φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα
ΑΝ καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται να υπάρξει αντιπολεμικό κίνημα, τότε θα βρεθούμε αντιμέτωποι με το οδυνηρότατο ερώτημα: και τι θα κάνουμε, θα βλέπουμε τον πόλεμο, τις καταστροφές και τους θανάτους με σταυρωμένα χέρια, πίνοντας φρέντο ντεκαφεϊνέ και μπίρα χωρίς αλκοόλ; Ναι, θα απαντούσα – εσείς τι λέτε να κάνουμε; Να διαδηλώσουμε, να διαμαρτυρηθούμε, να πάρουμε τα όπλα, να κάνουμε γενική απεργία,να αυτοπυρποληθούμε, τι να κάνουμε, πείτε μου, σας παρακαλώ! Αλλά δεν μου λέτε, σας ρωτώ και με κοιτάτε με καχυποψία, με εχθρότητα, με απέχθεια, με απαξίωση, με βρισιές, με πολύ αρνητικούς χαρακτηρισμούς. Γιατί δεν μου λέτε; Το έχετε σκεφτεί αυτό; Μήπως κι άλλα πολλά δεν έχετε σκεφτεί; Μήπως δεν θέλετε να τα σκεφτείτε και να τα συζητήσετε; Μήπως είσαστε κολλημένοι και κολλημένες στο παρελθόν και δεν μπορείτε να αποδεχτείτε τις αλλαγές που έχουν γίνει, και γίνονται, σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής;
ΤΟ σημερινό κείμενο θα εστιάσει σε δύο ζητήματα που, αφού θα συσχετιστούν, θα εκβάλουν σε ένα συμπέρασμα. Το ένα εξετάζει την έννοια του κινήματος, του αντιπολεμικού κινήματος και το αμετάκλητο τέλος των κινημάτων και το άλλο τον πολεμικό χαρακτήρα των δυτικών κοινωνιών, στα πλαίσια των οποίων επιχειρούμε να διαμαρτυρηθούμε κατά του πολέμου ζητώντας τη λήξη του. Ως συνήθως, όλα όσα σκέφτομαι και θα γράψω θα καταλήξουν στη διατύπωση ερωτημάτων, τα οποία πρέπει να σκεφτούμε και να απαντήσουμε. Θα τα προαναγγείλω: οι δυτικές κοινωνίες είναι πολεμικές κοινωνίες; Τι είναι μια πολεμική κοινωνία; Όλες οι ανθρώπινες κοινωνίες ήταν πολεμικές ή υπήρξαν κάποιες που δεν ήταν; Είναι δυνατόν μια πολεμική κοινωνία να παύσει να είναι πολεμική; Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της δράσης του αντιπολεμικού κινήματος;
ΑΣ ξεκινήσουμε με την αποδοχή ότι σήμερα, εδώ και πολλά χρόνια, δεν υπάρχουν κοινωνικά κινήματα. Η αποδοχή αυτή αντιμετωπίζεται με πολλούς τρόπους: άλλοι νοσταλγούν το παρελθόν και θυμούνται τις ηρωικές στιγμές της νιότης τους, άλλες περιμένουν την μελλοντική αναβίωση ή την εμφάνιση νέων κινημάτων, άλλοι και άλλες έπαψαν να ενδιαφέρονται και ασχολούνται με τη δουλειά τους και τις μπίζνες τους, μικρά αφεντικά είναι, και υπάρχουν πολλά τέτοια στον αριστερό και αναρχικό χώρο. Κι άλλοι και άλλες σκέφτονται και αναρωτιούνται; Τι είναι ένα κίνημα; Τι είναι το αντιπολεμικό κίνημα; Γιατί μας τελείωσαν τα κινήματα; Και το πιο καθοριστικό και οδυνηρό: γιατί ηττήθηκαν;
