Θα το δημοσιεύσω εντός των ημερών.

Εάν με τον όρο ουτοπία χαρακτηρίζουμε μια ιδέα ή μια ιδεολογία, η οποία δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί, τότε ο κομμουνισμός, εκλαμβανόμενος ως ουτοπία, δεν υπήρξε ποτέ και ούτε πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Εάν με τον όρο ιδεώδες εννοούμε ένα απόλυτο και ύψιστης τελειότητας ιδανικό ή τον υπέρτατο στόχο, τον οποίο επιδιώκουμε να πραγματοποιήσουμε, ο κομμουνισμός ως ιδεώδες αφενός είναι κάτι που αναφέρεται στο απώτατο μέλον και αφετέρου δεν πρόκειται ποτέ να πραγματοποιηθεί μιας και το απόλυτο, το ιδανικό και το τέλειο είναι ανέφικτο και απραγματοποίητο. Εάν με τον όρο αναγκαιότητα εννοούμε την αναγκαία, αναπόφευκτη σχέση μεταξύ της αιτίας και του αποτελέσματος ή την εξάρτηση ενός γεγονότος ή φαινομένου από συγκεκριμένα αίτια που το καθορίζουν, τότε ο κομμουνισμός ως αναγκαιότητα  θα είναι το αναπόφευκτο, νομοτελειακό αποτέλεσμα, η αιτία του οποίου είναι ο καπιταλισμός. Σύμφωνα με αυτή την άποψη,  την κατάρρευση του καπιταλισμού αναπόφευκτα θα ακολουθήσει ο κομμουνισμός.

Είμαστε βέβαιοι ότι ο κομμουνισμός δεν είναι ούτε ουτοπία ούτε ιδεώδες, δεν είναι κάτι απραγματοποίητο,  διότι πολύ συχνά διαβάζουμε περί κομμουνιστικού καθεστώτος, περί κομμουνιστικού κράτους, περί κομμουνιστικών κοινωνιών και άλλα πολλά. Στη περίπτωση αυτή, όσοι χρησιμοποιούν αυτούς τους χαρακτηρισμούς εννοούν ότι ο κομμουνισμός ήταν και είναι πραγματικότητα, φρικτή ασφαλώς. Επειδή όμως δεν εννοούμε όλοι το ίδιο πράγμα με τον όρο κομμουνισμός, σπεύδουμε να εκθέσουμε την άποψή μας για τον κομμουνισμό: κομμουνισμός είναι η κοινοχρησία και η κοινοκτησία των χώρων, των εργαλείων, της ενέργειας, του παραγόμενου κοινωνικού πλούτου. Όπου υπάρχει κοινοχρησία και κοινοκτησία, εκεί υπάρχει και κομμουνισμός. Το ασανσέρ στις πολυκατοικίες μας  είναι κοινόχρηστο και κοινόκτητο, πρόκειται λοιπόν για μια κομμουνιστική κατάσταση, για μια κομμουνιστική πρακτική, πρόκειται για μια κομμουνιστικότητα.  Η κοινοχρησία και η κοινοκτησία άλλοτε συρρικνώνεται κι άλλοτε διευρύνεται, ενώ  η εξέλιξη αυτή εξαρτάται από την έκβαση της σύγκρουσης μεταξύ του Κυρίου και των Υποτελών Παραγωγών του κοινωνικού πλούτου. Εάν ρίξουμε μια ματιά τριγύρω μας θα δούμε πολλή κοινοχρησία και κοινοκτησία, θα δούμε πολλές κομμουνιστικότητες, θα δούμε πολύ κομμουνισμό. Δεν τον βλέπουμε όμως! Και δεν τον βλέπουμε διότι έχουμε ταυτίσει τον κομμουνισμό με το μέλλον. Εάν ο κομμουνισμός είναι ουτοπία, ιδεώδες ή αναγαιότητατων, πως είναι δυνατόν να υπάρχει σήμερα; Δεν υπάρχει λοιπόν κομμουνισμός σήμερα. Εάν οι πολέμιοι του κομμουνισμού μεταχειρίζονται τις φράσεις κομμουνιστικό καθεστώς, κλπ, το κάνουν για να τον δυσφημήσουν.

