φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Μόλις πριν 15 χρόνια, με το Χρηματιστήριο, όλοι και όλες ήθελαν να γίνουν πλούσιοι, γρήγορα και εύκολα· όλοι σχεδόν έπεσαν θύματα της αρπαχτής – το 2001 ένας νεαρός παντρεμένος με παιδιά οικοδόμος από την Αλβανία μου είχε εξομολογηθεί ότι είχε χάσει 2 εκ. δραχμές. Όλοι οι αυταπασχολούμενοι και μικρομεσαίοι επέκτειναν τις επιχειρήσεις τους για να αυξήσουν τα κέρδη τους και σήμερα τρέχουν να ρυθμίσουν τα δάνειά τους περιμένοντας την πολυπόθητη ανάκαμψη, κι όσες δεν έκλεισαν, θα κλείσουν τα επόμενα δυο, τρία, πέντε χρόνια. Ποιος θέλει σήμερα να ανοίξει ένα μαγαζάκι, να βγάζει ένα μεροκάματο; Ποιος και ποια ονειρεύεται ότι μπορεί να διοριστεί στο δημόσιο; Ποιοι γονείς περιμένουν να σπουδάσει το παιδί τους για να βολευτεί κάπου;
Από την προσδοκία του πλουτισμού και της αποφυγής της μισθωτής εργασίας περάσαμε στην απόγνωση και στην ανεργία. Κατήφεια παντού, σε χωριά και πόλεις. Ο καθένας και η καθεμιά προσπαθεί να τα βολέψει όπως μπορεί. Οι νέοι άνεργοι ζουν με τους γονείς τους· άλλοι μεταναστεύουν για μεγάλο ή μικρό χρονικό διάστημα· κάποιοι επιστρέφουν στα χωριά τους· συνταξιούχοι γονείς βοηθούν παντρεμένα παιδιά και παντρεμένα εγγόνια· κάποιοι χαλάνε το γκαζόν του κήπου και φυτεύουν λαχανικά· χρησιμοποιούν ολοένα και λιγότερο το αυτοκίνητο, αν δεν το έχουν παρατήσει· κανείς πια δεν αγοράζει ρούχα και παπούτσια, ακόμα και η κατανάλωση των τροφίμων έχει περιοριστεί.
Η κατάσταση αυτή θα διαρκέσει πολλά χρόνια, και δέκα και είκοσι, και είναι βέβαιο πως θα επιδεινωθεί: κι άλλοι άνεργοι, κι άλλες επιχειρήσεις θα κλείσουν, κι άλλοι αυταπασχολούμενοι και μικρομεσαίοι θα ανέβουν στην τσουλήθρα της κοινωνικής καθόδου, κι άλλη μείωση της κατανάλωσης. Κι όλοι και όλες τρομάζουν με την ιδέα ότι οι σημερινοί συνταξιούχοι δεν είναι αθάνατοι και ότι μέσα στα επόμενα δέκα, δεκαπέντε χρόνια οι περισσότεροι θα έχουν πεθάνει και τότε θα καταλάβουμε τι εστί ανεργία και φτώχεια.
Όσο για την κατάσταση αυτών που έχουν ήδη δουλείά, την ξέρουμε όλοι και όλες, είναι οικτρή. Θα δουλέψω ακόμα και με 10 εβρά την ημέρα, μου εξομολογήθηκε η κουμπάρα μας η Α. Πολλές ώρες δουλείά, εξευτελιστικό μεροκάματο. Μόνο το βιομηχανικό προλεταριάτο βρίσκεται σε κάπως καλή κατάσταση αλλά και εκεί το μεροκάματο των νεοπροσλαμβανόμενων μειώνεται στο μισό.
