φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ συχνά τα τελευταία χρόνια μήπως οδεύουμε σε μια κοινωνία στην οποία η συντριπτική πλειονότητα των εργαζομένων, των παραγωγών του υλικού και άυλου κοινωνικού πλούτου (ο αριθμός των οποίων τείνει να περιορίζεται διαρκώς), θα είναι γυναίκες: 80% γυναίκες, 20% άντρες, πάνω κάτω, η ακρίβεια δεν έχει και μεγάλη σημασία. Οι ενδείξεις που διαθέτουμε και οι υπάρχουσες τάσεις προς αυτή τη βάσιμη εικασία μας παρωθούν να καταλήξουμε. Πολλά, πάρα πολλά επαγγέλματα που ασκούνταν από άντρες, ασκούνται σήμερα είτε μόνο μόνο από γυναίκες είτε υπάρχει σαφής τάση να περιορίζεται δραστικά ο αριθμός των αντρών και να αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών. Επαγγέλματα και εργασίες που θεωρούνταν ανδρικά προπύργια, καταλαμβάνονται από γυναίκες, καταρρίπτοντας με αυτόν τον τρόπο το μύθο της υστέρησης της γυναίκας ως προς τη σωματική δύναμη και την αντοχή στην εργασία. Έχει διευρυνθεί γεωγραφικά το οπτικό μας πεδίο και μπορούμε να δούμε ότι αυτό που μπορεί να κάνει μια Αφρικανή αγρότισσα, τα βάρη που μπορεί να σηκώσει, τις αποστάσεις που μπορεί να διανύσει με αυτά τα βάρη στο κεφάλι της και στην πλάτη της και τις ώρες που μπορεί να εργαστεί, δεν θα μπορούσε να το κάνει ούτε στον ύπνο του ένας Ευρωπαίος νεαρός άντρας, στέλεχος επιχείρησης, όσες ώρες και αν σπαταλά στο γυμναστήριο για να κάνει κοιλιακούς. Μέσα σε μια δυο ώρες θα κλατάριζε.
ΕΓΕΙΡΟΝΤΑΙ τρία ερωτήματα. Εάν έχει κάποια βάση ο ισχυρισμός μου, και νομίζω πως έχει, γιατί, πώς φτάσαμε στο σημείο να οδεύουμε σε μια κοινωνία στην οποία οι γυναίκες θα είναι η πλειονότητα των εργαζομένων; Πώς θα διαχειριστούν οι άντρες αυτή την κατάσταση; Τι θα κάνουν οι άντρες όταν δεν θα εργάζονται;
ΔΕΝ γνωρίζω εάν το ερώτημα, γιατί (οι) άνδρες πήγαν στο φεγγάρι; έχει διατυπωθεί. Νομίζω πως όχι, μιας και είναι τόσο αυτονόητο να έχουν πάει άνδρες! Αυτονόητο; Για μένα δεν είναι καθόλου αυτονόητο και θα δείξω σήμερα γιατί δεν είναι. Πήγαν άνδρες στο φεγγάρι επειδή έχουν τον κώλο πίσω; Αν δεν κάνω λάθος, και οι γυναίκες πίσω τον έχουν. Κι αν αναρωτιέστε ποια σχέση έχει η κατάκτηση του διαστήματος από τους άνδρες με τα ερωτήματα σχετικά με την μελλοντική υπερίσχυση της γυναικείας εργασίας, πολύ σύντομα θα διαλύσω τις απορίες σας και τις ενστάσεις σας.
