μεθοδολογία επαναστατικής πράξης: από την πόλη στο χωριό

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΤΡΙΑ σπίτια παραδίπλα μας μένουν η Άννα Μαρία και ο Μισέλ, γαλλόφωνοι Βέλγοι. Μόλις πήρε σύνταξη η Άννα Μαρία, δούλευε στο βελγικό ΙΚΑ, ο Μισέλ είναι μουσικός, σαξόφωνο και πιάνο, έπαιζε στο Παρίσι τον Μάη του ’68, πούλησαν το σπίτι τους στο Βέλγιο, αγόρασαν άλλο στην  Καστανούσσα και μετακόμισαν λίγες μέρες πριν από μας. Αυτοί από τη Λιέγη, εμείς από Αλεξανδρούπολη, συναντηθήκαμε στην Καστανούσσα λες και είχαμε ραντεβού! Τους βοηθάω στον λαχανόκηπο, κόβω τα χόρτα, φροντίζω οπωροφόρα και καμια εικοκαριά κλήματα αμπέλι, βγάζω καμιά τρακοσαριά ευρόπουλα το χρόνο, 15 με 20 βιβλία δηλαδή. Δεν είναι άσχημα. Κάνω και κάποιες μικροδουλειές για τις οποίες φυσικά δεν θέλω να πληρωθώ. Προχτές, μια μέρα πριν το λοκντάουν (τι έχει, ρε βλήμα Μπαμπινιώτη, η λέξη; ), πήγαν στο Κιλκίς, στο Λίντολ, και μου έφερε τρία τεμάχια τυρί καμπαμπέρ και ροκφόρ, γνήσιο. Ξέρει ότι φτιάχνω τυριά, ότι τρώμε μόνο ελληνικά τυριά, όταν αγοράσουμε, ξέρει επίσης ότι λατρεύω το καμαμπέρ και το ροκφόρ. Ό,τι θα γράψω παρακάτω, θα το γράψω υπό την επήρεια του καμαμπέρ, της συνεργασίας και της φιλίας.

ΘΑ διατυπώσω ένα ερώτημα, μια υπόθεση, και θα απαντήσω. Θα ήθελα να απαντήσετε και εσείς, να το σκεφτείτε έστω. Ας υποθέσουμε λοιπόν ότι γίνεται η επανάσταση, εδώ στην Ελλάδα,  ότι οι Υποτελείς παραγωγοί και συν οι αυτοίς και οι συν αυταίς αποφασίζουμε τι θα παράγουμε, πώς, πόση ώρα θα εργαζόμαστε και άλλα πολλά. Δεν μας ενδιαφέρει ποιο είναι το επαναστατικό υποκείμενο, πώς θα γίνει επανάσταση, με όπλα ή με πανταχού απουσία ή με άλλον τρόπο. Τα αφήνουμε όλα αυτά στην άκρη. Θα τα ξαναπιάσουμε αλλά τώρα ας τα αφήσουμε στην άκρη. Έτσι κι αλλιώς δεν θα συμφωνήσουμε ούτε σήμερα ούτε αύριο. Το ερώτημα είναι το εξής:  τι θα κάνουμε μετά την επανάσταση, ποιο θα είναι το πρώτο μας βήμα; Την επανάσταση θα την κάνουμε για να επιλύσουμε τα πολλά και οξυμένα κοινωνικά προβλήματα. Ποια προβλήματα έχουν προτεραιότητα, με ποιο θα αρχίσουμε;

ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ εδώ μια κάποια δυσκολία. Εάν ο σκοπός μας είναι να επιλύσουμε τα πιο επείγοντα προβλήματα, ποια είναι αυτά; Και με σειρά θα τα επιλύσουμε; Ποια θα ήταν η ιεράρχηση των προβλημάτων με γνώμονα την επιτακτικότητα τους; Πες ότι την εντοπίσαμε, τι θα κάνουμε; Θα επιλύσουμε το άλφα πρόβλημα, μετά το βήτα,  κοκ; Το ένα, μετά το άλλο, κοκ;  Εάν το Γ πρόβλημα προκύπτει απο το Β, θα επιλύσουμε το Γ και μετά το Β ή θα αντιμετωπίσουμε το Β, άρα επιλύεται και το Γ, αφού αυτό από το Β προέρχεται; Θα επιλύσουμε το Β και το Γ θα επιλυθεί.

