φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΑΦΟΥ θα διαβάσετε το σημερινό κείμενο, μετά από λίγες ώρες ή μέρες θα ξεχάσετε και τη τιμή και τον χρόνο που αναφέρονται στον τίτλο. Εγώ όμως δεν θα το ξεχάσω. Εάν οι υπολογισμοί μου επιβεβαιωθούν, έχει καλώς· εάν όχι, θα σας θυμίσω αυτά που έγραψα, αυτά που θα γράψω σήμερα, όχι μόνο για να επανεξετάσω τα δεδομένα αλλά, το σημαντικότερο, για να επανεξετάσω τον τρόπο με τον οποίο σκέφτηκα.
ΑΣ ξεκινήσουμε με την ακλόνητη βεβαιότητα ότι μια μέρα το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο θα τελειώσουν – δεν γνωρίζουμε όμως πότε. Πολύ νωρίτερα από το κάρβουνο – υπάρχει κάρβουνο για άλλα διακόσια χρόνια. Και δεν γνωρίζουμε εάν, όταν τελειώσουν, θα έχουμε πρόσβαση σε άλλη μορφής ενέργειας, ώστε να καλύψουμε τις τεράστιες παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες. Εάν αποδειχτεί ότι η ενεργειακή μετάβαση είναι ανέφικτη, θα υπάρξουν κοσμογονικά προβλήματα, κατά συνέπεια, κοσμογονικές συνέπειες και εξελίξεις, αλλαγές. Θα ξεμείνουμε από ενέργεια, αφού πρώτα πέσουμε με τα μούτρα στη καύση του κάρβουνου – με άλλα λόγια, τη πουτσίσαμε. Κι όταν μια κοινωνία ξεμένει από ενέργεια, οι συμφορές είναι πολλές και τρομερές. Θα το εξετάσουμε άλλη μέρα. Εάν από την άλλη εξασφαλίσουμε με κάποιο τρόπο πρόσβαση σε ανεξάντλητες και τεράστιες ποσότητες καθαρής ενέργειας, εάν η ενεργειακή μετάβαση αποδειχτεί επιτυχής, τα πράγματα θα γίνουν ακόμα χειρότερα – η καταστροφή της φύσης θα επιταχυνθεί και θα γενικευτεί: θα κάνουμε ό,τι γουστάρουμε! Με λίγα λόγια, τη βάψαμε.
ΝΑ διευκρινίσουμε ότι η φράση “μια μέρα το πετρέλαιο θα τελειώσει” είναι μια γενίκευση που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μεγάλες ποσότητες πετρελαίου δεν θα τις αντλήσουμε διότι θα είναι ασύμφορο – θα δαπανάται περισσότερη ενέργεια από ό,τι θα αντλείται. Ή θα είναι κακής ποιότητας, όπως είναι οι τελευταίες ποσότητες των μεγάλων κοιτασμάτων που ήδη αντλούμε. Το ερώτημα που μας ταλανίζει – δεν είμαστε σε θέση να δώσουμε μια σαφή απάντηση αλλά καταφεύγουμε σε υποθέσεις και εικασίες – είναι το ερώτημα πόσο πετρέλαιο έχουμε ήδη καταναλώσει από όσο θα μπορέσουμε να καταναλώσουμε τελικά: ένα μικρό μέρος, το μισό ή περισσότερο από το μισό; Έχουν διατυπωθεί δύο εικασίες: οι απαισιόδοξοι λένε ότι έχουμε ήδη αντλήσει το μισό (ή πλησιάζουμε να το αντλήσουμε), υπάρχει πολύ πετρέλαιο ακόμα, για έναν αιώνα, υποστηρίζουν οι αισιόδοξοι.
ΟΙ ενδείξεις που διαθέτουμε ενισχύουν την απαισιόδοξη εικασία: ανακαλύπτουμε ολοένα και μικρότερα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία γι΄ αυτό, και η δυσκολία αυτή μας ωθεί να στραφούμε σε άλλες μορφές ενέργειας, που δεν είναι άλλες από τις ανανεώσιμες, οι οποίες δεν είναι επαρκείς και επιπλέον προκαλούν πολλά προβλήματα, οικολογικής φύσης κυρίως. Αυτή η πρεμούρα, η μεγάλη βιασύνη, η ανυπομονησία για τη γενίκευση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ηλιακή και αιολική) είναι σαφής ένδειξη για τις περιορισμένες εκμεταλλεύσιμες ποσότητες που απομένουν να αντλήσουμε.