Εγώ υποστηρίζω ότι ο κομμουνισμός δεν είναι κάτο που αφορά το μέλλον αλλά το παρόν. Έτσι, θεωρώ ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι κομμουνιστική. (θα συνεχίσω αύριο το πρωί)

Στο Εψιλον της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας (966, 18.10.09, σελ. 44-6) διάβασα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο Μιλένας Σιδηροπούλου για το cohousing, για την συν-κατοίκηση. Ένας μικρός αριθμός νοικοκυριών αποφασίζει να ζήσει κοντά και μαζί, να διευρύνει δηλαδή την κοινοχρησία και την κοινοκτησία, για να αυξήσει τον ελεύθερο χρόνο των μελών τους, για να ενισχύσει τη συμβίωση, την αλληλεγγύη και την συνεργασία, για να μειώσει το κόστος λειτουργίας και συντήρησης των νοικοκυριών.

Η γειτονιά του χωριού και της πόλης ήταν κάποτε μορφές συγκατοίκησης. Στα χωριά, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία, η αλληλεγγύη και η συνεργασία ήταν ιδιαίτερα διευρυμένες: υπήρχε κοινό πηγάδι ή πηγή νερού, καλλιεργούσαν όλοι μαζί εκ περιτροπής τα χωράφια, τα παιδιά μεγάλωναν και έπαιζαν μαζί, έτρωγαν σε όποιο σπίτι τους έπιανε η νύχτα. Στη πόλη, η γειτονιά, με συρρικνωμένη την κοινοχρησία και την κοινοκτησία, παραμερίστηκε από την πολυκατοικία, η οποία είναι μια μορφή συγκατοίκησης με στοιχειώδη κοινοχρησία και κοινοκτησία (ασανσέρ, κλιμακοστάσιο). [θα συνεχίσω αύριο το πρωί]

Στα δυο προηγούμενα άρθρα μας (  ) διαπιστώσαμε ότι η συμβίωση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η δημιουργική σύγκρουση, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία περιορίζουν την αρπαγή και την καταστροφή του κοινωνικού πλούτου, δηλαδή την εκμετάλλευση, την κερδοφορία, την επιτήρηση και την καταστολή και ότι όλα τα σημερινά παγκόσμια κοινωνικά προβλήματα είναι συνέπεια της οριακής συρρίκνωσης του κομμουνισμού του παρόντος. Η συρρίκνωση αυτή προσέγγισε τα όρια του εμμενούς κομμουνισμού, του sine qua non όρου για την ύπαρξη της οποιασδήποτε κοινωνίας, με αποτέλεσμα να προβάλλει μπροστά μας τόσο το αδιέξοδο των καπιταλιστών και των υπηρετών τους όσο και ο μόνος τρόπος υπέρβασης της δεινής σημερινής παγκόσμιας κατάστασης, η λήψη κομμουνιστικών μέτρων, η διεύρυνση του κομμουνισμού. Ταυτόχρονα όμως υιοθετείται και μια άλλη, πολύ παλιά συνταγή, στην οποία οι Κύριοι κατέφευγαν όταν δεν μπορούσαν να περιορίσουν τον κομμουνισμό του παρόντος. Να μετατρέψουν την κοινωνία σε μαντρί και ο κομμουνισμός να γίνει κομμουνισμός της στάνης.

Την  πρόταση της μετατροπής της κοινωνίας σε μαντρί την χρωστάμε στον Πλάτωνα.  Η βασική ιδέα που κυριαρχεί στα πολιτικά του έργα, την Πολιτεία, τον Πολιτικό και τους Νόμους είναι η εξής: εάν μετατρέψουμε την κοινωνία σε μαντρί, αναπόφευκτα οι υποτελείς μας θα υποβιβαστούν στην κατάσταση των ζώων εκτροφής, των υποζυγίων, των λογικών προβάτων, κι έτσι θα μπορούμε να κοιμόμαστε ήσυχοι. Εμείς , οι φιλόσοφοι (ή οι βασιλείς που θα φιλοσοφήσουν), θα είμαστε οι βοσκοί, οι φύλακες θα είναι τα τσομπανόσκυλα και οι υποτελείς Παραγωγοί θα είναι οι τρόφιμοι, όπως τους αποκαλεί, τα εκτρεφόμενα ζώα.  Εάν μετατραπεί η κοινωνία σε μαντρί, αναπόφευκτα θα επικρατήσει ο κομμουνισμός της στάνης. Ναι, υπάρχει πολύς κομμουνισμός στην Πολιτεία του Πλάτωνα, αλλά είναι κομμουνισμός της στάνης. Η πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνα είναι η μόνη φιλοσοφία που έχει πραγματωθεί. Τι είναι όμως ο κομμουνισμός της στάνης;

