φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα (και πάλι)
Ξαναδιαβάζω αυτές τις μέρες τη Μήδεια του Ευριπίδη – από τον Ευριπίδη οι Βάκχες και η Μήδεια με γοητεύουν και με συγκινούν. Οι πρώτες είναι ένα σχόλιο για το τέρας που υπάρχει μέσα μας και για την ανάγκη να το ταΐζουμε με εκλεκτές τροφές για να είναι πάντα ικανοποιημένο και ακίνδυνο – γιατί όχι και δημιουργικό. Ομολογώ ότι από τη Μήδεια κάτι που διαφεύγει αλλά δεν ξέρω τι στο καλό είναι αυτό – τη διαβάζω, τη ξαναδιαβάζω και δε μπορώ να βρω μια άκρη. Η εν εξελίξει ανάγνωση με παρακινεί να συγκρίνω τη στάση, τη συμπεριφορά, τις σκέψεις της Μήδειας με αυτές της Κυριαρχίας – μήπως η Μήδεια είναι προισωποποίηση της Κυριαρχίας;
Η οποία ποιμενικής προέλευσης δυτική Κυριαρχία δεν μπορεί να μην είναι παιδοκτόνος και παιδοβασανίστρια. Χίλια στόματα να είχα δεν θα μπορούσα να περιγράψω τις εξοντώσεις και τις σφαγές, τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες που υπέστησαν και υφίστανται έχουν υποστεί τα βρέφη,τα νήπια και τα παιδιά υπό την Κυριαρχία-Μήδεια. Τα υπό την καπιταλιστική Κυριαρχία βάσανα τα γνωρίζουμε καλά: ο οικιακός εγκλεισμός, η απαγωγή από το Κράτος, η απομάκρυνσή τους από τους κοινωνικούς χώρους και ο εγκλεισμός τους στους σταθμούς, νηπιαγωγεία και σχολεία είναι η πηγή όλων των ‘προβλημάτων’, που αντιμετωπίζουν γονείς, δάσκαλοι (παιδοφύλακες) και Κράτος, προβλήματα τα οποία δεν είναι παρά η φυσιολογική και αναμενόμενη αντίδραση στον εγκλεισμό, την επιτήρηση και τον διαρκή έλεγχο.
Τώρα, με τη συρρίκνωση του καπιταλισμού να επιταχύνεται, το (αναπόφευκτα) συρρικνούμενο Κράτος αποποιείται πολλών λειτουργιών του και αποσύρεται από πολλά κοινωνικά πεδία, άλλοτε καταργώντας και περιορίζοντας και άλλοτε εμπορευματικοποιώντας αυτές τις λειτουργίες. Μαθαίνω τώρα ότι για την επόμενη 55.000 βρέφη, νήπια και παιδιά θα μείνουν εκτός βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών. Δεν μπορώ να πω ότι εκτιμώ ιδιαίτερα αυτούς τους χώρους, κρατικούς και ιδιωτικούς αλλά δεν μπορούμε να μη δεχτούμε ότι επιτελούν κάποιο κοινωνική υπηρεσία. Τα βρέφη, τα νήπια και τα παιδιά είναι καλύτερα να μεγαλώνουν μαζί παρά το καθένα μοναχό του στο όικογενειακό κοτέτσι, θα προτιμούσα όμως όι χώροι αυτοί να μην είναι αυτοτελείς αλλά οργανωμένοι και ενταγμένοι σε άλλους κοινωνικούς (κοινόχρηστους και κοινόκτητους) χώρους – πολυλειτουργικούς, ανοιχτής έκθεσης και ελεύθερης πρόσβασης. Πέρα από αυτό, η ομαδική συμβίωση έξασφαλίζει χρόνο και ελευθερία κινήσεων στους γονείς, ειδικά στους εργαζόμενους.