ΥΠΑΡΧΕΙ, φίλες και φίλοι, μια γενεαλογία μεταξύ των κοινωνικών προβλημάτων. Μια γενετική σχέση. Θα ήταν ολέθριο σφάλμα να επιλύσουμε ένα ένα τα προβλήματα αδιαφορώντας για την μεταξύ τους γενετική σχέση. Θα ήταν δαπανηρό, χρονοφόρο, αποπροσανατολιστικό, αναποτελεσματικό, απογοητευτικό τελικά σφάλμα. Θα πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά. Θα πρέπει να εντοπίσουμε κάποια κομβικά προβλήματα, από τα οποία προκύπτουν όλα τα άλλα. Ποια να είναι αυτά;

ΑΠΑΝΤΩ ευθέως, χωρίς φόβο αλλά με πάθος. Μεταξύ των κομβικών προβλημάτων ξεχωρίζει αυτό της εξάρτησής μας  από τον Κύριο. Όχι γενικά και αόριστα η εξάρτηση. Θα μου επιτρέψετε δύο συντομότατες παρεκβάσεις για να ξακαθαρίσω τα πράγματα, μην παρεξηγηθούμε. Η πρώτη. Η κοινωνία είναι οι σχέσεις με τη φύση και με τους άλλους, τις άλλες. Κάθε σχέση είναι εξάρτηση –  η ελευθερία και η ασφάλεια και η ισότητα είναι σχέσεις, είναι εξαρτήσεις. Η δεύτερη. Η κυριαρχική σχέση, η σχέση μεταξύ Κυρίου και Υποτελούς, την οποία επιβάλλει ο πρώτος στον δεύτερο με τη βία κατ΄αρχάς, είναι μια σχέση εξάρτησης: ο Κύριος εξαρτάται από τον Υποτελή. Ο Κύριος είναι δούλος του δούλου του, έγραψε ο Χέγκελ. Την εξάρτηση αυτή ο Κύριος την φέρει πολύ βαρέως, όπως και κάθε εξάρτηση, και από τη φύση και από τους ανθρώπους, τους Υποτελείς του. Την φέρει βαρέως διότι είναι περιορισμοί στην επιθυμία αύξησης της ισχύος του. Και θέλει να τις καταργήσει. Την εξάρτηση από τη φύση με το να γίνει απόλυτος Κύριος της φύσης, να γίνει δηλαδή αθάνατος: δεν θα τα καταφέρει ποτέ· την εξάρτηση από τους Υποτελείς προσπαθεί να την καταργήσει καταργώντας τους Υποτελείς με την Τεχνική.  Αλλά αυτή η προσπάθεια έχει όρια –  πέραν του ότι δεν θα είναι Κύριος μετά! Χωρίς Υποτελείς;  Τι σκατά Κύριος θα είναι! Κατά τη διάρκεια της δυτικής Κυριαρχίας ο Κύριος επιχείρησε κάτι άλλο, το οποίο το πέτυχε με τον καπιταλισμό: να εξαρτήσει τους Υποτελείς από αυτόν, από τον Κύριο, χωρίς να καταργηθεί η εξάρτηση του Κυρίου από τους Υποτελείς –  ή να καταργηθεί μερικώς μέσω της Τεχνικής. Θα πρέπει να το παραδεχτούμε και να το ομολογήσουμε: είμαστε εξαρτημένοι από τον Κύριο. Δεν νομίζω ότι χρειάζονται λεπτομέρειες. Ο Κύριος κατέχει, ελέγχει τον κοινωνικό πλούτο, που εμείς παράγουμε, τον διαχειρίζεται με γνώμονα την αναπαραγωγή και ενίσχυση της Κυριαρχίας. Τροφή, κατοικία, ρουχισμός, ενέργεια, επικοινωνία, συγκοινωνία, εκπαίδευση, υγεία, καθαριότητα –  όλα αυτά βρίσκονται  στα χέρια του. Εάν δεν μας δώσει τροφή, θα πεθάνουμε·  εάν δεν μας δώσει νερό, θα πεθάνουμε. Εαν κλείσει το ίντερνετ,  θα πάθουμε μεγάλη ζημιά.

