φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
Η ισραηλινή και παλαιστινιακή κοινωνία είναι δύο κοινωνίες που συμβιώνουν/γειτονεύουν. Και στις δύο υπάρχει η διάθεση να συνυπάρξουν – το ειρηνικά είναι πλεονασμός – υπάρχει όμως και η επιδίωξη της εξόντωσης της άλλης. Η αναμφισβήτητη αυτή διαπίστωση, εγείρει πληθώρα θεμελιωδών ερωτημάτων. Γιατί υπάρχει και η διάθεση της συνύπαρξης/συμβίωσης και η επιδίωξη της εξόντωσης; Θα επικρατήσει η διάθεση της συνύπαρξης/συμβίωσης ή η επιδίωξη της εξόντωσης; Εάν συμβεί το πρώτο, έχει καλώς. Εάν συμβεί όμως το δεύτερο, ποια κοινωνία θα εξοντωθεί, η παλαιστινιακή ή η ισραηλινή; Τι είδους πολέμου διεξάγεται μεταξύ αυτών των δύο κοινωνιών; Εάν πρόκειται για πόλεμο εκδίωξης και εξόντωσης, μπορούμε να σταματήσουμε τηνεκδίωξη/εξόντωση;
ΓΙΑ να απαντήσουμε σε όλα αυτά τα ερωτήματα, θα πρέπει να στρέψουμε το βλέμμα μας και την προσοχή μας στην έννοια της πολεμικής κοινωνίας. Τι είναι μια πολεμική κοινωνία; Υπήρξαν κοινωνίες που δεν ήταν πολεμικές; Με ποιες ιδιαίτερες μορφές εμφανίζεται ο πόλεμος; Περιορίζεται στον γενικά αποδεκτό ορισμό του (ένοπλη σύρραξη μεταξύ κρατών, κοινωνιών, φυλών, ομάδων κοκ) ή εμφανίζει κι άλλες μορφές; Μια εισβολή, λόγου χάριν, του αμερικάνικου στρατού σε ινδιάνικο καταυλισμό και η σφαγή όλου του άοπλου πληθυσμού ήταν πόλεμος;
ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ότι οι τροφοσυλλεκτικές-κυνηγητικές κοινωνίες, από τότε που εμφανίστηκε ο άνθρωπος, πριν 200.000 και μέχρι το 4000 . Χ. , δεν ήταν πολεμικές κοινωνίες, αν και διεξήγαγαν πολέμους. Οι πόλεμοι αυτοί ήταν περιστασιακοί, μικρής διάρκειας, μικρής φονικότητας, ανύπαρκτης καταστροφικότητας και αρπακτικότητας. Δεν πολεμούσαν για γη ούτε να αρπάξουν τη γη των άλλων. Υπήρχε τόση γη που όταν αυξανόταν ο πληθυσμός, ένας μέρος μετακινούνταν και έτσι εξαπλωθήκαμε σε όλον τον πλανήτη – με τα πόδια, παρακαλώ. Τι να αρπάξεις από μια τροφοσυλλεκτική-κυνηγητική κοινωνία; Τα πέτρινα εργαλεία ή τα ψάθινα καλάθια;
ΚΑΠΟΙΑ στιγμή όμως εμφανίστηκε η πολεμική κοινωνία. Γνωρίζουμε πολύ καλά και ποιες ήταν και πώς προέκυψαν. Όλες οι πολεμικές κοινωνίες ήταν κοινωνίες ποιμενικές, κοινωνίες που αναπαράγονταν με την εκτροφή ζώων – βοειδή, πρόβατα, κατσίκες, γουρούνια, καμήλες και άλλα. Οι ποιμενικές κοινωνίες εκτρέφουν μεγάλο αριθμό ζώων, έχουν άρα ανάγκη από μεγάλες εκτάσεις λιβαδιών. Εάν αυξηθεί ο πληθυσμός, και πάντοτε αυξανόταν, έπρεπε να αυξηθεί και ο αριθμός των εκτρεφομένων ζώων, άρα και η έκταση των βοσκοτόπων. Εάν αυτό δεν ήταν εφικτό, και δεν ήταν ότανη στέπα ή η έρημος είχε κορεστεί, δεν υπήρχε άλλος χώρος, άρχισε η ζωοκλοπή (η κλοπή χωρίς χρήση βίας), η ληστρική επιδρομή ( ζωοκλοπή με χρήση βίας), η αιφνίδια σφαγή των γειτόνων, η μεταξύ τους σύρραξη που γενικευόταν λόγω της κλιμάκωσης της συγκρότησης συμμαχιών, με αποτέλεσμα μια μείζων περιοχή να χωριστεί σε δύο μεγάλα στρατόπεδα. Οι ηττημένοι έφευγαν ή εντάσσονταν στη συμμαχία των νικητών που συνέχιζε την αρπαγή και την εξόντωση στις περιοχές των αγροτικών κοινοτήτων – Τζένγκις Χαν και Ταμερλάνος!