Κάποιοι ελπίζουν σε μια κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν είναι πολλοί – οι πολλοί δεν τον εμπιστεύονται, κι όσοι το κάνουν θα διαψευσθούν: ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορέσει να αντιμετωπίσει και να επιλύσει ούτε την κοινωνική καταβαράθρωση των αυταπασχολούμενων και των μικρομεσαίων ούτε την ανεργία, θα ξεφουσκώσει, θα διασπαστεί και θα διαλυθεί. Τα στελέχη του βέβαια θα αποσυρθούν με εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκ. εβρά στις Τράπεζες, τα οποία πολλοί και πολλές ήδη έχουν, αυτό άλλωστε ήταν και είναι η επιδίωξή τους: η κοινωνική άνοδος, μάλλον, η αποτροπή της κοινωνικής καθόδου μέσω της επαγγελματοποίησης της πολιτικής. Μέχρι το 2018-20 ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα υπάρχει, η ανεργία θα έχει επεκταθεί, η κοινωνική κάθοδος θα είναι ο κανόνας.
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προσδοκούν και περιμένουν μια γενικευμένη εξέγερση αλλά εξέγερση δεν βλέπουμε. Τουναντίον: ζούμε την ήττα της προσπάθειας να αποκρουστεί η επίθεση του Κυρίου καπιταλιστή, τα αίτια της οποίας τα έχουμε εκθέσει πολλές φορές: ο μόνος που θα μπορούσε να αποκρούσει την επίθεση είναι το βιομηχανικό προλεταριάτο (των μεγάλων εξαγωγικών βιομηχανιών) αλλά αυτό προτίμησε να αδιαφορήσει μιας και δεν επλήγη τόσο όσο άλλες κοινωνικές τάξεις και στρώματα. Εννοείται ότι δεν θα αλλάξει στάση και στο μέλλον.
Και μετά από όλα αυτά, έρχεσαι, Αθανάσιε, και μας λες για ένα χαρούμενο, ανοιχτό και ελευθεριακό γενικευμένο πολιτικό και κοινωνικό αντάρτικο! Μα είσαι τόσο μαλάκας! Ναι, φίλες και φίλοι, είμαι μαλάκας, μεγάλος, μάλιστα!
Εκθέτω τον πυρήνα της μαλακισμένης σκέψης μου, υπό μορφήν ερωτήματος: τι θα γίνει όταν σε πέντε, δέκα χρόνια, όλες οι παράμετροι και μεταβλητές της κατάστασης αποτυχίας, ήττας και απόγνωσης κλιμακωθούν και συντονιστούν; Να τι θα γίνει: ή εξέγερση ή θα αρχίσει μια διαδικασία αλλαγής των κοινωνικών σχέσεων – αυτή είναι η κοινωνική επανάσταση.
Μιας και θα κατασταλεί σε λίγες μέρες, η εξέγερση θα επισφραγίσει την ήττα και την απόγνωση. Κάποιοι θεωρούν ότι η εξέγερση θα μετεξελιχθεί σε ένοπλη εξέγερση, η οποία θα αφοπλίσει τον Κύριο και θα διαλύσει τις κατασταλτικές κρατικές και παρακρατικές δυνάμεις Του. Έτσι γινόταν στο παρελθόν, έτσι θα γίνει και τώρα. Αγώ αυτό το λέω άρνηση αποδοχής της πραγματικότητας. Δεν αποκλείω το ενδεχόμενο να γίνει εξέγερση, αποκλείω όμως κατηγορηματικά το ενδεχόμενο να νικήσει. Δεν μπορούμε, λόγω της οπλικής υπεροχής του Κυρίου και της αποτελεσματικής επιτήρησης και παρακολούθησης, να ελέγξουμε τον χώρο, όπως μπορούσαμε, όταν μπορούσαμε, στο παρελθόν. Οι Υποτελείς το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό κι αποφεύγουν την μετωπική σύγκρουση: η κατάστασή τους επιδεινώνεται, γνωρίζουν όμως ότι με μια αποτυχημένη εξέγερση θα επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο. Θεωρώ ότι οι Υποτελείς θέλουν να πολεμήσουν αλλά όχι όπως στο παρελθόν.
Το μεγάλο ζητούμενο είναι το εξής: μπορούμε να αποφύγουμε την ήττα και την καταστολή; Εγώ λέω ότι μπορούμε. Ας δούμε ένα παράδειγμα.
