φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΔΕΝ μπορούμε να γνωρίζουμε πότε η τιμή της αμόλυβδης θα ξεπεράσει τα 5 (πέντε) ευρά το λίτρο. Δεν θα είναι μετά το 2040, θα είναι πιο πριν. Πόσο όμως πιο πριν; Θα το μάθουμε, μην ανησυχείτε. Μέχρι να το μάθουμε, θα γνωρίζουμε ήδη από τώρα ότι η αύξηση θα είναι σταδιακή: δύο ευρά σήμερα, δυόμιση του χρόνου τέτοια εποχή, τρία το 2025 και ούτω καθεξής. Η αύξηση δεν θα είναι σταθερή και διαρκής: η τιμή της βενζίνης θα αυξάνεται, θα μειώνεται, θα σταθεροποιείται, θα υπάρχουν διακυμάνσεις αλλά η τάση θα είναι αυξητική – κι έτσι μια μέρα θα φτάσουμε στα πέντε ευρά (χωρίς να αυξηθούν οι μισθοί και τα μεροκάματα – ή ελάχιστα). Θα συνηθίζουμε τη τιμή και μετά θα την αυξάνουν, ώστε να ελέγχονται οι κραδασμοί και οι συνέπειες που αναπόφευκτα θα προκύψουν. Η τακτική αυτή έχει μελετηθεί και εφαρμοστεί με πολύ καλά αποτέλεσματα. Ένα παράδειγμα: εάν ιδιωτικοποιηθεί το νερό, η αύξηση της τιμής θα είναι μικρή, πολύ μικρή, δεν θα ενοχλήσει τους καταναλωτές (έλα μωρέ, τι είναι πέντε ευρά το δίμηνο!), μέχρι να τη συνηθίσουμε, και μετά μια νέα αύξηση, πάλι πολύ μικρή και ούτω καθ΄ εξής.
ΕΠΙΣΗΣ, γνωρίζουμε ήδη από τώρα, τι θα γίνει όταν η τιμή της βενζίνης πάει στα 5 ευρά. Θα μειώνεται διαρκώς τόσο η χρήση του αυτοκινήτου όσο και ο αριθμός των αυτοκινήτων. Η μείωση αυτή θα έχει κοσμογονικές συνέπειες, θετικές και αρνητικές. Η θετική: θα μειωθεί η κατανάλωση των καυσίμων, άρα θα μειωθεί και η ρύπανση του αέρα. Όλες οι άλλες συνέπειες είναι αρνητικές, εάν τις δούμε από την οπτική γωνία της καπιταλιστικής κοινωνίας και οικονομίας. Εάν τις δούμε από άλλη οπτική γωνία, κάποιες είναι πολύ θετικές. Η μείωση της χρήσης και του αριθμού των αυτοκινήτων θα επιφέρει τη μείωση του αριθμού των βενζινάδικων και περιορισμό, στα πρόθυρα της συρρίκνωσης, όλων των σχετικών με το αυτοκίνητο δραστηριοτήτων (ανταλλακτικά, συνεργεία επισκευής, ελαστικά-βουλκανιζατέρ, λαμαρινάδικα-βαφεία, αξεσουάρα κ.α.). Η μείωση στη χρήση του αυτοκινήτου είχε αρχίσει εδώ και μια δεκαετία, έχουν κλείσει πολλά βενζινάδικα από πότε ενώ οι δουλειές των σχετικών με την συντήρηση του αυτοκινήτου δεν πάνε καθόλου καλά. Και θα χειροτερεύσουν πολύ, οι επαγγελματίες το γνωρίζουν πολύ καλά. Θα αυξηθεί λοιπόν η ανεργία, άρα δυνάμει θα μειωθεί ο χρόνος εργασίας, εάν αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος αντιμετώπισής της. Η αύξηση της τιμής του ντίζελ θα επιφέρει την αύξηση του κόστους παραγωγής της τροφής και των μεταφορικών, οπότε, η αύξηση της τροφής, ο πληθωρισμός γενικά, θα ακολουθεί αναπόφευκτα κατά πόδας την αύξηση του πετρελαίου και της βενζίνης. Εάν στη θέση της βενζίνης και του ντίζελ βάλουμε τον ηλεκτρισμό, θα διαπιστώσουμε ότι το ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι μέρος του προβλήματος, δεν είναι η λύση του.
