φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Στο σημερινό σημείωμα θα υποστηρίξω ότι αυτό που έκανε η στρατιωτική δικτατορία (1967-1974), να συμβάλει στην ευρεία και ταχεία επέκταση του καπιταλισμού και να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της, γιατί η κοινοβουλευτική δημοκρατία και ανήμπορη ήταν και αναποτελεσματική, θα το κάνει σήμερα και αύριο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, η οποία από την ανακατανομή του εισοδήματος πέρασε στην υιοθέτηση της στρατηγικής της ανάπτυξης, την επέκτασης δηλαδή του καπιταλισμού. Τώρα η κοινοβουλευτική δημοκρατία και ικανή είναι και αποτελεσματική και την εργολαβία να αναλάβει και τις συνέπειες να αντιμετωπίσει – και θα δούμε γιατί.
ΑΣΦΑΛΩΣ και μας επιτρέπεται να πούμε ότι η γερμανική κοινωνία είναι (2015) πιο καπιταλιστική από την ελληνική και η ελληνική πιο καπιταλιστική από την αλβανική ή τη βουλγαρική· κατά τον ίδιο τρόπο μας επιτρέπεται να πούμε ότι η σημερινή ελληνική κοινωνία είναι πιο καπιταλιστική από την ελληνική κοινωνία της δεκαετίας του ΄60 κι αυτή πιο καπιταλιστική από την κοινωνία της δεκαετίας του ΄30. Η συγκριτική φράση ‘ πιο καπιταλιστική’ δηλώνει ότι ο βαθμός επέκτασης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής σε μια κοινωνία ή μια φάση αυτής της κοινωνίας είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με άλλη κοινωνία ή με άλλη προηγούμενη φάση αυτής της κοινωνίας. Η διαδικασία επέκτασης και γενίκευσης του καπιταλισμού είναι μια μακροχρόνια διαδικασία: ο καπιταλισμός εγκαθιδρύεται με κάποιο τρόπο σε μια κοινωνία, στην οποία επικρατούν προκαπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής, τους οποίους και περιθωριοποιεί και εξαφανίζει επεκτεινόμενος άλλοτε με βραδύ κι άλλοτε με ταχύ ρυθμό. Το εύρος και η ταχύτητα επέκτασης αντιμετωπίζει δύο εμπόδια – την ιστορία, δηλαδή τους προηγούμενους τρόπους παραγωγής, ιδεολογίας, τρόπου σκέψης και άλλα, και το κλίμα, την γεωγραφία. Στην τροπική ζώνη, για παράδειγμα, τα όρια επέκτασης είναι σαφή.
ΘΕΤΩ τα παρακάτω ερωτήματα – ο Κύριος καπιταλιστής, Έλλην ή Ευρωπαίος, και οι Υπηρέτες Του, τα θέτουν και διατυπώνουν απαντήσεις, εγώ απλώς τα επαναλαμβάνω. Μπορεί, πρέπει η ελληνική κοινωνία να γίνει πιο καπιταλιστική; Πόσο καπιταλιστική μπορεί, πρέπει να γίνει; Πρέπει να γίνει με αργό ή με ταχύ ρυθμό; Είναι δυνατόν η επέκταση του καπιταλισμού να γίνει χωρίς το Κράτος και την Πολιτική; Συμφέρει στους Έλληνες καπιταλιστές του χρήματος και της παραγωγής, συμφέρει στην ολλανδική ή γερμανική κοινωνία να γίνει πιο καπιταλιστική η ελληνική κοινωνία; Ας δούμε, φίλες και φίλοι, τις απαντήσεις που διατυπώνονται.
ΝΑΙ, η ελληνική κοινωνία και πρέπει και μπορεί να γίνει πιο καπιταλιστική. Πόσο καπιταλιστική; Όσο δεν παίρνει άλλο. Υπάρχουν πολλά περιθώρια να γίνει; Πάρα πολλά – ο καπιταλισμός δεν έχει επεκταθεί, δεν έχει γενικευθεί όσο θα έπρεπε. Υπάρχουν προκαπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής οι οποίοι πρέπει να εξαφανιστούν; Γιατί; Διότι προκαπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής σημαίνει χαμένα κέρδη: Γιατί να υπάρχουν 50 ιδιοκτήτες ταξιτζήδες σε μια επαρχιακή πόλη και να κερδίζει καθαρά ο καθένας 1.500 ευρά και να μην υπάρχει μία καπιταλιστική επιχείρηση με 35 εργαζόμενους που θα δουλεύουν δεκάωρο και θα παίρνουν 400 εβρά; Το παράδειγμα αυτό μας επιτρέπεται να το γενικεύσουμε: στην ελληνική κοινωνία υπάρχουν πάρα πολλοί αυταπασχολούμενοι, μικροϊδιοκτήτες και μη, πάρα πολλές οικογενειακές επιχειρήσεις, πάρα πολλοί αγρότες, πολύ μεγάλη ιδιοκατοίκηση, κι όλα αυτά πρέπει να εξαφανιστούν – για να εμφανιστούν τα μεγάλα κέρδη. Εκσυγχρονισμός και Πρόοδος υπάρχει μόνο όταν εξαφανίζονται οι προκαπιταλιστικοί τρόποι παραγωγής (ή απομεινάρια τους), όταν επεκτείνεται ο καπιταλισμός· κάθε εμπόδιο, κάθε αντίδραση σε αυτήν την επέκταση είναι ταυτόσημη με την οικονομική καταστροφή· σε πολιτικό επίπεδο είναι γνωστή η αντίδραση ως λαϊκισμός.
