το μέλλον των ακροδεξιών κομμάτων: οι σχέσεις των τριών κοινωνικών τάξεων με τους μετανάστες

φίλες και φίλοι, καλή σας μέρα

Ο σχηματισμός ακροδεξιάς κυβέρνησης στη Γερμανία είναι ζήτημα χρόνου, μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια, το πολύ. Η εξέλιξη αυτή θα ολοκληρώσει τη διαδικασία της εκλογικής ανόδου και της επικράτησης στην πολιτική σκηνή της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς –  ο σχηματισμός ακροδεξιών κυβερνήσεων ή συμμετοχής ακροδεξιών κομμάτων σε κυβερνήσεις συνασπισμού σε αρκετές χώρες έχει προηγηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Δεν θα παραξενευτούμε λοιπόν εάν έρθει μια μέρα που σε όλες σχεδόν τις ευρωπαικές κοινωνίες θα υπάρχουν ακροδεξιές κυβερνήσεις. Ούτε θα μας εκπλήξει η κυριαρχία της ακροδεξιάς στο ευρωκοινοβούλιο –  θα επιβεβαιωθεί στις ευρωεκλογές του 2024 και ακόμα περισσότερο σε αυτές του 2029. Εάν υπάρξουν κοινωνίες στις οποίες τα ακροδεξιά κόμματα δεν θα συγκροτήσουν κυβέρνηση και θα παραμείνουν περιθωριακό φαινόμενο της πολιτικής ζωής, όπως για παράδειγμα θα συμβεί στην Ελλάδα, αυτό θα οφείλεται στην υιοθέτηση της στρατηγικής τους από παραδοσιακά κόμματα της Δεξιάς. Τι θα συμβεί όμως μετά την κυριαρχία τους; Θα εφαρμόσουν στη πράξη όλα όσα προτείνουν και απειλούν ή θα αναγκαστούν να ρίξουν νερό στο κρασί τους και να μεταλλαχτούν σε συντονιστές της αναπαραγωγής του κράτους και της κοινωνίας; Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα πρέπει να εξετάσουμε τους λόγους της ανόδου τους και την πιθανή πτώση ή μετάλλαξή τους.

Η εμφάνιση και η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων οφείλεται στην μεταναστευτική πολιτική τους. Η πολιτική αυτή έχει δύο άξονες –  ο ένας αφορά τη στάση τους απέναντι στους μετανάστες που ζουν ήδη στις ευρωπαϊκές κοινωνίες ενώ ο δεύτερος τη στάση τους απέναντι στις μελλοντικές  μεταναστευτικές ροές που αναμένονται με βεβαιότητα από τις κοινωνίες της Ασίας και της Αφρικής. Ως προς τον πρώτον άξονα, είναι σαφής η πολιτική της αντιμετώπισης των μεταναστών ως δούλων που στερούνται ελευθεριών και δικαιωμάτων, της έντασης του αποκλεισμού και της  καταπίεσης, της ανηλεούς καταστολής σε περίπτωση εξεγέρσεων, της αποπομπής των ανεπιθύμητων μεταναστών και της ενθάρρυνσης και ενίσχυσης της επιστροφής στις χώρες καταγωγής. Ως προς τον δεύτερο άξονα,  υποστηρίζουν την περαιτέρω οχύρωση του ευρωπαϊκού φρουρίου ώστε αφενός να σταματήσει αποτελεσματικά η μαζική μετανάστευση από τις χώρες της Ασίας και της Αφρικής και αφετέρου να προκριθεί η πολιτική της άμεσης χρήσης βίας, της φυσικής εξόντωσης δηλαδή, όταν αυξηθούν οι μεταναστευτικές ροές. Η μόνιμη περιπολία πολεμικών πλοίων στη Μεσόγειο, στα περάσματα των μεταναστών και  στρατού ξηράς   στα χερσαία σύνορα δεν θα αργήσει να εμφανιστεί. Διότι, όπως έχουμε υποστηρίξει, η μετανάστευση δεν έχει αρχίσει ακόμα.

ΓΙΑ να κατανοήσουμε την εμφάνιση και την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων θα πρέπει να εξετάσουμε τη σχέση των τριών κοινωνικών τάξεων των ευρωπαϊκών κοινωνιών με τους μετανάστες στο παρελθόν και πώς αυτή αλλάζει ή θα αλλάξει στο άμεσο προσεχές μέλλον.  Ποια, ποιες από τις τρεις αυτές κοινωνικές τάξεις  υποστήριζαν και ήθελαν τη μετανάστευση και ποιες όχι; Οι τρεις αυτές κοινωνικές τάξεις είναι οι καπιταλιστές των μεγάλων βιομηχανιών, οι μισθωτοί εργαζόμενοι και οι ελεύθεροι επαγγελματίες και μικρομεσαίοι –  πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις της παραγωγής και της κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Να σημειώσω ότι αυτές οι κοινωνικές τάξεις δεν είναι ομοιογενείς αλλά τάξεις που συντίθενται απο πολλές ομάδες με αντιτιθέμενα συμφέροντα, νοοτροπίες και συμπεριφορές.