ΕΙΜΑΣΤΕ εξαρτημένοι από τον Κύριο και το ξέρουμε, συνειδητά ή μή. Κι επειδή είμαστε εξαρτημένοι, φοβόμαστε –  λογικό είναι, αναπόφευκτο. Όπου υπάρχει εξάρτηση αυτού του τύπου, υπάρχει και φόβος. Οι τροφοσυλλέκτες ήταν εξαρτημένοι από τη φύση αλλά δεν φοβόντουσαν  –  την άλλη μέρα η Μητέρα Φύση θα τους δώσει ό,τι χρειαστούν. Ήταν εξαρτημένοι από τους άλλους αλλά αυτή η εξάρτηση ήταν πηγή χαράς, ελευθερίας και ασφάλειας. Τώρα, κάθε εξάρτηση από τους άλλους μάς προκαλεί μεγάλο φόβο και ανησυχία –  αν είναι δυνατόν! Και κάνουμε λίφτιγκ για να νικήσουμε τον χρόνο και τα γηρατειά! Οϊμέ!

ΤΟ κομβικό λοιπόν πρόβλημα, φίλες και φίλοι, ένα από τα κομβικά έστω, είναι η εξάρτηση μετά φόβου από τον Κύριο. Τα περισσότερα προβλήματα προκαλούνται από αυτήν την εξάρτηση. Για να παραχθεί αυτή η εξάρτηση από τον Κύριο ήταν και είναι απαραίτητη η απομάκρυνσή μας από την παραγωγή του κοινωνικού πλούτου, είτε άμεσα, είτε έμμεσα μέσω του ελέγχου του κοινωνικού πλούτου. Τη δουλειά αυτή την κάνει το εμπόρευμα και το χρήμα, η μισθωτή εργασία. Υπάρχει όμως κι ένας άλλος τρόπος που επιβάλλει την εξάρτησή μας από τον Κύριο, την ενισχύει, την πολλαπλασιάζει, την αναπαράγει, την σταθεροποιεί:  η πόλη. Γενικά η πόλη; Όχι! Η καπιταλιστική πόλη! Καπιταλισμός χωρίς πόλεις δεν νοείται. Μπορεί να υπάρξει αλλά θα είναι θύλακας, όπως ήταν τους πρώτους αιώνες της ύπάρξης του. Επέκταση του καπιταλισμού, γεωγραφική και κοινωνική, έχει ως αποτέλεσμα, που γίνεται τελικά συνθήκη ύπαρξης, τις πόλεις. Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, και δεν είναι ο μόνος, έγραψε πολλά και ενδιαφέροντα γι΄αυτή τη σχέση μεταξύ επέκτασης καπιταλισμού και συγκρότησης των καπιταλιστικών πόλεων.