ΟΤΑΝ κατακτούσαν τις αγροτικές κοινότητες ή αφομοιώνονταν (Ινδία) αλλά δεν έπαυαν να είναι κυρίαρχοι ή συνέχιζαν να υπάρχουν ως κατακτητές – Σπάρτη, Έλληνες της ελληνιστικής εποχής, Ρωμαίοι, Άραβες, Τούρκοι, Μογγόλοι, ευρωπαίοι αποικιοκράτες. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όλες οι αυτοκρατορίες ήταν δημιουργήματα ποιμένων-πολεμιστών ή των απογόνων τους. Όπου κι αν βρίσκονταν, είτε στα πατρικά βοσκοτόπια των στεπών και των ερήμων είτε ως κατακτητές των αγροτικών κοινοτήτων και των αγροτικών κρατών, η κοινωνία τους δεν μπορούσε να αναπαραχθεί χωρίς τη μόνιμη και διαρκή διεξαγωγή του πολέμου. Ξέρετε ότι δεν υπήρξε χρονιά του 5ου αιώνα που να μην πολέμησε η αρχαία Αθήνα; Η αρχαία ελληνική κοινωνία ήταν μια πολεμική κοινωνία, όπως και η ρωμαϊκή.
ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ κοινωνίες ήταν οι σημιτικές κοινωνίες – η ακκαδική, η βαβυλωνιακή, η ασσυριακή, η εβραϊκή, η αραβική της μεταχριστιανικής εποχής. Σε όλη την ποιμενική γραμματεία (Ριγκ Βέδα, Αβέστα, Ιλιάδα, Μαχαμπαράτα, Βίβλος, Κοράνιο, ποιμενική προφορική ποιητική αφήγηση πολλών ποιμενικών λαών, άλλως, επική ή ηρωική ποίηση – Μπεογούλφ, Νιμπελούνγκεν και άλλα πολλά) διαβάζουμε λεπτομερείς περιγραφές της εξόντωσης των πληθυσμών των αγροτικών κοινοτήτων από τους ποιμένες-πολεμιστές που αναζητούσαν χώρο για να εγκατασταθούν.
Η σημερινή ισραηλινή κοινωνία διαβάζει τη Βίβλο, η παλαιστινιακή/αραβική το Κοράνιο. Τα κοινά χαρακτηριστικά είναι πολλά, οι διαφορές έως και αδιάφορες. Η κοσμοθεώρησή τους είναι κοινή: Επιβιώνει ο νικητής, ο νικητής σώζεται, και νικητής είναι ο πιο ισχυρός, άρα, όλα προέρχονται από την ισχύ και όλα για την ισχύ γίνονται: από τον Θεό και για τον Θεό, από τον Γιαχβέ και τον Αλλάχ, για τον Γιαχβέ και τον Αλλάχ. Ο Γιαχβέ είναι μεγάλος, Αλλάχ ακμπάρ! Ο Θεός είναι προσωποποίηση τηςισχύος και της επιθυμίας της αύξησης της ισχύος, και του πλούτου. Η λατρεία της νίκης είναι κοινό χαρακτηριστικό της ιδεολογίας και της κοσμοθεώρησης όλων των ποιμενικών λαών. Θα σας θυμίσω τους τελευταίους στίχους (1764-6) των Φοινισσών του Ευριπίδη, αφού πιω πρώτα ένα καφεδάκι και βρω την τραγωδία – η παρατοποθέτηση με εξαντλεί!
Ω Νίκη πολυσέβαστη, εσύ μου χαρίζεις, μου εξασφαλίζεις τη ζωή, μη σταματάς να μου χαρίζεις τα στεφάνια της νίκης:
Ω μέγα σεμνή Νίκη, τον εμόν/ βίοτον κατέχοις/ και μη λήγοις στεφανούσα.
ΟΙ κοινωνίες που προήλθαν από την κατάκτηση των αγροτικών κοινοτήτων σταμάτησαν την εξόντωση, υποδούλωσαν τους γηγενείς και τους επέβαλαν φόρο υποτέλειας – η σπαρτιάτικη κοινωνία είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Έτσι, το ποιμενική εξοντωτική πτυχή αδράνησε αλλά δεν έπαυσε ποτέ να υπάρχει και να αναβιώνει κατά καιρός – ο ναζισμός, για παράδειγμα, ήταν αναβίωση του ποιμενικού-εξοντωτικού στοιχείου. Ο πόλεμος μεταξύ των στρατηγικών της συνύπαρξης/συμβίωσης και της εξόντωσης μαίνεται στις υβριδικές κοινωνίες αλλά κυριαρχεί πάντα το ποιμενικό – αρπαγή του κοινωνικού πλούτου, εκδίωξη και εξόντωση. Το ποιμενικό στοιχείο δεν μπορεί να απαρνηθεί τον εαυτό του, δεν μπορεί να αλλάξει, να γίνει συμβιωτικό, ειρηνικό.
