φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Καταπλήσσομαι, εντυπωσιάζομαι κάθε φορά που διαβάζω την ίδια άποψη διατυπωμένη από ανθρώπους που απείχαν χρονικά και χωρικά. Πως γίνεται αυτό; Θα έλεγα πως πρόκειται για θρίαμβο της λογικής. Όταν ένα φαινόμενο, μια πρακτική εμφανίζεται συχνά και παντού, τότε θα υπάρξουν άνθρωποι που θα το επισημάνουν και θα το περιγράψουν. Σήμερα, θα ασχοληθούμε με μια τέτοια περίπτωση.  Πρόκειται για ένα αξίωμα της διεξαγωγής του πολέμου, άρα και του κοινωνικού.

Στό έβδομο κεφάλαιο (παρ. 34) της Τέχνης του Πολέμου, ο κινέζος στρατιωτικός και θεωρητικός του πολέμου Σουν Τζου γράφει:

Όταν περικυκλώνετε ένα στράτευμα, αφήστε ελεύθερη μια διέξοδο. Μην πιέζετε πολύ έναν απελπισμένο εχθρό.

Ο Σουν Τζού έγραψε την Τέχνη του Πολέμου το 490 π. Χ. στην Κίνα. Θα παραθέσω στη συνέχεια ένα απόσπασμα από τον Γαργαντούα του Φρανσουά Ραμπελέ (σελ. 210-1, μετ. Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, εκδ. βιβλιοπωλείον της Εστίας):

Εκείνη τη στιγμή, ο Γυμναστής ρώτησε τον Γαργαντούα αν έπρεπε να ριχτούν στην καταδίωξη. Ο Γαργαντούας απάντησε:

”Οπωσδήποτε όχι, γιατί σύμφωνα με τους αληθινούς στρατιωτικούς κανόνες ποτέ δεν πρέπει να σπρώχνεις τον  εχθρό σου στην απελπισία, επειδή μια τέτοια ακρότητα πολλαπλασιάζει τις δυνάμεις του κι ενισχύει το σθένος του, καταπτοημένο κιόλας και καταβεβλημένο. Και δεν υπάρχει καλύτερη ευκαιρία σωτηρίας για ανθρώπους κλονισμένους και κατακουρασμένους από την έλλειψη προσδοκίας της παραμικρότερης σωτηρίας. Πόσες νίκες δεν αφαιρέθηκαν μέσα από τα χέρια των νικητών από τους νικημένους, όταν οι νικητές δεν αρκέστηκαν στη λογική, αλλά δοκίμασαν να περάσουν τους πάντες από μαχαίρι και να καταστρέψουν ολοκληρωτικά τους εχθρούς τους, δίχως να σκεφτούν ν’ αφήσουν έναν ζωντανό για να μεταφέρει την είδηση της ήττας! Πάντα να κρατάς όλες τις πόρτες και τα μονοπάτια ανοιχτά για τους εχθρούς σου και κάλλιο να τους φτιάξεις ασημένιο γεφύρι, για να τους ξαποστείλεις”.

Και λίγο πιο κάτω προτείνει ο σοφός Γαργαντούας:

”Ας περιμένουμε εδώ σιωπηλοί γιατί νομίζω πως ξέρω αρκετά καλά τι μηχανεύονται οι εχθροί μας. Αυτοί πάνε όπως τους πάει ο άνεμος κι όχι η λογική”.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

‘Το να είσαι παραγωγικός εργάτης δεν είναι τύχη, είναι ατυχία’, έγραψε ο Κ΄Μαρξ στον πρώτο τόμο του ‘Κεφαλαίου’,

περιορίζομαι προσώρας σε αυτήν την πρόταση για να επανέλθω την Κυριακή το πρωί και να απαντήσω στο σχόλιο του Περαστικού, να εκθέσω δηλαδή τις απόψεις μου για το κοινωνικό αντάρτικο και συγκεκριμένα για τις έννοιες του κλεισίματος, του ανοίγματος και της διάρκειας.