ΠΡΙΝ τα κάνω όλα αυτά, θα διατυπώσω μερικά ακόμα ερωτήματα. Ποια είναι η σημαντικότερη και η πιο κουραστική εργασία; Από τον κοινωνικό πλούτο που έχει παραχθεί μέχρι σήμερα, από τότε που υπάρχει το ανθρώπινο είδος, τον περισσότερο τον έχουν παραγάγει οι άνδρες ή οι γυναίκες; Και: τίνος έργο ήταν οι περισσότερες επινοήσεις, χωρίς τις οποίες δεν θα υπήρχαμε σήμερα, στις οποίες εδράζεται σήμερα η καθημερινή μας ζωή;
Η σημαντικότερη και η πιο κουραστική εργασία που υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει είναι το μεγάλωμα και η κοινωνικοποίηση των παιδιών, τα οποία κυοφορεί, γεννά και θηλάζει η γυναίκα. Θα γνωρίζετε βέβαια ότι ο άνδρας προτιμά να δουλεύει ώρες πολλές στην οικοδομή, στα λατομεία, στο γραφείο και στο εργοστάσιο παρά να αλλάξει μια σκατωμενη πάνα, δύο λεπτά υπόθεση δεν είναι. Αν δεν εργάζονται, κάποιο πρόσχημα θα σκαρφιστούν για να την κάνουν. Κι αν με ρωτήσετε πόσες φορές άλλαξα πάνα, θα σας απαντήσω ευθέως: ούτε μία φορά. Η κατάσταση ψιλοαλλάζει τα τελευταία χρόνια αλλά το άλλαγμα της πάνας συνεχίζει να είναι δουλειά της γυναίκας. Για να κρατήσει το αθρώπινο θηλυκό κοντά της το αρσενικό, για να την βοηθάει, άλλαξε τη φύση της, η βιολογία της: έχασε τον οίστρο της. Συχνό σεξ, βάλε κι εσύ ένα χεράκι. Είναι μια υπόθεση, την οποία ασπάζομαι. Μπορεί να κάνω λάθος – αν κάνω, πολύ θα ήθελα να μάθω ποια άλλη εξήγηση υπάρχει. Δεν είναι λίγοι οι παλαιογλωσσολόγοι που διατείνονται ότι η γένεση της γλώσσας ήταν κυρίως έργο των γυναικών, ότι εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης μητέρας και παιδιού. Την ασπάζομαι και αυτήν την εικασία. Θα γνωρίζετε, και δεν υπάρχει η παρακρή αμφιβολία γι’ αυτό, ότι τα κορίτσια είναι πιο κοινωνικά από τα αγόρια, οτι μιλάνε πιο γρήγορα από αυτά και ότι έχουν μεγαλύτερο λεξιλόγιο. Και γνωρίζουμε ακόμα, με βεβαιότητα, ότι η παιδική ηλικία παρατάθηκε, άλλαξε άλλη μια φορά η βιολογία του ανθρώπου, τόσο για να μεταδοθούν οι γνώσεις από τη μητέρα στο παιδί όσο και για να ολοκληρωθεί η κατάκτηση της γλώσσας. Δεν θα ήταν υπερβολή αν υποστηρίζαμε ότι η συμβολή της γυναίκας στη μακραίωνη διαδικασία της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης ήταν καθοριστικής σημασίας, καθοριστικότερης θα έλεγα από αυτή των ανδρών. Δεν έχω πρόθεση, δεν έχω την παραμικρή διάθεση να αντιπαραβαλω ανταγωνιστικά τα δύο φύλα.
ΑΣ κάνουμε τώρα ένα ταξίδι στο χρόνο, στο τροφοσυλλεκτικό-κυνηγητικό παρελθόν, στο μεγαλύτερο χρονικά διάστημα της ύπαρξης μας. Όταν εμφανίστηκε ο καταμερισμός μεταξύ τροφοσυλλογής και κυνηγιού, η τροφή εξασφαλιζόταν κυρίως από την δραστηριότητα (σκοπίμως δεν την χαρακτηρίζω εργασία), των γυναικών και παιδιών. Οι άνδρες συνήθως επέστρεφαν στον καταυλισμό με άδεια χέρια και έτρωγαν αυτά που έφερναν οι γυναίκες και τα παιδιά. Η δραστηριότητα της τροφοσυλλογής, η γνώση της φύσης, ήταν η προϋπόθεση της επινόησης της γεωργίας. Δεν υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία περί αυτού – η γεωργία, χάριν της οποίας τρέφεται όλος ο παγκόσμιος πληθυσμός σήμερα, ήταν έργο των γυναικών. Η αγγειοπλαστική, η καλαθοπλεκτική, η μαγειρική και πολλές άλλες πρακτικές ήταν επινοήσεις των γυναικών. Όταν επικράτησε η γεωργία (νεολιθικές αγροτικές κοιότητες) οι άνδρες εντάχθηκαν στην παραγωγική διαδικασία και έμαθαν από τις γυναίκες να καλλιεργούν τη γη. Οι άνδρες όργωναν, οι γυναίκες έσπερναν, ξεβοτάνιζαν και θέριζαν – μαζί με τους άνδρες αλώνιζαν. Και άλεθαν μόνο οι γυναίκες, μόνο οι γυναίκες ζύμωναν και έψηναν το ψωμί.
ΣΤΙΣ ποιμενικές κοινότητες η εκτροφή των ζώων και η επεξεργασία και μεταποίηση των ζωικών προϊόντων ήταν έργο των γυναικών, κυρίως του μαλλιού. Οι γυναίκες μετέτρεπαν το μαλλί σε κλωστές και τις κλωστές σε ύφασμα. Οι γυναίκες έφτιαχναν το τυρί και το βούτυρο. Τι έκαναν οι άνδρες; Πολεμούσαν – κι όταν δεν πολεμούσαν επιτηρούσαν την εργασία και τη ζωή των γυναικών και των παιδιών.