Continue reading →

Συνηθίζουμε να υποστηρίζουμε, φίλες και φίλοι αναγνώστες, ότι ο κομμουνισμός υπήρχε στο παρελθόν και πιθανόν (για κάποιους, αναπόφευκτα) να υπάρξει και στο μέλλον. Ο κομμουνισμός, ο περίφημος  πρωτόγονος, επικρατούσε για  πολλές χιλιάδες χρόνια αλλά εξαλείφθηκε με την εμφάνιση της αρπαγής και καταστροφής του συλλογικά παραγόμενου κοινωνικού πλούτου από μια μειοψηφία, με την εμφάνιση δηλαδή των τάξεων και των ταξικών κοινωνιών. Η πεποίθηση ότι στο κοντινό ή μακρινό μέλλον θα επικρατήσει και πάλι ο κομμουνισμός, μας επιτρέπει αν χαρακτηρίσουμε την περίοδο των ταξικών κοινωνιών ως μια ιστορική παρένθεση, την οποία ο Μαρξ χαρακτήριζε ως προϊστορία. Επειδή όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται σωστά, νιώθουμε την ανάγκη να θέσουμε το ερώτημα: από τις πρωτόγονες (θα προτιμούσα: προγονικές) κομμουνιστικές κοινωνίες επιβίωσαν κάποιοι θεσμοί ή πρακτικές στις ταξικές κοινωνίες; Και εάν ναι, πως μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την συνύπαρξη κομμουνιστικών θεσμών και πρακτικών με τις ταξικές κοινωνίες; Τα ερωτήματα αυτά μας ενθαρρύνουν να διατυπώσουμε κι άλλα. Είναι δυνατόν μέσα στα πλαίσια μιας ταξικής κοινωνίας να εμφανιστούν θεσμοί με κομμουνιστικά χαρακτηριστικά; Εάν είναι, ποιοι είναι αυτοί και πως εξηγείται η διαμόρφωσή τους και η διάρκειά τους; Ποιο είναι το μέλλον τους; Θα εμφανιστούν και στο μέλλον παρόμοιοι θεσμοί και πρακτικές;

Εάν σταματήσουμε να στρέφουμε το βλέμμα μας προς το παρελθόν και να εκλαμβάνουμε τον κομμουνισμό ως στόχο προς επίτευξη στο μέλλον, εάν δηλαδή προτιμήσουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στο εδώ και στο τώρα, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν πολλοί θεσμοί και πολλές πρακτικές τις οποίες θα πάρουμε μαζί μας όταν θα μεταβούμε στην κομμουνιστική κοινωνία του μέλλοντος διότι πρόκειται για θεσμούς και πρακτικές με λίγα ή πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά κι αυτός είναι ο λόγος που τις αποκαλέσαμε κομμουνιστικότητες. Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η συμβίωση, η συνεργασία, η αλληλεγγύη, η εναλλαγή, η προσωρινότητα, η ανοιχτή έκθεση των χώρων και των προϊόντων, η ελεύθερη πρόσβαση σε αυτά, η κοινοχρησία και η κοινοκτησία.  Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο δρόμος και η πλατεία, τα πάρκα, οι παραλίες και τα άλση, το ασανσέρ και η κοινοτική βιβλιοθήκη, το πλοίο και το τρένο, το λεωφορείο και το ταξί, τα πολυάριθμα κοινωφελή δίκτυα, τα γραμματοκιβώτια και οι τηλεφωνικοί θάλαμοι, τα καφενεία και τα εστιατόρια, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, οι παρέες και τα γλέντια, και άλλα πολλά. Η διαπίστωση αυτή μας ενθαρρύνει να ισχυριστούμε ότι υπάρχει ένας στοιχειώδης κομμουνισμός του παρόντος τον οποίο αγνοούμε. Η άγνοια αυτή, για να μη πω περιφρόνηση, προέρχεται από την λατρεία της ιδανικής, της τέλειας, της αψεγάδιαστης κοινωνίας. Μια ταξική κοινωνία είναι μια κοινωνία απαράδεκτη, άρα δεν μπορεί να έχει καμιά σχέση με τον κομμουνισμό. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε, λαμβάνοντας υπόψη μας τις αναλύσεις του Κλεμάν Ροσέ για το πραγματικό και το διπλό, ότι ο καθαρός κομμουνισμός του μέλλοντος, όπως και οι ουτοπίες,  είναι κάτι που επινοούμε για να αποφύγουμε την ανυπόφορη πραγματικότητα του παρόντος. Το γαρ παρόν βαρύ τοις υπηκόοις, που έγραψε και ο Θουκυδίδης. Έτσι, ο κομμουνισμός ( η συμβίωση και η συνεργασία, η κοινοχρησία και η κοινοχρησία) εξορίζεται από το παρόν και μεταφέρεται στο μέλλον. Το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό: δεν μπορούμε να δούμε αυτό που υπάρχει κοντά μας, τριγύρω μας, στις πρακτικές μας, στη καθημερινή ζωή μας, στις χαρές μας και τις λύπες μας, στην εργασία μας, στη διαδικασία της μάθησης, της αναπαραγωγής και παραγωγής της ζωής και της κοινωνίας: δεν μπορούμε να δούμε και να κατανοήσουμε ότι υπάρχει πολύς, πάρα πολύς κομμουνισμός τριγύρω μας.

