φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΚΑΘΕ κοινωνική σχέση, κάθε σχέση μεταξύ δύο ανθρώπων, έχει δύο διαστάσεις: τη συνεργασία και τη σύγκρουση. Είναι αδύνατον να υπάρξει μόνο συνεργασία ή μόνο σύγκρουση. Δεν μπορεί να υπάρξει μόνο συνεργασία λόγω εγωισμού: κάθε άνθρωπος επιθυμεί και αυτό που επιθυμεί πρώτο απ΄όλα είναι η ζωή του. Υπάρχει και η αυτοθυσία βέβαια αλλά είναι σπάνιο φαινόμενο. Δεν μπορεί να υπάρξει μόνο σύγκρουση διότι, εάν υπάρξει, δεν θα υπάρξει κοινωνία και χωρίς κοινωνία δεν μπορεί να υπάρξει ούτε ο άνθρωπος. Αυτός είναι ο λόγος που η διαπροσωπική σύγκρουση είναι μικρής διάρκειας και ξεπερνιέται άλλοτε με τον διάλογο κι άλλοτε με τη βία. Η συνεργασία και ο διάλογος είναι μακράν συνηθέστεροι και της σύγκρουσης και της βίας, είναι η θάλασσα μέσα στην οποία ζούμε αλλά δεν ξέρουμε ότι υπάρχει, όπως τα ψάρια. Όταν προκρίνεται ο διάλογος, δύο είναι οι συνέπειες: ή χωρισμός ή ανέβασμα της επικοινωνίας σε ανώτερο επίπεδο. Όταν προκρίνεται η βία, θα υπάρξει ή κατάργηση της συνεργασίας, άρα, είτε καθυπόταξη και υποδούλωση είτε κλιμάκωσή της, με αποτέλεσμα την θανάτωση του ενός ή την αλληλοεξόντωση. Όλα αυτά σε διαπροσωπικό επίπεδο.
ΠΟΣΕΣ σχέσεις υπάρχουν σε μια ομάδα δέκα ανθρώπων; Σε μια ομάδα είκοσι ανθρώπων; Τριάντα ανθρώπων; Πολλές – πόσες όμως; Κάθισα κι έκανα πολλούς λογαριασμούς και βρήκα έναν τύπο που μας βοηθάει να βρούμε τον ακριβή αριθμό των σχέσεων. Ο τύπος αυτός είναι: ν x (n-1) /2, όπου ν ο αριθμός των μελών της ομάδας. Έτσι λοιπόν, 10 x (10-1)/2 =45! Σε ομάδα δέκα ανθρώπων υπάρχουν 45 σχέσεις! Η ομάδα είναι το αποτέλεσμα αυτών των σχέσεων. Εάν τα μέλη μιας ομάδας διπλασιαστούν, δεν διπλασιάζεται ο αριθμός των σχέσεων αλλά πολλαπλασιάζεται. Ο αριθμός των σχέσεων σε μια εικοσαμελή ομάδα δεν είναι 45 αλλά 190! Εάν τα μέλη είναι σαράντα (40), οι σχέσεις είναι 780!
ΟΣΟ πιο πολλές οι σχέσεις, τόσο πιο εκτεταμένη και διευρυμένη η συνεργασία με όλα τα αποτελέσματά της: η καλή διάθεση, η χαρά, η επινόηση, η δημιουργικότητα, η παραγωγή γνώσης. Ο Μαρξ διαπίστωνε, στα μέσα του 19ου αιώνα (στη “Γερμανική Ιδεολογία”), ότι η ανάπτυξη του εγκεφάλου και της ψυχής είναι το αποτέλεσμα της καθημερινής ενεργητικής αλληλοεπίδρασης του ενός/της μιας με τον άλλον/την άλλην. Όταν λέει ανάπτυξη του εγκεφάλου και της ψυχής, εννοεί το σύνολο, τον πλούτο των κοινωνικών, σωματικών, διανοητικών και συναισθηματικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων. Ο πλούτος αυτός είναι περισσότερος και οι δεξιότητες και ικανότητες πιο εκπλεπτυσμένες όταν τα μέλη της ομάδας είναι πολλά, όχι λίγα. Κατά την μακροχρόνια διαδικασία της ανθρωπογένεσης/κοινωνιογένεσης οι προάνθρωποι ζούσαν σε ομάδες των 20-50 μελών και μόλις αυξανόταν ο αριθμός διασπώνταν σε δύο ή περισσότερες ομάδες. Σε μικρές ομάδες των 20-50 μελών ζούσε ο άνθρωπος και κατά το συντριπτικό μέρος της ιστορίας του. Απέφευγαν τις μεγάλες ομάδες. Κατά καιρούς συναθροίζονταν πολλές ομάδες αλλά για λίγες μέρες και αμέσως μετά (την εορτή, την ανταλλαγή) επέστρεφαν στην μικρή ομάδα.