ΓΙΑ να απαντήσουμε σε όλα αυτά, θα πρέπει να διατυπώσουμε μια σαφή απάντηση στο ερώτημα: πότε και γιατί νικήσαμε; Είναι πολύ γνωστή η απάντηση, ας την επαναλάβουμε: νικήσαμε όταν σταματήσαμε, όχι όταν κινηθήκαμε: όταν σταματήσαμε να δουλεύουμε (απεργία), όταν σταματήσαμε να πολεμάμε (λιποταξία, ανυποταξία) και όταν σταματήσαμε να αγοράζουμε (μποϊκοτάζ). Τι σημαίνει σταματώ; Σταματώ σημαίνει παύω να κινούμαι όταν κάποιος άλλος με αναγκάζει να κινηθώ, όταν με κινητοποιεί, ενώ είμαι ακίνητος, είτε γιατί θέλω να είμαι ακίνητος είτε γιατί με αναγκάζουν (αιχμαλωσία). Ποιος με κινητοποιεί; Ο ισχυρός και πλούσιος Κύριος. Με κινητοποιεί για να δουλέψω, για να πολεμήσω και να αγοράσω. Με κινητοποιεί άλλοτε με τη χρήση της βίας (σωματικής, ψυχικής, οικονομικής) και άλλοτε της πειθούς (διαφήμιση). Ο Κύριος, ο δουλοκτήτης, ο φεουδάρχης, ο καπιταλιστής είναι κινητήρας, παράγει κίνηση, κινητοποιεί. Η κίνηση, η κινητοποίηση είναι προϋπόθεση της ισχύος και της αύξησης της ισχύος. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που ένα από τα αντικείμενα της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας ήταν η κίνηση , με τον Αριστοτέλη να ξοδεύει τον περισσότερο χρόνο του στην μελέτη της και να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι ο Θεός, η απόλυτη ισχύς, είναι μια ακίνητη οντότητα, η πρώτη, η ανώτατη ιεραρχικά, που κινεί τα πάντα! Είναι η ικανότητα να κινείς τους πάντες και τα πάντα ενώ εσύ δεν κινείσαι. Αυτό το ενδιαφέρον για την κίνηση μεταβιβάστηκε και στους Άραβες φιλοσόφους του Μεσαίωνα και αναδείχτηκε σε κομβική έννοια της φιλοσοφικής επανάστασης (και όχι επιστημονικής!) με τους Μπρούνο, Κοπέρνικο, Κέπλερ, Γαλιλαίο, Νεύτωνα και άλλους.
ΟΤΑΝ δεν μπορούμε να σταματήσουμε (τη δουλειά, τον πόλεμο, την κατανάλωση), τότε το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι: να διαμαρτυρηθούμε και να ζητήσουμε. Και ενώ το σταμάτημα (stasis is death) ακυρώνει τις αποφάσεις του αντιπάλου Κυρίου, η διαμαρτυρία και το αίτημα τον νομιμοποιούν, τον αποδέχονται. Η διαμαρτυρία και το αίτημα συνιστά αποδοχή της αδυναμίας μας, της αδυναμίας μας να σταματήσουμε – είτε αυτό που κάνουμε εμείς είτε αυτό που κάνει ο ισχυρός και πλούσιος Κύριος ημών. Κατά συνέπεια, η διαμαρτυρία και το αίτημα, ακόμα κι αν έχουν κάποιο αποτέλεσμα, δηλαδή επιτύχουν μια τακτική και προσωρινή υποχώρηση του αντιπάλου, είναι ταυτόσημες με την ήττα. Διότι ο Κύριος θα επανέλθει δριμύτερος. Δεν θέλω να πω ότι δεν ενοχλείται όταν υπάρχουν διαμαρτυρίες και αιτήματα, όχι! Ενοχλείται, για την προσωρινή διασάλευση της τάξης και την ανάληψη πρωτοβουλιών εκ μέρους των υποτελών,αλλά δεν φοβάται. Η ενόχληση αυτή, η οποία εκλαμβάνεται ως φόβος, ενθαρρύνει τους διαμαρτυρόμενους και τους αιτούντες να συνεχίσουν τη δράση τους και να ενισχύσουν την πίστη στην αποτελεσματικότητα της διαμαρτυρίας και τοιυ αιτήματος – να διαιωνίσουν, με άλλα λόγια, τις αυταπάτες τους.
ΔΙΟΤΙ ο ισχυρός δρων, ο Κύριος ημών, διαθέτει δύο τρόπους να εξαλείψει αυτήν την ενόχληση: με τη βία, με τη διάλυση των διαμαρτυρομένων και με την απόρριψη των αιτημάτων. Έχετε δει, θα έχετε δει, δεν μπορεί, δέκα μπάτσοι να κυνηγούν ένα πλήθος εκατοντάδων και χιλιάδων διαδηλωτών; Ως προς τα αιτήματα, οι κοινωνικοί κατάσκοποι ενημερώνουν τον Κύριο κι αυτός ικανοποιεί προληπτικά τα αιτήματα πριν αυτά διατυπωθούν!