Δεν υπήρξε και δεν υπάρχει κοινωνία που να μην παράγει θεσμούς και πρακτικές με λίγα ή πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά. Ούτε πρόκειται να υπάρξει. Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνία, αναπαραγωγή της ζωής και παραγωγή του κοινωνικού πλούτου,  χωρίς συμβίωση, συνεργασία, κοινοχρησία και κοινοκτησία. Αυτόν τον ελάχιστο, τον υπαρκτό, τον αμετάβλητο κομμουνισμό, αυτήν την προϋπόθεση της κοινωνικής και ατομικής ζωής, τον αποκαλούμε εμμενή κομμουνισμό. Από αυτόν προέρχεται ο κομμουνισμός του παρόντος που παρατηρούμε σε κάθε ιστορική κοινωνία και αυτός θα είναι το θεμέλιο, το σημείο εκκίνησης του κομμουνισμού του μέλλοντος. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην είναι (στοιχειωδώς) κομμουνιστική.

Continue reading →

Όταν πηγαίνεις σε γλέντι, μας συμβουλεύει ο Ησίοδος στα Έργα και Ημέρες (722),  να μην είσαι κατσούφης. Το γλέντι είναι συλλογικό δημιούργημα, είναι αποτέλεσμα κοινής προσφοράς,  και ο καθένας μπορεί να φανταστεί τι θα γινόταν εάν όλοι πηγαίναμε κατσούφηδες σε αυτό. Πριν αναζητήσουμε να βρούμε ποιο είναι το κορυφαίο γλέντι, η κορυφαία δηλαδή συλλογική δημιουργικότητα, η κορυφαία κοινή προσφορά, ας παρατηρήσουμε ότι οι άνθρωποι ανεπιφύλακτα προτιμούν τη χαρά από τη θλίψη και την ευθυμία από την κατήφεια, το γέλιο από τη σκυθρωπότητα και τη βλοσυρότητα. Προτιμούν να είναι με άλλους παρά μόνοι τους. Εάν είναι λυπημένοι, θα βγουν έξω για να φτιάξει η διάθεσή τους. Δεν θα πάνε σε εστιατόριο που είναι άδειο, αλλά σε αυτό που είναι γεμάτο κι ας μην έχει και τόσο καλό φαγητό. Θα πάνε σε μπαράκι που οι πελάτες χορεύουν και όχι σε αυτό που περιεργάζονται το ποτό τους. Θα πάνε στο γήπεδο για να τραγουδήσουν και να χορέψουν. Θα πάνε στο πάρτι, στη γιορτή, στο πανηγύρι, στο γάμο, σε βαφτίσια για να φάνε, να πιούνε, να τραγουδήσουν και να χορέψουν όλοι μαζί. Κι αν πάνε σε κηδεία και σε μνημόσυνο, όπου επικρατεί η θλίψη, μετά θα καθίσουν να φάνε και να πιούνε και, όπως συμβαίνει σε πολλά μέρη, να τραγουδήσουν και να γελάσουν. Η ανθρώπινη συνύπαρξη, παρατηρούσε επίσης ο Ησίοδος, η συλλογικότητα και η κοινοχρησία προκαλούν αφ’  εαυτών την μεγαλύτερη δυνατή χαρά με την μικρότερη δυνατή δαπάνη (ἐκ κοινοῦ πλείστη τε χάρις δαπάνη τ’  ὀλιγίστη, 723). Το να πας κατσούφης σε ένα γλέντι αντιβαίνει τη φύση του ανθρώπου και της κοινωνίας.