ΟΠΟΥ κι αν έζησε ο άνθρωπος, έζησε και ζει σε μικρές ομάδες. Είτε ζει σε χωριό είτε στην πόλη, σε μικρή ομάδα ζει. Ο αριθμός των διαπροσωπικών σχέσεων είναι πολύ μικρός. Και ενώ μια διαπροσωπική σχέση είναι αμφίδρομη, η νοικοκυρά που παρακολουθεί το πρωινάδικο έχει μια σχέση με την παρουσιάστρια, μόνο που η σχέση αυτή δεν είναι σχέση ενεργητικής αλληλεπίδρασης, δεν είναι αμφίδρομη. Γιατί όμως ο άνθρωπος ζει σε μικρές ομάδες;
ΟΙ ολιγομελείς ομάδες έχουν δύο πλεονεκτήματα. Πρώτον, δεν μπορεί να υπάρξει αρχηγός. Ενδέχεται σε μια παρέα να εμφανιστεί κάποιος που θα προβάλει αξιώσεις κυριαρχίας αλλά η ομάδα θα αποφασίσει, εάν θα πάνε στο μπαρ ή σινεμά. Το δεύτερο: όσο πιο μεγάλη η ομάδα, τόσο πιο πολλές οι συγκρούσεις που αναπόφευκτα αναδύονται. Ολιγομελής ομάδα σημαίνει λιγότερες συγκρούσεις. Αλλά και λιγότερες σχέσεις συνεργασίας. Η μεγάλη ομάδα τείνει προς τον εμπλουτισμό αλλά και προς τη διάλυση και τη βία, η μικρή προς την εκπτώχευση αλλά και προς την ειρήνη.
ΑΦΟΥ ορίσουμε την κοινωνία ως το πλέγμα των σχέσεων των ανθρώπων με τη φύση και μεταξύ των ανθρώπων, θα αναρωτηθούμε: πόσα μέλη πρέπει να έχει μια ομάδα για να θεωρείται κοινωνία, πόσα είναι τα μέλη της στοιχειώδους κοινωνίας; Λογικά σκεπτόμενοι, μία σχέση, δηλαδή δύο άνθρωποι, δεν συνιστούν ομάδα, κοινωνία. Το ζευγάρι δεν είναι κοινωνία – όχι μόνο δεν είναι κοινωνία αλλά είναι και αντικοινωνικό. “Εγώ κι εσύ /μόνοι πάνω στή Γη”, λέει το τραγούδι, έτσι δε λέει; Τι λέει ο τύπος; 2 x (2-1)/ 2=1, μία σχέση. Για να υπάρξει ομάδα και κοινωνία πρέπει να υπάρξουν δύο σχέσεις; ΟΧΙ! Μα γιατί; Γιατί δεν μπορεί να υπάρχουν μόνο δύο σχέσεις! Εάν υπάρξουν δύο σχέσεις, θα υπάρξει και τρίτη, αναπόφευκτα και νομοτελειακά και αναγκαία. Το ζευγάρι έχει δύο επιλογές: είτε να γίνει δύο 1, δύο μονάδες, μη σχετιζόμενες, αν-εξάρτητες, είτε να γίνει τρία, να κάνει παιδί. Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές! Εάν λοιπόν ν=3, τότε, 3×2/2=3. Δύο άνθρωποι, μία σχέση – τρεις άνθρωποι, τρεις σχέσεις. Δεν μπορεί να υπάρχουν δύο σχέσεις: ή μία ή τρεις! Με ένα δεύτερο παιδί: 4×3/2=6 – τέσσερις άνθρωποι, έξι σχέσεις !