ΘΑ κάνω μια σύντομη παρέκβαση και θα σας αφηγηθώ κάποια περιστατικά που έζησα στη Γερμανία. Στο Μόναχο, στην πόλη όπου ιδρύθηκε το ναζιστικό κόμμα, δούλεψα σε έναν ελληνογερμανό επιχειρηματία που νοίκιαζε μουσικά όργανα και ηχητικά μηχανήματα για συναυλίες, εκδηλώσεις, σε τηλεοπτικά κανάλια, μαζί με έναν ακόμα Έλληνα, έναν Τούρκο και έναν Γερμανό. Χαμαλίκι, πολύ βαρειά δουλειά. Δουλεύαμε και οι τέσσερις ανασφάλιστοι και με πολύ χαμηλό μεροκάματο –  μαύρη εργασία, η οποία ανθούσε και ανθεί σε όλη την επικράτεια της Γερμανίας. Στο Αμβούργο γνώρισα ένα βράδυ κάποιον Περουβιανό, τύφλα στο μεθύσι, τα είπαμε, γνωριστήκαμε, με αγκάλιασε κλαίγοντας. Νοσταλγούσε το Περού. Ήταν παντρεμένος με Γερμανίδα που είχε βιοτεχνία κατασκευής δερματίνων ειδών (ζώνες, πορτοφόλια, τσάντες) –  αυτός τα έφτιαχνε.  Με κάλεσε να τον επισκεφτώ στον χώρο της δουλειάς του, επέμενε, και την άλλη μέρα πήγα. Δεν χάρηκε καθόλου που με είδε, καθόλου. Κατάλαβα γιατί όταν μετά από λίγα λεπτά της ώρας μπήκε στο μαγαζί η γυναίκα του και του τα έχωσε πολύ χοντρά –  μιλάμε για πολύ βρισίδι, πολλή ταπείνωση και εξευτελισμός. Σηκώθηκα και έφυγα αμέσως. Στην ίδια πόλη, ένας Έλληνας επιχειρηματίας, απαγόρεψε το σύντομο δεκαπεντάλεπτο διάλειμμα που έκαναν οι πενήντα εργαζομένοι (βάψιμο πλοίων) λέγοντάς με: 50 επί δεκαπέντε λεπτά, ξέρεις πόσα χαμένα  μάρκα είναι; Πολλά! Γιατί να πίνουν καφέ και να καπνίζουν; Στο Βερολίνο, την ίδια εποχή, τη δεκαετία του 1990, ήταν πολύ της μόδας να καθαρίζουν τα σπίτια ελευθέρων επαγγελματιών άντρες μαύροι, γυμνοί όμως και οι γερμανίδες να πίνουν τον καφέ τους και να βλέπουν. Μα την Παναγία, αλήθεια λέω.

ΣΕ όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες η κοινωνική τάξη που επιθυμούσε διακαώς και επιδίωκε την εργασία των μεταναστών ήταν και είναι οι ελεύθεροι επαγγλεματίες και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η περιορισμένη κερδοφορία τους δεν τους επέτρεπε να προσλαμβάνουν εργάτες με πλήρη δικαιώματα και αμοιβές καθορισμένες από την εργατική κρατική νομοθεσία ή συνδικαλιστική υπόδειξη. Ακόμα κι αν ήθελαν να το κάνουν, δεν έβρισκαν εργάτες –  πολύ συχνά η εργασία σε αυτές τις επιχειρήσεις είναι πολύ κουραστική και ανθυγιεινή. Μία μόνη λύση υπήρχε που ήταν και πολύ συμφέρουσα: οι μετανάστες από την Ασία και την Αφρική αλλά και από το νότο της Ευρώπης και τη Λατινική Αμερική. Και με δεδομένο ότι σε πολλές ευρωπαϊκές κοινωνίες η τάξη των μικρομεσαίων αποτελεί μεγάλο και ζωτικό μέρος της οικονομίας και της κοινωνίας (μέχρι και 30%), αντιλαμβανόμαστε τον μεγάλο αριθμό μεταναστών που χρειάζονταν για να μπορέσουν να επιβιώσουν έχοντας εξασφαλίσει κάποιο κέρδος. Η ευημερία των μικρομεσαίων κοινωνικών στρωμάτων οφείλεται στην απασχόληση των μεταναστών. Μέχρι πρό τινος. Διότι εδώ και μερικά χρόνια η ευημερία αυτή αρχίζει να εξαϋλώνεται και ο τρόπος με τον οποίο την είχαν εξασφαλίσει αρχίζει να μην έχει αποτελεσματικότητα. Η ένταξη των στρωμάτων αυτών στην οικονομία των μεγάλων καπιταλιστικών επιχειρήσεων και η  εξάρτηση τους από αυτές έχει ως αποτέλεσμα, σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης, την κοινωνική κάθοδό τους, η οποία και θα επιδεινωθεί στο άμεσο προσεχές μέλλον. Η δε επέκταση της χρήσης της λεγόμενης τεχνητής νοημοσύνης θα τις πλήξει ανεπανόρθωτα και αναπόφευκτα έτι περαιτέρω. Κατά συνέπεια, αλλάζει και θα αλλάξει δραστικότερα και η στάση τους απέναντι στους μετανάστες.