Θα υποστηρίξω ότι η (καπιταλιστική) Κυριαρχία είναι ένα διαρκές κλείσιμο, οπότε η επανάσταση, το κοινωνικό αντάρτικο είναι ένα διαρκές και γενικευμένο άνοιγμα. Πανταχού παρόν διαρκές άνοιγμα (καταστροφή κράτους, διεύρυνση κομμουνισμού) , αυτό είναι το κοινωνικό αντάρτικο. Όχι ένα μέτωπο, χίλια μέτωπα, ένα εκατομμύριο, ένα δις, 7 δις, όσοι άνθρωποι υπάρχουν πάνω στη Γη! Χώροι, χρόνοι, αντιλήψεις, πρακτικές, αξίες, συμπεριφορές, χειρονομίες, όλα μα όλα θα γίνουν μέτωπα του κοινωνικού πολέμου. Εργοστάσια, γραφεία,, δρόμοι, πλατείες, σούπερ μάρκετ, σχολεία, πανεπιστήμια, μέτρηση του χρόνου, επιθυμίες, σώματα, ιδέες, όνειρα, παντού, εδώ και τώρα, για πάντα, διαρκές άνοιγμα! Από πολεμολογικής έποψης, ο πολλαπλασιασμός των μετώπων δεν μας αποδυναμώνει αλλά μας κάνει πιο ισχυρούς:  ‘εάν (ο αντίπαλος) στέλνει παντού ενισχύσεις, θα είναι παντού αδύνατος’, μας λέει ο ο Σουν Τζου (κεφ. 6, παρ. 17).

Διόδια ανοιχτά για μια ώρα! Όχι, βέβαια! Διόδια ανοιχτά για πάντα!

Με αυτή την πρόταση συμπυκνώνω την αντίληψή μου για το κοινωνικό αντάρτικο: η ελάχιστη προϋπόθεση και το μέγιστο αποτέλεσμα του κοινωνικού αντάρτικου  (θα) είναι μια νέα υποκειμενικότητα. Μια νέα υποκειμενικότητα που δεν θα είναι αποβλακωμένη (που δεν θα πιστεύει αυτά που λέει ο Κύριος και δεν θα τον μιμείται), που δεν θα είναι φοβισμένη (δεν θα μασάει δηλαδή), που δεν θα είναι απομονωμένη, ατομικιστική, ανταγωνιστική, εγωιστική – μια νέα υποκειμενικότητα που θα εκλαμβάνει την ισότητα ως αλληλεγγύη και την ελευθερία ως εξάρτηση.

Αλληλεγγύη και εξάρτηση, αυτό είναι το κοινωνικό αντάρτικο!

Η ευγένεια κρύβει την εξυπνάδα (κοινωνικό αντάρτικο), η αγένεια αποκαλύπτει τη βλακεία (Κυριαρχία).

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Η λέξη αφεντικό είναι ουσιαστικοποιημένο ουδέτερο του επιθέτου αφεντικός, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από τη λέξη αφέντης, κι αυτή από την αρχαιοελληνική λέξη αυθέντης – η αρχαιότερη μαρτυρία της οποίας ανάγεται στον πέμπτο π. Χ. αιώνα ( Ηρόδοτος, Α 117). Στον Οιδίποδα Τύραννο (107)  όμως του Σοφοκλέους διαβάζουμε και τη λέξη αυτοέντης, που παραπέμπει στην πρωταρχική μορφή της λέξης ‘αυθέντης’. Και στις δυο περιπτώσεις, η σημασία της λέξης είναι κάτι παραπάνω από σαφής: δηλώνει αυτόν που φονεύει με τα ίδια του τα χέρια, τον αυτόχειρα φονιά. Την αντωνυμία αυτός την αναγνωρίζετε και την κατανοείτε. Ποιο είναι όμως το δεύτερο συνθετικό (-εντης); Με αυτό το δεύτερο συνθετικό θα ασχοληθούμε σήμερα – και όχι μόνο. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο πως πρέπει να έχει σχέση με τη πράξη του φόνου.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

‘Εάν γνωρίζεις τον εχθρό και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα (ακόμη και) εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι και τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μία ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου, ούτε τον εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη.’