ΓΙΑΤΙ όμως θα αυξάνεται η τιμή του πετρελαίου και της βενζίνης καθ΄ όλη τη διάρκεια του τρέχοντος αιώνα; Η απάντηση είναι απλή: κάθε δεκαετία που περνάει πλησιάζουμε όλο και πιο γρήγορα, είμαστε όλο και πιο κοντά στη μέρα, που δεν θα υπάρχει πετρέλαιο. (Αφήνω στην άκρη τα γεωπολιτικά και κερδοσκοπικά παιχνίδια: η συμβολή τους στον καθορισμό της τιμής θα περιορίζεται διαρκώς εξ αιτίας της αντικειμενικής κατάστασης, δηλαδή του τέλους του πετρελαίου). Το ότι μια μέρα δεν θα χρησιμοποιούμε πετρέλαιο είναι τόσο βέβαιο όσο ότι αύριο το πρωί θα ανατείλει ο ήλιος. Τα παιδιά που γεννιούνται στις μέρες μας ή θα γεννηθούν τα επόμενα χρόνια πιθανότατα θα ζήσουν, στα βαθιά γεράματά τους, αυτή τη μέρα. Εάν μέχρι τότε μπορέσουμε να παραγάγουμε άλλη ενέργεια και να εξασφαλίσουμε τις τεράστιες ποσότητες που χρειαζόμαστε καθημερινά ώστε να αναπαραγάγεται η κοινωνία, έχει καλώς. Είναι όμως εφικτή η ενεργειακή μετάβαση; Δεν το γνωρίζουμε. Και οι μεν (οι αισιόδοξοι) και οι δε (οι απαισιόδοξοι) έχουν τα επιχειρήματά τους – οι πρώτοι έχουν και τις προσδοκίες τους. Όσο όμως θα διατηρείται η αυξητική τάση της τιμής των καυσίμων, θα επιβεβαιώνονται οι επιφυλάξεις για το εφικτό της ενεργειακής μετάβασης.
ΤΟ πετρέλαιο θα τελειώσει πριν τελειώσει, πριν εξαντληθεί. ‘Ενα μέρος, μάλλον πολύ μεγάλο, των αποθεμάτων θα μείνει για πάντα μέσα στη γη: το κόστος της άντλησης, της μεταφοράς και της διύλισης θα είναι τόσο μεγάλο που δεν θα μας συμφέρει να το αντλήσουμε (Energy Return on Energy Investment). Στα τέλη του 19ου αιώνα, δαπανούσαμε ενέργεια ενός βαρελιού για να πάρουμε ενέργεια 50 (πενήντα) βαρελιών – 1:50. Σήμερα αυτός ο λόγος είναι 1: 1-5! Εάν ο λόγος γίνει 1:1 γιατί να το αντλήσουμε; Η αύξηση της τιμής των καυσίμων προς τα εκεί μας οδηγεί και μάλιστα πολύ πιο σύντομα από ό,τι ευχόμαστε ή ελπίζουμε.
ΑΥΤΟ που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι η απάντηση στο εξής ερώτημα: Ποια θα είναι η τιμή της βενζίνης και του ντίζελ την τελευταία ή τις τελευταίες δεκαετίας της εποχής του πετρελαίου; Δεν θα έχει τιμή, θα είναι δωρεάν. Κι αυτό διότι το εναπομείναν πετρέλαιο, τα παράγωγά του, θα χρησιμοποιούνται μόνο από το κράτος – από τον στρατό, την αστυνομία, τα κρατικά οχήματα (μετακίνηση, πυροσβεστικά). Το μονοπώλιο της βίας θα συνδυαστεί και θα ενισχυθεί από το μονοπώλιο της ταχύτητας (που εξασφαλίζουν οι μηχανές εσωτερικής έκρηξης του ορυκτού καυσίμου) – εάν δεν, το επαναλαμβάνω και το τονίζω, περάσουμε στη χρήση άλλης μορφής ενέργειας. Μέχρι τώρα φαίνεται ότι δεν έχουμε περάσει.
Η αναπαραγωγή της κοινωνίας επιτυγχάνεται μόνο με την εξασφάλιση της απαιτούμενης ενέργειας ώστε να παραχθεί ο αναγκαίος κοινωνικός πλούτος, ο πυρήνας του οποίου είναι η τροφή (παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά, συντήρηση, μεταποίηση, μαγείρεμα). Όταν μειώνεται η παραγωγή της ενέργειας, όταν περιορίζεται η απαιτούμενη ενέργεια, τότε περιορίζεται και η τροφή. Όταν η μόνη ενέργεια για την παραγωγή του ανθρώπου ήταν η ανθρώπινη, τότε υπήρχε ταύτιση της παραγωγής της τροφής με την απαιτούμενη ενέργεια: έτρωγες, εξασφάλιζες ενέργεια και παρήγαγες τροφή, έσκαβες, θέριζες, αλώνιζες, άλεθες και ο κύκλος αυτός επαναλαμβανόταν. Η χρήση των ζώων και των δούλων αύξησε τις ποσότητες της ενέργειας, κατά συνέπεια αύξησε και την ποσότητα του κοινωνικού πλούτου, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου άρπαζε ο ιδιοκτήτης των ζώων και των δούλων. Όταν η ρωμαϊκή κοινωνία αντιμετώπισε το φάσμα της μείωσης των εισαγωγών νέων δούλων, εξ αιτίας της αδυναμίας επέκτασης, αντιμετώπισε και το φάσμα της παρακμής και της αποσύνθεσης , της ένδειας και των εξεγέρσεων, της σπάνης και της αστάθειας.