ΑΣ διατυπώσουμε τώρα ένα άλλο υποθετικό ερώτημα. Ας υποθέσουμε ότι οι Αθηναίοι εγκαταλείπουν τη πόλη και διασπείρονται, διασκορπίζονται ανά την επικράτεια. Τι θα γίνει;  Και πες ότι αυτό το κάνουν όλοι οι κάτοικοι των μεγαλουπόλεων της Ευρώπης. Τι θα γίνει; Πολύ λίγα μεγαλύτερα πλήγματα για τον καπιταλισμό από αυτήν την συλλογική εγκατάλειψη υπάρχουν. Θα έλεγα το μεγαλύτερο αλλά δεν το λέω για να μην σας συγχύσω και σας εκνευρίσω.  Θα κλείσουν τις πόλεις με τανκς για να μην μας αφήσουν να φύγουμε κι αν φύγουμε θα μας επαναφέρουν με τη βία πίσω στις πόλεις. Διότι η η συλλογική εγκατάλειψη των πόλεων είναι μια μερική έστω και αποσπασματική κατάργηση της εξάρτησης στην πράξη. Δεν είναι επαρκής, είναι όμως αναγκαία.

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ σημαίνει πράξη, δεν σημαίνει ούτε λόγια ούτε αισθήματα. Το να αλυσοδεθείς στα κάγκελα του εργοστασίου για να ζητήσεις αύξηση μισθού ή να αυτοπυρποληθείς ή να πάρεις ένα Καλάσνικωφ και να σκοτώσεις τον βιομήχανο είναι πράξη αλλά δεν είναι επαναστατική. Είναι επαναστατικός ηρωισμός –  μακριά από εμάς ο ηρωισμός, αυτός ο τσομπαναραίικος παλιμπαιδισμός. Επαναστατική πράξη είναι μια πράξη που γίνεται από πολλούς, όσο γίνεται περισσότερους και περισσότερες. Το ίδιο ισχύει και με τις αξίες. Αξίες δεν έχουμε με λόγια και με αισθήματα, οι αξίες αναδεικνύονται στην πράξη, υπάρχουν μόνο έμπρακτα. Διότι δεν είμαστε μόνο εξαρτημένοι από τον Κύριο και φοβισμένοι, μιμούμαστε τον Κύριο και έχουμε κάνει αξίες μας τις αξίες του. Κατάργηση της εξάρτησης από τον Κύριο σημαίνει και εγκατάλειψη των αξιών του, δημιουργία ή αναβίωση άλλων αξιών. Η πιο σημαντική:  δεν θέλουμε την εξάρτηση από τον Κύριο.

ΕΑΝ λοιπόν γίνει η επανάσταση, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να εγκαταλείψουμε τις πόλεις, να ενθαρρύνουμε την εγκατάλειψη των πόλεων. Όχι να εξαναγκάσουμε –  να προτείνουμε, να ενισχύσουμε. Δεν το κάνουμε μόνο για να επιλύσουμε ένα κομβικό πρόβλημα που θα επιλύσει πολλά άλλα (παραγωγή καθαρής τροφής, νερό, αέρας, σωματική άσκηση, χειρωνακτική εργασία, μείωση τυης χρήσης αυτοκινήτου, εγγύτητα και συνεργασία και άλλα πολλά)  αλλά το κάνουμε γιατί αγαπάμε, λατρεύουμε τις πόλεις. Φαντάζεστε να φύγουν οι μισοί Αθηναίοι, να γκρεμίσουμε τη μισή Αθήνα, τουλάχιστον,  και να μετατραπεί σε λαχανόκηπους, οπωρώνες, πάρκα, λίμνες και ποτάμια!  Θα γίνει μια πεντάμορφη πόλη –  αυτό το αίσχος. Και γιατί να μην ζούμε έξι μήνες στις πόλεις και έξι σε χωριά;  Ή όσο χρόνο θέλει ο καθένας και η κάθε μία;

ΤΙΣ πόλεις μας θα τις εγκαταλείψουμε, θα αναγκαστούμε να τις εγκαταλείψουμε. Με πόνο και με δάκρυα. Γιατί να μην τις εγκαταλείψουμε με χαρά; Όσο πιο γρήγορα, τόσο το καλύτερο. Ποτέ δεν είναι αργά.