Μιας και η νεκροζώντανη Αριστερά και οι ΑΓΑ.ΠΟ ηττώνται, και θα ηττώνται ες αεί,  σε κάθε μάχη, είμαστε υποχρεωμένοι, σύμφωνα με αυτά που έχει γράψει ο κινέζος  θεωρητικός του πολέμου Σουν Τζου (το 490 π.Χ., όταν στα μέρη μας γίνονταν η μάχη του Μαραθώνα), να διατυπώσουμε την άποψη ότι  νεκροζώντανη Αριστερά και οι θνησιγενείς ΑΓΑ.ΠΟ. ούτε τον εαυτό τους γνωρίζουν ούτε τον εχθρό. Το ότι δεν γνωρίζουν τον Κύριο είναι σαφές: διαμαρτύρονται για την πολεμική εκκένωση της πλατείας από τις κατασταλτικές δυνάμεις του Κράτους, για την απίστευτη και απαράμιλλη αγριότητα! Έλα μουνί στο τόπο σου! Δεν γνώριζαν ότι,  εάν δεν έφευγαν από μόνοι τους, οι φύλακες του Κυρίου θα τους έδιωχναν και αυτοί θα έτρεχαν έντρομοι να σωθούν; Δεν το γνώριζαν! Τι περίμεναν; Να τους φοβηθούν ή να τους λυπηθούν; Αυτό λέγεται πολιτική αποβλάκωση.

Ο Κύριος είναι αδίστακτος, ένοπλος ζητιάνος. Είναι δηλαδή και πολύ ισχυρός, λόγω της συντριπτικής οπλικής υπεροχής που έχει εξασφαλίσει, εδώ κι έναν αιώνα,  με την κατασκευή των τανκς, πολεμικών αεροσκαφών και ατομικών βομβών, και πολύ ανίσχυρος διότι η ισχύς του, ο πλούτος του και η φήμη του εξαρτώνται από την εργασία και την υπακοή των υποτελών Παραγωγών του τεράστιου και συλλογικά παραγώμενου κοινωνικού πλούτου.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Δεν χρειάζεται να γίνει τεστ DNA – οι ΑΓΑ.ΠΟ. (αγανακτισμένοι πολίτες) είναι γνήσιο παιδί της ιστορικής, νεκροζώντανης Αριστεράς. Όταν το πρωτοείδε, είπε ‘τι τέρας είναι αυτό;’ (Όλα τα νεογέννητα είναι τέρατα, μιας και το κεφάλι τους είναι το ένα τρίτο του σώματός τους – των ενηλίκων, το ένα έβδομο). Και το αντιμετώπισε με καχυποψία. Αναρωτήθηκε, δικό μου είναι αυτό το παιδί; Μετά από λίγες μέρες, βεβαιώθηκε. Όσο μεγάλωνε, τόσο πιο πολύ της έμοιαζε. Τώρα, δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία.

Οι ΑΓΑ.ΠΟ. είναι φαιδρή και θλιβερή απομίμηση της νεκροζώντανης Αριστεράς. Αυτήν την άποψη θα υποστηρίξουμε στο σημερινό σημείωμα.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Οι εξεγέρσεις και οι επαναστάσεις γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται. Αξίζει λοιπόν τον κόπο να καταπιαστούμε με τον εντοπισμό των ειδοποιών χαρακτηριστικών της εξέγερσης και της επανάστασης. Η μελέτη αυτή θα μας  οδηγήσει στη διαπίστωση ότι ιστορικά οι επαναστάσεις προηγούνται των εξεγέρσεων και θα επιχειρήσουμε να εξηγήσουμε αυτόν τον ισχυρισμό.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Οι αναγνώστες που διαβάζουν τα κείμενά μου, δεν είναι πάνω από είκοσί (20), γνωρίζουν πολύ καλά ότι το γράψιμο για μένα είναι ανάγκη, όπως είναι το φαγητό, η εργασία, ο ύπνος, ο έρωτας, το χέσιμο. Δεν γράφω όμως μόνο για μένα, γράφω τουλάχιστον για έναν/μία αναγνώστη/αναγνώστρια, χαίρομαι όμως που είναι είκοσι.  Μιας λοιπόν και το γράψιμο είναι ανάγκη, παθιάζομαι, τα κείμενα είναι μακροσκελή,  με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να τα ρίχνουν μια επιπόλαιη ματιά – η ανάγνωση από την οθόνη είναι όντως κουραστική και άκομψη. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο τρόπος που γράφω δεν είναι γραμμικός, δεν είναι μια απλή λογική ακολουθία σκέψεων και επιχειρημάτων αλλά είναι αποσπασματικός, χαοτικός, ελλειπτικός, χασματώδης. Οι υποψιασμένοι αναγνώστες αντιλαμβάνονται τι σημαίνει αυτός ο τρόπος γραφής – οι ανυποψίαστοι θεωρούν ότι διατελώ εν πλήρει συγχύσει, ότι δεν ξέρω ή δεν μπορώ να γράψω. Ας θεωρούν και ας σκέφτονται ό,τι θέλουν. Ο αποσπασματικός τρόπος γραφής είναι ένα μοντελάκι που το φιλοτεχνώ εν πλήρει συνειδήσει εδώ και σαράντα (40) χρόνια, δεν έχω καμιά διάθεση να το εγκαταλείψω, οπότε δεν μπορεί παρά να μου χαρίζει ευχαρίστηση και απόλαυση.