Με τον αποκλεισμό των 55.000 βρεφών, νηπίων και παιδιών είναι βέβαιο ότι αντίστοιχος αριθμός οικογενειών θα ταλαιπωρηθούν: τα παιδιά τους θα παραμείνουν φυλακισμένα στο σπίτι ενώ οι γονείς, εργαζόμενοι ή άνεργοι σίγουρα θα ταλαιπωρηθούν. Γιατί όμως να ταλαιπωρηθούν; Υπάρχει λύση σε αυτό το πρόβλημα;
[Τρίτη, 14 Αυγούστου]
Υπάρχει, φίλες και φίλοι, υπάρχει. Ομαδική εκ περιτροπής φροντίδα των βρεφών, νηπίων και παιδιών σε σπίτια ή σε άλλους κοινόχρηστους χώρους. Είναι δύσκολο; Ναι, είναι δύσκολο εάν αναζητούμε την ευκολία και την εκπλήρωση των αναγκών μας από το εμπόρευμα/χρήμα και το Κράτος. Δεν ήρθε όμως ο καιρός να διώξουμε από τη ζωή μας το εμπόρευμα/χρήμα και το Κράτος; Να καλύψουμε τα κενά που αφήνουν το εμπόρευμα/χρήμα και το Κράτος;
Μια ομάδα γυναικών και ανδρών αναλαμβάνει να φροντίσει τα παιδιά σε ένα σπίτι σήμερα ή αυτή τη βδομάδα, σε ένα άλλο αύριο ή την άλλη βδομάδα, κλπ. Μια τέτοια ομάδα ενηλίκων και παιδιών είναι μια ανοιχτή περιστασιακή και προσωρινή συμβιωτική ομάδα. Για να μην υπάχουν μετακινήσεις με αυτοκίνητό ή λεωφορείο, η ομάδα θα μπορούσε να οργανωθεί σε επίπεδο γειτονιάς. Με αυτόν τον τρόπο, το σπίτι, ο κλειστός ιδιωτικός χώρος ανοίγει και προσλαμβάνει χαρακτηριστικά δημόσιου χώρου, αίρεται προσωρινά και περιστασιακά ο διαχωρισμός ιδιωτικό/δημόσιο, όπως αίρεται κι όταν κάνουμε εάν πάρτι, μια γιορτή ή γενέθλια.
Θεωρώ ότι το σπίτι, υπό τις σημερινές συνθήκες (αποεμπορευματοποίησης και συνειδητής συρρίκνωσης, εκδίωξης του Κράτους) είναι ο χώρος που θα συγκεντρωνόμαστε για να φάμε, να συζητήσουμε, να αποφασίσουμε, να συν-εργαστούμε. Θα μετεξελιχθεί σε αυτό που ήταν τα γραφεία των πανάθλιων και απρόσωπων γραφείων των κομμάτων της Αριστεράς. Θα είναι ο χώρος των σνοιχτών συμβιωτικών ομάδων.
Οι επιφυλάξεις και οι δισταγμοί θα είναι πολλοί. Θα γίνει χάλια το σπίτι μου με δέκα, δεκαπέντε μωρά και παιδιά, θα μου γαμήσει τη γυναίκα, θα μου πάρει τον άνδρα και άλλα πολλά. Οι επιφυλάξεις όμως και οι δισταγμοί εξαερώνονται μπροστά στην αδήριτη ανάγκη.
Άλλωστε, πόσο μας αρέσει να μας αποπλανούνε!
Η Μήδεια είναι ένα έργο που μιλά για τους παραγωγούς υποτελείς. Η Μήδεια είναι η παραγωγός υποτελής από κάθε άποψη, είναι αυτή που παράγει, και αναπαράγει τον Κύριο/Ιάσονα. Για να το κάνει αυτό, παρέβη την ιερή εντολή “να μην βλάψεις τα αδέρφια σου, τα αδέρφια έχουν ίσα στα δικαιώματα στη ζωή” και η τιμωρία της είναι ότι χωρίς αδερφό (δηλ. συμπαραστάτη της δικής της γενιάς) , βρίσκεται στην Ιωλκό, παραπεταμένη, αφού η παραγωγική της ικανότητα πλέον φθίνει. Εξάλλου, η τραγωδία ξεκινά ακριβώς με αυτο το λάθος της παραγωγού, το οποίο η ίδια αφηγείται.