ΟΙ άλλες δύο τάξεις, οι μεγάλοι καπιταλιστές και ο κόσμος της μισθωτής εργασίας, δεν ήθελαν και δεν θέλουν τους μετανάστες, για τους δικούς τους λόγους η κάθε μία. Η εργατική τάξη, οι μισθωτοί εργαζόμενοι, του ιδιωτικού τομέα, μιας και ο δημόσιος-κρατικός δεν θίγεται, δεν θέλουν τους μετανάστες διότι ανησυχούν τόσο για το εργασιακό τους μέλλον όσο και για το επίπεδο των μισθών, κατά συνέπεια και για το επίπεδο της ζωής τους. Δεν τους ενδιαφέρει εάν αυτές οι ανησυχίες είναι βάσιμες ή όχι.  Σε αυτές της ανησυχίες και τους φόβους προστίθενται κι αυτοί της εγκληματικότητας, της  πολιτισμικής αλλοίωσης, της διατάραξης της κοινωνικής ειρήνης και ηρεμίας. Δεν παραξενευόμαστε λοιπόν που η συντριπτική πλειονότητα των μισθωτών εργαζομένων υπερψηφίζει τα ακροδεξιά κόμματα, που είναι ο βασικός κορμός των ψηφοφόρων τους, στον οποίο τώρα πια προστίθενται και ψηφοφόροι από την τάξη των μικρομεσαίων.

ΟΣΟ για τις μεγάλες καπιταλιστικές επιχειρήσεις, που απασχολούν εκατομμύρια εργατών, αυτές ούτε μπορούν ούτε θέλουν να απασχολήσουν μετανάστες για να αυξηθούν τα κέρδη τους. Ο κρατικός έλεγχος για μαύρη εργασία είναι πιο αποτελεσματικός αλλά και οι ίδιες οι επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από σταθερή και ειδικευμένη απασχόληση. Όταν θέλουν να αυξήσουν την κερδοφορία τους για να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό, τότε ή καταφεύγουν στην εξοικονόμηση εργασίας (αυτοματισμός, ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη και άλλα) ή μετεγκαθίστανται σε χώρες με μεγάλη προσφορά εργασίας και χαμηλά μεροκάματα.

Η συνεχιζόμενη άνοδος και αύξηση της επιρροής των  ακροδεξιών κομμάτων εκτυλίσσεται στη σημερινή μεταβατική εποχή: η ανάγκη χρησιμοποίησης της εργασιακής δύναμης των μεταναστών τείνει να περιορίζεται δραστικά με αποτέλεσμα και οι τρεις κοινωνικές τάξεις να προσανατολίζονται προς μια σκληρότερη πολιτική, τόσο ως προς τους μετανάστες που ζουν στις ευρωπαϊκές κοινωνίες όσο και προς τις μελλοντικές μεταναστευτικές ροές. Το φρούριο της Ευρώπης θα οχυρωθεί πιο αποτελεσματικά ώστε να αποτραπεί η είσοδος των μεταναστών στο μέλλον ενώ στο εσωτερικό του θα εφαρμοστεί μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δεν θα αφορά βέβαια μόνο τους μετανάστες.

ΕΑΝ η ύπαρξη και η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων οφείλεται στην μεταναστευτική πολιτική τους, τι θα κάνουν όταν θα κληθούν να αντιμετωπίσουν την όξυνση των πολλών  κοινωνικών προβλημάτων που επικρέμανται πάνω από τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, όπως της ενεργειακής σπάνης, της ακρίβειας, της ανεργίας, των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής; Εάν θα αντιμετωπίσουν τη μετανάστευση με τη βία, η μέθοδος αυτή ενδείκνυται και για την αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων που προανέφερα; Κατά κανένα τρόπο. Θα αναγκαστούν να μεταλλαχτούν και να συντονίσουν την αναπαραγωγή τους κράτους και της κοινωνίας, έχοντας στο μανίκι τους βέβαια τον άσσο της ανηλεούς βίας.