Σε όποια κοινωνία κι αν ζούσαμε, ζούμε ή θα ζήσουμε, σε όποια κοινωνική τάξη κι αν ανήκαμε, για να υπάρξει χαρά, ευθυμία, γέλιο και γλέντι πρέπει να υπάρξει συμβίωση, συνεργασία, ομαδικότητα, συλλογικότητα, κοινοχρησία και κοινοκτησία. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην αναζητά το γλέντι μέσα από την ομαδική συμβίωση. Το γλέντι, σε όλες τις μορφές του, είναι μια κομμουνιστικότητα επειδή ακριβώς προϋποθέτει τη συμβίωση και την κοινοχρησία. Κατά συνέπεια, όταν ασχολούμαστε με τον  κομμουνισμό, αναπόφευκτα θα ασχοληθούμε και με το γλέντι· κι όταν ασχολούμαστε με το γλέντι, αναπόφευκτα θα καταπιαστούμε και με τον κομμουνισμό. Αυτό ασφαλώς κατά κανένα τρόπο δεν σημαίνει ότι μια κομμουνιστική κοινωνία είναι μόνο μια κοινωνία γλεντιού. Τέτοια κοινωνία δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν πρόκειται να υπάρξει. Δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και δεν θα υπάρξει κοινωνία που να μην αντιμετωπίζει προβλήματα κι ένας από τους λόγους είναι και η εγγενής αδυναμία μας να προβλέπουμε τις συνέπειες των πράξεων μας. Φτιάξαμε ψυγεία για να συντηρήσουμε τις τροφές μας αλλά πολύ αργά κατανοήσαμε ότι έτσι καταστρέφαμε το όζον της ατμόσφαιρας. Η κομμουνιστική κοινωνία είναι μια κοινωνία που ένα κομβικό μέλημά της είναι η ταχύτατη επισήμανση, κατανόηση και επίλυση των εμφανιζομένων προβλημάτων, το ακριβώς αντίθετο με αυτό που συμβαίνει στις ταξικές κοινωνίες και ιδίως στις σύγχρονες καπιταλιστικές.

Continue reading →

Στα προηγούμενα άρθρα, φίλες και φίλοι αναγνώστες, παρατηρήσαμε ότι στις ταξικές κοινωνίες του παρελθόντος και του παρόντος δημιουργούνται ή επιβιώνουν από το απώτατο παρελθόν πολλοί θεσμοί οι οποίοι διαθέτουν πολλά κομμουνιστικά χαρακτηριστικά (ανοιχτή έκθεση, ελεύθερη πρόσβαση, συμβίωση, συνεργασία, εναλλαγή, προσωρινότητα, κοινοχρησία, κοινοκτησία. δημιουργική σύγκρουση) και ασχοληθήκαμε με τρεις από αυτούς: το δρόμο, την κοινοτική βιβλιοθήκη και το ασανσέρ. Τους θεσμούς αυτούς (οργάνωση χώρου, χρήση εργαλείων, κατανάλωση προϊόντων, κοινωνικές πρακτικές, κλπ) τους ονομάσαμε κομμουνιστικότητες, σημειώσαμε ότι θα τους πάρουμε μαζί μας όταν θα μεταβούμε σε μια κομμουνιστική κοινωνία και εκθέσαμε την άποψη ότι η μετάβαση αυτή όχι μόνο θα πάρει τον χαρακτήρα επέκτασης και διεύρυνσης των κομμουνιστικοτήτων αλλά και ότι αυτές θα είναι το πρότυπο οργάνωσης όλης της κοινωνίας και ειδικά της κομβικής κοινωνικής πρακτικής, της οργάνωσης της παραγωγής του κοινωνικού πλούτου. Τα ζητήματα που φέρνουν στο προσκήνιο της θεωρίας οι κομμουνιστικότητες είναι πολλά, ενδιαφέροντα και σημαντικά και θα ασχοληθούμε με αυτά αφού πρώτα μελετήσουμε άλλη μια από αυτές, ίσως την πιο σημαντική: τα κοινόχρηστα δίκτυα.

