in 21ος αιώνας

φορτηγατζήδες δεν υπάρχουν πια, τους πάτησε το τρένο

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

ΘΑ σχολιάσουμε σήμερα την έλλειψη οδηγών φορτηγών (φορτηγατζήδων, νταλικιέρηδων) στην Ευρώπη που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια με αποτέλεσμα σήμερα η έλλειψη αυτή να ξεπερνά τους  400.000. Το πρόβλημα θα επιτείνεται κι αυτό προκαλεί έμφραγμα στην καπιταλιστική οικονομία, μιας και δεν νοείται καπιταλισμός χωρίς τη μεταφορά των εμπορευμάτων που πρέπει να εκτεθούν στα εμπορικά καταστήματα και να πωληθούν –  για να καταναλωθούν. Εάν δεν υπάρξει μεταφορά, δεν θα υπάρξει και κατανάλωση, κι αν δεν υπάρξει κατανάλωση, θα σταματήσει η παραγωγή και θα στερηθούμε βασικά είδη  ανάγκης. Εκατό χιλιάδες χρειάζεται επειγόντως η Αγγλία, 80.000 η Γερμανία, 143.000 η Πολωνία. Πριν το κάνουμε, θα σας αφηγηθώ κάτι που μου εκμυστηρεύτηκε κάποιος Σαλονικιός φορτηγατζής.

”ΕΜΑΘΑ ότι η γυναίκα μου με απατούσε αλλά δεν μπορούσα να τους πιάσω στα πράσα. Τη πηδούσε όταν έλειπα. Μετά από καιρό το μυστήριο λύθηκε. Ήταν ο τελωνειακός που έλεγχε το φορτηγό στους Ευζώνους. Μόλις έφευγα για Γερμανία, πήγαινε και την έβρισκε”. Το να είσαι συνεχώς μακριά από το σπίτι σου, από τη γυναίκα σου, τα παιδιά σου, τους φίλους σου δεν είναι ένας πολύ καλός λόγος να μην γίνεις φορτηγατζής; Νομίζω πως ναι.

ΔΕΝ είναι ο μόνος λόγος –  είναι μάλιστα ο λιγότερο σημαντικός. Έχετε δει γέρο φορτηγατζή; Έχετε δει νταλικιέρη, που δουλεύει είκοσι, τριάντα χρόνια να περπατάει; Δεν υπάρχουν γέροι φορτηγατζήδες, συνταξιοδοτούνται πρόωρα λόγω της εργασίας τους –  θα δούμε τι κάνει ο φορτηγατζής όταν οδηγάει και θα καταλάβετε. Μάλλον δεν θα έχετε δει ή δεν θα έχετε προσέξει φορτηγατζή να περπατάει. Θα σας περιγράψω πως βαδίζει. Θα έχετε δει παιδί ενός, δύο ετών που περπατάει. Προσπαθεί να περπατήσει χωρίς να έχει ακόμα αποκτήσει πλήρως τον έλεγχο του σώματος του, νομίζεις πως από στιγμή σε στιγμή θα πέσει. Και πέφτει. Έτσι ακριβώς περπατάνε και οι φορτηγατζήδες. Λες και είναι μωρά. Μόνο που δεν πέφτουν. Γιατί συμβαίνει αυτό;