Η κατανάλωση της Κοκακόλας έχει μειωθεί πολύ και θα μειώνεται κι άλλο. Είναι ένα ποτό που δεν θα πάθεις και τίποτα εάν δεν το πιεις – είναι καλύτερα να μην το πιεις. Είναι ένα άχρηστο προϊόν γιατί πίνεις και, αντί να ξεδιψάσεις, σε διαγείρει να πιες κι άλλο! Μια τρύπα στο νερό, οπή περιωπής! Θα μπορούσε να υπάρξει ένα γενικευμένο μποϊκοτάζ, μια συνειδητή στάση κατανάλωσης της κόκακόλας; Θα μπορούσε, και η παραγωγή θα σταματούσε. Μπορεί ο Κύριος να μας τιμωρήσει που δεν πίνουμε κόκα κόλα ή να μας υποχρεώσει να πιούμε; Όχι! Στην περίπτωση αυτή νικάς χωρίς να πολεμάς, πρώτα νικάς και μετά πολεμάς.
Η επιτυχημένη στάση κατανάλωσης είναι ακαταμάχητη, δεν τιμωρείται, δεν καταστέλλεται. Πού οφείλεται η ισχύς της; Στην μετεξέλιξη του μειονεκτήματος του ατομικισμού σε πλεονέκτημα! Η μεταβολή του συσχετισμού της ισχύος είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, κατά την οποία μια πτυχή της είναι η μετεξέλιξη των μειονεκτημάτων σε πλεονεκτήματα: να στρέψουμε την ισχύ του αντιπάλου εναντίον του – οι εξεγέρσεις στρέφουν την αδυναμία μας εναντίον μας! Ποια είναι η ισχύς του αντιπάλου: η μισθωτή εργασία και η κατανάλωση. Πώς θα στρέψουμε την μισθωτή εργασία και την κατανάλωσή εναντίον του με τέτοιο τρόπο ώστε να μην μπορέσει να καταστείλει τις πρακτικές μας;
Εάν η επανάσταση είναι μια μακροχρόνια διαδικασία, η πρώτη (μακροχρόνια) φάση της είναι η στάση, το σταμάτημα, η απουσία, η παραίτηση, η απώλεια, η ασημαντότητα, η αχρηστότητα, η εγγύτητα, η βραδύτητα, η άρνηση, η φυγή· κι ενώ όλα αυτά είναι ατομικές στάσεις, γενικευμένες, κλιμακούμενες και συντονισμένες, δημιουργούν τις συνθήκες για τη δεύτερη επίσης μακροχρόνια φάση, τη φάση της επινόησης, της δημιουργίας, της συμμετοχής, της συνεργασίας, αλληλοβοήθειας, αλληλεγγύης, άσκησης της ελευθερίας και της ισότητας, βίωσης της κοινοχρησίας, κοινοκτησίας, απόλαυσης του κομμουνισμού. Αυτή η δεύτερη φάση της δημιουργίας και της επινόησης νέων πρακτικών, αντιλήψεων, στάσεων, σχέσεων, ιδεών, εννοιών, θεωριών ανθίζει μέσα στα πλαίσια της πρώτης και η μία ενισχύει την άλλη σε μια πλεονική σπείρα, την οποία αποκαλώ διεύρυνση του (εμμενούς) κομμουνισμού.
Ζούμε ιστορικές στιγμές. Ζούμε τη συρρίκνωση του καπιταλισμού, την παρακμή και αποσύνθεση του δυτικού πολιτικού, αυτός θα είναι ο 21ος αιώνας. Όλες οι περίοδοι παρακμής και αποσύνθεσης ήταν πολύ βίαιες και πολύ ενδιαφέρουσες εποχές της ανθρώπινης περιπέτειας. Αυτό ισχύει και για τη σημερινή. Σήμερα όμως η βία έχει αποκτήσει, λόγω της συντριπτικής οπλικής υπεροχής του Κυρίου, ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας.