οφείλει η κοινωνία να βοηθάει τους αγρότες, τους παραγωγούς της τροφής, όταν πλήττονται; (πλημμύρες, ξηρασία, επιζωοτία, ανταγωνισμός)

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩ με θλίψη τις επιθέσεις της κοινής γνώμης κατά των αγροτών που έχουν εξεγερθεί και σκέφτομαι αν αυτοί οι άνθρωποι σκέφτονται, στοιχειωδώς έστω. Θα δείξω σήμερα ότι δεν σκέφτονται. Θα ήθελα να τους ρωτήσω κάποια πράγματα, μήπως κι αρχίσει το μυαλό τους να στροφάρει. Θα ήθελα να τους ρωτήσω εάν έχουν σκεφτεί τι θα γίνει, εάν μετά από δέκα ή δεκαπέντε χρόνια παράγουμε μόνο ένα μικρό μέρος της φυτικής και ζωικής τροφής που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία και αναγκαστούμε να εξαρτιόμαστε από την παραγωγή της τροφής από άλλες χώρες, κυρίως ευρωπαϊκές. Δεν το έχουν σκεφτεί. Ποτέ όμως  δεν είναι αργά, παρά μόνο όταν είναι ήδη πολύ αργά. Τι θα γίνει, εάν μετά από κάποια κρίση πληγεί η παραγωγή της τροφής και αυτών των χωρών ή δεν μπορούμε να την αγοράσουμε αλλά θα την αγοράζουν άλλες, πλουσιότερες κοινωνίες; Θα πεινάσουμε; Δεν το έχουν σκεφτεί αυτό το ενδεχόμενο; Μάλλον όχι.

ΜΑ, θα μου πείτε, γιατί σε δέκα ή δέκα πέντε χρόνια να παράγουμε μόνο ένα μικρό μέρος της τροφής; Εδώ σήμερα ένα από τα βασικά προϊόντα που εξάγουμε είναι η τροφή. Ναι, εξάγουμε τροφή αλλά και εισάγουμε –  όσπρια, κρέας, γάλα, τυροκομικά, ρύζι, σιτάρι, ζυμαρικά και άλλα πολλά. Εξάγουμε φέτα και λάδι. Και ψάρια ιχθυοτροφείου. Θα γνωρίζετε βέβαια ότι η πλειονότητα των αγροτών, των παραγωγών της φυτικής και ζωικής τροφής, είναι πάνω από 50 χρονών και όταν αυτή γενιά αποχωρήσει, τη θέση τους δεν θα την πάρουν άλλοι. Τα μαντριά (πρόβατα και κατσίκια) και οι στάβλοι (αγελάδες και γουρουνια) δεν θα εκτρέφουν πια ζώα. Εδώ στην Καστανούσσα Σερρών που ζω, τη δεκαετία του 1960 και 1970 καλλιεργούνταν 6.000 στρέμματα. Ξέρετε πόσα καλλιεργούνται σήμερα; Δεν είναι πάνω από διακόσια (200 –  ζωοτροφή, καλαμπόκι και κριθάρι). Πριν μια δεκαετία, τα μαντριά και οι στάβλοι ήταν πάνω από δέκα –  σήμερα, δύο μαντριά (πρόβατα) και ένας στάβλος (πάχυνση μοσχαριών). Κι αυτό συμβαίνει σε όλα τα χωριά.

ΑΥΤΗ είναι η μία πτυχή του ζητήματος. Υπάρχει και μία άλλη. Μεταβαίνουμε από την μικρή αγροτική παραγωγή στη μεγάλη, σε μεγάλες καπιταλιστικές αγροτικές επιχειρήσεις. Η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί –  θα ολοκληρωθεί σε δέκα, δέκα πέντε χρόνια, μέχρι το 2035-2040. Ενώ σήμερα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός μικροκαλλιεργητών και μικροκτηνοτρόφων, σε λίγα χρόνια δεν θα υπάρχουν. Αυτοί οι παραγωγοί, μικροαστοί, ναι, ψηφίζουν κυρίως ΝΔ, ναι, καλλιεργούν εδάφη, σε ημιορεινές και όχι πολύ εύφορες περιοχές,  τα οποία οι μεγάλες καπιταλιστικές αγροτικές επιχειρήσεις δεν θα καλλιεργήσουν: τα χωριά ερημώνουν για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Ένας κτηνοτρόφος με 200, 250 πρόβατα βγάζει ένα καλό μεροκάματο, δουλεύοντας και ανήμερα των Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και Πάσχα. Μια μεγάλη κτηνοτροφική επιχείρηση θα έχει μερικές χιλιάδες πρόβατα, στην οποία θα εργάζονται αλλοδαποί με 15 (δέκα πέντε) ευρά τη μέρα –  με εξασφαλισμένο ύπνο και φαΐ.