Στο ερώτημα εάν μπορούμε να διαθέτει ο καθένας και η καθεμιά το δικό του οδικό δίκτυο, απαντήσαμε κατηγορηματικά πως αυτό είναι αδιανόητο και αδύνατο. Η ύπαρξη όμως μιας οποιαδήποτε κοινωνίας, όπως υποστηρίζουν οι ανθρωπολόγοι, κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι, ερείδεται στην ύπαρξη και λειτουργία δικτύων: παράλληλων και επάλληλων, πολλές φορές επικαλυπτόμενων, διάσπαρτων, αυτοδιαχειριζόμενων ή μη, γενικού ή μερικού χαρακτήρα. Το δίκτυο είναι ένα σύμπλεγμα από δρόμους, γραμμές, αγωγούς, σωληνώσεις, συνδέσεις που διασταυρώνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγουν με την ολιγίστην δαπάνην την πλείστην χάριν, όπως πίστευε και ένας φτωχός γεωργός και ποιητής της Βοιωτίας του 700 π. Χ., ο Ησίοδος. Αν και κάθε δίκτυο έχει τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι όλα τα δίκτυα έχουν και μια κοινή ομοιότητα: τον κόμβο. Ο κόμβος είναι ένας χώρος εισροής στοιχείων(ανθρώπων, υλικών, ενέργειας, γνώσης, πληροφοριών, μηνυμάτων, κλπ), σύνθεσης αυτών των στοιχείων και εκροής των προϊόντων της σύνθεσης. Ας δούμε έναν πολύ γνωστό μας κόμβο, το ταχυδρομείο, το οποίο ασφαλώς, ως κομμουνιστικότητα, θα υπάρχει και σε μια κομμουνιστική κοινωνία.  Στο ταχυδρομείο καταθέτουμε επιστολές, χρήματα ή δέματα. Πως φτάνουν στον προορισμό τους. Η κατάθεση και η διανομή είναι προσωπική, η αποστολή όμως δεν είναι και δεν μπορεί να είναι. Το κάθε εισερχόμενο στοιχείο δεν αποστέλλεται μόνο του. Τα στοιχεία που εισρέουν στο ταχυδρομείο ταξινομούνται με βάση τον προορισμό τους και εφόσον μαζευτούν αρκετά, αποστέλλονται. Από την άλλη, στο ταχυδρομείο της περιοχής μας εισρέουν στοιχεία από άλλα ταχυδρομεία, τα οποία θα διανεμηθούν στους κατοίκους.  Ο τρόπος αυτός αποστολής εξασφαλίζει λιγότερη εργασία και λιγότερη κατανάλωση μεταφορικών μέσων και ενέργειας. Φαντάζεστε τι θα γινόταν εάν ο καθένας και η καθεμιά συνδέονταν τηλεφωνικά άμεσα με όλους τους άλλους; Η γη θα καλύπτονταν με καλώδια. Η ύπαρξη όμως των κόμβων του τηλεφωνικού δικτύου μειώνει στο ελάχιστό τη δαπάνη και αυξάνει στο μέγιστο τις ωφέλειες.

Continue reading →

ΠΟΤΖΟ Ο δρόμος ανήκει σε όλους.

ΒΛΑΔΙΜΗΡΟΣ Αυτό είπαμε κι εμείς.