ΠΡΙΝ απαντήσουμε, ας δούμε πρώτα ποιοι άνδρες (δεν υπάρχουν και ούτε θα υπάρξουν γυναίκες νταλικιέρισσες) ασκούν αυτό το επάγγελμα. Είναι αυτοί που δεν μπορούν να κάνουν κάτι άλλο: άντρες κατώτερων κοινωνικών τάξεων με μηδαμινό κοινωνικό, μορφωτικό και πολιτισμικό κεφάλαιο, για να θυμηθούμε και τον Πιέρ Μπουρντιέ –  εάν μπορούσαν, δεν θα το έκαναν. Θα μπορούσαν να γίνουν οικοδόμοι, ας πούμε, ή εργάτες σε εργοστάσιο αλλά το αποφεύγουν. Οι φορτηγατζήδες είναι άντρες που δεν μπορούν να έχουν το αφεντικό πάνω από το κεφάλι τους. Θέλουν να ταξιδεύουν, έχουν πάθος με την οδήγηση και το τιμόνι, προτιμούν να εργάζονται μόνοι τους. Έχουν μια ιδιαίτερη αίσθηση της ελευθερίας αλλά πολύ σύντομα αντιλαμβάνονται ότι αυτή η ελευθερία είναι και οδυνηρή και απατηλή. Πολλοί προέρχονταν από τον κόσμο του υποκόσμου –  ήταν μάλιστα μαγκιά να είσαι φορτηγατζής! Είναι φορτηγατζής –  είναι μάγκας! Γυρνάει, πίνει, παίζει χαρτιά, πάει με πουτάνες! Θα γνωρίζετε ότι δεν είναι λίγοι αυτοί που  καταφεύγουν σε έκνομες δραστηριότητες (μεταφορά τσιγάρων, μεταναστατών, πορνών κ.α.). Φορτηγατζής, που μετέφερε μετανάστες, οι οποίοι βέβαια,κατουράνε μέσα στο φορτηγό,  σταμάτησε να βάλει πετρέλαιο και ο υπάλληλος του λέει,  κάτι τρέχει από το φορτηγό –  και ο φορτηγατζής: σπάσανε καρπούζια! Ο αλκοολισμός και ο τζόγος δεν τους είναι και  κάτι το άγνωστο. Οι περισσότεροι μετά από ένα μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα παρατάνε το τιμόνι και κάνουν κάτι άλλο. Το επάγγελμα αυτό πάντοτε είχε πολύ μεγάλη εργασιακή κινητικότητα (turn over).

ΠΟΛΥ σύντομα αντιλαμβάνονται ότι η δουλειά που κάνουν δεν είναι απλά κουραστική, δεν είναι απλά εξαντλητική –  είναι καταστροφική για το σώμα τους. Μα, θα μου πείτε, κάθονται! Μα ακριβώς γι΄ αυτό, επειδή κάθονται! Η  καθιστική εργασία, όποια κι αν είναι αυτή, η καθιστική στάση είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να κάνει κάποιος στο σώμα του. Η πιο συνηθισμένη τιμωρία (βασανιστήριο) στα μεσαιωνικά μοναστήρια ήταν το πολύωρο κάθισμα σε καρέκλα! Η πολύωρη καθιστική στάση, η οχτάωρη και δεκάωρη καθιστική εργασία είναι αφύσικη, είναι απ-άνθρωπη, καταπονεί το σώμα και το καταστρέφει. Αυτός είναι ο λόγος που οι φορτηγατζήδες περπατάνε σαν μωρά παιδιά. Και τι κάνουν καθισμένοι; Οδηγούν. Και τι κάνουν όταν οδηγούν. Χρησιμοποιούν τα δύο χέρια, τα δύο πόδια, τα μάτια και τα αυτιά για να χειριστούν δύο μηχανές, που συνδυάζονται μεταξύ τους για να παραγάγουν την κίνηση του φορτηγού οχήματος: τον μηχανισμό κίνησης του οχήματος (τιμόνι, φλας κ.λπ) και τη μηχανή του οχήματος (συμπλέκτης, λεβιές ταχυτήτων, γκάζι). Ο οδηγός, γενικά ο οδηγός, οποιουδήποτε οχήματος εργάζεται –  μόνο που δεν το αντιλαμβάνεται- και η εργασία του είναι θλιβερό κατάλοιπο της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα, είναι καθαρός, γνήσιος αναχρονισμός. Ο εργαζόμενος οδηγός, ας οδηγάει και Πόρσε, υποβιβάζεται στην κατάσταση του προλετάριου της βιομηχανικής επανάστασης. Έχει κλιματιστικό, μουσική, όλες τις ανέσεις μόνο που είναι ένας φτωχός και μόνος προλετάριος με όλες τις ανέσεις. ‘Οπου υπάρχει άνεση, εκεί κάτι βρωμάει!