ΑΥΤΕΣ οι μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις θα είναι όπως είναι όλες οι επιχειρήσεις αυτού του είδους. Θα βασίζεται στα δικά της κεφάλαια –  εάν χάσει τα ζώα, λόγω επιζωοτίας, θα αγοράσει άλλα. Εάν δεν υπάρχει χρήμα, θα δανειστεί από τράπεζα. Εάν δεν είναι ανταγωνιστική, θα κλείσει. Σήμερα όμως, το μεγαλύτερο μέρος της τροφής παράγεται από τους μικρούς παραγωγούς –  με 50 στρέμματα καλλιέργειας λαχανικών ο γεωργός θα βγάλει ένα καλό μεροκάματο, θα εξασφαλίσει ένα καλό βιοτικό επίπεδο, θα σπουδάσει  και το παιδί του. Το ίδιο ισχύει για ένα κτηνοτρόφο που εκτρέφει 200 πρόβατα ή 300 κατσίκια. Όμως, οι μικροί παραγωγοί αντιμετωπίζουν δύο πολύ μεγάλα προβλήματα. Τα οποία δεν μπορούν να επιλύσουν μόνοι τους. Χρειάζονται βοήθεια. Ποιος θα τους βοηθήσει; Εμείς,  οι καταναλωτές της τροφής που αυτοί παράγουν. Εάν δεν τους βοηθήσουμε, θα καταστραφούν, και: ή θα φάμε τ΄αρχίδια μας ή θα σταματήσει η εγχώρια παραγωγή τροφής και θα εξαρτηθούμε από άλλες χώρες. Όταν λέω θα τους βοηθήσουμε εμείς εννοώ το κράτος που μία από τις λειτουργίες του είναι ο συντονισμός της κοινωνικής αλληλεγγύης. Φορολογούμαστε και με ένα μέρος από τους φόρους στηρίζουμε τους αγρότες, κάθε φορά που αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα που δεν μπορούν, επαναλαμβάνω, να αντιμετωπίσουν μόνοι τους. Ποια είναι αυτά τα προβλήματα;

ΕΙΝΑΙ από τη μία ο διεθνής ανταγωνισμός και από την άλλη οι καιρικές συνθήκες και η επιζωοτία στους κτηνοτρόφους. Εάν η πλημμύρα ή το χαλάζι ή η ξηρασία καταστρέψει την παραγωγή, πώς θα ζήσουν αυτοί οι άνθρωποι –  ναι, ναι, οι μικροαστοί αγρότες που ψηφίζουν ΝΔ! Ναι, αυτοί. Έχετε κάποιο πρόβλημα με αυτό, δυσφορείτε; Είμαι νεοδημοκράτης και δεν το  ήξερα;  Εάν το κόστος παραγωγής του σιταριού είναι 20 λεπτά το κιλό και στην αγορά υπάρχει σιτάρι Γαλλίας, να μην πω Ουκρανίας ή Ρωσίας, με 20 λεπτά το κιλό, τότε ποια θα είναι η αμοιβή της εργασίας μου ή το κέρδος μου, εάν είμαι μια μικρή επιχείρηση που απασχολεί πέντε εργάτες; Δεν θα μπω μέσα; Πώς θα καλλιεργήσω την επόμενη χρονιά; Και στις δυο περιπτώσεις, έρχεται η κοινωνία, μέσω του κράτους, και τους στηρίζει. Αποζημιώνει την παραγωγή των κερασιών που επλήγη από το χαλάζι και του καλαμποκιού που επλήγη από τον Ντάνιελ. Δίνει επιδοτήσεις στους καλλιεργητές του σιταριού για να μπορέσουν να ζήσουν και να καλλιεργήσουν και την επόμενη χρονιά.Ψόφησαν τα πρόβατα από κάποια επιζωοτία, τους βοηθάμε να αγοράσουν άλλα.

