φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΘΑ εστιάσουμε σήμερα την προσοχή μας σε μια από τις κομβικές αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, τη μεταβατική εποχή – να ξέραμε και προς τα που μεταβαίνουμε! Πρόκειται για την αντίφαση μεταξύ της εκπλήρωσης των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή και του συμπλέγματος πολεμικής βιομηχανίας-καπιταλισμού (θα πρέπει στην εξίσωση να προσθέσουμε και το κράτος!). Οι επιθυμίες του δυτικού πολεμιστή έχουν καταγραφεί στην Ιλιάδα, θα δούμε ποιες είναι, επιθυμίες που εκπληρώθηκαν κατά το μακραίωνο διάστημα μεταξύ του 13ου και 14ου αιώνα (τα πρώτα πυροβόλα όπλα) και των μέσων του 20ού (ατομική βόμβα). Όλες; Όλες, εκτός από μία: η επιθυμία της σωματικής αθανασίας δεν εκπληρώθηκε – και δεν πρόκειται να εκπληρωθεί. Η εποχή της εκπλήρωσης των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή συμπίπτει με τη γένεση του καπιταλισμού (εμπορικού, χρηματοπιστωτικού, βιομηχανικού), οπότε θα ήταν μεγαλειώδες ατόπημα να παραβλέψουμε και να μην εξετάσουμε και μελετήσουμε τη σχέση τους. Επρόκειτο για μια διαδικασία αλληλοτροφοδότησης (feed back), αλληλοενίσχυσης. Όσο εκπληρωνόταν οι επιθυμίες του πολεμιστή, τόσο επεκτεινόταν ο καπιταλισμός – και το αντίστροφο: όσο επεκτεινόταν ο καπιταλισμός τόσο πιο πολλές επιθυμίες του πολεμιστή εκπληρώνονταν. Ποιο ήταν όμως το αποτέλεσμα; Η εκπλήρωση των επιθυμιών από τη μια κάνει περιττή τη χρήση του στρατού και τον περιορίζει τόσο δραστικά ώστε δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι τον καταργεί, και από την άλλη περιορίζει δραστικότατα την πολεμική βιομηχανία. Σε αυτό το απρόσμενο, μη αναμενόμενο, αναπάντεχο αδιέξοδο έφτασε ο δυτικός Κύριος και έπρεπε να το αντιμετωπίσει. Και το αντιμετωπίζει, λίαν επιτυχώς. Μέχρι στιγμής. Με τον πόλεμο καταστροφής εκ του μακρόθεν χωρίς τη χρήση πυρηνικών όπλων.
ΑΣ δούμε πρώτα, πολύ συνοπτικά, τις επιθυμίες του δυτικού πολεμιστή, του ήρωα ποιμένα. Η ισχύς και ο πλούτος του δυτικού πολεμιστή μπορούσε να αυξηθεί μόνο με τον πόλεμο και μόνο με την ύπαρξη στρατού. Ως προς το πρώτο, κομβικό ρόλο έπαιξαν ο τρόπος διεξαγωγής του πολέμου και τα όπλα. Νικητής στο πεδίο της μάχης αναδεικνυόταν αυτός που είχε τους περισσότερους στρατιώτες, του πιο υπάκουους και πειθαρχημένους και τα πιο αποτελεσματικά όπλα- με το μεγαλύτερο βελενεκές και την μεγαλύτερη καταστροφικότητα και εξοντωτικότητα. Όσο όμως αυξανόταν το βεληνεκές και η καταστροφικότητα/εξοντωτικότητα των βλημάτων, τόσο πιο περιττός αναδεικνυόταν ο στρατός. Και φτάσαμε στις 6 Αυγούστου του 1945 όπου ένα βλήμα και δύο τρεις χειριστές του μεταφορικού μέσου και του βλήματος κατέστρεψε μια ολόκληρη πόλη και εξόντωσε την πλειονότητα του πληθυσμού: όσο γίνεται μεγαλύτερη καταστροφή και εξόντωση με όσο γίνεται λιγότερα μέσα. Ο καπιταλισμός: όσο γίνεται μεγαλύτερη παραγωγή υλικού πλούτου με όσο γίνεται λιγότερα μέσα! Εάν μεταφερθούμε στο πεδίο της πολεμικής βιομηχανίας, τότε η αντίφαση είναι σαφέστατη: μεγαλύτερη παραγωγή μέσων τεράστιας κατασροφικότητας και εξοντωτικότητας με όσο γίνεται λιγότερα μέσα – πλήρης αυτοματοποιημένη παραγωγή μέσων καταστροφής και εξόντωσης τεράστιας καταστροφικής και εξοντωτικής παραγωγικότητας! Μπλέξαμε, μπλέξαμε πολύ άσχημα, – τον πούτσο κλαίγανε που το μουνί παντρεύανε.
ΑΡΑ λοιπόν, η εκπλήρωση των επιθυμιών του δυτικού πολεμιστή μας οδηγεί είτε στο τέλος του πολέμου αλλά και του καπιταλισμού είτε σε μια ατελείωτη καταστροφή και εξόντωση, κατά τη διάρκεια της οποίας ο καπιταλισμός μέσω της πολεμικής βιομηχανίας θα αναζωογονηθει μόνο και μόνο για να αυτοκαταστραφεί. Τέλος του πολέμου; Ναι, όταν ο δυτικός καπιταλισμός δεν θα έχει αντιπάλους – δεν πρόκειται να πολεμήσουν ξανά η Αγγλία με τη Γαλλία ή η Γερμανία με τη Γαλλία! Όταν ο δυτικός καπιταλισμός, (και όχι γενικά ο καπιταλισμός!) γίνει παγκόσμιος, κατακτήσει δηλαδή Ρωσία και Κίνα και όλους τους άλλους – ή αποσπάσει την ειλικινή και απόλυτη αφοσίωση και υπακοή τους, τότε δεν θα γίνονται πια πόλεμοι – αυτή είναι η αιωνια ειρηνη (του Καντ). Η εποχή αυτή όμως είναι πολύ μακρυνή, εάν έρθει ποτέ. Διότι ενδέχεται να μην μπορέσει ο δυτικός καπιταλισμός να γίνει παγκόσμιος – αυτό επιχειρεί να κάνει αυτή την εποχή αλλά δεν ξέρουμε αν θα τα καταφέρει. Δεν είναι βέβαιο.