ΔΥΟ άνθρωποι δεν συνιστούν ομάδα, κοινωνία αλλά σχετίζονται μεταξύ τους, υπάρχει μία σχέση. Υπάρχει συνεργασία και σύγκρουση. Εάν είναι δύο άντρες ή δύο γυναίκες, η σχέση μπορεί να διατηρεί (συνεργασία) αλλά και να διαλυθεί (σύγκρουση). Δεν μπορεί όμως να αλλάξει, να μετασχηματιστεί. Εάν είναι άντρας και γυναίκα, μπορεί να υπάρξει αλλαγή, μετασχηματισμός: μπορεί να γίνουν τρεις από δύο, να γίνουν ομάδα, κοινωνία και να υπάρξουν τρεις συνεργασιακές σχέσεις αλλά και τρεις συγκρούσεις, άρα να εμφανιστούν συμμαχίες (μάνα και παιδιού κατά πατέρα), ηγέτης (μπορεί και το παιδί!) και θύμα (μάλλον το παιδί). Και ευχάριστες καταστάσεις και δυσάρεστες. Μπορεί να είναι μόνο ευχάριστες; Δε γίνεται. Μόνο δυσάρεστες; Αυτό γίνεται – κι αυτό γίνεται συνήθως.
ΜΠΟΡΟΥΜΕ όμως να αποφύγουμε τις δυσάρεστες καταστάσεις (συγκρούσεις, θυματοποίηση, βία, υποδούλωση, φόνος, θάνατος) θυσιάζοντας όμως και τις ευχάριστες (συνεργασία, χαρά, ηδονή); Ασφαλώς και μπορούμε! Να απομακρυνθούμε από την κοινωνία, να ζήσουμε μόνοι μας, χωρίς σχέση, χωρίς σχέσεις, χωρίς εξαρτήσεις, ανεξάρτητοι, χωρίς συνεργασία και ηδονή, χωρίς συγκρούσεις και πόνο, ψυχικό και σωματικό – στην έρημο (μοναχοί), στο διαμέρισμα (εργένης).
ΕΑΝ λοιπόν υπάρχει ένας άνθρωπος (ν=1), τότε 1x (1-1)/2= 1×0/2= 0! Δεν μπορεί να υπάρξει σχέση, εάν υπάρχει μόνο ένας άνθρωπος, άρα δεν μπορεί να υπάρξει ούτε συνεργασία ούτε σύγκρουση. Εάν δεν υπάρχει συνεργασία απολύτως, θα υπάρχει απόλυτη ένδεια· εάν δεν υπάρχει σύγκρουση απολύτως, θα υπάρχει απόλυτη, διαρκής ειρήνη. Κατά συνέπεια, η απόλυτη ένδεια και η απόλυτη ειρήνη είναι απολύτως συμβατές, δεν μπορεί να υπάρξει η μία χωρίς την άλλη. Πώς συνηθίζουμε να ονομάζουμε αυτό το 0, το μηδέν; Ονομάζεται ΘΕΟΣ! Ο Ένας Θεός, ο Γιαχβέ των Εβραίων της Παλαιάς Διαθήκης, ο Αλλάχ των Αράβων του Κορανίου, είναι η προσωποποίηση της απουσίας σχέσεων, της επιθυμίας κατάργησης των σχέσεων, είναι η προσωποποίηση της απόλυτης ένδειας και της διαρκούς, απόλυτης Ειρήνης
ΓΙΑΤΙ όμως είναι Ένας; Επεδίωξε να είναι Ένας ή προέκυψε χωρίς να το θέλει; Εάν επεδίωξε να είναι ένας, τότε έχει εξοντώσει όλους τους άλλους, άρα είναι ο νικητής, άρα είναι ισχυρότατος, ο ισχυρότερος πάντων και πασών. Εάν προέκυψε, εάν αναγκάστηκε να ζει μόνος, τότε κάποιος, κάποιοι, τον απομάκρυναν από την κοινωνία, άρα είναι παντελώς αδύναμος. Ποιο από τα δύο ισχύει; Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία: επεδίωξε να είναι Ένας, μόνος, αφού εξόντωσε όλους τους άλλους. Αυτό το ζήτημα όμως θα το εξετάσουμε αύριο το πρωί.
Αγιος ο Θεός, Άγιος Ισχυρός, Άγιος Αθάνατος ελέησον ημάς.
Σχολιάστε ελεύθερα!