ΕΑΝ, φίλες και φίλοι, ο καπιταλισμός επεκταθεί όσο δεν παίρνει άλλο, αν και καθαρός και γνήσιος καπιταλισμός δεν μπορεί να υπάρξει, τότε θα αυξηθούν τα κέρδη και των μεγάλων καπιταλιστικών χρηματιστικών και παραγωγικών επιχειρήσεων – ελληνικών και ευρωπαϊκών, κυρίως γερμανικών και ολλανδικών και δευτερευόντως γαλλικών και ιταλικών. Αυτή είναι η στρατηγική της γνωστής μας Τρόικας, των θεσμών. Αυτή είναι επίθεση, αυτό είναι το πρόγραμμα, αυτό είναι το σχέδιο, αυτή είναι η στρατηγική.
ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ για την τελική φάση της επέκτασης του καπιταλισμού στην Ελλάδα. Επειδή είναι τελική, έχει μια ιδιαιτερότητα και άρα σημαντικότητα. Η προηγούμενη ιστορική φάση της διαδικασίας ήταν η περίοδος της δικτατορίας που επεκτάθηκε χρονικά και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Η σημερινή τελική φάση άρχισε το 2010, με το ΠαΣοΚ του Γ. Παπανδρέου, και θα λήξει σε μερικά χρόνια, δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε, αν και η δική μου γνώμη είναι ότι μέχρι το 2022-5, το αργότερο, θα έχει ολοκληρωθεί. Τα τελευταία απομεινάρια, σχήμα λόγου είναι, τυπικά είναι απομεινάρια, στην πραγματικότητα είναι ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής και παραγωγικής ζωής, θα εξαφανιστούν και θα γίνουμε μια πιο καπιταλιστική οικονομία, μια πολύ καπιταλιστική χώρα – σαν την Ολλανδία ή τη Σουηδία.
Η διαδικασία της επέκτασης του καπιταλισμού είναι συνεχής, στις εύκρατες ζώνες κυρίως, αλλά δεν είναι ομαλή, ευθύγραμμη. Παρουσιάζει εξάρσεις, επιθετικές κινήσεις, εντατικοποίηση, με άλλα λόγια η επέκταση επιταχύνεται· οι φάσεις αυτές ακολουθούνται από περιόδους σταθεροποίησης και μονιμοποίησης των κατακτήσεων ή και επιβράδυνσης. Διότι οι συνέπειες είναι τόσο πολλές και βάναυσες που απαιτείται τόσο μια διακοπή της επίθεσης όσο και διαχείρισή τους. Η επέκταση και γενίκευση του καπιταλισμού είναι αδιανόητη χωρίς την αρωγή του Κράτους και του πολιτικού προσωπικού. Η πολιτική δύναμη που παίρνει την πρωτοβουλία της επίθεσης δεν είναι πάντα και η δύναμη που διαχειρίζεται τις συνέπειες και τη σταθεροποίηση των κατακτήσεων. Τις συνέπειες της επίθεσης κατά την στρατιωτική δικτατορία τις ανέλαβαν οι μεταπολιτευτικές πολιτικές δυνάμεις της Νέας Δημοκρατίας και του ΠαΣοΚ.