ΑΣ δεχτούμε λοιπόν ότι εδώ και 120 χρόνια έχουμε καταναλώσει το μισό πετρέλαιο, πάνω κάτω. Θα χρειαστούμε άλλα 120 για να καταναλώσουμε το άλλο μισό; Σε καμιά περίπτωση: λιγότερο από 60 (εξήντα) χρόνια. Διότι οι ποσότητες που καταναλώνουμε κάθε χρόνο είναι τεράστιες και αυξάνονται, επίσης κάθε χρόνο. Το 2021 καταναλώναμε 98 εκ. βαρέλια τη μέρα (το βαρέλι είναι 160 λίτρα)· το 2022, 100 εκ.· το 2023, φέτος, θα καταναλώσουμε 102 εκ. Καταναλώνουμε κάθε χρόνο 2 εκ. βαρέλια περισσότερα τη μέρα. Μιας και ο παγκόσμιος ρυθμός ανάπτυξης είναι γύρω στο 3%, είναι αναμενόμενο να καταναλώνουμε κάθε χρόνο περισσότερο πετρέλαιο. Καταναλώνουμε κάθε χρόνο παγκοσμίως 40 δισ. βαρέλια, στα επόμενα είκοσι πέντε χρόνια θα καταναλώσουμε 1 τρισ. βαρέλια, 160 τρισ. λίτρα. Τι σημαίνει αυτή η ποσότητα και ποιες θα είναι οι συνέπειες της κατανάλωσής της θα το εξετάσουμε ένα άλλο πρωινό.
ΑΣ δεχτούμε λοιπόν ότι το πετρέλαιο θα τελειώσει σε εξήντα χρόνια – κάποιοι υποστηρίζουν ότι θα είναι λιγότερα. Σε εξήντα χρόνια, ο μικρός μου εγγονός θα είναι 62 χρονών. Οι παρακάτω σκέψεις που θα εκθέσω ισχύουν ακόμα κι αν δεχτούμε την άποψη των αισιόδοξων (100 χρόνια ή και περισσότερο). Είναι βέβαιο ότι τι τέλος του πετρελαίου δεν θα είναι αιφνίδιο και απότομο – σήμερα χρησιμοποιούμε όλοι και όλες το αυτοκίνητο και αύριο δεν θα μπορούμε γιατί δεν θα υπάρχει σταγόνα βενζίνα. Δεν θα γίνει έτσι! Το τέλος του πετρελαίου θα είναι μια μακρόχρονη διαδικασία, κατά την οποία σταδιακά θα αποκλείονται και συγκεκριμένες χρήσεις του πετρελαίου (θα καταργηθεί, για παράδειγμα, ο νυκτερινός φωτισμός των δρόμων των πόλεων – και άλλων χώρων) και κοινωνικά στρώματα που χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο. Σε μια δεύτερη φάση, θα καταναλώνεται μόνο από αυτούς που θα μπορούν να αγοράσουν βενζίνα, ένα 30% του πληθυσμού, και στο τέλος, στην τελική φάση, το πετρέλαιο που θα απομείνει θα καταναλώνεται μόνο από την αστυνομία και το στρατό, από τις κατασταλτικές δυνάμεις του κράτους, εξασφαλίζοντας έτσι μεγαλύτερη ταχύτητα των οχημάτων τους, άρα αποτελεσματικότερη αστυνόμευση και καταστολή.
ΟΠΟΙΑ εικασία κι αν δεχτούμε, η τιμή του πετρελαίου, άρα της βενζίνας και του ντίζελ, θα αυξάνεται διαρκώς. Η διακύμανση της τιμής θα ποικίλει – άλλοτε θα αυξάνεται απότομα, λίγο ή πολύ, άλλοτε θα σταθεροποιείται αλλά ουδέποτε θα μειώνεται. Η γεωπολιτική κατάσταση, τα ανταγωνιζόμενα συμφέροντα και οι από αυτά προκαλούμενες συγκρούσεις μεταξύ κρατών και κοινωνιών, και τα κερδοσκοπικά παίγνια των εταιρειών και του χρηματιστηρίου συμβάλλουν στην αυξανόμενη διακύμανση της τιμής, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, δεν τα αγνοώ ούτε τα υποτιμώ, αλλά όλα αυτά δεν θα γίνονταν, εάν δεν υπήρχε η ανησυχία που προκαλεί η βεβαιότητα ότι οδεύουμε προς το τέλος του πετρελαίου.