Η Μήδεια δεν σκοτώνει τα παιδιά της κατά τον μύθο, όπως αρχικά είχε φτιαχτεί αυτός. Αντιθέτως, τα παιδιά είτε σώζονται και φεύγουν μαζί με τη Μήδεια, είτε τα σκοτώνουν οι Κορίνθιοι, σε αντίποινα για το φόνο της νεαρής Κρέουσας/νέας παραγωγού που δεν είναι καθόλου αλληλέγγυα στην παλαιά παραγωγό.
Ο Ευριπίδης πάλι θέτει το ερώτημα: τί θα γίνει αν ο κυρίαρχος ωθήσει τους (και ιδίως τις γυναίκες) παραγωγούς στα άκρα, υποβιβάζοντάς τους στην ανυπαρξία; τί θα γίνει αν ο κυρίαρχος ωθήσει στην αεργία και στον τέλειο αποκλεισμό από τη διαχείριση των γεννημάτων (εδώ είναι τα παιδιά, κυριολεκτικά, αλλά και συμβολικά, γιατί κάθε αναλλοτρίωτη παραγωγή είναι γέννημα, είναι δημιουργία, είναι κομμάτι του παραγωγού και όχι απλό προϊόν) τους παραγωγούς, επειδή για οποιονδήποτε λόγο δεν τους χρειάζεται πια;
ο Ευριπίδης λοιπόν ανασκεύασε τον μύθο για να ωθήσει τη συζήτηση στα άκρα, στον ιδεότυπο της Κυριαρχίας, που θέλει μόνο τα γεννήματα και πετάει στην άκρη τις παραγωγούς για να τις αντικαταστήσει με νέες/παραγωγικότερες κλπ. Υπάρχει λοιπόν η πιθανότητα, λέει ο ποιητής, οι παραγωγοί να καταστρέψουν τα γεννήματα οι ίδιοι. Να καταστρέψουν τους απεργοσπάστες-μη αλληλέγγυους-δουλοπρεπείς παραγωγούς. Να καταστρέψουν ολοσχερώς την ικανότητα του Κυρίου να αναπαραχθεί.
Θα πονέσουν οι υποτελείς σκοτώνοντας τα γεννήματά τους. Θα πονέσουν. Θα καταβαραθρωθούν. Θα καταστραφεί ο Κύριος; θα καταστραφεί, αφού η αναπαραγωγή του θα είναι πλέον αδύνατη. Θα παραμείνει εξουσιαστής μιας χώρας χωρίς μέλλον.
Οι παραγωγοί θα τιμωρηθούν από τους Θεούς; όχι. Γιατί; Γιατί ήταν δίκαιο να σταματήσει η αναπαραγωγή του Κυρίου. Γιατί η καταστροφή των γεννημάτων είναι ήδη μεγάλη τιμωρία για την παραγωγό. Γιατί η παραγωγός θα μπορεί να παραγάγει και μετά (η Μήδεια θα κάνει ένα ακόμη παιδί με τον Αιγέα που θα την παντρευτεί μετά από το φονικό). Γιατί η παραγωγός είναι κόρη του ήλιου και φεύγει ελεύθερη χωρίς τίποτε πια να την δένει με τον Κύριο. Γιατί αν ο Κυριος υπερβεί κάποια όρια, θα χάσει το μοναδικό που τελικά είχε: την ελπίδα της παραγωγού ότι μπορεί να ζει αξιοπρεπώς, ενώ τα γεννήματα θα ανήκουν στον Κύριο. Αν σπάσει αυτό το συμβόλαιο, λέει ο Ευριπίδης, οι παραγωγοί μπορεί να αγριέψουν πέρα από κάθε γυρισμό. Και αν αυτό μπορεί να το κάνει μια γυναίκα για τα ίδια της τα παιδιά, φαντάσου τί θα γίνει με τους υπόλοιπους…
Β, καλή μου, σε ευχαριστώ, μου έδωσες πολλή δουλειά για το σπίτι. Θα διαβάσω τη Μήδεια με οδηγό τις σκέψεις σου. Γίνονται έρευνες.