ΕΑΝ ηττηθεί, ας δούμε πρώτα αυτό το ενδεχόμενο, στην Ουκρανία ή στη Μέση Ανατολή, μετά από λίγα ή περισσότερα χρόνια, θα παύσει να πολεμά, άρα δεν θα υπάρχει πολεμική βιομηχανία. Τι να την κάνει; Και χωρίς πολεμική βιομηχανία η συρρίκνωση του καπιταλισμού θα επιταχυνθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε θα μετεξελιχθεί σε ένα άλλο τρόπο παραγωγής και οργάνωσης της κοινωνίας, με οποιο τρόπο κι αν γίνει αυτός ο μετασχηματισμός (βίαια ή ειρηνικά).
ΚΑΤΑ τη διάρκεια της σημερινής εποχής, της εποχής της εξουδετέρωσης και καθυπόταξης των αντιπάλων του δυτικού κόσμου, ο πόλεμος διεξάγεται με όπλα μεγάλου βεληνεκούς και μεγάλης καταστροφικότητας. Στον πόλεμο της Ουκρανίας χρησιμοποιείται στρατός διότι δεν νοείται έλεγχος εδάφους χωρίς πεζικό. Στον πόλεμο όμως Ισραήλ – Ιράν ο στρατός είναι παντελώς περιττός – μόνο βλήματα μεγάλου βεληνεκούς και μεγάλης καταστροφικότητας και εξοντωτικότητας. Όσο πιο πολλές καταστροφές, τόσο πιο πολύ στο φουλ θα δουλεύει η πολεμική βιομηχανία, τόσο πιο εξασφαλισμένη η επιβίωση του καπιταλισμού και η διευρυμένη αναπαραγωγή της καπιταλιστικής κοινωνίας. Ο δυτικός κόσμος, ο δυτικός καπιταλισμός οφείλει να αναζητά συνεχώς νέα πεδία πολέμου καταστροφής, δεν μπορεί να σταματήσει. Μετά τη Λιβύη και τη Συρία ήρθε η σειρά του Ιράν – ποιος θα είναι ο επόμενος; Εάν ηττηθεί στην Ουκρανία, θα πρέπει να αναζητήσει νέους στόχους. Θα τους βρεί, υπάρχουν; Αν δεν υπάρχουν;
Η εξάρτηση του καπιταλισμού από την πολεμική βιομηχανία και η αντίφαση μεταξύ της εκπλήρωσης των επιθυμιών του δυτικού καπιταλιστή και του συμπλέγματος πολεμικής βιομηχανίας-καπιταλισμού-κράτους είναι δύο μεταβλητές που καθιστούν την πιθανότητα ενός γενικευμένου παγκόσμιου πυρηνικού πολέμου παντελώς μηδαμινή. Εάν καταστραφούν τα πάντα, όχι μόνο δεν θα υπάρχει καπιταλισμός, ποιος τον γαμάει αυτόν, αλλά υπάρχει το ενδεχόμενο να μην υπάρχει πια δυτική κυριαρχία! Και μεταξύ πλούτου και ισχύος, ο δυτικός Κύριος προκρίνει πάντα την κυριαρχία.
ΚΑΤΑ συνέπεια, προκύπτει το εξής δίλημμα, το εξής θεμελιώδες ερώτημα: μία ατομική βόμβα και πολεμική βιομηχανία στην αδράνεια ή πολλά βλήματα να δουλεύουν στο φουλ τα εργοστάσια; Ο καπιταλισμός, το κεφάλαιο, δεν επιτρέπει στον δυτικό πολεμιστή να χρησιμοποιήσει στα πεδία των μαχών τα επιτεύγματα που προήλθαν από την εκπλήρωση των επιθυμιών του. Εάν το κάνει, θα διακυβευτεί και η ίδια η ύπαρξή του. Την αγαπάει όμως τη ζωούλα του. Συν τοις άλλοις, έχει και με κάτι να απασχοληθεί!
ΓΙΑ τα σχέση πολεμικής βιομηχανίας, καπιταλισμού και κράτους υπάρχουν δύο πολύ ενδιαφέροντα βιβλία. Εάν δεν τα έχετε διαβάσει και σας ενδιαφέρει το θέμα, το ένα είναι του
William H. McNeill (Γουίλιαμ Μακνίλ), Επιδιώκοντας την ισχύ: πόλεμοι, τεχνολογία και κοινωνίες από την αρχαιότητα έως σήμερα (εκδ. Παπαδόπουλος, μετ. Νίκος Ρούσσος, 2019) και το άλλο του
Michael Mann ( Μάικλ Μαν), Κράτη, Πόλεμος και Καπιταλισμός (εκδ. Κριτική, μετ. Ελένη Τσερεζόλε, 2006).
Υπάρχει κι άλλο ένα αλλά αυτό θα αργήσει λιγάκι να κυκλοφορήσει
Αθανάσιος Δρατζίδης, Η γένεση του θεού: από την διατύπωση των επιθυμιών του δυτικού Κυρίου στην εκπλήρωσής τους και στα μη αναμενόμενα αδιέξοδά της .