Η τιμή του πετρελαίου, κατά συνέπεια της βενζίνας/ντίζελ, και του φυσικού αερίου, κατά την επόμενη διετία, θα κριθεί και από την έκβαση του πολέμου που διεξάγεται στην Ουκρανία μεταξύ Δύσης και Ρωσίας. Εάν νικήσει η Δύση, η τιμή θα σταθεροποιηθεί στα σημερινά επίπεδα ή θα αυξηθεί ελάχιστα. Όχι όμως για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πόσο θα είναι αυτό θα εξαρτηθεί από τη στάση της Δύσης έναντι της Ρωσίας. Εάν δηλαδή ενταθεί η απόπειρα της Δύσης να αποδυναμώσει τη Ρωσία, με απώτερο σκοπό τον πυρηνικό αφοπλισμό της και τη διάλυσή της σε πολλά κρατίδια, ώστε να μπορέσει να πατήσει και να βάλει χέρι στην πλούσια σε ενέργεια και πρώτες ύλες αχανή Σιβηρία, όπως υποστηρίζω, τότε η τιμή τα αυξηθεί κατά πολύ και όσο χρονικό διάστημα διαρκέσει αυτή η απόπειρα – δεν θα είναι λίγα χρόνια. Εάν ο πόλεμος λήξει σε λίγα χρόνια, σε δύο, υποστηρίζω, και ηττηθεί η Δύση, η τιμή του πετρελαίου και όλων των παραγώγων του θα εκτοξευθεί στα ύψη. Εάν γίνουν όλα αυτά. Θα δούμε, εδώ είμαστε. Σε περίπτωση που δεν τελειώσει ο πόλεμος σε δύο χρόνια και παραταθεί καμιά δεκαετία, και πάλι η τιμή πετρελαίου θα εκτοξευθεί.
Ο συνδυασμός της μείωσης των ποσοτήτων που αντλούνται. και της παράτασης του πολέμου, πολλώ μάλλον της αρνητικής για τη Δύση έκβασής του, θα εκτινάξει τη τιμή του πετρελαίου στα 150-200 δολάρια το βαρέλι – από 85 που είναι σήμερα. Ο διπλασιασμός της τιμής της βενζίνας και του ντίζελ, στα 4-5 ευρά το λίτρο, θα είναι μια αναπόφευκτη συνέπεια. Οι συνέπειες όμως της συνέπειας θα είναι τρομακτικές, έως εφιαλτικές. Δεν υπάρχει λόγος να τις αναφέρω – εάν δεν τις γνωρίζετε, σίγουρα τις υποψιάζεστε.
ΘΑ αναφέρω μόνο μία: την κοινωνική δυσαρέσκεια και αναταραχή που θα προκληθεί λόγω της ακρίβειας και της συνεπαγόμενης ένδειας και σπάνης. Η αναζωπύρωση του κοινωνικού πολέμου φαίνεται αναπόφευκτη. Η διάρκεια του κοινωνικού πολέμου θα είναι μεγάλη, ενώ από την έκβασή του θα κριθεί το μέλλον μας. Το κράτος είναι έτοιμο και προετοιμάζεται περαιτέρω. Εμείς δεν είμαστε έτοιμοι – η αποφασιστικότητα και η βούληση είναι αναγκαίες, όχι όμως και επαρκείς. Εάν αυτός ο κοινωνικός πόλεμος διεξαχθεί σύμφωνα με την παράδοση της ιστορικής Αριστεράς (διαμαρτυρία και πορείες και διαδηλώσεις, ειρηνικές και μαχητικές), στρέφοντας το βλέμμα μας στο παρελθόν, η ήττα θα είναι αναπόφευκτη και μοιραία. Το κράτος θα προβεί σε παραχωρήσεις, οι οποίες όμως θα είναι ανεπαρκείς. Το λόγο θα τον έχει η καταστολή και ο οικιακός εγκλεισμός. Η κοινωνία της ένδειας και της σπάνης θα είναι μια κοινωνία κρατικού αυταρχισμού.
ΣΤΙΣ 18 Αυγούστου του 2025, σε δύο χρόνια, να ‘μαστε καλά, κι εσείς κι εγώ, το κείμενο αυτό θα το ξαναδημοσιεύσω, θα το ξαναθυμηθούμε, ώστε να εξετάσουμε τι σωστό και τι κοτσάνες έγραψα. Θα είναι μια πολύ καλή προπόνηση για τη σκέψη.
Σχολιάστε ελεύθερα!