πρόταση συμβίωσης και συνεργασίας στην Καστανούσα

    φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

    Απευθύνομαι σε ζευγάρια και οικογένειες που σκέφτονται να εγκαταλείψουν την πόλη που ζουν και να ζήσουν σε χωριό αλλά δεν ξέρουν, δεν έχουν που να πάνε, και τους προτείνω να έρθουν στην Καστανούσα, να ζήσουμε και να εργαστούμε μαζί. Θα με ρωτήσετε ποια είναι το κίνητρά μου. Θα σας απαντήσω ευθέως και πολύ απλά:  είναι δύο, δεν θα ήθελα να τα χαρακτηρίσω εγώ, χαρακτηρίστε τα εσείς.

     Το πρώτο: απεχθανόμουν, απεχθάνομαι και θα απεχθάνομαι το επάγγελμα, τη δωδεκάμηνη οχτάωρη εργασία, τη μισθωτή δουλεία –  δεν θέλω να ξανακάνω μεροκάματο στη ζωή μου, δεν θέλω. Μου αρέσει τόσο πολύ η ελεύθερη εργασία που κάθε πρωί περιμένω στο παράθυρο πότε να ξημερώσει, να βγω έξω, στα χωράφια, στο δάσος, τα ποταμάκια:  εάν δεν εργαστώ τουλάχιστον τέσσερις ώρες χειρωνακτικά τη μέρα, δεν μπορώ, παθαίνω κατάθλιψη, δεν νοιώθω καλά. Είμαι πεπεισμένος ότι το ξεπέρασμα του επαγγέλματος, της οχτάωρης εργασίας, της μισθωτής δουλείας , της ανεργίας, της πόλης δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο με τη συμβίωση και την συνεργασία με άλλους.  Μπορείτε να φανταστείτε τρεις οικογένειες να έχουν ένα αυτοκίνητο και να μοιράζονται τα έξοδα;  Εάν η εκτροφή ζώων είναι εγκλεισμός, η εκ περιτροπής φροντίδα τους εξασφαλίζει και τροφή και ελευθερία. 

    Το δεύτερο:  εάν είμαι ζωντανός σήμερα, αυτό το οφείλω στους φίλους και στις φίλες. Εκτός από τους φίλους, συνάντησα ανθρώπους που με βοήθησαν με τον τρόπο τους αλλά δεν τους ξαναείδα στη ζωή μου, ποτέ, ποτέ, θα τους θυμάμαι όμως μέχρι να πεθάνω –  το κακό το ξεχνάω σε δύο δευτερόλεπτα (το δείχνουμε όταν κάνουμε το σήμα της νίκης. . .) αλλά το καλό, την βοήθεια, την αλληλεγγύη θα το ξεχάσω μόνο όταν θα πεθάνω –  η αχαριστία και η αγνωμοσύνη είναι μεγάλες αμαρτίες –  τη λέξη αμαρτία δεν την εννοώ με την χριστιανική σημασία, για όνομα της Ζωής!  Μια μέρα, ξέμεινα από βενζίνα (μπροστά στο βενζινάδικο!) σε κωμόπολη της Κρήτης, ήταν Κυριακή, άφραγκος, πήγαινα για δουλειά στην Ιεράπετρα κι ο βενζινάς δεν μου έβαζε βενζίνα ό,τι και να του έλεγα. Κάθισα στην άκρη καθισμένος κι απελπισμένος· βλέπω από μακριά ένα φρικιό, σαν και μένα, με μαλλιά και μούσια, με πλησιάζει και με ρωτάει τι μου συμβαίνει. Του εξηγώ και βγάζει ένα χιλιάρικο, το 1986 γέμιζες το ρεζερβουάρ,  και μου το δίνει. Τον ρωτάω, που θα σε βρώ να σου τα επιστρέψω, και μου λέει: όταν δίνουμε,  από αλλού τα παίρνουμε. Κι εφυγε. Πώς να τον ξεχάσω. Πολύ πιο σύντομα:  δεν είμαι αγνώμων και αχάριστος, με βοήθησαν, θα βοηθήσω –  θα βοηθήσω κι αυτούς που με βοήθησαν αλλά  κι αυτούς που δεν με βοήθησαν και δεν τους γνωρίζω.

    Ας δούμε όμως κάποια πρακτικά ζητήματα για να σχηματίσετε μια ευκρινή εικόνα για το πως ζούμε και τι κάνουμε στη Καστανούσα, στην οποία μεταναστεύσαμε στις 11 Μαΐου 2013.

    Υπάρχουν αρκετά ακατοίκητα σπίτια, μονοκατοικίες με κήπο εννοείται, σε πολύ καλή κατάσταση, με ενοίκιο γύρω στα 100 εβρά, μπορεί λιγότερο, μπορεί και περισσότερο, αλλά όχι πάνω από 150 εβρά.