Η οδήγηση φορτηγού είναι μια ανειδίκευτη εργασία. Ο καθένας μπορεί να οδηγήσει φορτηγό. Έτσι, οι αμοιβές των φορτηγατζήδων, σε όλη την Ευρώπη, είναι πολύ χαμηλές. Δεν υπάρχει οχτάωρο. Σκεφτείτε να κάνετε τη διαδρομή Αθήνα- Μόναχο. Θα πρέπει να την κάνετε με λίγες ώρες ύπνο. Τις τελευταίες δεκαετίες, ελλείψει οδηγών, εντατικοποιήθηκε κατά πολύ η εργασία τους, αυξήθηκαν οι ώρες εργασίας. Η πίεση που υφίσταντο ήταν λίαν επιεικώς βάναυση. Η εξάντληση, ο χρόνος εργασίας και οι χαμηλές αμοιβές ήταν οι αιτίες που παρατούσαν το τιμόνι και τον δρόμο. Υπήρχε βέβαια κι ένας αριθμός που παρέμεινε αλλά τα τελευταία χρόνια συνταξιοδοτήθηκαν χωρίς κάποιοι άλλοι να παίρνουν τη θέση τους.

ΠΩΣ θα βρεθούν οι 400.000 οδηγοί που λείπουν από τους δρόμους της Ευρώπης; Θα πρέπει να αυξηθούν οι μισθοί και να μειωθεί ο χρόνος εργασίας. Με αυτές τις παραχωρήσεις όμως δεν θα χρειαστούν 400.000 αλλά πολύ περισσότεροι   και επιπλέον θα αυξηθεί και το κόστος της μεταφοράς των εμπορευμάτων –  οι καταναλωτές θα το αντιληφθούν πολύ σύντομα, ιδιαίτερα οι χαμηλόμισθοι. Ο αριθμός όμως αυτών που ενδιαφέρονται να εργαστούν ως οδηγοί φορτηγών είναι πολύ μικρός –  δεν ξεπερνάει σήμερα τους 80.000 σε όλη την Ευρώπη. Θα χρησιμοποιηθεί ο στρατός; Δεν αποκλείεται. Υπάρχει λύση; Υπάρχει αλλά απαιτεί μια διαφορετική στρατηγική.

ΑΠΟ το μπαλκόνι του σπιτιού μας, σε πλαγιά λόφου, μπορώ και παρατηρώ και τη σιδηροδρομική γραμμή και τον δρόμο που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τη Βουλγαρία. Πριν δύο χρόνια περίπου παρατήρησα το εξής. Ο αριθμός των φορτηγών που περνούσαν έχει σχεδόν μηδενιστεί ενώ καθημερινά σχεδόν περνάνε συρμοί τρένων με κοντέινερ (κινέζικα εμπορεύματα) –  τουλάχιστον 20 με 30 κάθε φορά. Δυο μηχανοδηγοί μεταφέρουν 30 φορτίο 30 φορτηγών. Δύο οδηγοί κάνουν την εργασία 30 φορτηγατζήδων. Καταναλώνεται και πολύ λιγότερο πετρέλαιο. Ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός θα αναγκαστεί να κάνει αυτό που κάνει ο κινέζικος. Για να μεταφερθούν τα εμπορεύματα από την Κίνα στην Ευρώπη χρειάζονται 4ο μέρες με τα πλοία. Σε πολύ λίγα χρόνια θα το κάνουν σε 15 μέρες –  με τη σιδηροδρομική γραμμή που κατασκευάζουν και που θα συνδέει την δυτική Κίνα, όπου συγκεντρώνεται τα τελευταία χρόνια η κινέζικη βιομηχανία, με την Πολωνία ή το Μόναχο. Η σιδηροδρομική αυτή γραμμή, ο σύγχρονος δρόμος του μεταξιού, θα φτάνει μέχρι την Κασπία, διασχίζοντας τις αχανείς επίπεδες στέπες της Ευρασίας, και από εκεί ή θα συνεχίζει βορείως της λίμνης και θα φτάνει στην Πολωνία ή θα συνεχίζει νότια, μέσω Ιράν, Τουρκίας και Βαλκανίων και θα φτάνει στη Γερμανία.

Η έλλειψη οδηγών φορτηγών είναι ένα πρόβλημα που δεν πρόκειται να επιλυθεί σύντομα. Τις συνέπειές του δεν θα αργήσουμε να τις αντιληφθούμε. Πρόκειται για άλλη μια  αντίφαση, άλλη μια εκδήλωση της αποδιάρθρωσης, αποδιοργάνωσης του καπιταλισμού της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Ο καπιταλισμός αυτός θα υποφέρει από τους αναχρονισμούς του.

Σχολιάστε ελεύθερα!