ΣΗΜΕΡΑ δεν χρησιμοποιούμε ανθρώπινη ή ζωική ενέργεια αλλά την ενέργεια που παράγουμε από τα ορυκτά καύσιμα. Μέχρι τώρα υπήρχε πολλή και ο καπιταλισμός μπόρεσε να επεκταθεί και στον χώρο και στην κοινωνία (όλα έγιναν εμπορεύματα που παράγονται και πωλιούνται μέσω της χρήσης ενέργειοας ορυκτών καυσίμων)· όσο επεκτεινόταν, χρειαζόταν όλο και μεγαλύτερες ποσότητες ενέργειας: εάν το πετρέλαιο που είναι στα έγκατα της γης είναι ένα νεροπότηρο, όσο τελειώνει τόσο πιο πολύ ρουφάμε, όσο πιο πολύ ρουφάμε, τόσο πιο γρήγορα τελειώνει. Μέχρι να τελειώσει (το 2070; το 2090; το 2110;), κι εάν αποτύχει η ενεργειακή μετάβαση, ή μέχρι να επιτευχθεί, οι ποσότητες του πετρελαίου θα μειώνονται, η τιμή του θα αυξάνεται, κατά συνέπεια θα μειώνονται οι παραγόμενες ποσότητες της αναγκαίας τροφής και θα αυξάνεται η τιμή των τροφίμων.
ΟΣΟ δεν θα επιτυχγάνεται η ενεργειακή μετάβαση, τόσο πιο γρήγορα βήματα θα κάνουμε για να προϋπαντήσουμε την εποχή της σπάνης και της ένδειας, της όξυνσης των παγκόσμιων κοινωνικών προβλημάτων, της αστάθειας και της αβεβαιότητας. Και όταν εμφανίζεται και γενικεύεται η σπάνη και η ένδεια, τότε έρχονται στο προσκήνιο δύο πολύ γνωστά κοινωνικά φαινόμενα: η κρατική βία, ο κρατικός καταναγκασμός και η καταστολή και ο πόλεμος μεταξύ των κρατών για τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πόρων. Το αντιπροσωπευτικό αστικοδημοκρατικό κράτος θα πετάξει στα σκουπίδια και τα αντιπροσωπευτικά και τα αστικοδημοκρατικά του στοιχεία για να αναδειχτεί η κομβική, πυρηνική του λειτουργία: είναι μια πολεμική και κατασταλτική μηχανή, μια μηχανή παραγωγής αρπαγής, καταστροφής, καταστολής και εξόντωσης.
1. Αν η τιμη του πετρελαιου καθοριζοταν απο την διαθεσιμοτητα του οι μεγαλες εταιριες δε θα ειχαν τον τελευταιο χρονο μακραν τα μεγαλυτερα κερδη στην ιστορια τους.
2. Η τιμη σε ευρω εχει αυξηθει λογω της υποτιμησης του ευρω σε σχεση με το δολαριο.
3. Ακομα και στην ελλαδα που εχει οπως παντα τη μεγαλυτερη τιμη το πετρελαιο παραμενει φτηνο αφου η τελικη τιμη του καθοριζεται απο υπερμετρους φορους αισχροκερδεια και κλοπες απο εταιριες και βενζιναδικα.
Σε ολα τα παραπανω τα αιτια ειναι πολιτικα και οχι οικονομικα.
Ναι, συμφωνώ, εν μέρει. Αλλά το 1998 η τιμή του βαρελιού ήταν 9 δολάρια το βαρέλι και σήμερα μπορεί να πλησιάσει τα 100. Η μεγάλη αυτή αυξητική τάση δεν εξηγείται μόνο με τον τρόπο που το προσεγγίζεις. Υποστηρίζω ότι η τιμή του πετρελαίου θα απεμπλακεί από τις κινήσεις κερδοσκοπίας, τη φορολογία κι άλλους παράγοντες της αγοράς και θα εξαρτάται όλο και πιο πολύ από τις ποσότητες που θα μπορούμε να αντλούμε. Αυτό θα αργήσει να γίνει, δεν ξέρουμε πόσο, είναι όμως μια αναποόφευκτη εξέλιξη. Σε 30 χρόνια, σε σαράντα, πιο νωρίς; Δεν μπορομε να το ξέρουμε. Αυτή η εξέλιξη με ενδιαφέρει.