είναι οι νεκροί και τραυματίες; Μετανάστες, εργάτες, άνεργοι, νεολαία, φοιτητές και φοιτήτριες, χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι – αυτοί είναι οι κάτοικοι αυτών των συνοικιών. Klein mein, για το κράτος, εάν πεθάνουν 1.000 ή 10.000 από αυτούς. Και μετά; Θα πετάξουμε τις τεράστιες ποσότητες των μπάζων και θα ξανακτίσουμε νέα κτίρια, με αντισεισμικές προδιαγραφές; Θα υπάρξει ανάπτυξη και μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ;
ΔΕν μπορώ να θυμηθώ ποιος είχε πει ότι ένας σεισμός θα σώσει την Αθήνα, όταν τον ρώτησαν πώς μπορεί να σωθεί η Αθήνα του τσιμέντου και της ασφάλτου. Άκρως κυνική, έως απάνθρωπη, απάντηση αλλά να που υπάρχει το ενδεχόμενο να αποδειχτεί προφητική. Στο λεκανοπέδιο της Αθήνας έχει γίνει ένα από τα μεγαλύτερα πολεοδομικά και οικιστικά εγκλήματα. Πόσα ρυάκια και χείμαρροι έχουν μπαζωθεί! Διαβάζω την εισαγωγή του Φαίδρου, του Πλάτωνος, και φαντάζομαι πλατάνια και κελαριστό ρυάκι εκεί όπου είναι σήμερα η Αγία Φωτεινή, νότια των στηλών του Ολυμπίου Διός. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, η Καλλιρρόης ήταν ρυάκι με πανύψηλες λεύκες, υπάρχει και γειτονιά στον Νέο Κόσμο με το όνομα Λεύκα (ή Λεύκες, δεν θυμάμαι) – εξ ου και το Καλλιρρόης! Καταστράφηκε ένα από τα ωραιότερα μέρη του πλανήτη – κυριολεκτώ!
ΠΟΙΟΣ θέλει να γίνει σεισμός; Κανένας και καμία. Εάν γίνει όμως και είναι μεγάλος και καταστραφεί η μισή Αθήνα, θα ξανακάνουμε το ίδιο έγκλημα ή ξαναζωντανέψουμε τη φύση του λεκανοπεδίου της Αθήνας με πάρκα, αλσύλλια, οπωρώνες, λαχανόκηπους και ανθόκηπους;
ΔΕΝ αναφέρω το όνομα του ζωγράφου της προμετωπίδας. Έχει πεθάνει και δεν είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνούσαν οι συγγενείς του. Τα λόγια που παρέθεσα τα είπε κατά τη διάρκεια προσωπικής συνομιλίας.
Σχολιάστε ελεύθερα!