    Η θέρμανση εξασφαλίζεται με καυσόξυλα. Δυο φορές το χρόνο, 1 – 10  Οκτωβρίου και 1-10  Μαρτίου, το Δασαρχείο μας επιτρέπει να κάψουμε γάβρο, το καλύτερο καυσόξυλο, από το βουνό. Φέτος κόψαμε 8 τόνους ξύλα· καθαρίσαμε παρατημένα για δεκαετίες χωράφια και κόψαμε άλλους 2 τόνους· άλλους δυο τόνους μάζεψα μέσα σε έξι μήνες περιστασιακά –  πήγαινα στα χωράφια για κάποια δουλειά, έβρισκα ένα ξερό κορμό, έβρισκα χοντρά κλωνάρια παρατημένα, τα φόρτωνα στη καρότσα. Για τους πρώτους δέκα τόνους το κόστος του πετρελαίου για το τρακτέρ, τη βενζίνα και τα λάδια για το αλυσοπρίονο δεν ξεπέρασαν τα 60-80 εβρά! Δεν υπολογίζω την εργασία σε χρήμα, δεν είναι έγκλημα, είναι κάτι χειρότερο, είναι αμαρτία·  – από τη στιγμή που απαλλάχτηκα από τη χειρότερη κατάρα, τη μισθωτή εργασία, δεν θέλω να ξανακάνω μεροκάματο, δεν θέλω, Ζωή, βοήθησε με, δεν θέλω, κάνω ό,τι μπορώ να αποσυνδέσω την εργασία από το χρήμα.  Το δεκαήμερο του Οκτώβρη που κόβαμε ξύλα στο βουνό ήταν από τος ωραιότερες μέρες στη ζωή μου –  να πέσει κεραυνός να με κάψει εάν λέω ψέματα.

    Ένα πολύ μεγάλο μέρος της τροφής, λαχανικά κυρίως, το παράγουμε στον κήπο. Φέτος, σπείραμε πέντε στρέμματα κριθάρι(1)  και σιτάρι (4) για μας (ψωμί, πληγούρι, σιμιγδάλι, τραχανάδες κτλ.) και τις κότες, θα αρχίσουμε να τις εκτρέφουμε από τον Μάιο – Ιούνιο. Αυτές τις μέρες οργανώνουμε τον οπωρώνα, τον βάφτισα οπωρώνα του Παύλου, φυτεύουμε 50 οπωροφόρα δένδρα, δώρο φίλου που θα το ξεχάσω μόνο όταν θα πεθάνω. Στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Φεβρουαρίου θα φυτέψουμε αρακά, ρεβύθια κα φακές πειραματικά,  και κοκκάρι για ξερό κρεμμύδι. Αρχές Μαρτίου θα φυτέψουμε πατάτες.  Τον Απρίλιο, φασόλια. Απρίλιο –  Μάιο, λαχανικά.

     Για να ζήσει όμως μια οικογένεια ή ένα ζευγάρι ή μοναχικός, μοναχική σε χωριό δεν αρκεί μόνο η αυτοπαραγωγή· χρειάζεται τουλάχιστον 400 εβρά το μήνα, πέντε χιλιάρικα το χρόνο, για τα πάγια έξοδα (ρεύμα, νερό, τηλέφωνο, καύσιμα, εισιτήρια, φάρμακα, τροφή που δεν παράγεται και άλλα). Εμείς προσανατολιζόμαστε προς την παραγωγή τροφής και τη διάθεσή της στο χωριό. Η αυτάρκεια της Καστανούσας σε τροφή είναι πολύ μεγάλη αλλά υπάρχουν π0λλά προϊόντα που δεν παράγονται αλλά θα μπορούσε να παραχθούν. Προσανατολιζόμαστε λοιπόν προς την παραγωγή αυτών των προϊόντων:  αρακάς, ξερά κρεμμύδια, πατάτες, φακές, ρεβύθια, κάποια λαχανικά, μποστανικά και οπωρικά. Υπάρχει όμως η δυνατότητα παραγωγής κι άλλων προϊόντων  –  αχ και να είχαμε καμιά εικοσαριά χιλιάρικα! Εάν ήταν πενήντα, πολλές οικογένειες θα έλυναν το πρόβλημα επιβίωσης με πολύ ωραίο τρόπο. Εάν ήταν εκατό; Θα κάναμε θαύματα! Εκατό χιλιάδες εβρά είναι κοινωνικός πλούτος που μας ανήκει αλλά μας τον άρπαξαν –  θα τον ανακτήσουμε όμως ! 