ΚΙ όταν τα ζώα αντικαταστάθηκαν από τους δούλους (οι δουλοκτητικές κοινωνίες της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας προέκυψαν από ποιμενικές κοινωνίες), οι μεν γυναίκες κλείστηκαν μέσα στα σπίτια, όπου έγνεθαν και ύφαιναν, οι δε δούλες έκαναν όλες τις άλλες δουλειές του οίκου, του νοικοκυριού. Και όχι μόνο – ήταν και σκλάβες του σεξ. Η κατάσταση των γυναικών στις φεουδαρχικές αγροτικές κοινωνίες βελτιώθηκε, δεν ήταν κλεισμένη στο σπίτι, αλλά ο περισσότερος κοινωνικός πλούτος παραγόταν από τις γυναίκες, τα παιδιά και τις έφηβες. Οι έφηβοι ακολουθούσαν τους άνδρες;
ΤΙ έκαναν οι άνδρες; Πολεμούσαν και επιτηρούσαν τους δούλους και τους δουλοπάροικους, – και τις γυναίκες, ελεύθερες και δούλες. Πολεμούσαν για να αυξήσουν τον πλούτο τους και την ισχύ τους. Και προσπαθούσαν να τα αυξήσουν όχι μόνο με τον πόλεμο αλλά και με την τεχνική και αργότερα με την επιστήμη. Διαρκές μέλημά τους ήταν να αυξήσουν την ταχύτητα μετακίνησης, την ταχύτητα, καταστροφικότητα και την εξοντωτικότητα των βλημάτων. Τα πυροβόλα όπλα, η ατμομηχανή, η μηχανή εσωτερικής έκρηξης, το αυτοκίνητο, το αεροπλάνο, ο πύραυλος ήταν έργο των ανδρών. Το κεφάλαιο και ο καπιταλισμός (ο συντονισμός της παραγωγής για να αυξηθεί η αρπαγή – το κέρδος), έργο των ανδρών. Εάν η κατάκτηση και η διείσδυση στον χώρο ήταν αποκλειστικά έργο των ανδρών, ποιος θα πήγαινε στο φεγγάρι για να επιδείξει τα επιτεύγματά του, την ισχύ του και την υπεροχή του; Οι γυναίκες δεν θα επιθυμούσαν, δεν θα προσπαθούσαν, δεν θα πήγαιναν στο φεγγάρι.
Ο καπιταλισμός βρήκε της γυναίκες έγκλειστες στο σπίτι -στο χώρο της βιολογικής αναπαραγωγής και οικογενειακής κοινωνικοποίησης. Η επέκταση όμως του βιομηχανικού καπιταλισμού και της εμπορευματικής παραγωγής τις έβγαλε από το σπίτι, από τις πρώτες ήδη δεκαετίες του 20ού αιώνα. Στις εργασίες της ανατροφής και του σπιτιού προστέθηκε και η εργασία στο εργοστάσιο, στο εμπορικό κατάστημα και στο γραφείο. Επαγγέλματα και εγρασίες που θεωρούνταν αντρική υπόθεση, καταλαμβάνται από γυναίκες. Από τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο και μετά οι τάσεις αυτές επεκτάθηκαν και γενικεύτηκαν. Αναλαμβάνουν πλέον διευθυντικές θέσεις – στην παραγωγή, στο εμπόριο, στον κρατικό μηχανισμό και στην πολιτική.
ΕΝΩ η τεχνική και η επιστήμη καταργεί πολλές χειρωνακτικές εργασίες, που γίνονταν κυρίως από άνδρες, στις υπηρεσίες και στην άυλη εν γένει παραγωγή η πλειονότητα των εργαζομένων είναι γυναίκες. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, και δεν βλέπω τους λόγους να μην συνεχιστεί, τότε στο πολύ κοντινό μέλλον, σε δύο δεκαετίες το πολύ, η πλειονότητα των εργαζομένων θα είναι γυναίκες. Τι θα κάνουν οι άνδρες; Τους προκαλεί δυσφορία αυτή η εξέλιξη; Δε νομίζω. Το ανθρώπινο αρσενικό είναι πιο νωθρό, πιο οκνηρό από το θηλυκό και είμαι της γνώμης πως αυτή η νωθρότητα και η οκνηρία θα ενισχυθεί, με αποτέλεσμα γίνουμε μάρτυρες μια τάσης αποβλάκωσης των ανδρών. Όλη τη μέρα μπροστά στον υπολογιστή και στην τηλεόραση, θα αλλάζουν καμιά πάνα, θα σπρώχνουν το καροτσάκι με το μωρό ή με τα ψώνια, θα τα ξύνουν μέχρι να ματώσουν, ενώ οι γυναίκες, σκλάβες της αναπαραγωγικής, οικιακής και μισθωτής εργασίας θα σηκώνουν τον δικό τους σταυρό και θα ανηφορίζουν τον δικό της Γολγοθά. Παραδίπλα, οι πλούσιες και ισχυρές γυναίκες θα πίνουν σαμπάνια και θα χασκογελούν παρέα με τους ισχυρούς και πλούσιους άνδρες.
Σχολιάστε ελεύθερα!