ΠΟΤΖΟ Είναι αίσχος, αλλά έτσι είναι

Σ. Μπέκετ, Περιμένοντας τον Γκοντό

Στα προηγούμενα άρθρα για το ασανσέρ και την κοινοτική βιβλιοθήκη διαπιστώσαμε ότι αποτελούν μορφές του κομμουνισμού της καθημερινής ζωής στη σημερινή καπιταλιστική κοινωνία, τις οποίες αποκαλέσαμε κομμουνιστικότητες και ότι αξίζει να τις μελετήσουμε και να τις πάρουμε μαζί μας όταν θα μεταβούμε σε μιαν άλλη κοινωνία όπου θα επικρατεί η κοινοχρησία και η κοινοκτησία σε όλους τους κοινωνικούς χώρους. Στη περίπτωση της κοινοτικής βιβλιοθήκης είδαμε ότι η μετάβαση αυτή παίρνει τη μορφή της διεύρυνσης μιας συγκεκριμένης και ιστορικά δημιουργημένης κομμουνιστικότητας. Σήμερα, θα καταπιαστούμε με μια κομμουνιστικότητα η οποία προϋπήρχε των ταξικών κοινωνιών: το δρόμο. Πως θα είναι ο δρόμος σε μια κομμουνιστική κοινωνία; Για να απαντήσουμε στο ερώτημα αυτό, θα πρέπει πρώτα να δώσουμε μια απάντηση σε κάποια άλλα ερωτήματα που προηγούνται λογικά και χρονικά. Πως ήταν ο δρόμος πριν την επικράτηση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, πριν δηλαδή της εισβολή και την κυριαρχία του αυτοκινήτου; Πως είναι σήμερα;

Κάποτε, και για πολλές χιλιετίες, από την εμφάνιση των πρώτων οικισμών κατά την νεολιθική εποχή και μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα, ο δρόμος ήταν ένας χώρος συμβίωσης, συνεργασίας, δημιουργικής σύγκρουσης, κοινοχρησίας και κοινοκτησίας. Στις ταξικές κοινωνίες, ήταν βέβαια και ένα πεδίο μαχών μεταξύ των υποτελών Παραγωγών και του Κράτους, αλλά αυτή είναι μια διάσταση με την οποία θα καταπιαστούμε όταν θα προσεγγίσουμε ζητήματα της θεωρίας της επανάστασης που άπτονται  αυτών του κομμουνισμού. Ο δρόμος δεν ήταν απλά ένα πέρασμα, ένας χώρος μετακίνησης,  αλλά ένας κοινόχρηστος και κοινόκτητος χώρος ζωής: οι άνθρωποι εκεί εργάζονταν, μάθαιναν, δίδασκαν, έπαιζαν, χόρευαν και τραγουδούσαν, αγόραζαν και πουλούσαν, ερωτεύονταν, έτρωγαν και κοιμόντουσαν. Ήταν μια κομμουνιστικότητα. Η κατάσταση άλλαξε δραματικά όταν, στις αρχές του 20^ου αιώνα, εισέβαλε το αυτοκίνητο. Ενώ στην αρχή αποτελούσε συστατικό μέρος της ζωής του δρόμου, κινιόνταν δηλαδή αργά, πολύ σύντομα με την ταχύτητα του έδιωξε όσους όσοι ζούσαν εκεί, εξάλειψε όλες τις κοινωνικές πρακτικές που εκτυλίσσονταν, και έμεινε ο μοναδικός χρήστης. Ο πλούσιος σε κοινωνικές δραστηριότητες δρόμος φτώχυνε και έγινε ένας χώρος μηχανοκίνητης μετακίνησης. Εμφανίστηκε το πεζοδρόμιο, το οποίο δεν είναι τίποτα άλλο παρά ο τόπος εξορίας των πεζών και των άλλων στοιχείων του δρόμου (ζώα και ποδήλατα). Η σημερινή χωροταξία του δρόμου δεν είναι παρά η καταγραφή στο χώρο μιας ιστορικής ήττας και καταστροφής: της ήττας των πεζών, της εξάλειψης πολλών και ετερόκλητων κοινωνικών δραστηριοτήτων, της δραστικότατης συρρίκνωσης μιας κομμουνιστικότητας. Η ταχύτητα του αυτοκινήτου συρρίκνωσε την κοινοχρησία και την κοινοκτησία του δρόμου αλλά δεν την εξάλειψε. Ποια είναι όμως οι συνέπειες της συρρίκνωσης αυτής της κομμουνιστικότητας; Γιατί δεν μπορεί να την εξαλείψει από προσώπου γης;

Continue reading →