   Η Καστανούσα έχει πολλά δάση, πολλά νερά, πολλά βοσκοτόπια με αρκετά κοπάδια προβάτων και κατσικιών. Υπάρχουν τρεις σταύλοι με αγελάδες και κάνα δύο χοιροτροφεία. Θα μπορούσε να υπάρχει ένα τυροκομείο. Υπάρχει η δυνατότητα εκτροφής πέστροφας. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα μελισσοκομίας και παρασκευής πέλετ.  Σε ένα διπλανό χωριό, στα Πλατανάκια, ο ιδιοκτήτης του νερόμυλου θέλει να τα παρατήσει –  να μια ακόμα ευκαιρία.  Υπάρχουν πολλές κρανιές, από τα κράνα παρασκευάζεται ένα εξαίσιο λικέρ!  Έχουμε ένα κτήμα δύο στρεμμάτων και σκεφτόμαστε να φυτέψουμε ή κράνα ή κάστανα ή καρύδια. Υπάρχουν 6.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης αλλά καλλιεργούνται μόνο τα 1.500. Γη για να καλλιεργήσουμε υπάρχει άφθονη,  χωρίς ενοίκιο. Πωλείται επίσης γη –  από εκατό μέχρι χίλια εβρά το στρέμμα. Υπάρχουν κάποια μηχανήματα, υπάρχει γνώση για την καλλιέργεια λαχανικών και οσπρίων, υπάρχει πολλή και έγκυρη βοήθεια για πράγματα που δεν γνωρίζουμε. Υπάρχει ένα κτήμα έξι στρεμμάτων στους πρόποδες του Μπέλες για την οργάνωση αμπελώνα –  χρειάζεται όμως καλή περίφραξη για να προστατευθεί από ήμερα και άγρια ζώα. Η Θεσσαλονίκη είναι κοντά και θα μπορούσαμε να  διαθέσουμε εκεί προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας, στα βιολογικά παζάρια και στις παραδοσιακές λαϊκές αγορές (παζάρια): απλά χρειάζεται ένας από την ομάδα να εμφανίζεται ως αγρότης, να υπάρχει ένα μικρό φορτηγάκι, να εξασφαλιστεί πιστοποίηση των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων. Θα μπορούσε επίσης να δημιουργηθεί κι ένα δίκτυο παράδοσης τροφής κατ’  οίκον –  προς τη δημιουργία ενός τέτοιου δικτύου θα προσανατολιστούμε στα επόμενα χρόνια.

  Στην Καστανούσα ο κόσμος έρχεται, δεν φεύγει! Ο πληθυσμός της αυξάνεται και θα αυξηθεί κι άλλο στο μέλλον. Στο χωριό υπάρχει και φαρμακείο και σχολείο· υπάρχει και βενζινάδικο,  σούπερ μάρκετ, κρεοπωλείο, δυο ταβέρνες, καφενεία, ουζερί, καφετέρια. Θα μπορούσε να υπάρξει, σε βάθος χρόνου, και φούρνος και μανάβικο-μπακάλικο με τοπικά προϊόντα.

  Τελειώνοντας, θα ήθελα να διευκρινίσω ότι απαιτούνται κάποια χρήματα για την εγκατάσταση, ανάλογα με τις ανάγκες και τις συνήθειες. Πέντε χιλιάρικα για μια τριμελή, τετραμελή οικογένεια να είναι αρκετά για να ένα χρόνο, για μια άλλη δέκα χιλιάρικα να μην αρκούν. 

  Απαιτούνται βέβαια και η επιθυμία, το μεράκι, η μπέσα. Χωρίς αυτά δεν γίνεται τίποτα –  όχι μόνο δεν γίνεται τίποτα αλλά προκαλούνται και πολλά προβλήματα ώστε θα ήταν καλύτερα να ήμασταν μόνοι. Συμβιώνουμε και συνεργαζόμαστε για να λύσουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όχι για να προσθέσουμε κι άλλα! Βέβαια, δυσχέρειες και συγκρούσεις θα υπάρξουν, όλες όμως αντιμετωπίζονται. Υπάρχουν όμως κι άλλες που δεν αντιμετωπίζονται:  όταν λέμε ότι θα φύγουμε στις 9 το πρωί για να πάμε να κόψουμε ξύλα, δεν μπορείς, φίλες μου, φίλη μου να ξυπνάς εκείνη την ώρα κι εγώ να περιμένω ως μαλάκας! Κι όταν συμφωνούμε ότι στις δύο θα είναι έτοιμο το φαγητό, το φαγητό πρέπει να είναι έτοιμο. Πολύ βασικά πράματα. Ειδάλλως, χωρίζουμε τα τσανάκια μας και βρίσκει ο καθένας την ησυχία του.

  Αύριο πάλι. Κοντεύει οχτώ, φεύγω για τον οπωρώνα του Παύλου – σήμερα θα φυτέψουμε τα τελευταία 17 δένδρα (αχλαδιές, βερικοκιές, ροδακινιές).