Ο πόλεμος στη Γάζα έχει δύο πτυχές. Και στις δύο κοινωνίες, την ισραηλινή και την παλαιστινιακή, διέξαγεται ο κοινωνικός πόλεμος μεταξύ μεταξύ των δύο πολιτισμικών παραδόσεων, στον οποίο νικήτρια αναδεικνύεται η ποιμενική παράδοση της εξόντωσης. Κατά συνέπεια, η δεύτερη πτυχή είναι η επιδίωξη της εξόντωσης του εχθρού, του γείτονα. Ο ένας λαός επιθυμεί και επιδιώκει την εκδίωξη και εξόντωση του άλλου, την αρπαγή της γης του. Εάν επικρατούσε, και στις δυο κοινωνίες, η διάθεση, η επιθυμία της συνύπαρξης και της συμβίωσης, δεν θα γινόταν πόλεμος. Ναι, και η γιαγιά μου εάν είχε αρχίδια, θα ήταν παππούς. Αλλά δεν έχει! Και μέχρι τώρα, νικητής αναδεικνύεται ο ισχυρότερος, το κράτος του Ισραήλ, ποιμενικής-πολεμικής προέλευσης. Η επιδίωξη του Ισραήλ είναι η εκδίωξη/εξόντωση των Παλαιστινίων και η αρπαγή της γης τους. Η σαφής στρατιωτική υπεροχή του Ισραήλ μας επιτρέπει να χαρακτηρίσουμε τον πόλεμο ως σφαγή. Δεν γνωρίζουμε εάν η νίκη θα είναι ολοκληρωτική, εάν δηλαδή τελικά οι Παλαιστίνιοι εκδιωχθούν από τη γη τους. Θα εξαρτηθεί από δύο παράγοντες: αφενός από την έκβαση του κοινωνικού πολέμου μεταξύ των δύο πολιτισμικών παραδόσεων και στις δύο κοινωνίες και αφετέρου από την αντίδραση των άλλων κρατών και των υπηκόων τους, από εμάς δηλαδή.
ΩΣ προς την αντίδραση των κρατών, θα ήταν επίσης ατόπημα να ελπίσυμε ότι θα αντιδράσουν και θα πιέσουν το Ισραήλ – δεν θα το κάνουν, αν και μπορούν και μάλιστα γρήγορα και αποτελεσματικά. Ως προς τη δική μας αντίδραση, εάν πιστεύουμε ότι με τις διαδηλώσεις και τις διαμαρτυρίες θα σταματήσουμε το κράτος του Ισραήλ, τότε δεν κάνουμε τίποτα άλλο παρά να αναπαράγουμε ένα τρόπο διεξαγωγής του κοινωνικού πολέμου που μόνο ήττας επιφέρει. Πρόκειται για άλλη ευκαιρία εξύμνησης και αναπαραγωγής της μικροαστικής αγωνιστικής, και μάλιστα μαχητικής, ταυτότητας. Αλλά εδώ το επίθετο μαχητικός χάνει ολοσχερώς τη σημασία του εάν ταυτίζει τη μάχη με τη συγκέντρωση και τη διαδήλωση.
ΜΕ μια γενική απεργία διαρκείας, ευρωπαϊκή, ας περιοριστούμε σε αυτόν τον χώρο, θα μπορούσαμε να σταματήσουμε το κράτος του Ισραήλ, να συμβάλουμε στην διεξαγωγή του κοινωνικού πολέμου και να σταθούμε στο πλευρό όλων αυτών που προκρίνουν την συνύπαρξη/συμβίωση των δύο κοινωνιών. Αλλά κάτι τέτοιο, το γνωρίζουμε καλά, δεν πρόκειται να γίνει. Αυτό (σ)το οποίο προ(σ)βλέπω είναι η όξυνση του κοινωνικού πολέμου και στις δύο κοινωνίες με αποτέλεσμα την υποχώρηση του ποιμενικού-εξοντωτικού στοιχείου, το οποίο σήμερα είναι κυρίαρχο και στις δύο κοινωνίες. Δεν το αποκλείω. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις που επιβεβαιώνουν αυτή τη θεώρηση. Πιθανότατα θα το δούμε και θα το ζήσουμε τα επόμενα χρόνια, μπορεί και τους επόμενους μήνες.