Τα σημεία στα οποία έχω εστιάσει την προσοχή της κριτικής μου στις απόψεις του περιοδικού blaumachen για τον κομμουνισμό και την επανάσταση είναι τέσσερα.

1. μια επιστημολογική παρατήρηση

Κάθε θεωρητικό σύστημα που θέλει να πιστεύει ότι κομίζει κάποια νέα σκέψη, κάποιο νέο θεωρητικό εργαλείο οφείλει να έχει επίγνωση της μεταβατικής του κατάστασης: δεν είναι κλειστό και ολοκληρωμένο αλλά ανοιχτό και ατελές, είναι σε εξέλιξη, βρίσκεται σε φάση διαμόρφωσης και γένεσης.  Μεταφέρει πολλά στοιχεία του παρελθόντος, είναι κληρονόμος πτυχών της παράδοσης και ο σκοπός της κριτικής είναι να εντοπίσει τόσο τα νέα στοιχεία όσο κι αυτά του παρελθόντος, πολλά από τα οποία είναι αναχρονιστικά και η διαιώνισή τους πηγή ταλαιπωρίας, αποτυχίας, αδιεξόδου, σύγχυσης και ήττας.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

1

Προς τα τέλη του 1ου μ.Χ. αιώνα, μια πλούσια γαιοκτήμονας στην Αίγυπτο έγινε χριστιανή, πούλησε τους δούλους της και μοίρασε τα χρήματα στους φτωχούς. Σήμερα, η πράξη της αυτή μας φαίνεται παράλογη και απάνθρωπη. Στην εποχή της όμως δεν θεωρούνταν ούτε παράλογη ούτε απάνθρωπη. Ο δούλος θεωρούνταν εργαλείο, ομιλούν εργαλείο (instrumentum vocale), ενώ η τσάπα ήταν μουγγό εργαλείο (instrumentum mutum) και το άλογο και τα άλλα ζώα έλξης, ημι-ομιλούν εργαλείο (instrumentum semi-vocale). Εκείνη την εποχή επίσης, οι φτωχοί καλλιεργητές βρίσκονταν σε τέτοια δεινή κατάσταση που εκλιπαρούσαν τους γαιοκτήμονες να τους δεχτούν ως δούλους και να εργαστούν στα κτήματά τους: η δουλεία δεν ήταν υποβιβασμός μιας και οι δούλοι είχαν εξασφαλίσει ένα ξεροκόματο, το οποίο στερούνταν οι ελεύθεροι μικροκαλλιεργητές. Όταν τα τούρκικα ποιμενικά φύλα έσκασαν μύτη στα βυζαντινά σύνορα, οι αγρότες προτίμησαν να υποταχτούν εθελοντικά στους εισβολείς παρά να παραμείνουν ελεύθεροι μιας και η ελευθερία τους κόστιζε το 40-60% της σοδειάς έναντι του 10% των κατακτητών.