ΤΙ θα γίνει όμως εάν το κράτος μας φορολογεί μεν αλλά δεν αποζημιώνει ή δεν δίνει επιδοτήσεις; Γιατί το κάνει αυτό; Το έχετε σκεφτεί; Μήπως επειδή δεν υπάρχουν χρήματα; Υπάρχουν και πολλά μάλιστα. Τόσο πολλά που δίνει εκατομμύρια σε ανθρωπους που δεν είναι αγρότες ή που δηλώνουν πολύ περισσότερα από  ό,τι στην πραγματικότητα καλλιέργησαν ή πολύ περισσότερα ζώα από ό,τι εξέθρεψαν. Κάποιος λόγος θα υπάρχει και τους ταλαιπωρεί. Μήπως είναι σαδιστές και χαιρέκακοι; Είναι, ασφαλώς, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος. Ο λόγος είναι ότι βλέπουν το μέλλον της αγροτικής (γεωργικής και κτηνοτροφικής) παραγωγής και το επισπεύδουν: ό,τι είναι μικρό, θα εξαφανιστεί. Εάν δεν παράγουμε, θα εισαγάγουμε και θα καταναλώσουμε από τα βουνά του κρέατος, των τυριών και του βουτύρου και από τις λίμνες του γάλακτος των ευρωπαϊκών χωρών. Αυτή είναι η στρατηγική επιδίωξη του κράτους.

ΚΑΙ θα τρώμε ντομάτες από την Ισπανία –  θα τρώμε; Ήδη τρώμε. Λαχανικά, όσπρια, φρούτα έρχονται από χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και μετά αναρωτιόμαστε γιατί αλλάζει το κλίμα λόγω της μεγάλης κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων –  διότι, όπως γνωρίζουμε, το γιαουρτάκι από το Αμβούργο δεν θα έρθει πετώντας, φορτηγό θα το φέρει. Αυτό θέλετε; Σταφύλια από τη Χιλή θέλετε και λεμόνια από την Αργεντινή; Φασόλια από το Πακιστάν; Σιτάρι από τον Καναδά;

ΦΙΛΕΣ και φίλοι, η τροφή, μαζί με την ενέργεια, είναι ο πυρήνας του κοινωνικού πλούτου που παράγει μια κοινωνία. Χωρίς αυτά, δεν μπορεί μια κοινωνία να αναπαραχθεί. Πριν τον καπιταλισμό, δεν υπήρχε θέμα ενέργειας –  η παραγωγή της τροφής γινόταν με ανθρώπινη και ζωική ενέργεια, η οποία εξασφαλιζόταν με την τροφή! Έτρωγες την τροφή που παρήγαγες, εργαζόσουν για να παραγάγεις την τροφή σου! Αυτό σήμερα δεν υπάρχει: η παραγωγη της τροφής χρειάζεται ολοένα και περισσότερη ενέργεια –  διότι παράγεται από ολοένα και λιγότερα χέρια. Παράγεται με μηχανές και μεταφέρεται με μηχανές, οι οποίες όμως χρειάζονται ολοένα και περισσότερες, τεράστιες ποσότητες ενέργειας και για να κατασκευαστούν και για να λειτουργήσουν.

ΥΠΑΡΧΕΙ και μία άλλη πτυχή. Τώρα τελευταία έχει εμφανιστεί ένα ρεύμα οικονομικής σκέψης που υποστηρίζει ότι ο καπιταλισμός θα καταρρεύσει λόγω έλλειψης τροφής – κάποιο άλλο πρωινό θα γράψω για αυτό το πολύ ενδιαφέρον τρόπο σκέψης. Λένε λοιπόν αυτοί οι στοχαστές ότι ο συνδυασμός της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού και της κλιματικής αλλαγής, μαζί με κάποιες άλλες μεταβλητές (σπάνη πρώτων υλών και ενέργειας), θα οδηγηθούμε αναπόφευκτα στη δραστική μείωση της τροφής που παράγεται σήμερα. Δηλαδή, κάποιες κοινωνίες θα πεινάσουν. Ένα πολύ γνωστό και χαρακτηριστικό παράδειγμα: η Αίγυπτος υπάρχει χάριν του αμερικάνικου σιταριού. Ο πληθυσμός της Αιγύπτου είναι 120 εκ., τρίτη στην Αφρική, 13η στον κόσμο, πάνω από το μισό του πληθυσμού είναι κάτω από 25 ετών και κοντά στο μισό ζουν σε πόλεις! Τι θα γίνει, εάν σταματήσουν τις εξαγωγές οι σιτοπαραγωγικές χώρες, που βρίσκονται όλες στο βόρειο ημισφαίριο; Θα κάτσουν να πεθάνουν της πείνας ή θα μεταναστεύσουν προς την Ευρώπη; Εγώ στη θέση τους θα μετανάστευα.

ΘΥΜΑΣΤΕ που ένα πρωινό έγραψα ότι η μετανάστευση δεν έχει αρχίσει ακόμα;