ΤΗΝ τωρινή, την έσχατη επίθεση επέκτασης του καπιταλισμού άρχισε το ΠαΣοΚ το 2009-10 και την συνεχίζει ο ΣΥΡΙΖΑ. Τις συνέπειες τις γνωρίζουμε: αύξηση της κερδοφορίας των περισσότερων καπιταλιστικών επιχειρήσεων (κοντά τις 14.000, από τι 22.282 συνολικά), ζημίες για υπόλοιπες (περίπου 8.000), ανεργία και κλείσιμο πολλών αυτοαπασχολούμενων και οικογενειακών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Οι περισσότερες ζημιογόνες θα κλείσουν, και άλλες πολλές αυτοαπασχολούμενες και οικογενειακές επιχειρήσεις θα κλείσουν με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των ανέργων. Οι συνέπειες είναι τόσες και τέτοιες που το δίλημμα επιβράδυνση ή επιτάχυνση της επίθεσης είναι το δίλημμα που απασχολεί τον Κύριο καπιταλιστή και τους Υπηρέτες του. Κάποιοι (Έλληνες καπιταλιστές, Νέα Δημοκρατία – κλπ, ΔΝΤ και μερικά καπιταλιστικά κράτη του πολύ ανεπτυγμένου καπιταλισμού) τάσσονται αναφανδόν υπέρ της επιτάχυνσης της επίθεσης· κάποιοι άλλοι θεωρούν ότι μια πιθανή διάρρηξη του κοινωνικού ιστού μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους και μια επιβράδυνση είναι απαραίτητη. Πιθανόν να υπάρξει ένας έντιμος συμβιβασμός, μια επιβραδυνσοεπιτάχυνση, δηλαδή μια επιτάχυνση σε δύο φάσεις – μία τώρα και μία αρχές φθινοπώρου.
ΓΙΑΤΙ όμως η κοινοβουλευτική δημοκρατία είναι σήμερα ικανή και αποτελεσματική να αναλάβει την πρωτοβουλία της επίθεσης και της διαχείρισης των συνεπειών και δεν ήταν στην προηγούμενη επιθετική φάση (1967-74), όταν προκρίθηκε η βία έναντι της συναίνεσης και της απάτης; Σήμερα είναι ικανή διότι ο ατομικισμός και ο καταναλωτισμός, ο καπιταλισμός δηλαδή, έχει επεκταθεί πολύ περισσότερο από ό,τι τη δεκαετία του ’60 και του ΄70, δηλαδή οι σημερινοί Υποτελείς είναι παράγωγο του καπιταλισμού (και όχι αγρότες που πήγαν να γίνουν προλετάριοι): είναι περισσότερο φοβισμένοι, απομονωμένοι και αποβλακωμένοι σε σύγκριση με το 1965, ας πούμε. Κι όταν στους κόλπους των Υποτελών επικρατεί ο φόβος, ο ατομικισμός και η αποβλάκωση, η μεν βία είναι περιττή, η δε εξαπάτηση και εφικτή και αποτελεσματική. Ο φόβος της χρεοκοπίας, η αδυναμία να ζήσουν χωρίς χρήμα κόβει τα πόδια των Υποτελών και τους αναγκάζει και αφοσίωση να δείξουν και πίστη να εκφράσουν και κώλο να δώσουν.
ΣΕ πολιτικό επίπεδο, η επιλογή της ελεγχόμενης επιβράδυνσης και όποιας διαχείρισης των συνεπειών ονομάζεται Κέντρο. Και υπάρχουν και δύο Άκρα: το Άκρο της επίθεσης της επέκτασης (Πασοκονεοδημοκρατία και Ποτάμι) και το Άκρο όχι μόνο της απόκρουσης αλλά και της κατάθεσης πρότασης μιας άλλης επιλογής . Σήμερα το Άκρο αυτό δεν είναι ο σοσιαλισμός και η λαϊκή δημοκρατία, (ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ και άλλες εξωκοινοβουλευτικές ομάδες) αλλά η επιστροφή στη δραχμή με κυβέρνηση Αριστεράς (Αριστερό Ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ). Κατά συνέπεια, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι Κέντρο: εάν επιβραδύνει, Κεντροαριστερά· εάν επιταχύνει, Κεντροδεξιά. Όταν δεν κάνει τίποτα, είναι Κεντροαριστεροδεξιά. Κατά συνέπεια, επίσης, μέχρι τον χειμώνα, ο ΣΥΡΙΖΑ θα διασπαστεί.
ΣΕ περιόδους ανάπτυξης και κερδοφορίας, το Κέντρο μπορεί να τα έχει καλά και με τους μεν (καπιταλιστές) και με τους δε (Υποτελείς). Σε περιόδους κρίσης, το Κέντρο εξαφανίζεται. Εμφανίζεται όταν προσέρχεται ως Υπηρέτης των μεν και ως Προστάτης των δε να διαχειριστεί τις συνέπειες της επίθεσης και της κρίσης. Όταν όμως πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία της επίθεσης πρέπει ή να φύγει ή να γίνει Άκρο, δεξιό ‘Ακρο. Η ΝΔ από Κεντροδεξιά έγινε Ακροδεξιά, το ΠαΣοΚ από Κεντροαριστερά έγινε Ακροδεξιά – και τα δύο μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Είναι βέβαιο ότι σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (εννοώ μέχρι έξι μήνες από τώρα) θα διασπαστεί και θα μεταλλαχτεί και ο ΣΥΡΙΖΑ.