Continue reading →

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Στα χρόνια που ζούμε, και που θα ζήσουμε εμείς και τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, θα συζητήσουμε για πάρα πολλά θέματα, μιας και το πνεύμα της εποχής μας (Zeitgeist) είναι η παρακμή της (παγκόσμιας πια δυτικής) Κυριαρχίας, είναι το κλείσιμο της παρένθεσης που άνοιξε πριν μερικές χιλιάδες χρόνιας, διακόπτοντας μια μακραίωνη περίοδο αρχέγονου, προγονικού (και όχι πρωτόγονου) κομμουνισμού. Κατά τη διάρκεια της προϊούσας δομικής κρίσης και παρακμής της Κυριαρχίας γινόμαστε μάρτυρες της εκκίνησης και έντασης μιας αντίρροπης διαδικασίας: από τη μια παρατηρείται το ξεθώριασμα, ο εξοβελισμός, η αποσύνθεση αξιών, αντιλήψεων, πρακτικών, θεσμών, γνώσεων, συμπεριφορών, κι από την άλλη η εμφάνιση νέων, αντιτιθέμενων στην Κυριαρχία. Ως εκ τούτου, υπάρχει ένας άρρηκτος δεσμός μεταξύ της εμφάνισης νέων πρακτικών, αντιλήψεων γνώσεων και των αντικειμένων των συζητήσεων, ερευνών, θεωρητικών εργασιών, κλπ.

Θεωρώ ότι το κύριο, το κομβικό νέο στοιχείο της εποχής μας είναι η διεύρυνση του κομμουνισμού, οπότε και το κομβικό ζήτημα με το οποίο θα καταπιαστούμε θεωρητικά και θα συζητήσουμε  εν πνεύματι ελευθερίας σκέψης και πνεύματος (θα) είναι ο κομμουνισμός – μια ακόμα όψη της διεύρυνσής του. Οι άνδρες και οι γυναίκες, σε προσωπικό ή ομαδικό επίπεδο,  που ασχολούνται θεωρητικά με τον κομμουνισμό και που επιχειρούν να ζήσουν, εν πλήρει συνειδήσει, κομμουνιστικά, όσο μπορεί και με όποιον τρόπο μπορεί ο καθένας και η καθεμιά, δεν είναι πολλοί και πολλές.  Το περιοδικό blaumachen (www.blaumachen.gr) είναι μια ομάδα που καταπιάνεται θεωρητικά με τον κομμουνισμό, οπότε αξίζει να μελετήσουμε με τη δέουσα προσοχή και με το μολύβι στο χέρι όλα όσα  δημοσιεύει και υποστηρίζει. Το τέταρτο τεύχος (Καλοκαίρι 2010) είναι αφιερωμένο στον κομμουνισμό και συγκεκριμένα στο ζήτημα της κομμουνιστικοποίησης, ‘της ιστορικής παραγωγής της  επανάστασης της τρέχουσας περιόδου’.

Μιας και το ζήτημα του κομμουνισμού είναι ο μεγάλος μου έρωτας, σκέφτηκα να σχολιάσω τα βασικά κείμενα του τέταρτου τεύχους. Για να γίνει αυτό, οφείλω ή να παραθέσω τα βασικά σημεία της θεωρίας του περιοδικού blaumachen όπως εγώ τα προσλαμβάνω ή να παραθέσω ένα αυτοτελές κείμενο που να συμπυκνώνει τις βασικές θέσεις.  Προτιμώ χωρίς την παραμικρή επιφύλαξη το δεύτερο και το δίλημμα ξεπεράστηκε με την εισήγηση του περιοδικού στο φεστιβάλ communismos της κατάληψης Υφανέτ στη Θεσσαλονίκη.

Θα αφήσω αναρτημένο το κείμενο μια βδομάδα ως πρώτο θέμα  για να το διαβάσουμε και να το μελετήσουμε και θα επανέλθω για να διατυπώσω τις απόψεις μου και τις συμφωνίες/διαφωνίες μου, αφού εκθέσω, απλά και σύντομα, τις δικές μου απόψεις.  Θεωρώ ότι όποιος και όποια ασχολείται με το μείζον ζήτημα του κομμουνισμού οφείλει να μελετάει με πολύ μεγάλη προσοχή τις απόψεις των άλλων και να μην τις περιφρονεί ή να τις βλέπει αφ’ υψηλού – η πρωτοπορία έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί και μαζί με αυτήν και το αλάθητο.

εισήγηση του περιοδικού blaumachen στο φεστιβάλ communismos στην  κατάληψη   Υφανέτ στη Θεσσαλονίκη:

Continue reading →