ΤΙ εννοούμε όταν λέμε αντιπολεμικό κίνημα; Είναι ένα κίνημα εναντίον του πολέμου, κατά του πολέμου; Είναι έκφραση της επιθυμίας μας να μην γίνονται πόλεμοι, είναι έκφραση της διαφωνίας μας για την διεξαγωγή του πολέμου ((no war! make love no war, όχι στον πόλεμο), ή είναι μια προσπάθεια να σταματήσουμε τον πόλεμο; Πόλεμος στον πόλεμο! Εάν είναι το πρώτο, είναι παντελώς αναποτελεσματικό. Εάν είναι το δεύτερο, πώς προσπαθούμε να σταματήσουμε τον πόλεμο; Με διαδηλώσεις και με αιτήματα; Τι σημαίνει σταματώ τον πόλεμο; Σημαίνει ότι σταματώ αυτούς που πολεμούν, το κράτος του Ισραήλ και το κράτος του Ιράν, λόγου χάριν. Πώς μπορούμε να σταματήσουμε ένα κράτος να διεξαγάγει τον πόλεμο;
ΑΠΟΤΕΛΕΙ πλέον, εδώ και δεκαετίες, κοινό τόπο η πεποίθηση των υποτελών υπηκόων ότι με τις διαμαρτυρίες και τα αιτήματα, τις διαδηλώσεις και τις ταραχές δεν μπορούμε να νικήσουμε, να αλλάξουμε δηλαδή τη δράση και τη συμπεριφορά των ισχυρών δρώντων, του Κράτους, των συμβούλων του Κυρίου ημών.
ΘΑ μπορούσαμε να σταματήσουμε τον πόλεμο με μια γενική, πανευρωπαϊκή ή παγκόσμια, απεργία; Ναι, είναι ο μόνος τρόπος. Δεν υπάρχει άλλος. Θα το κάνουμε, θα το κάνουν αυτό οι υποτελείς εργαζόμενοι, στον ιδιωτικό και στον κρατικό τομέα; Αν περιορίσουμε την οπτική μας, το ερώτημα θα διατυπωθεί ως εξής: Θα μπορούσε να σταματήσει ο πόλεμος, εάν σταματούσε η παραγωγή της πολυσχιδούς πολεμικής βιομηχανίας, εάν οι εργαζόμενοι σε αυτήν σταματούσαν να παραγάγουν σφαίρες, οβίδες, πυραύλους διηπειρωτικούς, βόμβες, νάρκες, τανκς, φορτηγά, αεροπλάνα, πλοία, υποβρύχια, ραντάρ, αντιαεροπορικά πυροβόλα και άλλα πολλά, πολλά; Τι λέτε, βλέπετε πιθανό αυτό το ενδεχόμενο; Ελάτε τώρα, μην ντρέπεστε, σας δίνετε μια ευκαιρία να είστε ευθείς και ειλικρινείς, μην την απεμπολείτε, η απάντηση θα κάνει καλό στην υγεία σας.
ΚΑΙ έτσι φτάσαμε στο δεύτερο πολύπλευρο και σύνθετο ζήτημα της πολεμικής κοινωνίας. Οι σκέψεις για το σταμάτημα του πολέμου εκτυλίσσονται σε μια κοινωνία που είναι πολεμική, όχι σε μια κοινωνία που περιστασιακά και προσωρινά αναγκάζεται να πολεμήσει. Τι επιδιώκουμε: να σταματήσει ένας πόλεμος που διεξάγει μια πολεμική κοινωνία ή να πάψει η κοινωνία να είναι πολεμική; Δεν είναι τα μόνα ερωτήματα που αντιμετωπίζουμε. Η κοινωνία στην οποία ζούμε είναι πολεμική κοινωνία, οι δυτικές καπιταλιστικές κοινωνίες είναι πολεμικές κοινωνίες; Τι είναι μια πολεμική κοινωνία; Υπάρχουν, υπήρξαν κοινωνίες που δεν ήταν πολεμικές; Είναι δυνατόν μια πολεμική κοινωνία να πάψει να είναι πολεμική; Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Τι θα συμβεί εάν μια πολεμική κοινωνία αναγκαστεί να πάψει να είναι πολεμική; (Και όχι να το επιδιώξει συνειδητά!).
ΘΑ επανέλθω σε λίγες μέρες.